ဂုဏ၊ ကျာ်ဇၞော်ဘာဆု ကွာန်သၞေဟ်ဗဒဝ်

ထေရုပ္ပတ္တိကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တဂုဏ

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တဂုဏ

အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ၊ ဘာဆုပရိယတ္တိ၊ ကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်။

ကတဵုဒှ်မၞိဟ်

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠဝွံ သက္ကရာဇ် (၁၂၈၂) သၞာံ၊ ဂိတုဝှ် (၄)စွေက်၊ တ္ၚဲစန်ဂှ် သၠးဂၠံဂဝ်ဂၞဴမိ ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဍောတ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။ ယၟုမ နာဲသုၚ်မိုၚ် + ယၟုမိ ဣနာဲပျအ် မၞုံယၟုရ။ ပၞောဝ်ကောဒေံညးပန်ဂမၠိုၚ် ဒှ်ကောန်ရတ်မရနုက်ကဵုၜါတုဲ ကဵုလဝ်ယၟု မာံခေန် ရ။

ဘဝထပိုယ်

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၂၉၈) သၞာံ၊ ဂိတုကထိုန် (၁၀)မံက်ဂှ် သ္ပအာစာဥပ္ပဇ္ဇျာယ်ကဵု ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တပညာဇောတ၊ မိကဵုမၜါ ဒုၚ်ဒကာပစ္စယ်ပန်တုဲ ဂွံအာစိုပ်ဒဒှ်သာမဏဳ ပ္ဍဲဘာဇၞော် ဘာမဟာဝိဟာရ ကွာန်ကအ်ဍောတ်ရ။ ယၟုသာမဏဳ ဒှ်ထပိုယ်ဂုဏရ။

ဘဝခမဳ

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၃၀၂) သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၄)စွေက် အခိၚ်တ္ၚဲစေၚ် ကလေၚ်(၁)နာဍဳဂှ် သ္ပအာစာဥပ္ပဇ္ဇျာယ်ကဵု ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တပညာဇောတ၊ မိကဵုမၜါ ဒုၚ်ဒကာပစ္စယ်ပန်တုဲ ဂွံအာစိုပ်ဒဒှ်ဘဝခမဳ မသၠုၚ်ပြဲ ပ္ဍဲခဏ္ဍသီ ဘာဇၞော် ဘာမဟာဝိဟာရ ကွာန်ကအ်ဍောတ်ရ။

ဘဝကတ်ပညာ

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠဝွံ ကေၚ်ဆန်ၜန်ကတ်ဗ္တောန်လဝ် ကွတ်ပညာလိက်ပတ်သ္ဇိုၚ် ပိဋကတ် ပ္ဍဲဇရေၚ် ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တပညာဇောတ၊ ဘာဇၞော်ကွာန်ကအ်ဍောတ်၊ ကျာ်ဇၞော်အာစာ ဘဒ္ဒန္တ ပုပ္ဖရမ္မ၊ တၠဂုဏ်အာစာ ဘဒ္ဒန္တ ကေသာရ၊ ဘဒ္ဒန္တ ပါလိ ဘာဇၞော်၊ ကွာန်တံၚ်ပရၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ရ။

အခိၚ်အာစိုပ်အဝဲ (၁၅)သၞာံဂှ် ကေၚ်ကတ်ဗ္တောန်လဝ် ပညာလောကဳ ပ္ဍဲဘာတန်ဒေါဝ် ကွာန်လၟိုၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် စဵုကဵုစိုပ်တန်သတ္တမတုဲ ပ္ဍဲဘာတန်ပညာမ္ၚး ဍုၚ်ဗဂေါဂှ် ကေၚ်ကတ်ဗ္တောန်လဝ် ပညာလိက်အၚ်္ဂလိက် စဵုကဵုစိုပ် တန်ဒသမရ။

           ကြဴနူဂှ် တိုန်အာစိုပ်ဍုၚ်မာန္တလေဝ်တုဲ ကတ်ဗ္တောန်အာ ပညာလိက်ပတ် ပိဋကတ်ကဆံၚ်လ္တူ ပ္ဍဲဇရေၚ် ကျာ်ဇၞော်အာစာ ဘဒ္ဒန္တ နာရဒ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ) ဘာသာသနဇောတိကာရီု၊ ကျာ်ဇၞော်အာစာဥူကျေဝ်၊ ကျာ်ဇၞော်အာစာ ဘဒ္ဒန္တ အရိယဝံသ၊ ကျာ်ဇၞော်အာစာ ဘဒ္ဒန္တ ဥက္ကံသ ပ္ဍဲတိုက်ကျာ်ဇၞော်ရ၊ ပ္ဍဲပေါဲကလေၚ်လိက် ပရိယတ္တိ ဂကောံပဝါရဏာ ဂိုဏ်ဇၞော် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ဂှ် ကေၚ်ကလိဂွံလဝ်လာဘ် ‘ပထမ’ ကဆံၚ်သၠုၚ်အိုတ်ကီုရ။

ရေၚ်တၠုၚ်သ္ဇိုၚ်ဝန်သာသနာ ကေုာံ ချူခၞံပြကိုဟ်ဂမၠိုၚ်

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠဝွံ အခိၚ်ကလိဂွံဘဝခမဳ (၄) ဝှ်ဂှ် ကေၚ်ဖျေံလဝ်လိက်ပတ် ပရိယတ္တိသာသနာ ပ္ဍဲဘာဇၞော် မဟာဝိဟာရ ကွာန်ကအ်ဍောတ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ရ၊ သ္ပပတံနူ သက္ကရာဇ် (၁၃၁၅) သၞာံတုဲ စဵုကဵုစိုပ် (၁၃၆၁) သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၅)မံက် တ္ၚဲစန်ဏံ ဟီုတွံစဳပျးစၞောန်ထ္ၜး ပ္တိုန်ဖျေံဒၟံၚ် ပရိယတ္တိသာသနာကဵု ခမဳသာမဏဳဂမၠိုၚ်ကီု သီုကဵုဒါယကာဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဘာဆု ပရိယတ္တိ ကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ရ၊ အခိၚ်ပ္တိုန်ဖျေံဒၟံၚ်လိက်ပတ်ကဵု ကောန်ကတ်လိက်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ဟေၚ် ကေၚ်ချူခၞံလဝ် ပြကိုဟ်ဂမၠိုၚ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဏံရ။

၁။ ပြကိုဟ်အကံက်ပဌာန်။

၂။ ပြကိုဟ်အကံက်ယမိက်။

၃။ ပြကိုဟ်အကံက်မာတိကာဓာတုကထာ။

၄။ ပြကိုဟ်တြဲာအဘိဓာန်၊ အလၚ်္ကာဆန်ဂမၠိုၚ်ရ။

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠဝွံ သ္ပပတံနူ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကလိဂွံကၠုၚ်ဌာနသွဟ်လိက်တုဲ ကေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်လဝ် တာလျိုၚ်နာယကရ၊ ပ္ဍဲပေါဲသၚ်ကောံဓရီု ‘မှဝ်ဗဳ’ ဂှ် ကေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်လဝ် ဒဒှ်ညးစၞးခရိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီုရ၊ သွက် ပေါဲသၚ်ကောံဓရီု ဂိုဏ်ပံၚ်ကောံအလန်ပထမ ဂွံက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်လဝ် နဒဒှ်အာစာတၠၝောံကိုဋ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲပေါဲသၚ်ကောံဓရီု ဂိုဏ်ပံၚ်ကောံဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ် ဇြဟတ်ကဵုကိစ္စသာသနာ နဒဒှ်စၞးသၚ် သံဃသမ္မုတိ၊ ရေၚ်တၠုၚ်သ္ဇိုၚ်ဝန်သၚ် ဗဟိုရ်သံဃမဟာနာယကကၟိန်ဍုၚ်ရ။

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠဝွံ ခရှ် သာမဏဳ ခမဳဂမၠိုၚ် က္တဵုဒှ်ဂဗုတ်အဓိကရိုဏ်မ္ဂး ရပ်လဝ်ဓရ်ခန္တဳတုဲ ညံၚ်ကဵုဂွံသောၚ်ကၠးဂှ် ဟီုသှ်ပၠးလဴကလးကဵုရ၊ ကိစ္စအတ္တုက္ကံသန ပရဂမ္ဘန မဒှ်ဒ္ဂေတ်ကျာ်အရှန်တအ် က္ဍုဟ်မၠေံဇအိုန်ဇရဂှ် ညံၚ်ကဵုဟွံဂွံကၠောန်ဒး၊ ဟွံဂွံဟီုဒးဂှ် ပၠောပ်လဝ်ဂၠံစိုတ်လၟိုန်ကာလရ၊ စိုတ်ဇကုညံၚ်ကဵုဂွံသ္အးဇ္ၚးဂှ်လေဝ် စွံသတိမၚ်မွဲဒၟံၚ် လၟိုန်ကာလရ၊ ဇၟာပ်ဇၟာပ်သၞာံ စိုပ်အခိၚ်ရာသဳဥတုကညၚ်မ္ဂး ညးဟွံလေပ်လိက်ဏီ သွက်ဂွံလေပ်အာလိက်၊ သွက်ဘာသာ သာသနာ ယေန်သၞာၚ်ဂွံရာၚ်ဆာဲအာ သ္ပလွဳပရာ အာဂတပၠတရဴတုဲ ပံက်လဝ်ကဵုတန်ဗ္တောန် ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာရ။

မဂွံဒုၚ်အဲပရဲ

ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တဂုဏမဟာထေရ်ဝွံ ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံ ဂကောံဂုဏ် မပ္တံကဵုခရှ်သာမဏဳ ခမဳ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု၊ ပွမဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံ ဂုဏ်ပရိယတ္တိဝိသာရဒ၊ ပဋိပတ္တိမာမကီု၊ ပွမပ္တိုန်ဖျေံလိက်ပတ် ပရိယတ္တိသာသနာ ကုကောန်ကတ်လိက်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ ပွမချူခၞံပြကိုဟ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ ပွမဍိုက်ပေၚ်တဴ ကေုာံဂုဏ် မပ္တံကဵု သဳလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ၊ သိက္ခာ ပိပြကာဂမၠိုၚ်ကီုတုဲ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၃၅၃) သၞာံ၊ (၁၉၉၁) သၞာံ၊ ဂကောံအလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတအ် အပ်ပြာပ်ဇိုန်ဏှၚ် ဗ္ဂိန်ကဵုဒါန်တဆိပ်ကြာ ‘အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ’ရ။

စုတိ

ဓရ်သၚ်္ခါရမ္ဂးဂှ် ဒှ်တုဲဟိုတ်နူမ္ဒးလီုဗွဲစၟတ်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၃၆၁) သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၅)မံက်၊ တ္ၚဲစန်၊ အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ (၄)နာဍဳဂှ် ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ ဘဒ္ဒန္တဂုဏမဟာထေရ်မွဲဇကု မ္ဒးအာစိုပ်သဘဴအနိစ္စ ကညစဴအာသွဝ် ပ္ဍဲကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်၊ ဘာဆုရ။

နိဿဲ

လိက်ကၞပ် 'ထေရုပ္ပတ္တိ ကျာ်ဇၞော်အာစာတၠ ဘဒ္ဒန္တဝံသပါလ မဟာထေရ်'၊