ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ (ကွာန်)
ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ (ဗၟာ:ကြိမ်နီတောင်) ဝွံ ဒှ်ကွာန်ကအ် မနွံပ္ဍဲ ဂကောံကွာန်(နို့ငွါးကျေးရွာအုပ်စု)၊ ပွိုင်ဍုင်ဘုတ်ပြင်၊ ခရိုင်ကအ်သံင်၊ ရးတၞင်သဳ။[၁] ကွာန်ဝွံ ဒှ်ကွာန်ဂကူမန်၊ ဂကူဗၟာ၊ ဂကူဂလာဗိဿျူတအ် မပဒတဴတုဲဲ အဓိက ပရေင်ပိုန်ဒြပ် ရဲကွာန်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်တမ္ၚာ။ ကွာန်ဝွံ ဗွဲကိုပ်ကၠာတေအ်ဂှ် ဒှ်ကွာန် ဂကူဂလာဗိဿျူတအ်တုဲ ဗွဲကြဴ ဂကူမန်၊ ဂကူဗၟာစိုပ်ကၠုင်တုဲ ပဒတဴဒၟံင် ဗီုညးကဵုညး ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်ရ။
| ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ | |
|---|---|
| ကွာန် | |
 | |
  ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ ဒၞာဲကွာန်ကြုင်ဍာ်ခန် မနွံ | |
| ဒတန်ဒၞး: 11°04′11″N 98°37′01″E / 11.069844°N 98.616991°Eဒတန်: 11°04′11″N 98°37′01″E / 11.069844°N 98.616991°E | |
| ကၟိန်ဍုင် |
 Myanmar |
| ရး | ရးတၞင်သဳ |
| ပွိုင်ဍုင် | ဘုတ်ပြင် |
| ဒၞာဲအပိုင်အခြာ အခိင် | UTC+6.30 (အခိင်ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ) |
ဒတန် ပလေဝ်ဒါန်
ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ ဝွံ ဒှ်ကွာန်တမ္ၚာ သ္ၚိနွံစ ၜိုတ် ၂၀၀ ပြင်င် (သၞာံ ၂၀၂၁)၊ မလုပ်လၟိဟ် ဂကောံကွာန်(နို့ငွါးကျေးရွာအုပ်စု)၊ ပွိုင်ဍုင်ဘုတ်ပြင်၊ ခရိုင်ကအ်သံင်၊ ရးတၞင်သဳ။ ဂၞန်ကောဒ်ကွာန်ဝွံဂှ် ၁၇၈၁၇၀[၁]
ဝင်ကွာန် ပလေဝ်ဒါန်
ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲဝွံ နူတမ်အာဒိကိုပ်ကၠာ ဒှ်ဒၟံင် ဌာန်ဒတန် ဂကူဂလာဗိဿျူတအ်ရ။ စိုပ်သက္ကရာဇ်ဍုင်-၁၃၄၀(ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်) အခိင်ဂှ် ဒှ်ခေတ်အုပ်ဓုပ်ဍုင်နကဵုအလဵုသဳစၟိန်ဍုင်ပြမာန်(ကောင်စီ)ပၞာန်တုဲ မၞုံကဵုအသမ်"ကွာန်မွဲမွဲ သ္ၚိစှ်ဂြပ်ပေင်မ္ဂး ဖျေဟ်ကဵုအစာဘာမွဲတၠရောင်"ဂးတုဲ အ္စာဘာနာဲသုင်ပါန်(စိန်းပန်း)ညးမဒှ် နူဇာတိကွာန်ကအ်ဇြဲ ဒးတာလျိုင် စ်ှေဗ္တောန်လိက် ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲရ။ အခိင်ဂှ် ဂၠာဲစ ကင္ၚုဲ လောဲသွာ၊ စှ်ေအာ ဂၠုင်မွဲမွဲတ္ၚဲ ဂွံကင္ၚုဲ မက စှ်စှ်ပသာ။ ဟိိုတ်နူဂှ်တုဲ အ္စာဘာ နာဲသုင်ပါန် ကော်နင် ကလောမသနာမ်မြိုင် (ဗွဲမဂၠိုင် နူကွာန်ဘာဂတဵု၊ ကအ်နှာတ်) သွက်ဂွံကဵု ကၠောန်စ ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲဝွံတုဲ သ္ၚိမန် ဒှ်တိုန် ၜိုတ် အကြာ ၄၀ - ၅၀ မရ။ ဂကူမန်တအ်ဂှ် ဒှ်ညးမလျိုင်ပတှ်ေ ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ နိမန်နင် ခမဳထဝါဲ၊ ရခိုင် ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ကဵု ခၞံပတန်ဘာရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ဂလာဗိဿျူတအ် ညးမရှ်ေသှ်ေ ဘာသာမုဿလေမ်တုဲ ဟွံဒးဂၞပ်၊ စိုပ်အာ စဵုကဵု ဒှ်ဗာ်ပန်ဂစိုတ် ရေင်သကအ်တုဲ ခမဳထဝါဲယခေင်တအ်ဂှ် ဂြိပ်ပေက် ဟွံဂံင်ဆက်ပဒတဴ ပ္ဍဲကွာန်ဂှ်အိုတ်ရ။
စိုပ်သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၅၀ ခမဳဗၠာဲ ဇာတိနူဗဂေါ ဂွံဗၞတ်စှ်ဝှ်ဟေင် ဟိုတ်နူ ဟွံဂွံအခေါင်သှ်လိက်အလဵုအသဳ နကဵုဘာသာမန်သက်က်တုဲ စှ်ေဇူဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ဒဵုတၟအ်ရ။ ညးကလိဂွံ အရီုအဗင် နူကျာ်ဇၞော်အစာ ဘာပရိယတ္တိနန္ဒဝန် ဍုင်ဇြပ်ဗု၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘာဒဵုတၟအ်တုဲ ဒါယကာ နူကွာန်ဒဵုၜဝ်ဍာဲတအ် ကၠုင်နိမန်ဏာ ခမဳဗၠာဲဂှ် သွက်ဂွံဂဇအ်ဘာရ။ ကာလညးမဂဇအ်ဘာဂှ် ညံင်ရဴကိုပ်ကၠာတေအ်ကီု ဂလာတအ် ဂိုတ်ဂစာန်ပလီုပလာ် နဲကဲနာနာသာ် မပ္တံကဵု ကွတ်ပညာမန်ယန် ဟွံသှ်ေကီုလေဝ် ပလီုပလာ် ဟွံမာန်။ မန်လုပ် အရာပ်ဂလာ ဟွံဂွံ၊ ဂလာလုပ် အရာပ်မန် ဟွံဂွံ ကတဵုဒှ်ကၠုင် စဵုကဵု ကဆံင်ဏအ်ရ။ ဗွဲကြဴညိ ကေတ်ဓဝ်ၜိုဟ်လလံ ရေင်သကအ် ပါ်ကရေက်ကၠေအ် အရာပ်မန်၊ အရာပ်ဂလာ၊ အရာပ်ဗၟာအိုတ်တုဲ မံင်ကၠုင် ဗွဲမၜိုဟ်လလံ စဵုကဵုအခိင်လၟုဟ်ရ။
ယေန်သၞာင်မန် ပလေဝ်ဒါန်
ကောန်မန် ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲဝွံ မင်မွဲကၠုင် အခိုက်ကၞာ ပြဝေဏဳမန် အတိုင်နူ ကွာန်ဘာဂတဵုတေအ်ဖိုဟ်ရ။
ဗီုရုပ်ဂမၠိုင် ပလေဝ်ဒါန်
-
ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ မညာတ်နူ ၜဳ -
မုက်တြင် ဘာအံင်ဓမ္မသစ္စ ဘာမန် ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ -
ကောန်ဂကူမန် ကောန်ကွာန်ကအ်ဒဵုၜဝ်ဍာဲ
နိဿဲ ပလေဝ်ဒါန်
ညးမပကောံချူ နာဲပညာနန် ဒဵုတၟအ်