တဵုသြောံစုတ်ဝါဲ နဲကဲကဵုဒးရး

တဵုသြောံစုတ်ဝဲါ ဂၠာဲနဲကဵုဒးရးညိ

လဇုဗဳ

ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်သ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵုပရေၚ်တဵုလွဳတုဲ ကၠောန်မံၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ် ဂွံပြေပြံၚ်ဂှ် ဒးပဓာန်မံၚ်ကဵု ပရေၚ်တဵုလွဳရ။ ခြာဟွံလအ် ဗြဲစိုပ်တိရ။ စနူကဵုအခိၚ်တမ်သၞာံတုဲ သၟာဗ္ၚတံ စပလေဝ်ပလေတ်စ ကမၠောန်ဝါဗ္ၚအိုတ်ရ။ ဝါလ္ၚဵုတံဂှ် ကၠောန်မံၚ် မွဲသၞာံ ၜါအခိၚ်၊ ပိအခိၚ် နွံကီုလေဝ် သ္ပပဓာန်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် ကၠောန်သြောံကသီုသၟးရ။

ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ကသီုဂှ် ကၠောန်ဗ္ၚတဵုသြောံဂှ် နဲနွံမံၚ် ဟွံအောန်နူ ပိဂကူရ။ ဂြာတ်မဒကှ်၊ ဂြာတ်မဟရာတ်၊ ဗဝ်ဗွဝ်တုဲ ပတမ်ကေတ်တံရ။ ဂြာတ်မဒကှ်မ္ဂးဂှ် တၠတိဂၠိုန်ဒယိုဟ် ဒၞာဲခံက်ဍာ်ဇြိုဟ်တံ အခိၚ်ဗြဲဇၞော်ဍာ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဂွံဒုၚ်ဒဝ်ဘဲဒဏ်တံမာန်တုဲ ကၠာဗြဲဟွံဂူက္ဍၚ် ဒးစးဒုၚ်ဂြာတ်လဝ်ရ။ အခိၚ်ဒေါဝ်ကသီု ဍာ်ဇၞော်တေံမ္ဂး တၞံဍေံဇၞော်သၠုၚ် ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဒးဒဝ်ဘဲဍာ်မာန်၊ ဍေံချိုတ်အောန်ရ။

ဂြာတ်မဒရာတ်ဂှ် တိဂၠိုန်ဒယိုဟ်ၜိုတ်ဓမ္မတာတံကီု ညးလ္ၚဵုတံ ဟွံမိက်ဒုၚ်အိုတ်စရိတ် ပတမ်မတုဲ ဂြာတ်မဒရာတ်ရ။ ဂြာတ်မရာတ်ဂှ် ဗြဲဂူစိုပ်တိဗက် ပလေဝ်တိ၊ ထဲဇိက်တံတုဲ အတိုၚ်ဍာ်နွံဂှ်ဟေၚ် ဂြာတ်ဖျေံလဝ်မသြောံ ဒဵုပေၚ်ခံက်ရ။ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ၜိုတ်ဇကုဒးစိုတ်ဂှ် ချိၚ်ဆတုဲ ဒးဂြာတ်ရ။ အခိၚ်သြောံတိုန်ညဳ ဂွံဗၞတ်မွဲဂိတုမ္ဂး ဒၞာဲတၞံဟွံတိုန်ဂှ် ကလေၚ်ဗၠအ် ပတမ်စုတ်တုဲ ဒၞာဲသိၚ်မံၚ်တံဂှ် ညးတံဒးသံက်စုတ်လံၚ် ပတမ်စုတ်ညိညိပၠန်ရ။

ဗဝ်ဗွဝ်တုဲ ပတမ်ကေတ်မ္ဂး ကၠောန်လောဲသွာဲမံၚ်ရ။ အခိၚ်ဒးစိုတ် ခံက်ဒးစိုတ်ဂှ် ကၠောန်လဝ်ခိုဟ်ဟ်တုဲ ပကောံဗွဝ် ဗဝ်စုတ်လဝ်မရ။ အာယုက်မဗွဝ် အကြာ ၂၅ တ္ၚဲ မွဲဂိတုမ္ဂး ပိုက်ကေတ်တုဲ အာပတမ်စုတ် ပ္ဍဲကဵုခံက်သှေ်မံၚ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံပေၚ်ရ။ ပတမ်ကေတ်ကဵုမၞိဟ်၊ ကဵုစက်တံဂွံတုဲ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်သရိၚ်ခြာ ၜိုတ်ဒးစိုတ်ဂှ် ချိၚ်ဖျေံကေတ် လောဲသွာမာန်ရ။ ဒးကလေၚ်ပလေဝ်ဂှ် အောန်မံၚ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုပိဂကူဂှ် ဂကူဏံ သြောံတိတ်ခိုဟ်အိုတ်၊ မၞိဟ်ဒးစိုတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။

ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ခေတ်ကာလလၟုဟ်ဏံ စရိတ်သၟာကမၠောန်က္ဍၚ်ကီု ဂၠာဲမၞိဟ်ပတမ်မဝါတ်ကီုတုဲ နဲဏံဂှ် စကာအောန်စှေ်ကၠုၚ်မံၚ်သိုက်က်ရ။ ဗီုလဵုကၠောန်န်ရ သြောံဂှ် ဂြာတ်စုတ်ပ္ဍဲခံက်၊ ပတမ်စုတ်ပ္ဍဲခံက်သၟးဂှ် ဍေံဂွံခိုဟ်၊ သြောံဂွံတိတ်အိုတ်အစောန်ဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ရ။ ဒးပလေဝ်ပလေတ် ဒးချိၚ်ဍာ်၊ ဒးပိုက်ချောဲတံဏီရ။ တၚ်အဓိကဇၞော်အိုတ် ဇြဟတ်ဍေံဂွံခိုဟ် ပတိတ်ဂွံဂၠိုၚ်ဂှ် တန်တဴမံၚ်ကဵု ဇြဟတ်ဝဲါတၟာဟလိုၚ်ရောၚ်။

ဝဲါမ္ဂးဂှ် ဝဲါသဘာဝကဵု ဝဲါဓာတ်ဂးတုဲ ဗွဲသာမည ပါ်တိတ်ၜါဂကူရ။ ဝဲါသဘာဝဂှ် အိက်ဂၠဴ၊ အိက်ကၠိက်၊ ဗဗိုက်သ္ၚု၊ ၜဵုဒမျိုၚ်တံကဵု ခၟိက်သဘာဝတိတ်နူကဵုပွဳပွူသ္ၚိဌာန်၊ တိဝါတံလေဝ် ပါလုပ်မံၚ်ကီုရ။ အခိၚ်လၟုဟ်ဝွံ ဝဲါသဘာဝဂှ် စနူကဵုအိက်ဂၠဴဂှ် ဂၠာဲဝါတ်အာတုဲ စကာဝါဲဓာတ်ဂှ် ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ်သိုက်က်ရ။ ညးလ္ၚဵုတံ ဝဲါသဘာဝ ဟွံပါမွဲသာ် ပတှေ်မံၚ်ဝဲါဓာတ်သၟးရ။

“ခေတ်ဏံဂှ် စုတ်ဝဲါအောန်တှေ် သွံတိတ်အောန်ရ။ ဝဲါမွဲမွဲရိုက်ဂှ် မွဲကိုတ်ပြၚ်မံၚ်သၟးရ။ တိအဲတှေ် ဒးစုတ်ဝဲါ ၜိုတ် (၁၀) ရိုက်ဏောၚ်။ ဆဂး လၟုဟ်ရာန်ဂွံလဝ် (၅) ရိုက်ညိကွေံ၊ ကာလရာန်မာန်တှေ် ရာန်ပၠန်၊ ရာန်ဟွံမာန်ရတှေ် ဒးစုတ်ၜိုတ်ဏံရ။ သွံဂှ် ဟတိတ်ဍေံ အောန်အာဏောၚ်” သာ်ဏံ သၟာဗ္ၚမွဲတၠ ဟီုရ။

မိက်ဂွံကဵုတၞံသြောံခိုဟ် ဍာ်ဇမၠိၚ်မ္ဂး ဝဲါသဘာဝဂှ် ဗလးထောံဟွံထေက်ရ။ အောန်စိုတ် ဟုနွံမံၚ်ပ္ဍဲကဵုခံက်တံဂှ် ဍာ်ခံက်ဒှ်ဗက် ပၠောခၠပ်ဖျေံလဝ်တုဲ ဖအံၚ်လဝ်ဍာ်လၟိုန်မ္ဂး ဟုတံဂှ် အုဲဟရိုဟ်တုဲ ဒှ်ဝဲါခိုဟ်ဟ်ရ။ အခိၚ်ကြပ်ပတမ်မတေံ ပၠောထောံသၠေက်က်မ္ဂး တိဖောဝ်ခိုဟ် ရိုဟ်သြောံဂှ် ဗြေဝ်လောဲရ။

ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုခေတ်ကာလလၟုဟ်မ္ဂး ဝဲါသဘာဝသၟးဂှ် ဍေံဟွံရုမ်ဂပ်ရ။ သွက်သြောံဂွံတိတ်ခိုဟ် တၞံဍေံဂွံထတ်ယုက်ဂှ် ဒးလံၚ်စုတ် ဝဲါဓာတ်ညိညကီုရောၚ်။ ဝဲါဓာတ်သာ်လဵု ဂပ်ဂဝ်သွက်သြောံမ္ဂးဂှ် ဝဲါဓာတ်ဗၠဲ (ပုလဲဓာတ်မြေသြဇာ) ဝဲါဓာတ်တဳသူပါ (တီစူပါဓာတ်မြေသြဇာ) ကေုာံ ဝဲါဓာတ်ပဝ်တေတ် (ပိုတက်ဓာတ်မြေသြဇာ) တံရ။

ဝဲါဓာတ်ဗၠဲ (ပုလဲဓာတ်မြေသြဇာ) ဂှ် ကော်ဗီုအၚ်္ဂလိက်မ္ဂး “Urea Fertilizer” ရ။ ဝဲါဓာတ်ဂကူဏံဂှ် ဍေံဗပေၚ်ကဵုဓာတ် နာ်ဓရဝ်ဂျေန် သွက်တၞံသြောံတုဲ တၞံဗၠိုၚ်ဍေံတိတ်ဂၠိုၚ် ဍေံကၟဵုကဵုမာန်ရ။ အခိၚ်ကဵုဝဲါဂှ်လေဝ် အဃောတၞံဗြေဝ်ခိုဟ် အဃောအဝဲခိုဟ်ဂှ်ဟေၚ် ဒးကဵုဝဲါဏံထေက်ရ။

တုဲပၠန် အခိၚ်ဍာ်ဂၠိုၚ် အခိၚ်ဗြဲဂူတံ ယဝ်ရကဵုဏာပၠန်လေဝ် ဍေံဆောံလေၚ်ဂၠိုၚ် ဒှ်ဖဵုသွက်တၞံသြောံဂှ် အောန်အာရောၚ်။ ဝဲါဓာတ်ဗၠဲဏံဂှ် ဍေံဒးဍာ်ဗက် လေၚ်လာဲအာရ။ ဍေံဟဳဇွောဝ် ကရောံဍာ်တံမာန်ကီုရောၚ်။ ဍေံဂွံဇပ်အပ္ဍဲတမ်သြောံခိုဟ်မ္ဂး တၠပညာတဵုလွဳတံ ကဵုလဝ်ကသပ်သာ်ဏံနွံရ။

“ဂြာတ်ဝဲါ (ပုလဲ) တှေ် စၞးဒးဂြာတ်အတိုၚ်ဏံဂှ် ဖက်နှဴထောံကဵုဝဲါမွဲဆ၊ အိက်ဂၠဴ၊ တိစံၚ်တံပိဆတုဲ အုပ်ထောံမွဲဗတမ်တုဲတှေ် တ္ၚဲယးဂှ်မှ ဂြာတ်တှေ် ဍေံဇပ်မံၚ် အပ္ဍဲတမ်ဍေံဖအိုတ်ရ။ ဍေံဟွံပြးဇးအာရပုဟ်။ ဝဲါဂှ် တၞံသြောံဂွံဇြောတ်ဖဲဖဲရ” သာ်ဝွံ နူကဵုညးတာလျိုၚ်ဂကောံတဵုသြောံ ဒေသကရေၚ်မွဲတၠ ဟီုထ္ၜးရ။

စိုပ်ကဵုအခိၚ်ကဵုဝဲါဓာတ်ဗၠဲဏံလေဝ် ဒးရံၚ်အကာဲအရာတၞံသြောံကီုဏောၚ်။ အာယုက်တၞံသြောံဂှ် မဟရာတ် ဂြာတ်ကေတ်လဝ်မ္ဂး အခိၚ်တၞးဍေံ ဂွံဗၞတ်မသုန်တၞးဂှ် ဂြာတ်ခိုဟ်ရ။ ခံက်ပတမ်ကေတ်လဝ်မ္ဂး သြောံၚုဟ်ဗက် ဂြာတ်ကဵုမာန်မ္ဂး ဍေံကၟဵုဂၠိုၚ်တိုန်မာန်ရောၚ်။ အခိ်ၚ်သြောံဗုၚ် ကၠာဟွံပြံက် စဝ်ပ္ကဴဏီ ၜိုတ် ၅ တ္ၚဲဂှ် စုတ်ကဵုညိညပၠန်မ္ဂး မသြောံညဳ မပေတ်တ်အောန်ရောၚ် ညးဆက်ဟီုရ။

ဗၞတ်ဗ္ၜတ် သွက်ဂွံကဵုဝဲါဓာတ်ဂှ် တိမွဲဨကမ္ဂး ဝါဲဓာတ်မွဲရိုက်ဂှ် ပါ်ဂြာတ်ပိဝါမာန်မ္ဂး ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရောၚ် တၠပညာတံ ကဵုလဝ်ကသပ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ရံၚ်ကေတ်အကာဲအရာ တၞံသြောံဇကု တိဇကုတုဲ ဖအောန်၊ ဟလိုၚ်ဂှ် ဗီုပြေပြံၚ် ချိၚ်ဆစုတ်ဂွံမံၚ်ကီုရောၚ်။

ဝဲါဓာတ်မွဲဂကူပၠန်ဂှ် တဳသူပါ (တီစူပါ) ရ။ ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် ဖအ်ဖိုအ်ရာတ်လေဝ် ဍေံတံစကာမံၚ်ရ။ ဝဲါဏံဂှ် ဍေံဟဳဇွောတ်ဝါတ်တုဲ ဂြာတ်ဖျေံဏာမ္ဂး ဒှ်ဖဵုသွက်တၞံဟေၚ်ရ။ ဝဲါဏံဂှ် ဍေံကဵုဇြဟတ်ကဵု တၞံဇၞော်ဖောအ်ဗြေဝ်တုဲ သတ်အံၚ်ခိုဟ်ရောၚ်။ ဝဲါဏံ နူအခိၚ်တၞံဍောတ်တ်ဟေၚ် စုတ်မ္ဂး ဍေံခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်။ ဒှ်မာန်မ္ဂး ကၠာဟွံဂွံပတမ်မဂှ်လေဝ် စုတ်လဝ်မာန်ရ။ အခိၚ်တၞံဇၞော်မှ စုတ်မ္ဂး ဍေံဟွံဒှ်ဖဵုသွက်တၞံဂှ်ရ။ ဍေံဇြောတ်ကေတ်ဟွံမာန်တုဲ သှေ်မံၚ်အပ္ဍဲတိအတိုၚ်ဂှ်ရ။ ဗ္ၜတ်ဒးစုတ်ထေက်ဂှ် တိမွဲဨကမ္ဂး ဗၞတ်ဘာ်ရိုက် စုတ်မာန်ရ။

ပ္ဍဲကဵုဗွဝ်ဖျာ သွံရာန်ဝဲါဓာတ်ခေတ်လၟုဟ်ဝွံ ဓာတ်အဓိကပိဂကူဏံ ဍေံပံၚ်ဗစပ်လဝ်တုဲ ဍေံကဵုလဝ်ယၟုကောန်ပံၚ် (Complete Compound Fertilizer) သွံရာန်မံၚ်ရ။ ဝဲါဏံဂှ် သွက်သၟာဗ္ၚတံ စကာခိုဟ်မံၚ်ရ။

သွက်တၞံသြောံ ဂွံဒုၚ်ဒဝ်ဘဲဒဏ်သဘာဝ၊ ဘဲဒဏ်စၟတ်တံမာန်ဂှ် ဝဲါပဝ်တေတ် (ပိုတက်ဓာတ်မြေသြဇာ) လေဝ် ပိုဲဝိုတ်ထောံဟွံဂွံရ။ စုတ်ဝဲါပဝ်တေဝ်မ္ဂး တၞံခိုဟ်၊ ကၟဵုဂၠိုၚ်တုဲ ဒကောၚ်ဟွံလီု မသြောံတေၚ်ကီုရ။ အခိၚ်စုတ်ခိုဟ်အိုတ်ဂှ် ကၠာဟွံဂွံပတမ်မဏီ၊ ကၠာဟွံဂွံဂြာတ်မဟရာတ်ဏီဂှ် မွဲဝါ၊ ကၠာသတ်ဟွံဗုၚ်ဏီမွဲဝါ စုတ်ထေက်ရ။ တိမွဲဨကမ္ဂး ပ္ဍဲမွဲမွဲဝါဂှ် ဘာ်ရိုက်စုတ်မာန်ရ။

ပ္ဍဲအရာပရေၚ်တဵုလွဳ စုတ်ဝဲါကဵုသြောံဟီုဂှ် သၞောတ်ဗ္ၜတ်မွဲမွဲဟေၚ် စကာဟွံဂွံရောၚ်ဂှ် သၟာဗ္ၚတံ ကၠိုဟ်မံၚ်တုဲတုဲရ။ ရံၚ်ကဵုအခိၚ်အခါ အကာဲအရာတိဍာ်ဇကု အကာဲအရာဥတုရာသဳ အကာဲအရာတၞံသြောံဇကုတုဲ ဒးချိၚ်ဆ သၞောတ်ဗ္ၜတ်၊ ဒးပိုၚ်ခြာသၞောတ်ဗ္ၜတ်ဇကုကဵုဇကုလေဝ် ဒးသ္ဂုတ်သွာတ်မာန်ကီုရောၚ်။

သွက်သၟာဗ္ၚတံ ကၠောန်ဗ္ၚသြောံဂွံတိတ်ဂှ် တိဍာ်၊ ဂကူမသြောံ၊ ဥတုရာသဳ၊ ဝဲါတံ ဒးညဳသၟဟ်မှ အံၚ်ဇၞးမာန်ရောၚ်။ သၟာၚ်နူကဵုဥတုရာသဳတုဲ မၞိဟ်တံ ကၠောန်ပလေဝ်ကေတ်မာန်မံၚ်ရ။ အခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ သြောံသ္ၚုတံ ၚုဟ်ခိုဟ်မံၚ်တုဲ သၟာဗ္ၚတံ ကၠောန်ဗ္ၚချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် သြောံတိတ်ဂၠိုၚ်ၚ်မ္ဂး ပရဲပရၚ်ဂၠိုၚ်တုဲ ပရေၚ်ဂမျိုၚ်လမျီုလေဝ် ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုဂၠိုၚ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်လေဝ် ဍေံဒှ်အထံက်အရီုရောၚ်။ သြောံညံၚ်ဂွံတိတ်ဂၠိုၚ်ဂှ် သၟာဗ္ၚတံ ကၠောန်ၜိုတ်လွဳပရာအာညိ။

သြောံဂွံတိတ်ဂၠိုၚ်ဂှ် တၞံဍေံဒးခိုဟ်ရောၚ်။ တၞံဂွံခိုဟ်ဂှ် ဒးစုတ်ဝဲါရောၚ်။ ဝဲါဟီုဂှ် ဝဲါဓာတ်သၟးဟွံက ဝဲါသဘာဝ၊ ဝဲါဂၠာဲလောဲ အကြာဍုၚ်ကွာန်ပိုဲတံဂှ်လေဝ် ပြိုက်စုတ်ဂွံမံၚ်ကီုရောၚ် သ္ပဝိုတ်သတိညိ။ အတိုၚ်နဲကဲဇုဇဗဴလပိုဲ စကာကၠုၚ်လဝ် နူတမၠာတေံဂှ်လေဝ် ပြံက်စုတ်ကီုမ္ဂး ခိုဟ်သန်ရ။ သၟာဗ္ၚတံ နဲစှေ်စှေ် ကၠောန်အာဗ္ၚ ဗွဲမဂတာပ်ခေတ်ညိဂှ် ဗတိုက်ဖအောဝ်ဏာကဵုလိက်ပရေၚ်ဝွံရောၚ်။