ပေါမ် မၚ်ဗၠာဲလၞုဟ်လဳ
ပေါမ် မင်ဗၠာဲလၞုဟ်လဳ The Story of A kanuh Li (a Mon Folklore)
ပလေဝ်ဒါန်တေကၠာကၠာတေအ်ဏအ် ပ္ဍဲကွာန်မွဲဂှ် နွံမင်ဗၠာဲမွဲ ယၟုဍေဟ် လၞုဟ်လဳ၊၊ ဒးကာလမွဲတ္ၚဲ ရဲညးတေအ် ကၠုင်ကော် သွက်ဂွံအာ ဗာ်ဒုန်၊၊ ညးတေအ် ဟွံမိက်အာ၊ ဆဂး ရဲတအ် ကော်အတေင်တုဲ ညးတေအ် ဒးဗက်အာရ၊၊ ကာလညးတအ် စိုပ်ဂြိုပ်ဒုန်ဂှ် ညးတၞဟ်တအ် ဗါ်အိုတ်ရ၊၊ ဆဂး လၞုဟ်လဳမွဲ ဂေတ်အာ ဂေတ်ကၠုင် ဒၞာဲတေအ် ဒၞာဲဏအ်တုဲ ချပ်ဒၟံင်ကၠးကၠးရ၊၊ ကာလညးတၞဟ်တအ် ဗါ်တုဲ ညးတၞဟ် သၟာန် ＂လၞုဟ်လဳ၊ ဣလဵု ဒုန်ဗှ်ေရော၊၊＂ညးတေအ် သှ် ＂အဲဟွံဂွံ ဗါ်ဏီ၊၊＂သကအ်ရဲတအ် ဆာန်ဍူညးတေအ်တုဲ ဍေဟ်တအ် သီုညးဖအိုတ် ရီုညးတေအ် ဗာ်ကဵုဒုန် သွက်ညးတေအ်ရ၊၊ ကာလညးတၞဟ်ဗာ်တုဲ ညးတၞဟ်ကော်ညးတေအ် ＂ကၠုင် ဣဏအ်ဒုန်ဗှ်ေ တ္ၚိန်ဖျဴသ္ၚိ၊၊＂ဆဂး လၞုဟ်လဳ ဟွံယိုက်ဖျဴ ဒုန်ညးတၞဟ် မဗါ်ကဵုလဝ် ကုညးတေအ်ဂှ်တုဲ ညးတၞဟ်တအ် ဒးတ္ၚိန်ဖျဴကဵု အရင်ညးတေအ်ပၠန်ရ၊၊
Long ago there lived in a certain village a youth named Kanuh Li. One day his friends called him to go with them to cut bomboos. Kanuh Li did not want to go, but, as they were very insistent, he had to. When they got to the bamboo jungle, the others went to cut bamboos but Kanuh Li only wandered hither and thither dreamily. When they had finished they asked, “Kanuh Li, where are your bamboos?” He replied, “I have not cut any yet.” Then they took pity on him and all helped to cut for him. When they had cut enough, they said, “Come, let’s carry them home.” But Kanuh Li would not carry the bamboos the others had cut for him, and they had to carry home his bamboos for him, as well as cut them.
ကာလညးတအ်စိုပ်ကွာန် ညးတၞဟ်တအ် လာ်ချာတုဲ တာန်ကမိန် (ပိုင်)အိုတ်ရ၊၊ မင်ဗၠာဲလၞုဟ်လဳ စိုပ်သ္ၚိတုဲ မုလေဝ် ညးတေအ် ဟွံပ၊ ဆဂး အပါညးတေအ် လာ်ချာတုဲ တာန်ကဵုကမိန်ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ၊၊ တုဲဂှ် ညးတအ် တိတ်အာပိုင်ကရ၊၊ ကမိန် လၞုဟ်လဳဂှ် ဇၞော်ဗွဲမလောန် စိုပ်အာ သြင်ကြုင်လပါ်တေအ် လပါ်ဏအ်တုဲ ညးတၞဟ်တအ် ပိုင်ကဟွံဂွံရ၊၊ တုဲဂှ် ညးတၞဟ် ဟီုကဵုလၞုဟ်လဳ ＂လၞုဟ်လဳ ဗှ်ေလ္ပရပ်ရ က၊ ပိုဲရပ်တုဲတှ်ေ ဗိုင်ပရအ်ကဵု ဗှ်ေဏောဝ်၊၊＂လၞုဟ်လဳ တုပ်စိုတ်၊၊ ညးတၞဟ်ရပ်ကတုဲ ပါ်ပရအ်ကဵုညးတေအ် က ညးတအ် မရပ်ဂွံလဝ်ဂှ်ရ၊၊ တုဲညးတအ် ယိုက်ဖျဴကညးတအ်ရ၊၊
When they reached the village all the others split the bamboos up very small and made fish-traps. Kanuh Li did nothing with his bamboos but his father made for him a very large fish-trap. Then they all went to catch fish. Kanuh Li’s trap was so large that it reached from one side of the creek to the other, and made it impossible for anyone else to fish. So his friends said, “Kanuh Li, don’t you fish. We will give you a share of the fish we catch.” Kanuh Li agreed. They others fished and gave him a fair proportion of their catch. They then carried the fish home to the village.
ပ္ဍဲဘာ်တရဴဂှ် လၞုဟ်လဳ ဂွံဆဵုကေတ် ပၟတ်ဂအုံမစံင်လဝ်ဇွ မၞိဟ်ချိုတ်တ်မွဲရ၊၊ ညးတေအ် ဖျေဟ်စိုတ် သွက်ဂွံခဒဵုက ညးတေအ် ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ်ရ၊၊ ကာလညးတေအ် ခဒဵုဂွံ ကၜါပိ ကလော်မွဲ ကၠုင်တုဲ ကေတ်ဏာထောအ်ရ၊၊ တုဲ ညးတေအ် ခဒဵု ကၜါပိပၠန် ကဂှ်စိန် ကလော်ကၠုင် ကေတ်ဏာထောအ် ဗီုကၠာဂှ်ပၠန်၊၊ ပ္ဍဲညးတေအ် သှ်ေဆ ကမွဲဓဝ်ရ၊၊ ကာလညးတေအ် ခဒဵု ကမသှ်ေလက္ကရဴအိုတ်မွဲဂှ် ညးတေအ် ရပ်လဝ် ဗတကဂှ်ရ၊၊ ကလော်ဂှ် ကၠုင်ဂၠံက်ကေတ် ဗီုကၠာဂှ်ပၠန်၊၊ တုဲ မင်ဗၠာဲလၞုဟ်လဳဂှ် ညးတေအ် ခတာ်ရပ်ကေတ် တဲကလော်ဂှ်တုဲ ညးတေအ်ဟီု ＂ၝောအ် မၞိဟ်ဗီုလဵု ဂွံကၠတ်စ ကအဲ သီုဖအိုတ်ရော၊ အဲဒးဂၠာဲနင် တမာလှ်ေ၊၊ အလန်ဏအ် ၝောအ်ဒးချိုတ် ကဵုအဲရ၊၊＂တုဲဂှ် ကလော်ဂှ် ဟီုတိုန် ＂လ္ပဂစိုတ်အဲညိ၊၊ ယဝ်ရ မၞးမိက်ဂွံဂွံထဝ်မ္ဂး အဲကဵုထဝ်၊ ယဝ်ရ မၞးမိက်ဂွံဂွံသြန် အဲကဵုသြန်၊ အရာမၞး နွံပၟိက်ဂှ် အဲကဵုမၞးရောင်၊၊＂လၞုဟ်လဳ ကလေင်ဟီု၊ ＂သြန်ဗှ်ေလေဝ် အဲဟွံကေတ်၊ ထဝ်ဗှ်ေလေဝ် အဲဟွံနွံ ပၟိက်၊၊ ဆဂး အဲမိက်ဂွံဂွံ ဗုင်အဲကဵုဗြုဒၟံင် ရမ္သာင် ＂ဝင်-ဝင် ဝင်-ဝင်＂အဲဂွံဘစ ဂစေံစသြောအ် ပ္ဍဲကဵုဝါ၊၊ ယဝ်ရ ဗှ်ေပကဵုအဲ ဗီုဏအ်မာန်မ္ဂး အဲဗလးကဵုဗှ်ေ၊ ယဝ်ရ ဗှ်ေပကဵုအဲ ဟွံမာန်တှ်ေ အဲဂစိုတ်ဗှ်ေရ၊၊＂နကဵုဣဓိကလော်ဂှ် ရပ်ဗုင် လၞုဟ်လဳတုဲ ကဵုဗြုတိုန် ＂ဝင်-ဝင် ဝင်-ဝင်＂ ရ၊၊ ကာလညးတေအ် အာပ္ဍဲဝါတှ်ေ ဂစေံစသြောအ်တအ် ဟွံဂံင်ကၠုင် ဗဒါဲညးတေအ်ရ၊၊
Half way home, Kanuh LI came to a fire in which the corpse of a man being burnt. He determined to smoke his fish here. When he had smoked two or three, a Kalok came and took them away. When he had smoked two or three more the Kalok came and took them away as before. At last he had only one fish left. As he smoked this last fish, he held it by the tail. The Kalok came and snatched the fish as before. Then Kanuh Li seized the Kalok’s hand and said, “You are the fellow who has stolen all the fish I caught with so much labour. This time you are going to die.” Then the Kalok said, “Don’t kill me. If you want gold I will give it you. If you want silver I will give it you. Whatever you want you shall have.” Kanuh Li replied, “I do not want your silver or your gold. But I want my inside to make a noise like ‘wang-wang wang-wang,’ so as to scare the sparrows away from the rice-fields. If you can give me this, I will let you go, if you can’t I will kill you.” Then the Kalok, by the power of Kaloks, caused the inside of Kanuh Li to rumble “wang-wang, wang-wang.” So when he went up on the platform in the fields, no sparrow dared come nigh him.
ပ္ဍဲမွဲတ္ၚဲ ညးတေအ် အာကၠတ်ပြေင်ရ၊၊ ဗုင်ညးတေအ် ညံင်ဟွံဂွံဗြုဂှ် ညးတေအ် ပူဒက်လဝ် နကဵုချံက်ရ၊၊ ကာလညးတေအ် လုပ်အာ ပ္ဍဲခရိုင်ပြေင်ဂှ် ကောန်ပြေင်မွဲ ထေင်ဂး ကၠုင်ကဵုချံက် အရင်ဍေဟ် ဂွံစတုဲ ကောန်ပြေင်ဂှ် ဂြံင်တံင်စ ချံက်ဂှ်ဗက် မွဲတဲဓဝ် ရမ္သာင်ဗြုတိုန် ဝင်-ဝင်၊ တၠပြေင်ကၠုင်တုဲ ရပ်ဏာ မင်ဗၠာဲလၞုဟ်လဳ ရ၊၊ ပေါမ်တုဲ ဆၜိုတ်ဏအ်ရ၊၊
One day he went to steal buffaloes, and in order that the noise should not betray him he wrapped himself in straw. When he went into the enclosure where the buffaloes were kept, a young buffalo, thinking the straw was intended for him to eat, took a mouthful of it. At once the “wang-wang” noise began, all the buffalo owners came out and caught A Kanuh Li. That is the end.
လိက်ပေါမ်ဝွံ J. A. Stewart ပကောံချူလဝ် နူကဵုတကအ်ခၟိုၚ်တုဲ ပတိတ်လဝ် ပ္ဍဲလိက် J. A. Stewart, Talaing Folklore, Burma Research Society’s Journal, June, 1913, Vol. III part I.၊၊