ဒိုဟ်
ဒိုဟ် ပန် (အၚ်္ဂလိက်: Cardinal direction ) ဂှ် ဒှ် သၟဝ်ကျာ၊ ဗၟံက်၊ သၠုင်ကျာ၊ ကေုာံ ပလိုတ်၊၊ ပ္ဍဲမန် ဗွဲမဂၠိုင် ရိုဟ်စနူ ဗၟံက်၊ ပလိုတ်၊ သၠုင်ကျာ၊ သၟဝ်ကျာ ရ၊၊ ဒိုဟ်အကြာဗၟံက် ကဵု သၟဝ်ကျာဂှ် ဨသာန်၊ ဒိုဟ်အကြာ သၟဝ်ကျာ ကဵု ပလိုတ်ဂှ် ဗာယပ်၊ ဒိုဟ်အကြာ ပလိုတ် ကဵု သၠုင်ကျာဂှ် နေရတိ၊ ဒိုဟ်အကြာ ဗၟံက် ကဵု သၠုင်ကျာဂှ် အဂၞဲ မြဴသာ်ဝွံ ပါ်လဝ်ရ၊၊
နိရုတ္တိ ပလေဝ်ဒါန်
ဒိုဟ် ကၠုင်နူ သံသကြိုတ် ဒိသ၊ ပ္ဍဲမန်ခေတ်တြေံဂှ် ချူ ဒိသ်၊၊ အရေဝ်မန်ဇေတ်တ်ဂှ် တ္လင်၊ ပ္ဍဲလိက်မန်ခေတ်တြေံ ဂွံဆဵုကေတ် သီုၜါရ၊၊ ဥပမာ ဒိုဟ်ဗၟံက် ဂှ် ဒိသ်မိမေႝာက် လေဝ်ချူ၊ တ္လင်မိမေႝာက် လေဝ်ချူရ၊၊ (ဗောယ်တ္လင်မိမေႝာက် - လိက်တၟအ်သြိုင်နန် ဃ၊၄၁)၊၊
ဒိုဟ်ဗၟံက် ဂှ် ဟိုတ်နူ မဒှ်ဂၠံင်တ္ၚဲ မမံက်တိုန်တုဲ ဒိုဟ်ဗၟံက် မန်တအ် ကော်စတုဲ ဂၠံင်တ္ၚဲစှ်ေ၊ တ္ၚဲပၠိုတ် ဂှ် ဒိုဟ်ပလိုတ် မြဴသာ်ဝွံ မန်တအ် ကော်စလဝ်ရ၊၊ သၟဝ်ကျာ ကဵု သၠုင်ကျာ ဂှ် ဟိုတ်မဒှ် ဂၠံင် ကျာမကၠုင် သၠုင်သၠုင်သဝ်သဝ် တုဲ မန်တအ် မကော် သၠုင်ကျာ ကဵု သၟဝ်ကျာ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲရာမညဒေသ ဒၞာဲဂကူမန် မပဒတဴလၟုဟ်ဂှ် ကျာဟွံကၠုင် အတိုင်ဗီုဂှ်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒုင်သဇိုင် ကုဝေါဟာရမန်ဏအ်တုဲ အစာဝင်တအ်စှ်ေစိုတ် မွဲအခိင်တေအ် မန်တအ် ကေင်မံင်လဝ် ဒၞာဲမွဲဒၞာဲ လပါ်သၟဝ်ကျာဂှ် နွံတိဗလး ဟွံသေင်မ္ဂး ၜဳတုဲ လပါ်သၠုင်ကျာဂှ် ဟွံတိကုန်ဒဵု ဒှ်မာန်ရ၊၊ ဒၞာဲဗီုဏအ်ဂှ် ညးတအ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဍုင်ကြုက်မွဲဒၞာဲတုဲ ညးတအ်စှ်ေစိုတ် မွဲအခိင်တေအ် မန်တအ် ကေင်မံင်လဝ် ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ဒှ်မာန်ရ၊၊
ဒိုဟ်အကြာဂမၠိုင် ပန်တအ်ဂှ် မန်တအ် လွဳစလဝ် နူသံသကြိုတ် ဖအိုတ်ရ၊၊ ဒိုဟ်ဨသာန် (ဣဳၐါန)၊ ဗာယပ် (ဝယု)၊ နေရတိ (နိရတိ)၊ အဂၞဲ (အဂနိ)၊၊
| English | Sanskrit | Mon |
|---|---|---|
| North | Uttara, Udīcī | သၟဝ်ကျာ |
| South | Dakṣīṇa, Avāchip | သၠုင်ကျာ |
| East | Pūrva, Prācī, Prāk,Aruna | ဗၟံက် |
| West | Paścima, Pratīcī, Aparā | ပလိုတ် |
| Northeast | Īśānya | ဨသာန် |
| Southeast | Āgneya | အဂၞဲ |
| Northwest | Vāyavya | ဗာယပ် |
| Southwest | Nairṛtya | နေရတိ |
| Zenith | Ūrdhvā | လတူ / ဘဝက် |
| Nadir | AdhaH | သၟဝ် / အဝိက် |
လောကပါလ ပလေဝ်ဒါန်
အတိုင်ဓဝ်ပတှ်ေဟိန္ဒူမ္ဂး ဇၟာပ်ဒိုဟ် နွံကဵုပၟင်ပၟဲ မကော်ခဴစ လောကပါလ (लोकपाल)အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ၊၊ လညာတ်ဟိန္ဒူဏအ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဗုဒ္ဓဘာသာလေဝ် ဒေဝတဴပၟင်ဒိုဟ်ဒစာံ မြဴသာ်ဝွံ ကော်စ ပတှ်ေကေတ်လဝ်ကီုရ၊၊
- ဒိုဟ်ဗၟံက်ဂှ် သၟိင်အိန် ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်ပလိုတ်ဂှ် ဒေဝတဴဝရုဏ ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်သၠုင်ကျာဂှ် သၟိင်ယီု ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်သၟဝ်ကျာဂှ် ဒေဝတဴကုဗေရ ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်အဂၞဲဂှ် ဒေဝတဴ အဂနိ ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်ဗာယပ်ဂှ် ဒေဝတဴဝယု ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်ဨသာန်ဂှ် ဒေဝတဴဣဳၐါန ဒှ်ပၟင်၊
- ဒိုဟ်နေရတိဂှ် ဒေဝတဴနိရတိ ဒှ်ပၟင်ရ၊၊ [၂]
ယၟုဒိုဟ်အကြာပန် ပါဲနူဒိုဟ်ပန်ဗီုမန်ဂှ် မန်တအ် ကော်စ အတိုင်ယၟုဒေဝတဴပၟင်ဒိုဟ်တအ်ဂှ်ရ၊၊
နိဿဲ ပလေဝ်ဒါန်
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Guardians_of_the_directions
- ↑ Gopal, Madan (1990). K.S. Gautam, ed. India through the ages. Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. p. 71.