ဗီုဗဝ်သၟုတ်က္ၜၚ်ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်

စိုပ်ကၠုၚ်ဗပေၚ်ဂိတုဘတ်မ္ဂး မန်ပိုဲပသဘၚ်ဗဝ်သၟုတ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်အခိုက်ကၞာမန်မွဲဗီုပၠန်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊ ဗဝ်သၟုတ်ပၠန်လေဝ် ဟွံတုပ်ညးသကအ်တုဲ မန်ပိုဲဒၞါဲလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ဗီုက္ၜၚ်တုဲ ကွာၚ်ၜဲယိုဟ်ၜန်သတ်ဆုသတ်ဒုန် စၞအာဟာရတအ်ဂှ် စုတ်ပ္ဍဲက္ၜၚ်တုဲ ပူဇဴဗဂိန်ကဵုဒါန် ကျာ်ရ။

ရံၚ်ကေတ်ကဵုပွဗဝ်သၟုတ် နကဵုက္ၜၚ်ဂှ်တုဲ အခိုက်ကၞာမန်ဏအ်ဂှ် မုဟိုတ်ကၠောန်စဗီုဏအ်ရော၊ စပတမ်နူအခိၚ်လဵုရော၊ ကာလဂၠိုက်ဂၠာဲဝၚ်တြေံ ဂွံဆဵုကေတ်ဝါဒၜါပြကာရ။

ဝါဒမွဲဂှ် ဂွံဗဝ်သၟုတ်ဗီုဏအ်ဂှ် ကာလမဟာထေရ် ဗုဒ္ဓဃောသကၠောအ်အာတကအ်သိၚ်ဃဵု ချူဆာဲကေတ်ပိဋကတ်ပိတုဲ ကာလကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်ဂိတုဘတ်ပေၚ်တုဲ တၞဟ်နပူဇဴပိဋကတ်ပိ ကေုာံ မဟာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသတုဲ ပသသဘၚ်ပူဇဴဗဝ်သၟုတ်က္ၜၚ် ပ္ဍဲဗပေၚ်ဂိတုဘတ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုစအိုတ်ရ။

ဝါဒမွဲပၠန်ဂှ် ဨကရာဇ်ဓမ္မစေတဳ သၟိက်မိက်ဂွံသအးဇ္ၚးသာသနာ စိုတ်ဒှ်တိုန်တုဲ ဗလးဏာမဟာထေရ်ၜါစှော်ၜါဇကု ကေုာံ ကောန်ခမဳၜါစှော်ဇကု ကဵုကၠောအ်အာတကအ်သိၚ်ဃဵု သွက်သ္ဂောံပတိုန်ခမဳတၟိ ပ္ဍဲကဵုသိမ်ဍာ် ပ္ဍဲကြုၚ်ကလျာဏဳရ၊ မဟာထေရ်တအ် စိုပ်အာတကအ်သိၚ်ဃဵုဗှ်ပယျၚ်တၟိ ပ္ဍဲကြုၚ်ကလျာဏဳတုဲ ကာလကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်မန် ပ္ဍဲဂိတုဘတ်ပေၚ်ဂှ် ကောန်မန်တအ် ဒုၚ်တၠုၚ်ပူဇဴမဟာထေရ်တအ်တုဲ အခိုက်ကၞာဗဝ်သၟုတ်ဗပေၚ်ဂိတုဘတ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရောၚ် ဟီုစမွဲပၠန်ရ။

စပ်ကဵုပူဇဴမဟာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသဂှ် ကာလဂၠိုက်ဂၠာဲလိက်သၠရိုတ်တြေံတြဟ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်သၠရိုတ်မွဲကၞပ် ချူလဝ်ဝၚ်မဟာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသရ၊ ပ္ဍဲသၠရိုတ်ဂှ် ပရူမှာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသ ချူလဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ပရူမှာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန် ပ္ဍဲကဵုဂိတုဘတ်ဂှ် ဟွံဆဵုညာတ်သက်က်ရ၊ ဆ္ဂး ကာလမှာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသကညအာတကအ်သိၚ်ဃဵု အာကေတ်ပိဋကတ်ဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ (၉၆၅) ချူလဝ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ဂှ် ဟွံဆဵုကေတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဆေၚ်ကဵုဗဝ်သၟုတ်က္ၜၚ်ပ္ဍဲဂိတုဘတ်ပေၚ်ဂှ် ဟွံဆေၚ်စပ်ကဵုပူဇဴပိဋကတ်ပိ ကေုာံ မှာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသဟီုမာန်ရ။

ဆေၚ်စပ်ကဵု မဟာထေရ်ၜါစှော်ၜါဇကု ကေုာံ ကောန်ခမဳၜါစှော်ၜါဇကု သၟိၚ်ဓမ္မစေတဳဗလးဏာကဵုအာတကအ်သိၚ်ဃဵုတုဲ ဗီုကလေၚ်စဴကၠုၚ် စိုပ်ဍုၚ်မန်ဂှ် ဒးသောၚ်ကလးမ္ဂး -

မဟာထေရ်ၜါစှော်ၜါဇကုကဵုကောန်ခမဳၜါစှော်ၜါဇကု ကာလအာတကအ်သိၚ်ဃဵုဂှ် ဒးကညအာနကဵုက္ၜၚ်ၜါက္ၜၚ် မၞုံယၟုရာမဒူတကဵု စိတြဒူတရ၊ မဟာထေရ်စှ်မွဲဇကုကဵု ခမဳဍောတ်စှ်မွဲဇကု ကညအာနကဵုက္ၜၚ်စိတြဒူတိတ်အာနူပါၚ်ၜဳယံၚ်က (ဍုၚ်မန်) ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် ၈၃၇ ဂိတုမာ်စှ်ၜါစွေက် တ္ၚဲစန် (22 Jan, 1476) ဂှ် ဂၠံၚ်ဍာ်ဒးကျာဒတုဲ စိုပ်အာဍုၚ်ကလမ္ဗ (ကိုဝ်လာမ်ဗိုလ်) ဍုၚ်လၚ်္ကာ ပ္ဍဲဂိတုဖဝ်ရဂိုန်ဒစာမ် စွေက် တ္ၚဲသိုက် (16 Feb,1476) ရ။

မဟာထေရ်စှ်မွဲဇကုကဵုကောန်ခမဳဍောတ်စှ်မွဲဇကု ဍိုက်က္ၜၚ်ရာမဒူတတုဲ တိတ်နူပါၚ်ၜဳယံၚ်က ပ္ဍဲကဵုတက္ကရာဇ် - ၈၃၇ ဂိတုမာ်စှ်မွဲစွေက် တ္ၚဲအဒိုတ် (21 Jan, 1476) တအ်ဂှ် ဟိုတ်နူဗက်ဂၠံၚ်ဍာ်ဗၠေတ်အာတုဲ စိုပ်အာကွာန်ဝလ္လိဂါမ (ဍုၚ်လၚ်္ကာ) ပ္ဍဲကဵုဂိတုစဲဒစိတ်မံက် တ္ၚဲအဒိုတ် (3 March, 1476) ရ၊ နူကဵုကွာန်ဝလ္လိဂါမ ဂွံအာစိုပ်ဍုၚ်ဇၞော်ဇယဝဍ္ဎနဂှ် ဒးထပ်က္ဍိုက်က္ၜၚ် မသုန်တ္ၚဲပၠန်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၈၃၈ ဂိတုပထမ ဒဂိုန်ၜါစွေက် တ္ၚဲသ္ၚိသဝ်ဂှ် (8 Jun, 1476) တိတ်နူကွာန် ဝလ္လိဂါမတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၈၃၈ ဂိတု ပထမဒဂိုန် ၈ စွေက် တ္ၚဲသိုက် (14 Jun, 1476) ဂှ် စိုပ်အာဍုၚ်ဇယ ဝဍ္ဎနရ။ ကၠာဟွံဂွံတိတ်နူကွာန် ဝလ္လိဂါမဂှ် ဟိုတ်နူခက်ခုဲအာတုဲ ဒးဇူမံၚ်ဗွဲမလအ်ရ။

မဟာထေရ်ၜါစှော်ၜါဇကု ကေုာံ ကောန်ခမဳၜါစှော်ၜါဇကုတအ် ကောံစိုပ်အိုတ်တုဲ ပတိုန်ပယျၚ်တၟိ ပ္ဍဲသိမ်ဍာ် ကြုၚ်ကလျာဏဳ နူကဵုဒုတိယဒဂိုန်မွဲစွေက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ (17 July, 1476) ဒဵုကဵုစှ်ပန်စွေက် တ္ၚဲသ္ၚိသဝ် (20 July, 1476) ရ။

ကိစ္စပတိုန်ပယျၚ်တုဲဒှ်အိုတ်တုဲ ကာလဂွံကလေၚ်စဴဍုၚ်မန်ဂှ် က္ၜၚ်စိတြဒူတ အဃောဖျေံလဝ်ဂြၚ်တၟအ် ဒေါအ်မံၚ်ပ္ဍဲသၞေဟ်ကလမ္ဗ (ကိုဝ်လာမ်ဗိုလ်) ဂှ် ဒးလဗိုတ်ကျာတုဲ က္ၜၚ်ဂှ်လီုအာရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ မဟာထေရ်ပန်ဇကု ကဵု ခမဳဍောတ်ပန်ဇကုဂှ် မွဲက္ဍိုပ်၊ မဟာထေရ်ထပှ်ဇကုကဵုခမဳဍောတ်ထပှ်ဇကုဂှ် မွဲက္ဍိုပ်ဒးပြးအာညးသကအ်ရ။

ပၞောဝ်ကဵုမဟာထေရ်ပန်ဇကုကဵု ကွးပန်ဇကု မဟာထေရ်ပိဇကုကဵုကွးပိဇကုဂှ် မွဲက္ၜၚ် မဟာထေရ်မွဲဇကုကဵုကွးမွဲဇကုဂှ် မွဲက္ၜၚ် သွက်သ္ဂောံကလေၚ်စဴဍုၚ်မန် တိတ်ကၠုၚ်နူသၞေဟ်နာဝုတ (ဍုၚ်လၚ်္ကာ) ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၈၃၉ ဂိတုပသာ်ပန်မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ (16 Apir, 1477) ရ။

က္ၜၚ်မဟာထေရ်ပိဇကုကဵု ကွးပိဇကု ဍိုက်ကၠုၚ်ဂှ် စိုပ်ဍုၚ်ဖာသဳပ္ဍဲဂိတုဇှ်ေမွဲမံက် တ္ၚဲအၚာ (13 May, 1477) တုဲ က္ၜၚ်မဟာထေရ်မွဲဇကု ကဵုကွးမွဲဇကု ဍိုက်ကၠုၚ်ဂှ် စိုပ်ဖါသီ ပ္ဍဲဂိတုဇှ်ေပန်မံက် တ္ၚဲသိုက် 16 May, 1477) ရ၊ သီုပန်ဇကု ကေုာံ ကွးပန်ဇကုတအ်ဂှ် ကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲဂိတုဒဂိုန်စှ်ပိမံက် တ္ၚဲစန် (23 Jun, 1477) ရ၊

ပၞောဝ်ကဵုမဟာထေရ် ထပှ်ဇကုဂှ် မဟာထေရ်ပိဇကုကဵုကွးပိဇကုဂွံက္ၜၚ်ပ္ဍဲသၞေဟ်ကောမာလ (ဍုၚ်လၚ်္ကာ) ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် ၈၄၁ ဂိတုကထိုန်မွဲမံက် တ္ၚဲစန် (25 Oct, 1479) စိုပ်ကၠုၚ် ဍုၚ်ဖါသီရ၊ ဂိတုကထိုန် စှ်ပန်မံက် တ္ၚဲဗြဴဗ္တိ (28 Oct, 1479) ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳရ။

မဟာထေရ်ပန်ဇကုကဵုကွးပန်ဇကု သှ်ေၜက်မံၚ် ပ်ဍဲကတသိၚ်ဃဵုတေံဂှ် ကလေၚ်စဴဍုၚ်မန်ဟွံမာန်တုဲ စုတိစဴအာသွဝ်အိုတ်ရ၊ ရဴဝွံ ဂွံဆဵုကေတ် ချူလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝၚ်သိမ်ရ၊

ပရူက္ၜၚ် စိတြဒူတကဵုမဟာထေရ်စှ်မွဲဇကု ကေုာံ ကွးစှ်မွဲဇကုဂှ် သောၚ်ကလးတုဲ ပရူက္ၜၚ်စိတြဒူတဒးဟီုပၠန်မ္ဂး က္ၜၚ်ရာမဒူတကဵု မဟာထေရ်စှ်မွဲဇကုတအ်ဂှ် တိတ်ကၠုၚ်နူသၞေဟ်ဝလ္လိဂါမ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၈၃၈ ဂိတုဘတ်ၜါမံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ (21 Aug, 1476) တုဲ ဗွဲမသက္ကုအန္တရာယ် စိုပ်ကၠုၚ်ပါၚ်ၜဳယံၚ်က ပ္ဍဲကဵုဘတ်ၜါစွေက် တ္ၚဲဗြဴဗ္တိရ။

ရံၚ်ကေတ်ကဵုက္ၜၚ်ရာမဒူတ စိုပ်ကၠုၚ်သၞေဟ် ဘတ်ၜါစွေက်ဂှ်တုဲ ဒးဆိၚ်ဆကေတ်မ္ဂး က္ၜၚ်နူတကအ်သိၚ်ဃဵုတအ် ကိစ္စတုဲဒှ် သွက်သ္ဂောအ်ကလေၚ်စဴဍုၚ်မန်ဂှ် အခိၚ်အခါစိုပ်မံၚ်ရ တော်တၟော်ကေတ်တုဲ က္ၜၚ်ကၠုၚ်နူဍုၚ်သိဃဵုတအ် ဂွံစဴစိုပ်ဍုၚ်မန် မသက်ကုအန္တရာယ်ရန်တၟအ်တုဲ ကောန်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳတအ် ဗဝ်သၟုတ်ရာဒၞါပူဇဴ ကၠောန်ကာကုသိုလ် ပ္ဍဲကဵုဗပေၚ်ဂိတုဘတ်ဂှ် ဒးဆိၚ်ခယျကေတ်ရ၊ အတိုၚ်ဆိၚ်ဆတော်တၟော်တုဲ ဗဝ်သၟုတ်ရာဒၞါပူဇဴဂှ် က္ၜၚ်ရာမဒူတစိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန် ဗွဲမသက်ကုအန္တရာယ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူမန်တအ် ရိုဟ်ရိုဟ်သၞာံ စိုပ်အခိၚ်ဂိတုဘတ်ပေၚ်မ္ဂး ကၠောန်ကာကုသိုလ်ဗဝ်သၟုတ်က္ၜၚ်အိုတ်ရ၊ သွက်မဟာထေရ်တအ်ဂွံဗၠးဘဲ ပ္ဍဲၜဳမှာသၟိတ် ဗီုရာဒၞာပူဇဴလဝ် အခိၚ်တေံဂှ် ဂွံကလေၚ်ဂွံသတိကီု ဂွံဒှ်ကုသိုလ်ကီုရန်တၟအ်တုဲ စဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် အခိုက်ကၞာဗဝ်သၟုတ်က္ၜၚ်ဂှ် သှ်ေၜက်ကၠုၚ်မံၚ်ရ။