ကဏ္ဍ:ဝင်ပထဝဳ: အရာမတၞဟ်ခြာ အကြာ မူတၞဟ်ဂမၠိုင်
Content deleted Content added
Created page with "Category:!Main category" |
No edit summary |
||
လာင် ၁-
[[File:Map of the world by the US Gov as of 2016.svg|thumb|ဗီုဂၠးတိ နကဵုပယျဵုဍုင်ဂမၠိုင် နူသၞာံ ၂၀၁၆]]
'''ပထဝဳဝင်''' ({{Lang-en|Geography}}) (နူကဵုပါဠိ ပထဝဳ = တိ၊ ဝံသ - ဝံင်သ - ဝင် = ပရူပရာ) (တင်စၟတ် အတိုင်သဒ္ဒါမန်မ္ဂး အရာမဒှ်ပဓါနဂှ် ဒးစွံဂတတုဲ ဒးချူ ဝင်ပထဝဳ ထေက်ကီုလေဝ် ရံင်ကဵု မလိက်မလွဳစ နူပါဠိ ဗီုကဵု ဗုဒ္ဓဝင်၊ မဟာဝင်၊ ရာဇာဝင်တုဲ ပ္ဍဲပိုဒ်ဏအ်လေဝ် စကာလဝ် ပထဝဳဝင် ရ) ဂှ် ဒှ်ကွတ် မလ္ၚတ်ပရူတိဍာ်၊ ဗီုမကတဵုဒှ် အပြံင်အလှာဲ၊ သတ် ကေုာံ မၞိဟ် မပဒတဴ ပ္ဍဲဂၠးတိ ကေုာံ ပရူအဆက်စပ် ဂၠးတိ ကဵု ဂြိုဟ် ပ္ဍဲအကာသဂမၠိုင်ရ၊၊ မၞိဟ်မစကာ မအရေဝ် γεωγραφία မဂွံအဓိပ္ပါယ် ပထဝဳဝင် ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ် အဳရတောသထေနေသ် (Eratosthenes) (၂၇၆ - ၁၉၄ ဘဳသဳ) ပထဝဳဝင် ဂှ် ဒှ်အရာမလ္ၚတ် ဂၠိုက်ဂၠာဲ ညံင်ဂွံကၠိုဟ် ပရူတိ ကေုာံ သတ် ကေုာံ သဘာဝမပဒတဴ လတူဂၠးတိ သၟးဟွံသေင် ပရူကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲအခိင်အတိက်၊ ဗီုမပြံင်လှာဲကၠုင်ကီု သီုကဵု ဂတတေအ် ဗီုလဵု ဆက်ဒှ်ကၠုင်မာန်ရ၊၊
ပထဝဳဝင် ဂှ် ပါ်လဝ် ၜါကဏ္ဍ - မနုဿပထဝဳဝင် (human geography) ကဵု ရူပပထဝဳဝင်၊ မနုဿပထဝဳဝင် ဂှ် ဒှ်အရာ မလ္ၚတ် ပရူမၞိဟ် ကေုာံ ဗီုညးတအ် မဆက်ဆောမ်၊ အခိုက်အလိုက် ပြဝေဏဳ၊ ပရေင်ပိုန်ဒြပ်၊ ကေုာံ ဗီုညးတအ် စုက်လုက် ကုသဘာဝ နကဵုမလ္ၚတ် ဗီုညးတအ် မဆက်စပ် ကု ကေုာံ ရေင်သကအ် ကုမွဲဒၞာဲ ကဵု မွဲဒၞာဲရ၊၊ ရူပပထဝဳဝင်ဂှ် ဒှ်အရာမလ္ၚတ် လၟေင်အပြံင်အလှာဲ ကေုာံ ဗီုမကတဵုဒှ်ဒၟံင် ပ္ဍဲသဘာဝ ဗီုကဵု ဗလးကျာ (atmosphere)၊ ဗလးဍာ် (hydrosphere)၊ ဗလးဇဳဝ (biosphere) ကေုာံ ဗလးတိ (geosphere) တအ်ရ၊၊
အရာမလ္ၚတ်စမ်ၜတ် မဆေင် ကဵုပထဝဳဝင် နွံပန်သာ်ဂှ် (၁) ပွမလ္ၚတ် တိဍာ် သဘာဝ ကေုာံ အသုင်အစောဲ ကောန်မၞိဟ်၊ (၂) ပွမလ္ၚတ်ဒၞာဲဒတန်ဨရိယျာ မပ္တံ ဍုင်ကွာန် ဒေသဂမၠိုင်၊ (၃) ပွမလ္ၚတ် အဆက်အစပ် ကောန်မၞိဟ် ကဵု တိဍာ်၊ (၄) သိပ္ပံဂၠးတိ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ပွမလ္ၚတ် ပထဝဳဝင်ဂှ် ဒှ်အရာ မစၠောအ်ကဵုဒဒန် အကြာကောန်မၞိဟ် ကေုာံ ဂၠးတိ ညံင်ဂွံတီကၠိုဟ် ရေင်သကအ်ရ၊၊
'''''[[ပထဝဳဝၚ်|ဆက်ဗှ် Full article...]]'''''
| |||