လိက်ပရေၚ်ဝွံ ဒှ်လိက်ပရူတိရစ္ဆာန် မစကာပ္ဍဲကမၠောန်။

Oxen used in farms for plowing.
Karel Dujardin, 1622–1678: A Smith Shoeing an Ox

ဂၠဴဂှ် ဒှ်တိရစ္ဆာန် သတ်ဇိုၚ်ပန် ဂကူဇၞော်ဇၞော် မဝေတ်ဗ္တောန်လဝ်တုဲ စကာ ပ္ဍဲကမၠောန် မပ္တံဇၟိက်ဗ္ၚ၊ ဓဇက်ကွဳ။ ဂၠဴကၟက်ရ ညးစကာ ပ္ဍဲကမၠောန်တုဲ ဂၠဴၝောအ်ဂှ် နဒဒှ်ဂၠဴဍာ်တှ် ကေုာံ မဂလိုၚ်မဂှ် ညးလွဳစကီုရ။

ဂၠဴဂှ် ဟိုတ်မၞုံကဵု ဒြဟတ်မထတ်၊ ဇဲခိုဟ် ကၠောန်ကမၠောန်ဇြိုၚ်ၚ် အခိၚ်လအ်အ်မာန်တုဲ မၞိဟ်တအ် စကာကၠုၚ်ဂၠဴ ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်ဗ္ၚ မပ္တံ ဇၟိက်ဗ္ၚ၊ ဓဇက်ကွဳ နူခေတ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီတေအ်ရ။ ဂၠဴကမၠောန်တအ်ဂှ် နူဍောတ်တ် (အခိၚ်မဒှ်အဝဲပၠိုၚ်ၚ်)ဂှ် ညးဖအးထောအ်ရ။ ညးဖအးဟီုမ္ဂးဂှ် ညးပတိတ်ထောအ် မကြိုက်ဍေဟ်တအ်ရ။ ယဝ်ရ ဟွံဖအးလဝ်မ္ဂး ကာလဍေဟ်တအ် ဆဵုဂၠဴၝောအ်မ္ဂး ဍေဟ်တအ် အေၚ်ဟွံမာန်တုဲ ဟွံကလၚ်အမိၚ်တၠဍေဟ်တုဲ ကၠောန်ကမၠောန်ဟွံဂွံရ။

ဗတောန် ပလေဝ်ဒါန်

ဂၠဴကၟက်ပေၚ်အယုက် ၜိုတ်မွဲသၞာံမ္ဂး ညးဗ္တောန် ညံၚ်ဂွံကၠောန်ကမၠောန်မွဲစွံ ကုဂၠဴတၞဟ်မွဲလေပ်ရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ မအရေဝ်မကဵုအမိၚ်တအ်လေဝ် ဒးလေပ်ကီုရ။


ဥပမာ မအရေဝ်

ကလေၚ်/ဆုတ်
ဇဵု (ၚံက်လပါ်ပုၚ်)
တပ် (ၚံက်လပါ်ပါဲ)
ဒေါအ်
ဟာ ဟာ (ဓရိပ်)

ပါဲနူမအရေဝ်တုဲ သၚ်္ကေတ နူဇုက် ကဵု လေအ်တအ်လေဝ် ဒးတီရ။


ဂၠဴဂှ် နဒဒှ်ဂၠဴဗအ်ခဒိလေဝ် ညးလွဳတုဲ ပြိုၚ်ဗဒိ ရေၚ်သကအ် နဒဒှ်ပေါဲဝေၚ်လံၚ်ဇျၚ်မွဲ နွံကီုရ။ အခိုက်ဗဒိဂၠဴဏအ် ပ္ဍဲမန်ပိုဲ နွံကၠုၚ် နူခေတ်သုဝဏ္ဏဘုမ္မိတေအ်ဂှ် ရံၚ်ကဵုသက်သဳရုပ်တိနူကြုၚ်တူတုဲ ဟီုမာန်ရ။


နိရုတ္တိ ပလေဝ်ဒါန်

ဂၠဴ ဂှ် ကၠုၚ်နူမအရေဝ်မန်တြေံ ဇလောဝ်/ဇ္လောဝ်၊ (ဇလောဝ် - ဇလဴ - ဂၠဴ)။ မအရေ၀်ဘာသာပါဠိမ္ဂး(ဂေါ)

နဒဒှ်စၞ ပလေဝ်ဒါန်

ဖျုန်ဂၠဴဂှ် ဟိုတ်နူဂၠဴ မကၠောန်ကမၠောန် အကြာမၞိဟ်တုဲ ဟွံဟီုဖျုန်ဂၠဴ ဟီုဆၜိုတ် ဖျုန် သၟးရ။ တုဲပၠန် လကျာ်တအ်ဂှ် ကော်ဟီု ဗီုပါဠိ မံသံ ရ။

ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ် ဍုၚ်မစကာဂၠဴ ပ္ဍဲအရာမဓဇက်ကွဳ ဇၟိက်ဗ္ၚဂှ် အောန်စှ်ေအာကွေဟ်ဟ်ရကီုလေဝ် ပရေၚ်လွဳဂၠဴ သွက်ဂွံပတိတ် ဍာ်တှ် ကေုာံ ပတိတ်ဖျုန်ဂှ် နဒဒှ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပရေၚ်ဂယိုၚ်လမျီုမွဲဂှ် လွဳဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရ။

ကလေၚ်သီကေတ်လဝ် နူ "https://mnw.wikipedia.org/w/index.php?title=ဂၠဴ&oldid=23550"