အတ္ထုပ္ပတ္တိ: အရာမတၞဟ်ခြာ အကြာ မူတၞဟ်ဂမၠိုင်

No edit summary
No edit summary
လာင် ၉-
 
===အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဝင် Historical biography===
မၞိဟ်မချူအတ္ထုပ္ပတ္တိ ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ် ကောရ်နေလိသ် နေပေါသ် (Cornelius Nepos) မဒှ်ညးမချူလိက် Excellentium Imperatorum vitae (Lives of outstanding generals ဘဝသကိုပ်ပၞာန် တၠအစောန်ဂမၠိုင်) ပ္ဍဲဘဳသဳ ၄၄ တေအ်ရ၊၊ လိက်အတ္ထုပ္ပတ္တိ မချူလဝ် ဂၠိုင်တုဲ ပေင်ဂၠိုင်ညိဂှ် ချူလဝ် ဗီုဂရိတ်နကဵုဘာသာဂရိတ် နကဵုအစာချူလိက် ဖလုတာရ်ချ် (Plutarch) ပ္ဍဲလိက် ဘဝညးတၠကြဳဇှ် ဂရိတ် ကေုာံ ရဝ်မဂမၠိုင် (Lives of Noble Greeks and romans called Parallel Lives) မပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲ ၈၀ အေဒဳဂှ်ရ၊၊ လိက်အတ္ထုပ္ပတ္တိတအ်ဂှ်လိက်အတ္ထုပ္ပတ္တိဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပရူ မၞိဟ်ဒယှ် ဂကူဂရိတ်တအ်ဂှ်ဂကူဂရိတ် ကဵု ဂကူရဝ်မ ဥပမာမပ္တံ ပရူဝင်ပရူဝင်ပူဂိုလ် အစာတွဟ် Demosthenes ကဵု Cicero၊ သကိုပ်ပၞာန် ဇမၞော် အယ်လေက်ဇြာန်ဒရာ (Alexander the Great) သၟိင်ကေသာ ဂျူလိယာသ် (Julius Caesar) ကေုာံ အတ္ထုပ္ပတ္တိၜိုတ် ၅၀ ဂွံဆဵုကေတ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊၊ နူခေတ်တြေံတေအ်ရ၊၊လိက်အတ္ထုပ္ပတ္တိ ခေတ်တြေံတၞဟ်မွဲပၠန်ဂှ် သဴတဝ်နိယုသ် Suetonius မချူလဝ် De vita Caesarum (ဘဝ သၟိင်ကေသာဂမၠိုင်) မချူလဝ် နူကဵုၜိုတ် အေဒဳ ၁၂၁ မဒှ်အခိင် သၟိင်အေန်ပါရာ ဟဒြုန် (Hadrian)ရ၊၊
 
ပ္ဍဲခေတ်လဒေါဝ် လပါ်စ (အေဒဳ ၄၀၀ - ၁၄၅၀) ဂှ် ဒှ်ခေတ် ဝါဒခရေတ်ယာန် မဓလီုလဝ် ပ္ဍဲယူရောပ်တုဲ လိက်ဝင် လိက်စၟတ်သမ္တီ ပ္ဍဲယူရောပ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် လကျာ်ခရေတ်ယာန် နူဘာကာတ္တလေတ် ရဝ်မ၊ ရသိ၊ အစာဓရ်တအ်သၟးရ ဒှ်မၞိဟ်မချူစၟတ်သမ္တီလဝ်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရူမချူလဝ်တအ်လေဝ် ဗွဲမဂၠိုင် ပရူကျာ်ဇၞော်ဘာ၊ သကိုပ်ပၞာန်အာဇာနဲ၊ သၟိင်သင်ပေါပ်၊ ကေုာံ သင်မၞိဟ်မြဟ်ဂမၠိုင်ရ၊၊ တင်ရန်တၟအ် ကမၠောန်ညးတအ် ညံင်ဂွံဒှ် အထံက်အပင် ဒါယကာ/မၞိဟ်တအ် ဂွံလျိုင်ဇြိုင်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်ရ၊၊ နဒဒှ် ဥပမာ အတ္ထုပ္ပတ္တိ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ်မ္ဂး ဒှ် လိက် Einhard မချူလဝ် လိက် Vita Karoli Magni မချူလဝ် ပရူဨကရာဇ်ပြင်သေတ် ကေုာံ သၟိင်သင် အေန်ပါယာရဝ်မ ရ၊၊
 
ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်အေဿလာမ် ခေတ်လဒေါဝ် (ၜိုတ် အေဒဳ ၇၅၀ - ၁၂၅၈) ဂှ် ညံင်ရဴ ဂကောံမၞိဟ်ခရေတ်ယာန် ရးယူရောပ်တအ်ကီု စချူ ပရူအတ္ထုပ္ပတ္တိ မုဟာမ်မေဒ် ကေုာံ မၞိဟ်အဓိက မဆေင်စပ် ကုသာသနာအေဿလာမ်ရ၊၊ အတ္ထုပ္ပတ္တိ မစပ္တိတ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲဂၠးကဝ်အေဿလာမ်ဂှ် နူကဵု ၜိုတ် အေဒဳ ၉ ဗွဝ်ကၠံတေအ်ရ၊၊
 
စိုပ်ခေတ်လဒေါဝ် လပါ်ကၞောတ်ဂှ် ပ္ဍဲယူရောပ် အတ္ထုပ္ပတ္တိပရူဝင် လကျာ်ဇၞော်တအ်ဂှ် အောန်စှ်ေအာတုဲ စၞးဂှ် အတ္ထုပ္ပတ္တိ ဝင်ပူဂိုလ် ဨကရာဇ်၊ သရာဲပၞာန်၊ သၟိင်တၠတအ် စမံက်ကၠုင်ရ၊၊ လိက်အတ္ထုပ္ပတ္တိ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် မြဟ်အိုတ်ဂှ် သာ တဝ်မာတ် မလဝ်ရဳ (Sir Thomas Malory) မချူလဝ် ဝင်ပရူသၟိင်ဨကရာဇ် အာတာရ် ကေုာံ သကိုပ်ပၞာန်ညး ရုဒ် တဗလေ မၞုံယၟု (Le Mort d'Arthur) ဂှ်ရ၊ ၊
 
 
 
==နိဿဲ==
<references />
ကလေၚ်သီကေတ်လဝ် နူ "https://mnw.wikipedia.org/wiki/အတ္ထုပ္ပတ္တိ"