ကျဝ်အိင်၊ နာဲ
နာဲကျဝ်အိင် (ကော်) နာဲမၞိက်ရတ် ဝွံ ဒှ် သၟာပၠန်ဂတး သွက်ဗၠးၜးဂကူမန် ယၟုမြဟ်တဴ ပ္ဍဲအရာ မဗတိုက်ပၞာန်ခိုဟ်၊ အာဂတ ပ္ဍဲမုက်ပၞာန်၊ ပိုတ်သကုတ် လတူ ပရေင်ကမၠောန်ရ။ ပ္ဍဲအခိင်ဘဝသၟတ် မဒှ် အခိင် ပၠန်ဂတးမန် ကလေင်စတၟိတၟိဂှ် နာဲကျဝ်အိင် ဒှ် ကောန်ပၞာန် ပ္ဍဲ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်။ သၞာံ ၁၉၅၈ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ဖျေဟ်လွဟ် လုပ် သၟဝ်သၞောဝ်ဗၟာတုဲ နာဲကျဝ်အံင် ပါလုပ် ပ္ဍဲ ဂကောံဒစဵုဒၞာကွာန် (ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့)။ သၞာံ ၁၉၆၀ ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်ကရေင် ဒပ်မဟာလၟိဟ် (၆) သၟဝ် သကိုပ်ဒပ်ယှိုဲသာင် (တပ်မင်းရွှေဆိုင်း) ပွိုင်ပိသၞာံတုဲ တိတ်အာ ကၠောန်စ ပ္ဍဲဍုင်သေံ။ အခိင်မနွံ ပ္ဍဲဍုင်သေံဂှ် ပၠံင်ကေတ် လွဟ်သေနာတ် နူပလုက်သေံတုဲ ပံင်ကု ညးမဆာန်ဂကူလ္ၚဵုတုဲ သၞာံ ၁၉၇၀ ဂှ် ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်ကလေင်ဍုင်မန် (မွန်ပြည်တော်ပြန်တပ်ဖွဲ့)။ ဒပ်ဏအ် ဗွဲကြဴ ဒှ်တိုန် ဒြဟတ် ကောန်ပၞာန် အကြာ ၁၂၀ - ၁၃၀၊ သၞာံ ၁၉၇၃ ကေတ် ဓဝ်ညဳသာ ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ပါလုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် နတမ်ဒပ်လၟိန် လၟိဟ် (၃) ရ။ ပ္ဍဲ ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် နာဲကျဝ်အိင် ကေင်ကေတ်လဝ် တာလျိုင် မပ္တံ ကု သကိုပ်တမ်ဒပ်၊ ကမ္မတဳဗဟဵု၊ ကမ္မတဳပၞာန်
သကိုပ်ဒပ် နာဲကျဝ်အိင် (ကော်) နာဲမၞိက်ရတ် | |
|---|---|
| ယၟု နူဂဝ် | ကျဝ်အိင် |
| ယၟုတၞဟ်(ဂမၠိုင်) | မၞိက်ရတ် |
| ကတဵုဒှ်မၞိဟ် |
ဂျောန် ၉၊ ၁၉၃၀ ကွာန်တံင်မောံ |
| စုတိ |
အဝ်ဂေတ် ၂၈၊ ၂၀၁၃ (အာယုက် ၈၃) သ္ၚိဒမံင် ကွာန်ဒူရာ |
| ဟိုတ် မစုတိ | အာယုက်ဇၞော် |
| ဒပ် |
|
| ကဆံင် | သကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန်၊ ကမ္မတဳပၞာန် |
| ဒပ် | တမ်ဒပ် ၃၃၃ |
ဘဝသၟတ်
ပလေဝ်ဒါန်နာဲကျဝ်အိင် (ကော်) နာဲမၞိက်ရတ်ဝွံ က္တဵုဒှ် မၞိဟ် ပ္ဍဲ ကွာန်တံင်မောမ်၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်၊ ပ္ဍဲကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၂၉၂ ဂိတုဇှေ် ၁၄ မံက်၊ တ္ၚဲစန် (သၞာံခရေတ် ၁၉၃၀ ဂိတုဂျောန် ၉) မဒှ် ကောန် နာဲလောန်မိုင်၊ မိင္ၚိုဲဝေန်။[၁]
တာလျိုင် သွာင်ပၞာန်
ပလေဝ်ဒါန်နာဲကျဝ်အိင် နူဘဝသၟတ်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် ပရေင်ကောန်ဂကူ ဘဝကောန်ပၞာန် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်ရ။ သၞာံ ၁၉၅၈ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် လုပ်အာ အဝေါင်သၞောဝ်ဥပဒေ တုဲဂှ် ညးပါလုပ် ပ္ဍဲ ဂကောံစဵုဒၞာကွာန် (ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့) ရ။ ပ္ဍဲ ၁၉၆၀ ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် ပ္ဍဲ ဒပ်မဟာ လၟိဟ် (၆) သၟဝ်သ္ကိုပ်ဒပ်ယှိုဲသာင် (တပ်မင်းရွေဆိုင်း) ဗော်ကောန်ဂကူကရေင် ဗၞတ် (၃) သၞာံရ။[၁]
ဟိုတ်နူ ဟွံမိက်မံင် သၟဝ်ပရေင်အုပ်ဓုပ်ညးတၞဟ်ကီု၊ ပရေင်ဗုင်ဂၞဴကီုတုဲ ပ္ဍဲ သၞာံ ၁၉၆၃ ဂှ် လုပ်အာကၠောန် ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုင်သေံ သ္ကုတ်ထာခနောန် (ခရိုင်ကမ်ဗူရဳ) ရ။ ပ္ဍဲ ၁၉၆၇ ဂှ် ပၠံင်ကေတ်လွဟ် နူသေဌဳသေံ၊ ပလုက်သေံတုဲ တတ်ကၠုင် ပယျဵုယာခဍေဝ်၊ ကလေင်လုပ်စိုပ်ကၠုင် ဒေသဍုင်မန်ရ။ ပံင်ကောံ ကုညးမဆာန်ဂကူ ဒေသတအ်တုဲ ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်ကလေင်ဍုင်မန် (မွန်ပြည်တော်ပြန်တပ်ဖွဲ့) ပ္ဍဲ ၁၉၇၀ ရ။[၁]
ဒပ်ပၞာန်ကလေင်ဍုင်မန်ဝွံ ဒုင်ကေတ် ကသပ်ညးဍုင်ကွာန် ကု သင်မန်မတန်တဴဒၟံင် ဍုင်သေံတအ်တုဲ နာဲလွဳမန် (ဥက္ကဌဒေန်-ကွာန်အဗြေင်)၊ နာဲဆာန်ဂကူ (ဥက္ကဌ ဒေန်-လေံၜဝ်-ကွာန်ကသိုင်) အာက္ဍိုပ် လပါ် ပရေင်စန်ဒက်၊ လပါ်ဆက်ဆောံမဟာမိတ်ဂှ် နာဲချေတ်စိင် (တံင်မောမ်)၊ နာဲဍောတ် (ဓါတ်ခေဝ်) ကေတ်တာလျိုင်ရ။ လပါ်ပၞာန်ဂှ် နာဲကျဝ်အိင် အာက္ဍိုပ်တုဲ သ္ပသဇိုင် ကၞောတ်ၜဳရေဝ်၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်သၟဝ်ကျာတုဲ စပ္တန်ကၠုင် ဒပ်မွဲဂကောံဂှ် ဒှ်ဂွံ ဇြဟတ်ဗၞတ် (၇၀) နလွဟ်ဂတာပ်ခေတ် (အေမ်-၁၆၊ အမၠံက်တဲ အေမ် ရ၉) တအ်ရ။ ဗွဲကြဴဏအ် ဒှ်တိုန် ဇြဟတ်ကောန်ပၞာန် စိုပ် ၁၂၀-၁၃၀ ပြင်ရ။ ဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်ကု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတုဲ သီုသီဂွံလွဟ်သၞ နွံရ။[၁]
ပ္ဍဲ ၁၉၇၃ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကလေင်ဍုင်မန် ကေတ်ဓဝ်ညဳသာ ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိတုဲ ပါလုပ် ပ္ဍဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် နတမ်ဒပ်လၟိန် လၟိဟ် (၃) ရ။ နာဲကျဝ်အိင်ဝွံ ကေတ်ကၠုင်တာလျိုင် သ္ကိုပ်တမ်ဒပ်ကီု၊ ကမ္မတဳဗဟဵု၊ ကမ္မတဳပၞာန်ရ။[၁]
အခိင်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ထ္ကးအာ ၂ လွးဂှ် နာဲကျဝ်အိင် (မၞိဟ်ရတ်) ပါလုပ် ပ္ဍဲ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (ဝင်က) ကရောမ် နာဲယှိုဲကျေန်တုဲ ကေတ်ကၠုင် တာလျိုင် နသ္ကိုပ်ဒပ် ပ္ဍဲ ဒပ်ဂီုကၠီုဗဟဵုရ။ အခိင်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ပံင်ကောံဂှ် တိုန်ဒှ် သ္ကိုပ်တမ်ဒပ် (၃၃၃) တုဲ ဗွဲကြဴ ကေတ်ကၠုင် တာလျိုင် သ္ကိုပ်ဍိုက်ပ်ပၞာန် (စစ်ဦးစီးမှူး)၊ ပါလုပ် ပ္ဍဲကမ္မတဳပၞာန် (စစ်ဦးစီးအဖွဲ့) စဵုစိုပ် အဝဲဗျုတုဲ ဆက်ယိုက်ဂၠေင်ကၠုင် တလျိုင်ကောန်ဂကူ စဵုလအိတ်အ ယုက်ရ။[၁]
လအိတ်အာယုက်
ပလေဝ်ဒါန်သၞာံ ၂၀၁၃ ဂိတုသြဂါတ် (၂၈) နာဲကျဝ်အိင် ကလိဂွံ အာယုက် (၈၄) သၞာံ၊ စုတိကလိလောန်အာ ဒၞာဲသ္ၚိဒမံင် ကွာန်ဒူရာ၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ရ။[၁]
ဝင်
ပလေဝ်ဒါန်သ္ကိုပ်ပၞာန်ကျဝ်အိင် (နာဲမၞိက်ရတ်) ဝွံ ယၟု ဒယှ်တှ် အရာမဗ္တိုက်ပၞာန် ဗွဲမဂံင်သ္ကာ၊ အာဂတ ပ္ဍဲမုက်ပၞာန်ကီု၊ သတိ ပရေင်ဂီုကၠီုခိုဟ်၊ သီုပိုတ်သ္ကုတ် လ္တူပရေင်ကမၠောန်ကီုရ။ ညးဒုင် ဒဒိုက်၊ ဒုင်ဂိ ကရောံကောန်သ္ဂံင်တအ်ကီုတုဲ ကောန်ပၞာန်တအ် ဆာန်တဴညး ဗွဲမလောန်၊ မင်မွဲညးဍုင်ကွာန်၊ ရေင်တၠုင် ပရေင်ဖေါအ်ဗြေဝ်၊ ဂၠံင်ဍာန် ဍုင်ကွာန်တုဲ ဂွံအထိုင်အသး နူ ရဲဒေသတအ်ရ။ မ္ၚးနူ ပရေင်ပၞာန်ဂှ် စီုသ္ကီု သီုလပါ်တိဍာ်တုဲ ညးဝွံ ဒှ် ညးမစပ္တန်ကၠုင် တိဍာ်မန်တၟိ ဂၠိုင်ကဵုဒၞာဲ၊ သီုပတန်ကၠုင် တိဍာ်မန် (နူသၟဝ်တဲကရေင်အုပ်ဓုပ်လဝ်) ရ။[၁]