ကဆံင် ဇၞော်မောဝ် စိတ္တဇပရေင်မၞိဟ် အေရိက်သောန်

ကဆံင် ဇၞော်မောဝ် စိတ္တဇပရေင်မၞိဟ် အေရိက်သောန် (Erikson's stages of psychosocial development) ဂှ် ဒှ်လညာတ် မစပ်ကဵု စိတ္တဇ ပ္ဍဲကဝက်ဒုတိယဗွဝ်ကၠံ ၂၀ နကဵု အေရိက် အေရိက်သောန် (Erik Erikson) ကေုာံ ဇောန် အေရိက်သောန် (Joan Erikson) မဒှ် တေသြရဳ သမ္ၚေဝ်စိတ္တဇ မဗၟံက်ထ္ၜး ဗိုင်ခြာလဝ် ပရေင်ဇၞော်မောဝ်စိတ္တဇ ဒစာံကဆံင် သွက်မၞိဟ်ဓမ္မတာ မထတ်ယုက်မွဲ နူကဵု ဘဝအံင်င္ၚေဝ် စဵုကဵု ကၞောတ် ဘဝမၞိဟ်ဇနော်ရ။ အတိုင်လညာတ် တေသြရဳအေရိသောန်မ္ဂး သွဟ်နူကဵု ဇၟာပ်ပ်ကဆံင်ဂှ် လပါ်ခိုဟ်ကဵုဒှ် လပါ်ပရေအ်ကဵုဒှ် ဓလီုဖ္ဍိုက်ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုကဆံင်တၞဟ်တအ်ရ။ အေရိသောန် ချူပ္တိတ်လိက်မွဲ မနွံယၟု " Childhood and Society (ဘဝကောန်င္ၚာ် ကေုာံ ဂကောံမၞိဟ်)" ပ္ဍဲၜိုတ် ၁၉၅၀တအ်တုဲ သုတေသနညးဂှ် ယၟုမြဟ်တဴ နကဵု ဇၞော်မောဝ်စိတ္တဇပရေင်မၞိဟ် (၈) ကဆံင် (the eight stages of psychosocial development) ရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ အေရိသောန်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မဒုင်ကေတ်လဝ် လညာတ် ကဆံင်ဇၞော်မောဝ်စိတ္တဇလိင်္ဂ သိဂ်မုန်ဒ် ဖြေဒ် (Sigmund Freud’s psychosexual stages of development)ရ။ ညးစကၠောန်စမ်ၜတ် လညာတ်တေသြရဳ ဖြေဒ် ဗွဲတၟေင်ရ။ ဆဂး ညးဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မပါ်လဝ် အကြာ ပရေင်ဇၞော်မောဝ်ဇဳဝစိတ္တဇပရေင်မၞိဟ် (biopsychosocial development) ကဵု ဗီုလဵု အကာဲအရာပွဳပွူ မခ္ဍဳလျတ် ဇီုကပိုက် ပရေင်ဇၞော်မောဝ်ကောန်မၞိဟ်တအ်တုဲ မလ္ၚတ်ဂှ်ရ၊ ဟိန်ညးမလ္ၚတ် ပသုတေသန မဒုင်သဇိုင် ကုတေသြရဳဖြေဒ်ဂှ် ခြာဟွံလအ်ဂှ် နူကဵု လညာတ်တေသြရဳဖြေဒ်ဂှ် ညးဇၞော်မောဝ်ပတိုန် လညာတ်တေသြရဳ ညးအပိုင်ရ။

လညာတ်တေသြရဳ ကဆံင် အေရိက်သောန်ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးကဵု ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ် မနွံကဵု ကဆံင်ဘဝဒစာံကဆံင် မကတဵုဒှ်ကၠုင် ဟိုတ်နူ ဒြဟတ်ဓမြိုဟ် ဇဳဝဗေဒ ကဵု အခိုက်ယေန်သၞာင်မၞိဟ်။ ဒြဟတ်ဓမြိုဟ်ပြသၞာၜါလပါ်ဂှ် ဗဒှ်ကဵု ပြသၞာစိတ္တဇပရေင်မၞိဟ်တုဲ သီုဖအိုတ် နွံဒၟံင် ဒစာံကဆံင်။ ယဝ်ရ မၞိဟ်မွဲမွဲ တတ်ၜက်အာ ဒြဟတ်ဓမြိုဟ်တအ် ဗွဲမအံင်ဇၞးမ္ဂး ဍေဟ်တအ် ကလိဂွံကဆံင် မနွံကဵု င္ၚုဟ်မးရ။ ဥပမာ၊ ယဝ်ရ ကောန်င္ၚာ်မွဲ နူကဆံင်အံင်င္ၚေဝ် လုပ်စိုပ်အာ ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ကဝါ် (toddler stage) နကဵု ဓဝ်ပတှ်ေ ဂၠိုင်နူကဵု ဟွံဂံင်ဖျေဟ်စိုတ်မ္ဂး၊ ဍေဟ်တအ် ကေတ်ဏာ စရိုတ် တင်စၟဳ ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဘဝသၟေဟ်တအ်ရ။ ကဆံင်မဒးကော်ဆော ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲတအ်ဂှ် မလေပ်ဖန်ကဵု ပြသၞာ ပ္ဍဲကဵု အနာဂတ်မာန်ရ။ ဆဂး ကဆံင်မတုဲဒှ်လဝ်တအ်ဂှ် ဟွံအာတ်မိက် သွက်ဂွံပ္တုဲ ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဂတဂှ်ရ။ ပ္ဍဲကဵု တင်လမ္ၚတ်မွဲဂှ် သွဟ်ဍေဟ်ထ္ၜးဒၟံင် ဗွဲမကၠးဖ္ဍး ဒဒှ်ရ ဇမၞော်မၟောဝ် (ဝါ) ပရေင်ဇၞော်မောဝ်ဂှ် ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုကသဳဓမြာင်(ပရေင်ချဳဓရာင်)ဂမၠိုင်ရ။

ကဆံင် ၁: ပတှ်ေ - ဟွံပတှ်ေ (၀ - ၁၈ ဂိတု)

• သမာန် ပ္ဍဲကဵုဘဝ: ဂၠးတိဏအ် ပတှ်ေစဂွံဟာ?

ကဆံင်မဇၞော်မောဝ် ဗွဲကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်အရာ ကောန်င္ၚာ်တအ် မဗတောန် မဆေင်ကဵု ဓဝ်ပတှ်ေ - ဟွံသေင်မ္ဂး ဟွံပတှ်ေ ညးသအာင်ရ။ ပတှ်ေဂှ် ဍေဟ်ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုအရာမဆေင်စပ် (affiliation)၊ ပွံင်သကအ် တုဲ သွက်ကောန်င္ၚာ်အံင်င္ၚေဝ်မ္ဂး ပၟိက်ဆန္ဒဍေဟ်တအ်ဂှ် ဂလိုင်လဵု ညးမဆေင်စပ်တအ် (ညးမလွဳလွတ်) ရနုက်ဗပေင်ကဵုမာန်ရောရ။ ကောန်င္ၚာ်အံင်င္ၚေဝ်မွဲဂှ် ဟိုတ်မဒး ဗဒဗဒါဲ ဒးတန်တဴဒၟံင် ကုအရီုအဗင် နူညးတၞဟ်ပေင်င်တုဲ ပရေင်ဇၞော်မောဝ် မဆေင်ကဵု ပတှ်ေ ဍေဟ်ဂှ်လေဝ် တန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု မိအံက်မအံက် - ဗွဲတၟေင် မိအံက်ဍေဟ်ပေင်င်ရ (ညးမလွဳလွတ်)။ ယဝ်ရ မိမကောန်င္ၚာ်ဂှ် ကဵုဓဝ်ဆာန်၊ ဂီုကၠီု ကုကောန်င္ၚာ်ဂှ်မ္ဂး ကောန်င္ၚာ်ဂှ်လေဝ် လွဳကေတ် ဓဝ်ဆာန်ဂှ် ပ္ဍဲဇကုကီုတုဲ ကောန်င္ၚာ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မနွံကဵု လညာတ်ပတှ်ေ ကုညးဂၠးတိတအ်ကီုရ။ ယဝ်ရ ကောန်င္ၚာ်ဂှ် ဟွံကလိဂွံ အရာမနွံပၟိက်သဇိုင် မပ္တံကဵု ဓဝ်ဆာန်၊ ဂီုကၠီုမ္ဂး၊ လညာတ်မဟွံမဲကုပတှ်ေဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင် ပ္ဍဲကောန်င္ၚာ်ဂှ်တုဲ တင်စၟဳကေတ် နူညးသအာင်မွဲမွဲဂှ်လေဝ် ဟွံကတဵုဒှ်ကၠုင် ပ္ဍဲကောန်င္ၚာ်ဂှ်ရ။ တုဲပၠန် ဒဒှ်မဟွံမဲကဵုပတှ်ေ ပ္ဍဲကောန်င္ၚာ် ပကဵု ညံင်ဂွံဒှ် မၞိဟ်မဟွံညိင်ဝတ်၊ မၞိဟ်မနွံကဵုသံသယ ဟွံသေင်မ္ဂး မၞိဟ်မဟွံမဲကဵု စိုတ်ဆာန်ဍူတအ်မာန်ရ။

ကဆံင် ၂: သြဇာ ဟွံသေင်မ္ဂး ဂွ/ဟွံဂံင် (၁၈ ဂိတု - ၃ သၞာံ)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: ဒဒှ် မဒှ်ဗီုအဲဂှ် ဂွံဒၟံင်ရဟာ?

ကဆံင်ဒုတိယဂှ် ကောန်င္ၚာ်တအ် ကလိဂွံ သွက်ဂွံပကင်ရင် ခန္ဓကာယဍေဟ်တအ်တုဲ အရာဏအ်ဂှ် ဗဒှ်ကဵု သြဇာဍေဟ်တအ်ရ။ ကောန်င္ၚာ် ပ္ဍဲအာယုက်ဏအ်မ္ဂး စိုတ်လုပ်စ မိက်ဂွံလ္ၚတ် မိက်ဂွံတီ နာနာသာ်ရ။ ဍေဟ်တအ် စိုတ်လုပ်စ ကဵုဂဳတ၊ စိုတ်လုပ်စ ကဵုပွဳပွူသဘာဝ မပတံကဵု တၞံဆု၊ တိရစ္ဆာန်တအ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင်ဏအ် ညးမရံင်စံင်တအ် ဒးစွံသတိ အရာမဒှ်အန္တရာယ် ထတ်ယုက် ကေုာံ ဂီုကၠီုဍေဟ်တအ်ရ။ အရာမွဲမွဲ အခိင်ကာလ ဍေဟ်တအ် မဂွံကၠောန်ကေတ်တ်အလဵုဇကုဍေဟ်ဂွံမ္ဂး ဗဒှ်ကဵုဍေဟ်တအ် ညံင်ဂွံနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကုဍေဟ်တအ်ရ။ ယဝ်ရ မၞိဟ်တအ် ကဵုအခေါင်ကဵုဍေဟ်တအ် ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကေတ်တ်တုဲ ဍေဟ်တအ်ပကင်ရင်မာန်မ္ဂး (ဝါ) ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ်တုဲ အံင်ဇၞးမ္ဂး ဒှ်အရာမဖန်ကဵု ညံင်ပရေင်သြဇာ (ဝါ) ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကု ညံင်ဂွံကတဵုဒှ် အပ္ဍဲကောန်င္ၚာ်ဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအခိင်ဏအ် ဍေဟ်စကေတ်တ်ဂွံမ္ဂး ကဵုဍေဟ်စ ကေတ်တ်၊ ဍေဟ်လတက်ပဠောအ်ကေတ်တ်ဂွံမ္ဂး ကဵုဍေဟ်လတက်။

ကောန်င္ၚာ် ပ္ဍဲကဆံင်ဏအ် ယဝ်ရ ဍေဟ်တအ် ကလိဂွံခိုဟ်ဟ်မ္ဂး ဍေဟ်တအ် ဒှ်မၞိဟ် မနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကု လပါ်ခိုဟ်တုဲ ကာလဇၞော်ဂေါဝ်ကၠုင်မ္ဂး အခိင်ကာလမဆဵုဂဗ အခက်အခုဲ ပ္ဍဲဘဝမ္ဂး အလဵုဇကု ဍေဟ်တအ် ပသောင်ပြသၞာဂှ် မာန်ရ။ ယဝ်ရ ဍေဟ်တအ် ဟွံကလိဂွံခိုဟ်ဟ်မ္ဂး ဍေဟ်တအ် မဒးဒုင်စသိုင် ဟွံညိင်ဝတ်၊ ဖေက်ဂြိုက်။ အေရိက်သောန် စှ်ေစိုတ် သြဇာ ကဵု ဖေက်ဂွ ယဝ်ရ ဆိင်လဒေါဝ်ဒးမ္ဂး ဍေဟ်တအ် ကတဵုဒှ် မၞိဟ်မနွံကဵု ပၟိက်ဆန္ဒမဗၠးၜးမွဲရ။

ကဆံင် ၃: ကသပ်ညာဏ် (initiative) ဟွံသေင်မ္ဂး မဒုင်စသိုင်ဒုဟ် (guilt) (၃-၆ သၞာံ) (စဵုကဵု ကိုပ်ကၠာဟွံဂွံမံင်ဘာ)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: အဲကၠောန်၊ အာ၊ ချဳဓရာင်ဗီုဏအ်ဂှ် ဂွံဒၟံင်ရဟာ?

ကဆံင်တတိယဂှ် ကောန်င္ၚာ်တအ် စတုဲ ပရံင် ပခိုဟ်ပတိုန် အဝဵုသြဇာ ကေုာံ ပကင်ရင် ဂၠးတိ နကဵု ဝေင်ရ။ ပ္ဍဲအရာမဝေင်ဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော် ပ္ဍဲပရေင်ဆက်ဆောံမၞိဟ် ကေုာံ ကသဳဓမြာင်မွဲဟာန် ကုညးသအာင်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲအခိင်ဏအ်ဂှ် ဍေဟ်တအ် စဗ္တောန်ကၠုင် ပ္ဍဲအရာမပၠတရဴ (အာဂတ မပက္ဍိုပ်သကိုပ်) ညးတၞဟ်တအ်ကီုရ။

ကောန်င္ၚာ် မကလိဂွံအံင်ဇၞး မကလိဂွံပေင်င် ပ္ဍဲကဵုကဆံင်ဏအ်မ္ဂး အပ္ဍဲဍေဟ်တအ် နွံကဵုဓဝ်ပတှ်ေ ကေုာံ နွံကဵု အစောံစရာဲ သွက်ဂွံ အာဂတပၠတရဴညးတၞဟ်ကီုရ။ ကုကောန်င္ၚာ် မဟွံကလိဂွံပေင်င် ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဏအ်မ္ဂး ဍေဟ်တအ် ဒုင်စသိုင် ဒဒှ်မနွံကဵုဒုဟ်၊ ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကု ဟွံမဲ တုဲပၠန် ဒှ်မၞိဟ် မဟွံမဲ ကုကသပ်ညာဏ်တၟိတၟိကီုရ။

အခိင်ကာလ မနွံကဵု သၠဒကေဝ် အကြာ နကဵုပူဂိုလ် မနွံကဵု ကသပ်ညာဏ်တၟိတၟိနာနာ ကေုာံ ပံင်တောဲကၠောန် ကုညးတၞဟ်သအာင်ဂွံမ္ဂး ကလိဂွံဒှ် မၞိဟ်မနွံကဵု ကဆံင်အစောမ်စရာဲ ညးမအာဂတပၠတရဴခိုဟ်မွဲရ။

ကဆံင် ၄:ခမၞံ (industry) ဟွံသေင်မ္ဂး စိုတ်ဍောတ် (inferiority) (၇ - ၁၀ သၞာံ)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: ကမၠောန်ဏအ် အဲကၠောန် ဂွံဟာ ပ္ဍဲကဵု လောကမၞိဟ် ကေုာံ လောကအရပ်အရာ?

နူကဵု ကသဳမွဲဟာန် ပရေင်မၞိဟ် မွဲကဆံင်ဂှ် ကောန်င္ၚာ်တအ် ကလိဂွံ ပရေင်ဒုင်စသိုင် မကေတ်ဂုဏ်စရာဲ ပ္ဍဲကဵု အရာဍေဟ်တအ် မကၠောန်မဗမံက်ထ္ၜး ကေုာံ အစောမ်စရာဲဍေဟ်တအ်ရ။ ကောန်င္ၚာ် မဂွံဒုင် အထိုင်အသး ဟီုပတိုန်စ နူကဵု မိမ ကေုာံ အစာဍေဟ်တအ်ဂှ် ဍေဟ်တအ် ကလိဂွံ ပရေင်ဒုင်စသိုင် ဒဒှ်ရ ဍေဟ်မနွံကဵု အစောမ်စရာဲတုဲ ကလိဂွံ ဓဝ်ပတှ်ေ ဇကုဇကုရ။ ကောန်င္ၚာ် မကလိဂွံအောန် ဟွံသေင်မ္ဂး ဟွံကလိဂွံ အထိုင်အသး နူကဵုမိမ၊ အစာ၊ ကေုာံ သကအ်ရဲ/အာယုက်မတုပ် ကုဍေဟ်တအ်မ္ဂး ဍေဟ်တအ် ဒှ်သံသယ ပ္ဍဲကဵုအစောမ်စရာဲဍေဟ်တအ်တုဲ နွံကဵုဓဝ်ပတှ်ေ ဒဒှ်ရ နကဵုအစောမ်စရာဲ ဍေဟ်တအ်ဂှ် ကမၠောန်အံင်ဇၞး ဟွံမာန်ရ။

ယဝ်ရ ကောန်င္ၚာ်ဂှ် ကလိဂွံ စိုတ်မဆိင်ဒး ပ္ဍဲကဵုကဆံင်/ဒတန်ဏအ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုစိတ္တဇဍေဟ်တအ် ဇၞော်မောဝ်တိုန် ဒဒှ် မနွံကဵု အစောမ်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ် မနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကု ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်တာလျိုင် မကဵုဍေဟ်တအ်ဂှ် ဍေဟ်တအ် ကၠောန်မာန် သှ်ပလးမာန်ရ။

ကဆံင် ၅: မၟောန်ဓရောန် (ဒဒှ်မတီဇကုဇကု/တန်ကြန်) (identity) ဟွံသေင်မ္ဂး လၟိုဲလၟောင် (ဒဒှ်မဠိုဲဠောင်) (role confusion) (၁၁ - ၁၉)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: အဲညးဂှ်ရော တုဲပၠန် မုအဲမဒှ်မာန်ရော?

ကဆံင်မရနုက်ကဵု မသုန်ဏအ်ဂှ် ကတဵုဒှ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလအစသၟာဲလေင်၊ မဒှ်အခိင်ကာလ ကိစ္စဇၞော် သွက်ဂွံဇၞော်မောဝ် ပရေင်မဒုင်စသိုင် ဇကုညးဂှ်ရောတုဲ အရာဏအ်ဂှ် ခ္ဍဳလျတ် ဆက်စပ်အာ အလုံမွဲဘဝရ။

ပ္ဍဲကဵု အခိင်ဘဝသၟတ် ကိုပ်ကၠာနူဏအ်ဂှ် ဒှ်အခိင်ကာလ ကောန်င္ၚာ်တအ် မဒးဒုင်ကော်ဆော (ဝါ) ဒှ်အခိင်ကာလ မဖန်ဗဒှ်ကဵု ညံင်သ္ဂောအ်ဒှ် မၞိဟ်မဗၠးၜး ကေုာံ မနွံကဵုဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကုတအ်ရ။ သွက်ညး မကလိဂွံလဝ် အထိုင်အသးတအ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုအခေါင်ဏအ်လေဝ် ပရံင် ပခိုင်ကဵု ညံင်သ္ဂောအ်ဒှ် နွံကဵု ပရေင်ဒုင်စသိုင် မနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေ လတူဇကုဇကု၊ မနွံကဵု ဓဝ်ဗၠးၜး မဟွံဒး ဗဒဗဒါဲဒၟံင်ညးတၞဟ် တုဲပၠန် မနွံကဵု အထိင်အဒဝ်ဇကုဇကုမာန်ရ။ သွက်ညး မဆက်တုဲ ဟွံချိုတ်ပၠိုတ် ပ္ဍဲအရာ မနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကု အရာဇကု မနွံပၟိက်တအ်ဂှ် ဆက်တုဲ ဒုင်စသိုင် ဟွံချိုတ်ပၠိုတ် ဟွံတန်ကြန် တုဲပၠန် ဠိုဲဠောင်ဒၟံင် ကိစ္စ ဘဝအနာဂတ်ဇကုရ။

မၟောန်ဓရောန် (identity) ပ္ဍဲကဵု ဘာသာစိတ္တဗေဒဂှ် ဒှ်အရာမဆေင်စပ် ကုအရာနာနာသာ် မပတံကဵု ကသပ်လညာတ် ကေုာံ င္ၚုဟ်မး မဒှ်အရာ မရီုဗင် မဖန် မပၠတရဴ ပရေင်စိုတ်စရိုတ်ပူဂိုလ်ဂှ်ရ။ ယဝ်ရပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဏအ် ကလိဂွံဍိုက်ပေင် လပါ်ခိုဟ်မ္ဂး မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေမခိုင်ဗိုန် ပ္ဍဲကဵုဇကုဇကု မနွံကဵု အစောမ်ကဆံင် ဂကောံမၞိဟ်မွဲ မနွံပၟိက်ရ။

နကဵု အေရိက်သောန်မ္ဂး ကဆံင်သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော် သီုဖအိုတ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵု ကဆံင် မၟောန်ဓရောန်ပူဂိုလ် (ego-identity)ဏအ်ဂှ် ညးစွံအာရီု ဗွဲတၟေင်ရ။ မၟောန်ဓရောန်ပူဂိုလ်ဟီုဂှ် ဒှ်အရာ မဒုင်ကေတ်လဝ် ဇကုဂှ် ညးဂှ်မွဲရော ဗွဲမခိုင်ဗိုန် တန်ကြန်ရ။

နကဵု လညာတ် အေရိက်သောန်မ္ဂး မၟောန်ဓရောန်ပူဂိုလ် ပိုယ်ဂှ် ဗွဲမဗဗွဲကဵု ပရေင်ဆဵုဂဗပိုယ်ဂှ် ပြံင်လှာဲဗက်ဒၟံင် လၟိုန်ကာလရ။

ကဆံင် ၆: ဒဒှ်ေဒယှ် (intimacy) ဟွံသေင်မ္ဂး လမ္ၚု (isolation) (၂၀ - ၄၄)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: အဲဆာန်ဂွံဟာ?

ကဆံင်ဏအ် ကတဵုဒှ်ကၠုင် ဘဝညးဇမၞော်လပါ်စ မဒှ်အခိင် မဒးကော်ဆော ဆေင်ကဵု ပွံင် သကအ်။ အေရိက်သောန် ဟီု၊ မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဒဒှ်မနွံကဵု သကအ် ပွံင် ကုညးမွဲသအာင် မကြပ်ညာန်၊ စိုတ်မလုပ်စရေင်သကအ်ဂှ် ကိစ္စဇၞော်ကွေဟ်ရ။ မၞိဟ်မကလိဂွံ ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဏအ်ဂှ် ခၞံဗဒှ်ကဵု အဆက်အစပ် ဍာ်ဇမၠိင် ကေုာံ ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။

စွံသတိညိ၊ ဇၟာပ်ပ်ကဆံင်ဂှ် မနွံကဵု အရာမတုဲဒှ် မဗတောန်လဝ် နူကဵုကဆံင်မတုဲကၠုင်လဝ်ဂှ်ရ။ နကဵုလညာတ် အေရိက်သောန်မ္ဂး မၟောန်ဓမြောန်ပူဂိုလ် နူကဵုကဆံင်မတုဲကၠုင်ဂှ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော် ပ္ဍဲအရာမဇၞော်မောဝ် သကအ်လ္ၚောဝ်ရ။ အတိုင်သုတေသနမ္ဂး ကုပူဂိုလ် မနွံကဵု ဓဝ်ပတှ်ေဇကုဇကု မအောန်တအ်ဂှ် ကလိဂွံ သကအ်ပွံင်ကြပ်ပ်လောန် အောန်ကီုတုဲ မလေပ်ကတဵုဒှ် လမ္ၚု၊ စိုတ်ဓဍိုက်လေဝ် ကတဵုဒှ်စလောဲသွာကီုရ။

ယဝ်ရ ကလိဂွံပေင်င် ပ္ဍဲကဆံင်ဏအ်မ္ဂး ဒှ်အရာမနွံကဵု မဇြိုဟ်နက် မကော်ဂး ဇြဟာန်/ဓဝ်ဆာန်။ ယဝ်ရဟွံကလိဂွံမ္ဂး ဒှ်မၞိဟ် ဒဒှ်မဒှ်သကအ် ကုညးမွဲသအာင်ဂှ် ဂွံဒုင်စသိုင် မဟွံမဲကဵုအဓိပ္ပါယ်။

ကဆံင် ၇: တၞောဝ်ဂတ (generativity) ဟွံသေင်မ္ဂး ခတန် (stagnation) (အာယုက် ၄၅ - ၆၄ သၞာံ)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: ဇကုအဲဂှ် ရိုဟ်စဂွံဒၟံင်ဟာ?

တၞောဝ်ဂတ ဟီုဂှ် ဒှ်အရာ မစၞောန်ကဵု တၞောဝ်ဒတောဝ်တၟိ ဂတဂှ်ရ။ ကမၠောန်မဒှ်ဂုဏ်ဖိုလ်ကုဂကောံမၞိဟ် (Socially-valued work) ကဵု ဒ္ဂေတ်လၟေတ်/ကွတ်ပညာ (disciplines) တအ်ဂှ် လုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲကဵု တၞောဝ်ဂတ ဖအိုတ်ရ။

ကဆံင်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ကဆံင်ဘဝမၞိဟ်ဇၞော် မဒက်ပတန်လဝ် နကဵု ဘဝပိုယ်မၞိဟ် မစွံအာရီုကဵု ကမၠောန် ကဆံင် ကေုာံ ဂကောံသ္ၚိကၟိန်ရ။

ကုမၞိဟ် မကလိဂွံ ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဏအ်မ္ဂး ညးဂွံဒုင်စသိုင် ဒဒှ်ရ ညးဂွံရနုက်ဗပေင် (ဝါ) ဂွံကၠောန်ကဵု ဂကောံမၞိဟ်ဂၠးတိ နကဵု မနွံကဵု စိုတ်ကတိုင်ကမှ် ပ္ဍဲကဵု သ္ၚိညးဂှ်ကီု သီုကဵု ဂကောံမၞိဟ်ရ။ ကုမၞိဟ် မဟွံကလိဂွံ ပ္ဍဲကဵုကဆံင်ဏအ်မ္ဂး မဂွံဒုင်စသိုင် မၞိဟ်မဟွံလုပ်အသုင် မၞိဟ်မဟွံကၠောန်ပတိတ် တုဲ မဂွံဒုင်စသိုင် ဇကုဂှ် ဟွံဒှ် မၞိဟ်ပူဂိုလ်မွဲကီု ပ္ဍဲကဵုဂၠးတိဏအ်ရ။

ကဆံင် ၈: မလုပ်အဝေါင် (integrity) ဟွံသေင်မ္ဂး ကသ္ၚောမ် (despair) (အာယုက် ၆၅ - စဵုကဵုစုတိ)

• သမာန် ပ္ဍဲဘဝ: ဒဒှ်ဘဝအဲဏအ်ဂှ် ခိုဟ်ဒၟံင်ရဟာ?

ပ္ဍဲကဵုကဆံင်ကၞောတ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ကဆံင်ဗယုတုဲ မစွံအာရီု ကလေင်သ္ၚေဝ်ဘဝဇကု မတုဲကၠုင်တအ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုကဆံင်ဏအ်မ္ဂး မၞိဟ်တအ် မလေပ် ကလေင်ရံင် ဘဝဇကု မကၠောန်ကၠုင်လဝ် ယဝ်ရ ညးတအ် ညာတ်ကေတ် အရာညးတအ် မကၠောန်လဝ်ဂှ် မနွံကဵု ဂုဏ်ဖိုလ်လိုက်လောကမ္ဂး ညးတအ် မဂွံဒုင်စသိုင် မိပ်သၠောင်။ ပ္ဍဲအရာမမိပ်သၠောင် ကုဘဝဏအ်ဂှ် ဆမိပ်သၠောင် ကုဘဝညးသၟး ဟွံသေင်၊ သီုမိပ်သၠောင် ကုဘဝညးတၞဟ်ကီုတုဲ ညာတ်လောကဏအ် နကဵုမတ်လပါ်ခိုဟ်။ ကုညးမဟွံညာတ်ကေတ် ဘဝဇကုမွဲ ဇကုကၠောန်လဝ် လပါ်ခိုဟ် ဟွံညာတ်မ္ဂး ပ္ဍဲကာလဏအ် ဒှ်လၞီကသ္ၚောမ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဘဝညးတအ်တုဲ က္ဍုဟ်ဇအိုန်ဇရ ကုဘဝဇကု၊ ညံင်ရဴ မဇအိုန်ဇရ ဘဝဇကုကီု ပ္ဍဲကဵု ဘဝညးတၞဟ်လေဝ် စွံစိုတ်မေတ္တာ ဟွံမာန်ကီုရ။

နိဿဲ

စပ်ကဵု ကဆံင်ဂမၠိုင်ဂှ် ကၠာဲနူကဵု မုက်လိက် da.reoveme.com "Erik Eriksons scener for psykosocial udvikling.

Publications

• Erikson, E. (1950). Childhood and society (1st ed.). New York: Norton
• Erikson, Erik H. (1959) Identity and the Life Cycle. New York: International Universities Press.
• Erikson, Erik H. (1968) Identity, Youth and Crisis. New York: Norton.
• Erikson, Erik H. and Joan M. (1997) The Life Cycle Completed: Extended Version. New York: W. W. Norton
• Sheehy, Gail (1976) Passages: Predictable Crises of Adult Life. New York: E. P. Dutton.
• Stevens, Richard (1983) Erik Erikson: An Introduction. New York: St. Martin's.