မာံဝိုတ်တိုန်ဘာ
(၁)
ပ္ဍဲအခိၚ်ပယျာံဗ္တံ (၈းဝဝ)နာဍဳ၊ မဂဳကဵုလဓဳ ညးၜါ တက်မံၚ်ကျာ သၟဝ်ပၟတ်ဍုၚ် ညံၚ်ရဴ စၟလဠိၚ် ပၠိုတ်ဒှ်ပၠိုတ်ဒှ်မံၚ်တုဲ ဗ္ဒာဲညးတံဂှ် ဍေန်စွံလဝ် ပၟတ်ပၞာၚ်မွဲတၞုၚ်တုဲ ဟီုဂးချပ်သဳကၠဳမံၚ် သွက်ကောန်ဇကု အာဘာခိုဟ်ဟာ၊ လ္ပံမံၚ်ဘာဂှ် ခိုဟ်ဟာ။
“လဓဳ ကောန်ပိုဲသၞာံဏံ လ္ပကဵုအာဘာဏီ ဟွံခိုဟ်ပုဟ်ဟာ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ဟွံညိၚ်ဝတ်တုဲ ဍေံတံ စံၚ်မံၚ်ဘာ၊ ဗတိုက်မံၚ် (ဗုၚ်) ပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်မံၚ်ပ္ဍဲ ၜှေတ်”
“လ္ပပတှ်ေစဖအိုတ် မဂဳလတူ ပရိုၚ်လတူ ၜှေတ် ဂှ် ဒးလေဝ်နွံ၊ ဗၠေတ်လေဝ်နွံ။ နူသၞာံအာတေံ ကောန်ဂှ် ဇူလဝ်ဘာ မွဲသၞာံတုဲယျ၊ ထပ်ဇူပၠန်တှ်ေ လ္ဇုဲအာဘာလံအာတှ်ေ စိုတ်မ္ဂးလုပ်ကၠုၚ် လကြဴစွံဘာဖေက်ဟွံမံၚ်လေဝ် ဒးဂွိၚ်၊ မဂဳဟီုလ္ပကဵုဍေံ အာဘာတှ်ေ ကဵုဍေံသုၚ်စောဲမံၚ် ဖုၚ် သၟးတုဲ ယးကလဳ မတ်ကောန်ဇကုလီုရ”
“ကာလဒှ်မွဲသာ်မ္ဂးတှ်ေ သြိုဟ်အဲကဝ်ဏောၚ်လဓဳ”
“မုလေဝ်လ္ပဒှ်ဝိၚ်ဂၠိုၚ် ပ္ဍဲဒေသတွဵုရးမန်ပိုဲဂှ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ပံၚ်ကၠောန်မံၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ရ ဒေသရးမန်ပိုဲ ဟွံကတဴ ကတာန်ကွေံကွေံ”
မိမပိုဲတံညးၜါ ချပ်မံၚ်ညးသ္ကံဂွံမိၚ်ကေတ်၊ နူကဵုဒၟံၚ်သတိတ်ဇကုရ။ တ္ၚဲဏံဂှ် သွက်ဂွံဗဵု (စလောၚ်း) လေဝ်ဟၟဲ၊ အပါပိုဲ ပတိတ်လဝ်တုဲ ဒးပၞုက်စွံလဝ် ပ္ဍဲသ္ၚိရ။ ပၟတ်ဍုၚ်သ္ၚိဇကုလေဝ်ဟွံခိုဟ် ယဝ်ရဗဵုမ္ဂး ဂၠု ၉း၃၀ ကဝက် ၁၀ နာဍဳဗ္တံမှ ဗဵုဂွံ ဒးမၚ် ဗဵုမံၚ်ရ။
ခဍုက်ဗြုတိုန်တုဲ မိလေဝ်က္တဵုဍုန်တိုပ် ပုၚ်တုဲ လံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်၊ အာဖျာစိုပ်ကၠုၚ်တုဲ ဍုန်သွပၠန်ရ။
(၂)
“စိုပ်ကၠုၚ်ရ၊ စိုပ်ပၠန်ရ ဇၟာပ်တ္ၚဲစန် ကျိုၚ်ကယျိုၚ်မန်၊ ဝုတ်ဗၠာဲကီုသီုကောန်ဂကူမန် သ္တီလဝ်အိုတ်ညိ တ္ၚဲစန် ကျိုၚ်ကယျိုၚ်မန်” ဂွံမိၚ်ကေတ်ရမျှာၚ်ဒွက် နူကဵု ဗ္ဒာဲသ္ၚိ၊ ဇကုဂှ် ဒှ်မံၚ်ကောန်ကွးဘာ အလဵုသဳမွဲတၠတုဲ တ္ၚဲစန် သွက်ဂွံ ကျိုၚ်ကယျိုၚ်မန်တုဲ အာဘာဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ ယဝ်ရ “မိ” စွံလဝ် ဘာကောန်ဂကူမန်မ္ဂး သွက်ဂွံကျိုၚ်ဂှ် လောဲသွာမံၚ်ရ။
“ ပၚုၚ်မံၚ်ပ္ဍဲပလိုၚ်ဂှ် လာၚ်မုက်ပြဟ်ဟ် အာရာန် “အချဵုမုက်” ဓုပ်ဍောတ်မွဲဓုပ် စမ်” မိ က္ညာၚ်နၚ် နူကဵု လတူသ္ၚိ
ကေတ်ဂွ္ပံဏာသၠဲ ၁၀၀၀ ဒကေဝ် နူကဵု “မိ” တုဲ ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဂြိပ်အာဖျာတပ်တပ် ညံၚ်ရဴ ပ္ဍဲကာ “ကာတွန်” ယာဇိုၚ်ဂှ် စိုပ်အာဖျာ ဟဂှ်။
“ ကဵု အချဵုမှုက် ဓုပ်ဍောတ်ဂှ် မွဲဓုပ်”
“၁၅၀၀”
“သၠဲဟွံပေၚ်ပုဟ်”
တၠဖျာ - “ကဝုတ်ဏာတုဲ လဴကဵုမိဗှ်ေတံ (ကုန်းစျေးနှုန်း) တိုန်မံၚ်ဖအိုတ်ဏောၚ်၊ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ်ဟွံခိုဟ်၊ ယဲကပ် ကိုဗေတ် လေဝ် ဒှ်မံၚ်တုဲ ဂၠံၚ်ကၟာတ်မံၚ် ဖျာတှ်ေ က္ဍၚ်တိုန်ဖအိုတ်ရ”
“ယွံ လဴစကဵု မိ ပိုဲတံ လ ညးကၠုၚ်ဖျာတှ်ေ ကဵုညးလေဲကဵု”
မိ ဟီုမံၚ်လၟိုန်ရ စ အချဵုမုက်မ္ဂးတှ်ေယဲဂၠိုၚ် ဟီုတုဲ မွဲခဏမွဲဓုပ် မွဲခဏမွဲဓုပ် ဒးဂြိပ်ရာန်မံၚ်ရ။ မိဂှ် ဒှ်မံၚ်ယဲ (သွေးတိုး၊ ဆီချဵု)နွံမံၚ်ရ။ အချဵုမုက်ဟွံပါ ရှ်သာ သွလဵုလေဝ် စဟွံစှ်ေ ကအ်ညးဂှ် ဒှ်မံၚ်ကအ် အချဵုမှက်။ အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဂွံထ္ၜးယဲဝါတ်ကွေံ အ္စာဂဥုဲ သဝ်ဝန်တံ ကော်ဟွံလောဲ ညးတံ ထ္ၜးမံၚ်ဆန္ဒကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တုဲ ဟွံအာ ရုၚ်ဂဥုဲရ။
သွစာၚ်ကဵု အာဠူ မိ ဍုန်လဝ် မောဝ်ကွေံကွေံ၊ စဝ်ဖျေံဏာ ပ္ဍဲပ္ၚာန်ပုၚ်တုဲ ဂၟံက်မွဲဂၟံက်တုဲ မွဲဂၟံက် စစဵုကဵုဗုၚ်တေၚ်ရ။ ရှ်သာတဲ မိ ဍုန်လဝ်သွဂှ် မွဲအလန်ဟွံပါ (ကြောၚြာ) ကီုလေဝ် ခိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ။
ရဲသ္ၚိပိုဲဂှ် မၞိဟ်နွံမံၚ် (၆)တၠ၊ ကောဒေံပိုဲဂှ် နွံမံၚ် (၄)ရ။ ၝဲၜါ၊ ကောမွဲ ညးတံစှ်ေဒၞာဲအိုတ်တုဲ အာဍုၚ်သေံအိုတ်။ အဲဂှ်ဒှ်ကောန် ဟဒေံ၊ ဍောတ်အိုတ် နွံပ္ဍဲသ္ၚိ အဖဝ်မိမၜါရ။ အဲဂှ် ဂွံအယုက်(၉)သၞာံ တိုန်မံၚ်ဘာတန်မူလ ပ္ဍဲဘာအလဵုသဳ (အ .မ. က) (၁) ပ္ဍဲကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်ရ။ ပ္ဍဲကွာန်ပိုဲဘာအလဵုသဳ နွံမံၚ်ပိဘာ (၁) အ. ထ. က (ခွဲ) နွံဇိုၚ်ဂၠံဍာံဇၞော် ရေဝ်မတ်မလီု၊ (၂) (အ .မ. က) (၁) နွံလဒေါဝ်ကွာန်၊ (၃) (အ .မ. က) (၂) နွံအရာပ်ဗၟံက် ဝါလုက်ရ။ ဘာကောန်ဂကူမန်နွံမွဲဘာ (မူလွန်) နွံပ္ဍဲဘာ ယျိုဲကျောန် ပ္ဍဲဂၠံၚ်တၞံအနာၚ်၊ အရာပ်ပလိုက်ရ။
ၜိုန်ရစဖဴကီုလေဝ် ဗှ်သၞာ (အစ်မ၊ အစောဝ်) တံဗွဲလောန်ရ။ အခိၚ်ကၠာတေံ စပုၚ်မ္ဂး ၝဲဒေံဇကုပေၚ်ခုၚ်ဝိုၚ် စသုၚ်မိပ်ဗွဲမလောန်ရ။ နူကဵုကောဒေံတံ အာကၠောန်စဍုၚ်သၟာၚ်တုဲ သ္ၚိပိုဲလေဝ် နူကဵုခုၚ်ဝိုၚ် ပြံၚ်ခုၚ်ဇိုၚ်၊ နူတဲစကောန် ပြံၚ်စကဵု ဇန်(ခရၚ်း) အခိုက်သ္ၚိပိုဲ ပြံၚ်လှာဲအာအိုတ်ရ။ ခုၚ်ဝိုၚ်ဂှ် စွံလဝ် ပ္ဍဲစာပ်ဟၚ် ကွာၚ်လဝ်ကဵုဇုက်ရ။
ကယျိုၚ်ဗု၊ သာ်တ္ၚေက်ဂှ် မုအဓိပ္ပာယ်ဂှ် ဟွံတီ၊ ကျိုၚ်ကယိုၚ်ဏံတုဲမ္ဂး အာဘာမ္ဂး ရဲကွာန်တံဟီုစ “ကွးဘာ ဘာဗၟာ” ၊ ရပ် ဂွံထိုၚ် ကၟာဲစး (Bag) ကၟာဲလက်ကြဴတုဲ အာတ်သၠဲမိသွက်ဂွံရာန်စကွာၚ်တုဲ အာဘာရ။ အခိၚ်အာဘာဂှ် မိဗ္ကန် “ ကောန်ဆဵုဓုပ် မွဲမွဲသာ် ပ္ဍဲဘာလ္ပပံက်ဏာ၊ ဝေၚ်အာကၠုၚ် သ္ပသတိညိ”
(၂)
“ အဵု အညဳ အာဘာစိုအ်”
“ဟေ….အာဠူ လုပ်ကၠုၚ် မၚ်မွဲလစုတ်” နာဲလွဳမန်၊ အပါညဳတံ ဂ္ဇံမံၚ်လ္တူခုၚ် ဟလာ လတူသ္ၚိ၊ ခိုၚ်လဝ်ၜံက် ခမူတုဲ နကဵုရမျာၚ် လဲလဲ ဟီုနၚ်ရ။
တိုန်အာလ္တူသ္ၚိ အဃောမၚ်မံၚ် အညဳဂှ် အပါညဳတံသၟာန် “ အာဠူ ယၟုၝ ဇေတ်တ် ဗီုလဵုရော”
“ မျဵုလှာၚ်” ယၟုဟွံပရေံလေဝ် ညးဟီုရ။
ယၟုအဲဂှ် နွံမံၚ်ပိဗီုရ။ ယၟု မရနုက် (၃)ဂှ် မာံဗညာရတ် သုၚ်စောဲအရၚ် သွက်ဂွံမံၚ်ဘာမန် ဥတုကညၚ်မွဲဓဝ်ရ၊ မိပိုဲလေဝ် ဟွံကော်မွဲလှေ်ရ၊ ပဲါနူကဵု အ္စာဘာမန် ဥတုကညၚ်တုဲ ညးမွဲလေဝ်ဟွံတီ၊ သုၚ်စောဲဂွံမွဲဂိတုဓဝ်ရ။
ယၟု မရနုက်ကဵု (၂)ဂှ် (မောၚ်မျိုးလှိုၚ်) ညးတံဟီုစ ယၟုဇေတ်တ် စရၚ်ပါလုပ်ပ္ဍဲကၟိုန်ရ။ ယၟုဏံ ၝဲဒေံပိုဲတံလေဝ်တီ၊ မိ ပိုဲတီ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။
ယၟု မရနုက်ကဵု (၁) ဏံ အာဠူ အတိုၚ်မွဲကွာန်တီ၊ အာဠူဂှ် မုအဓိပ္ပာယ်ရော ကာလသၟာန်မိပိုဲမ္ဂး မိနော် ဗှ်ေတံဂှ် ဂွံကောန်တြုံ အောန်မံၚ်တုဲ ကာလ ညးဂွံကောန်စဴဂှ် ညးဆာန်တုဲ ညးကလှေ်ဗှ်ေတေံ ညးဟီု “ကောန်မသလူ ကောန်မသလူ” တုဲ ယၟုဗှ်ေ စှ်ေအာ “အာဠူ” ရ။ ဂွံတီအဓိပ္ပာယ် ယၟုဇကုတုဲ ၜိုန်ရဟွံမိက်ကဵု ညးတၞဟ်ကော်ကီုလေဝ် ယဝ်ရဟီု လ္ပကော်ခ္ဍၚ် ညးတၞဟ် ပဵုတုဲ ကော်တိုန်ဟဍၚ်ရ။
မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တံဂှ် ကာလရာန်ကပေါတ်၊ တိတ်တရဴဂှ် ၜိုန်ရညးတံရုဲ တ္ၚဲရာဇာကီုလေဝ် စိုပ်ကဵု ယၟုကောန်ဇာတ်၊ ကောန်စဴ ညးတံဂှ် ဟွံစွံအာရီု၊ ကဵုဂွံတှ်ေတုဲ။ ရဲအရာပ်ပိုဲ သၟတ်ဗၠဲဂှ် မၞုံယၟု “အပိ” ရ။ ပိုဲတံကော်ညး “အစောဝ် ပိ” ဂတးမုက်ဝုတ်တံမ္ဂး ညး မုက်ဍာဲအာဟဂှ်ရ။ ယၟုညးတၟေၚ်တုဲ အဲသၟာန်မိပိုဲရ။ ဍေံဂှ် ၜံၚ်လဝ် လက်ထက် “ပိပြား” တုဲ ညးကော်စလဝ် ယၟုဗီုဂှ်ရ။ အရာပ်ပိုဲဂှ် ဂွံလဝ်ယၟု “အပိ”၊ အရာပ်ဗၟံက်ဂှ် ဂွံယၟု “အပြား”ရ။ စိုပ်ကဵု ယၟုတုဲ ရဲကွာန်တံကဵုလဝ် စုၚ်လေၚ်ရ “ အကၠဵု၊ (သပိတ်)၊ အပြေၚ်၊ အပအ်” နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ယၟု မန်ခိုဟ်ဟ် မၞိဟ်ဂွံကော်အောန်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။
အညဳလေဝ် ကျိုၚ်ကျဝ်တုဲဒှ်အိုတ်တုဲ တိတ်ကၠုၚ်နူသ္ၚိညဳတံရ။ ပိုဲညးၜါ စိုပ်သ္ၚိသ္ဇၚ်ထဝ်တုဲ ကော် “အာဘာစိုအ်” သ္ဇၚ်။ နူကဵုသၟဝ်သ္ၚိ အပါနော်သ္ဇၚ်တံ ဟီုတၠုၚ်နၚ် “သ္ဇၚ်ဟွံဂွံအာဘာဏီပုဟ် ဖေက်ယဲ “ကရိုမီနာ” ၊‘’စၟယဲ အပါနော်သ္ဇၚ်တံ ညံၚ်ကဵုယၟုဂစေံၝ။ ပိုဲညးၜါခၟောံတုဲ ဆက်ကွာ်အာဘာရ။”
မိမပိုဲတံဂှ် အာဘာ လဆောဝ်ညးပလံၚ်ကဵု ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တှ်ေ ဒးကွာ်အာသၟးရဂၠိုၚ်။ ပုၚ်ပၠန်လေဝ် ညးစုတ်လဝ်ကဵု ဂျာ် တုဲ ဒေါဝ်တ္ၚဲ စ စကေတ်တ်ရ။ ကောန်ၚာ်မိမလၟုဟ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် အခိၚ်လဒေါဝ်တ္ၚဲဂှ် ညးတံကၠုၚ်ဘာတုဲ ညးဖျီဗစပုၚ် ကဵုကောန်ညးတံတုဲမှ ညးတံ ကလေၚ်စဴ သ္ၚိညးတံပၠန်ရ။ ညးလ္ၚဵုတံ စဵုစိုပ် (၁၀)တန် ဒးဗစမံၚ်ဗီုဂှ် မိပိုဲဟီု ဂွံမိၚ်ရ။
“အညဳ လုပ်ကော် “အမောၚ်”စိုအ်လေဝ်”
“မိဍေံတံဟွံကဵုအာဘာပုဟ်” “အမေပြန်လာမှကျောၚ်းတက်မယ်”
“မိ အမောၚ် တံဂှ် အိနာဲစမ္ပာရ ဟွံသေၚ်ဟာ”
“တီအတိုၚ်ကွာန်လေဝ်ၝ ဒးဟီုမံၚ်ဟာ မိ အမောၚ် ညံၚ်ဟီုမံၚ်ကဵုကွုန်ဏောၚ်” အရေဝ်ဂှ် အဲလေဝ်ဟွံတီပုဟ် ညးဟီုမံၚ် မွဲခဏ မွဲခဏတုဲ ဍုက်ကတောဝ်တုဲ ဟီုဒးအာ
နူသၞာံတေံ ဇူဘာမွဲသၞာံတုဲ သ္ကံရဲပိုဲၜိုန်ရ ဆာန်လဝ် ပ္ဍဲဘာကီုလေဝ် ဟွံဆဵုတက်ကျာညးသ္ကံလဝ်တုဲ စိုတ်ဆာန်ကၟိုန်ညးသ္ကံ ယှအ်စှ်ေအာရ။ အခိၚ်ဗ္တံမ္ဂး သ္ကံရဲပိုဲလ္ၚဵုဗက်အာ ဗၠာဲသၟတ်တံတုဲ သုၚ်မံၚ်ဂဥုဲချေံလေဝ်နွံ၊ ဟိုတ်နူကဵုသုၚ်စောဲ ဂဥုဲချေံလေပ်ဂှ်ရ ကၠတ်ဩန်ပ္ဍဲသ္ၚိတုဲ မိမတံ ဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်ဗွဲလောန် ဆဂှ်သၟးဟွံက ကောန်ကွးဘာ ဒ္စိတ်တန်၊ စှ်တန်တံ ဂွံအခိၚ်သၠးဂၠိုၚ်တုဲ သုၚ်စောဲ ဖုၚ်၊ ဂွံအာကဝေၚ် ပ္ဍဲကွာန်ပိုဲ စှ်ေအာဒၞာဲ “ဗက်အာ” မွဲၜါတောဲ မိပိုဲဟီု ဂွံမိၚ်ကေတ်ရ။
တ္ၚဲသၠုၚ်တိုန်ညိဓဝ် ပ္ဍဲဂၠံၚ်ဍာန်တ္ၚဲကာတ်ဗွဲလောန်ရ။ ဂွံပၟတ်ဍုၚ်တုဲ ဇိုၚ်ဂၠံၚ်ၜါလ္ပာ် တၞံဆု ဇၞော်ဍောတ်ဟွံရုဲ ညံၚ်ရဴဒးအမိၚ် ထပိုၚ် ဒးကုတ်ထောံသီုဖအိုတ်ရ။ ကွာန်ပိုဲဂှ် ဂွံဂၠံၚ်ကတ္တာရာ၊ အာကၠုၚ်စလောဲသွာရ။ အခိၚ်ဗ္တံလၟုဟ် ရမျှာၚ်ကွဳလိုန် ပၠံၚ်ထတ်တ် ဟွံမိၚ်ကွေံကွေံရ။ ဟိုတ်နူကဵု ညံၚ်တက်လဝ်မံ ၈းဝဝ ဗ္တံစဵုစိုပ် ၄းဝဝ ဂယး တိတ်ဂၠံၚ်ဟွံဂွံ။
သ္ၚိပိုဲဂှ် ပၟတ်ဍုၚ်လေဝ်ဂွံ၊ ဆ္ဂး ပၞာၚ်လေဝ် ဒးဍေန်အရိုဟ်တ္ၚဲရ။ တ္ၚဲသဝ်၊ ပၠိုတ်တိုန်မ္ဂး ပၟတ်ဍုၚ်သ္ၚိပိုဲဂှ် ဗှ်လိက်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ညံၚ်ရဴ ပၟတ်ပ္ဍဲပေဲါ ဒှ်ပၠိုတ် ဒှ်ပၠိုတ် မွဲဂိမ္ဂး ဒးသၠာဲ မပၟတ် (၂)ရ။ သၠာဲဟွံမာန်တုဲ အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲတှ်ေ ပၟတ်ဂှ် ပၠိုတ်ထောံတုဲ သုၚ်စောဲပၟတ်ပၞာၚ်ရ။ ဟိုတ်နူပၟတ်ဍုၚ်တုဲ ဂၠံၚ်လေဝ် သၞိၚ်ဟၟဲ၊ အခိၚ်ဗ္တံလေဝ် ဟွံဂွံပၟတ်ဍုၚ်ရ။
(၃)
ပိုဲညးၜါ အဃောတက်မံၚ်ကျာကြပ်ကၠုၚ်ဘာတုဲ ဆဵုဒးအာ ကယိုၚ်ပၞာန် မၚ်မံၚ်ပါၚ်ဘာ မၞိဟ်ၜိုတ် (၁၀)တၠရ။ မၞိဟ်ပိုဲတီ (ပြည်သူစစ်) နာဲနာၚ်လေဝ် ပါမံၚ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ နာဲနာၚ်ဂှ် အယုက်ညးလေဝ်ဇၞော် လွဟ်ညးလေဝ်တြေံကွေံကွေံရ။ ကၠာဟွံဂွံလုပ်ဘာ ကောန်ကွးဘာတံဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးရေၚ် ဒၞာဲညးတံသက်လဝ်စေဝ်တံဂှ်ရ။ အဃောမၚ်မံၚ်ဂှ် အညဳသၟာန်တိုန် နာဲနာၚ် “ မုပ ဒးမၚ်မံၚ်ဒၞာဲဏံရော အနာဲ”၊ “ဖေက် ၝ တံ ဒှ်အန္တရာဲလေဝ်၊ ဖေက်ဟတဵု (ဗုံ)၊ ဖေက်စံက်ဘာ” “ရဲပလီုပလိုက်တံဂှ် ဍေံတံ ဟွံမိက်ကဵုတိုန်ဘာတံ၊ ဗက်ပလီုမံၚ်ရ” အညဳထပ်သၟာန်ပၠန် ညးဂှ်ရော အနာဲ “ ရဲမိက်ဂွံဂွံ Democracy တံလေဝ် ကောန်ဗၠာဲတံ” ပိုဲညးၜါစုက်ကၠုၚ်ဒၞာဲ စမ်ဒတဴတုဲ အ္စာၝောံဟီု
“ခဏလေး ဒီမှာ အဖျာတိုၚ်းနေတယ်” ပိုဲညးၜါလုပ်ညးမွဲတုဲ ညးမွဲ ဒးစမ်ရ။ စမ်တုဲ ဗန်ကံ ညးသ္ကံတုဲ အာခန်ဗ္တောန်လိက်ရ။
လုပ်အာပ္ဍဲဘာတံမ္ဂး ၜိုတ်သ္ပမာန်ဂှ် ဒးဂစာန်ဟီုအရေဝ်ဗၟာ အိုတ်ရ။ အ္စာၝောံဟီု ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်၊ ဇကုဟီု အ္စာၝောံဂွံကၠိုဟ် ဒးဂစာန်ဗွဲမလောန်ရ။ လိက်ပိုဲသီုဖအိုတ်ဂှ် ပဲါနူကဵု ဘာသာ အၚ်္ဂလိက်တုဲ ဒှ်မံၚ်ဘာသာ ဗၟာ ဖအိုတ်ရ။ လဆောဝ် အ္စာၝောံ ဟီုကၠိုဟ်၊ ဟွံကၠိုဟ်ဂှ်ဂၠိုၚ်။ ဖေက်အ္စာၝောံတုဲ ကၠိုဟ်ကဵုဒှ် ဟွံကၠိုဟ်ကဵုဒှ် ပိုဲတံဟီု “ဟုတ်ကဲ” သၟးရ။
ပ္ဍဲဘာပိုဲဂှ် ညးစုတ်လဝ်လိက်နာနာရ။ “ကျောၚ်းနေပျော် စာတော်ရမည်” “ပညာရွေအိုး လူမခိုး” နာနာနွံမံၚ်ရ။ ပ္ဍဲဘာပိုဲဂှ် တန်ဗ္တောန်နွံမံၚ် (၄)ခန်ရ။ မွဲတန်ကဵု မွဲတန်မ္ဂး ဒၞာဲလဝ် ဂတာတၟံဆုမွဲရ။ အခိၚ်ဗ္တောန်လိက်မ္ဂး ရဲလ္ပာ်ကညာၚ်ဗှ်တိုန်မ္ဂး ရဲလ္ပာ်ဏံ အာစာၝောံဟီု မုလေဝ် ဟွံမိၚ်ရ။ ကောန်ကွးဘာ ပ္ဍဲတန်ပိုဲ နွံမံၚ် (၄၀)ကီုလေဝ် မိမကောန်ၚာ်တံ ဖေက်ဟွံဂံၚ် ကဵုအာဘာဏီတုဲ ကွးဘာတံ တိုန်ဘာ (၃၀)တၠရ။
ပ္ဍဲသၞာံဏံဂှ် ညးတံဗ္တောန်နဲကဲတၟိ ညးဇၞော်ဇၞော်တံ ဟီုမံၚ်ကီုလေဝ် ဗီုလဵုဗ္တောန်ရောဂှ် ပိုဲဟွံတီရ။ ပိုဲတီဂှ် ပ္ဍဲဘာဂှ်ဗ္တောန် အတိုၚ်အခိၚ်ခံက်အၚ်ဟေၚ်ရ။ တာလျိုၚ်ပိုဲမုဒးကၠောန် နကဵုတာလျိုၚ်ဂကောံ (အနော်ရထာ၊ ကျန်းစစ်သာ၊ ဘုရၚ်နောၚ်) အတိုၚ်ဂှ်ဟေၚ်ရ။
အဃောပိုဲစဗ္တောန်လိက် ဟွံတာပ်ဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ်ရမျှာၚ်ကွဳလိုန်ဓါတ်ဗွဲမဂၠိုၚ် စိုပ်ကၠုၚ်ဂမုက်ဘာတုဲ အ္စာၝောံဇၞော်ဘာတန်မူလ “မိမန်” တက်မံၚ်ကျာကဵု ညးတံရ။ ညးတံဆဵုကေတ်ပရိုၚ်လ္တူ ၜှေတ် (ဍာံဟွံဍာံ ကေတ်ဟွံဒး) ဖေက်ကောန်ညးတံ ဒှ်အန္တရာယ် ကၠုၚ်ဒုၚ်ကေတ်ကောန်ညးတံရ။ ကောန်ၚာ် မိမတံ ကၠုၚ်ကော်ဟေၚ် အ္စာၝောံတံ ညးတံကဵုအခေါၚ်စဴရ။ အခိၚ်ဂှ် ညဳ လေဝ်ပါစဴအာတုဲ အဲဗက်စဴ ညဳကီု အဲဟီုကဵု အ္စာၝောံ ညးဟွံကဵုအခေါၚ်တုဲ ဒးၚုၚ်မံၚ် စဵုကဵုမိ ကၠုၚ်ဒုၚ်ရ။ ပ္ဍဲတန်ပိုဲ ကွးဘာတံသှေ်မံၚ် သီုအဲမ္ဂး နွံမံၚ် (၆)တၠရ။ အခိၚ်ဒးမၚ်မံၚ်မိဂှ် စိုတ်ဂၠေံ၊ ထေဲ စိုတ်မံၚ်ဘာ အိုတ်အာရ။
အခိၚ်ဂှ် အ္စာၝောံဇၞော် မိမန်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ကောန်ဂကူမန်ရ။ အခိၚ်ညးဗ္တောန်လိက်မ္ဂး ညးဟီုအရေဝ်ဗၟာတုဲ ကာလ ညးတက်ကျာမှ ကျာ ဘာသာမန်ရ။ ညးလုပ်ကၠုၚ်ကဵု ပိုဲတံ အခိၚ်မၚ်မံၚ်မိဗှ်ေတံဂှ် အဲလဴကဵု ပရောပရာကောန်ၚာ် အံၚ်ဇၞးမံၚ်လၟုဟ်မွဲဏောၚ် “မိက်ဂွံကလၚ်ဟာ” ၜိုန်ရဟွံကလၚ်ကီုလေဝ် “ယွံ” ဟီုဏာ သီုညးဖအိုတ်ရ။
“ ယၟုကောန်ၚာ်ဂှ် ဏံၚ်ဖဳ၊ အယုက်အဝဲဍေံ တုပ်မံၚ်ကဵုကောန်ကွးဘာတံရ။ မိမဍေံဂှ်ကၠောန်စမံၚ်ဍုၚ်သေံ၊ နွံမံၚ်ဗဒဲါ ဝိုၚ်ဗဝ်တုဲ ဍေံလေဝ် စိုတ်ပါမံၚ်တုဲ ဗ္တောန်ဝေၚ်ဗဝ် ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ်ကီုရ။ “ပိုဲမၞိဟ်(၆)လေဝ် မိၚ်ဒးရမျှာၚ် ဝေၚ်ဗဝ် တုဲ မတ်တၟး စိုတ်လုပ်စတိုန်ညိရ”။ အ္စာၝောံ ဆက်လဴမံၚ်ပရောပရာ ဍေံဂှ်တုဲ အစောံစရာဲဍေံထ္ၜးဂှ် တှ်ေဗဝ် ညံၚ်ဂွံဒးတိုၚ်ကိုဝ် ဍာ်ဒကေဝ်ဗီုဂှ် ကောန်ၚာ်သၟတ်မွဲမွဲ ဂွံထ္ၜးမာန် ဝါတ်ကွေံကွေံရ၊ လကြဴ နူကဵုဂကောံဗဝ် ဍုၚ်အၚ်္ဂလာန်ဂှ်ရတီ ယၟုဂကောံဗဝ်ဂှ် ကၠုၚ်ကော်ဏာဍေံတံ ဍေံဇၞော်တိုန်မ္ဂး သွက်ဂွံဝေၚ်ကဵု ပ္ဍဲဂကောံဂှ် အ္စာၝောံလဴကဵုပိုဲရ။ ပိုဲတံဂွံမိၚ်ကေတ် ပရောပရာ ဏံၚ်ဖဳ မိပ်စိုတ်ဗွဲမလောန်ရ။ အ္စာၝောံ ညးဆက်ဟီုပၠန် ပ္ဍဲလောကဏံ ယဝ်ရဒးဟီုသရုပ်မ္ဂး ပညာနွံၜါသာ်ရ။ ပညာတီ (အသိပညာ)၊ ပညာကွတ် (အတတ်ပညာ) မဒှ်ရ။ ဏံၚ်ဖဳဂှ် ဂွံလဝ်ပညာကွတ်တုဲ သွက်ဍေံဂယျိုၚ်လမျီုဍေံဂှ် ဒှ်အာဒတုဲဖဵုဍေံယျ။ ပိုဲကောန်ဝုတ်၊ ကောန်ဗၠာဲတံရော သွက်ဂွံဘဝဂွံဇၞော်မောဝ်တဴတက်ဂှ် မုပညာဂွံလဝ်ကီုရော။ “ကွးဘာတံ သီုညးဖအိုတ် ဓရိုက်က္ဍိုပ်ထုဲ” မုဟွံမွဲပုဟ် သီုညးဖအိုတ်ကလေၚ်ဟီုကဵု အ္စာၝောံရ။ “ ပ္ဍဲကဵုလိက်ဘာပိုဲလေဝ် ဗ္တောန်လဝ် ကဗျ ပရောပရာ ကောန်သေဌဳ ဟွံလေပ်လိက်လေဝ်နွံမံၚ်ရ အိုတ်ကၞောတ် သီုဒးဓရေၚ်စ အကြာဂၠံၚ်၊ ချိုတ်အာ ပ္ဍဲဒၞာဲ သုသာန်တုဲ ဇွဂှ် ကၠဵုစ ဏာရ” ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ် ကောန်ကွးဘာတံ ပညာဂွံ ကယျိုၚ်လမျီုဇကုဂှ် နွံမံၚ်ယျဟာ? အ္စာၝောံသၟာန်တိုန်တုဲ အာဠူမွဲ သော်ကၞေၚ်မတ်ၜါစုက် မတ်ဂှ် သဝ်စှ်ေအာညိတုဲ ချပ်ဗွဲမဇြိုဟ်နက်ကီုလေဝ် မုလေဝ် ဟွံဂွံသွဟ်၊ ကွးဘာနွံမံၚ် ဗ္ဒာဲဂှ်လေဝ် ရမျာၚ် သ္ရိဇြ၊ ဟွံဒး ကသေအ် ကၟဝ်ညးသ္ကအ် မွဲသာ် ဓရိုက်တိုန် ညဳညဳအိုတ်ရ။
မၞိက်ရတ်
(သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်)
(၂၂၊ ရ၊ ၂၀၂၁)