ရတု

ရတု(jubilee) ဒှ် လၟိဟ်လၟေင်သၞာံ မပေင်စိုပ် ဗွဲတၟေင် ဗွဲမဂၠိုင် စၟတ်သမ္တီ ပ္ဍဲအခိင်ကာလ မပေင်စိုပ် အလန် မရနုက်ကဵု ၂၅၊ ၅၀၊ ၆၀၊ ၇၀ တအ်ရ။ မအရေဝ် ရတု ဝွံ တမ်မူလ ကၠုင်နူ သံသကြိုတ်တုဲ မန် နူခေတ်တြေံ (မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ်မန် ခေတ်တြေံ ပ္ဍဲဗုကာံ) စကာကၠုင် မအရေဝ်ဝွံရ။

နိရုတ္တိ

ရတု ဝွံ ပ္ဍဲကဵု လိက်မန် ဂွံဆဵုကေတ်ကၠာအိုတ်ဂှ် နူကဵုလိက်တၟအ်ပရူသၟိင် (လိက်တၟအ်ကျာ်ယှိုယ်သဳခုင်) ပ္ဍဲမုက် (ဃ) ပၞောန် (၅၀) "အုတ်ရုတုစိ သက်သ္ကုလိ ကာလ်ဍေးကုံကုံ" (အိုတ်ရတုစိ ဟွံကြက်ကလိၜက်အာ ကာလဍေဟ်တအ်ဂှ်တအ်ဂှ်)၊ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဇၟာပ်ပ်လၟေင်သၞာံမစိုပ် ကာလဍေဟ် ဟွံၜက်အာရ။ ထပ်ပသောင် အဓိပ္ပါယ် ညးမိက်ဂွံဟီုဂှ်မ္ဂး မွဲသၞာံမွဲအလန် စိုပ်အခိင်ဗြဲမ္ဂး ကာလဗြဲဂှ် ဍေဟ်ဟွံၜက်အာတုဲ ဗြဲ သဂူကဵုရောင်၊ စိုပ်အခိင် မုဟ်ကျာမ္ဂး ကာလမုဟ်ကျာဂှ် ဍေဟ်ဟွံၜက်အာတုဲ ကျာလၜိုဟ် သ္လပိုက်ကဵုရောင် မပ္တံ မြဴသာ်ဝွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ရတု ဂှ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် "မွဲသၞာံ မွဲအလန် မစိုပ်ကၠုင်အခိင်" ရ။

ရတု (ရုတု) ဝွံ ကၠုင်နူ သံသကြိုက် (ṛtu "period") ပ္ဍဲသံသကြိုတ် ရ နွံ ၜါ ရ(r) ကဵု (ṛ) သွက် ((ṛ) ဂှ် မန်တြေံ ချူ (ရု) ဒှ်မာန်ရ။ လိက်မန် ကြဴနူဂှ်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် ညးချူ "ရတု" ရ။

ပ္ဍဲကဵု သဘင်မပေင်လၟိဟ်ဗွဲတၟေင် ဗီုကဵု သဘင်မပေင် ၅၀ ဝါ (တ္ၚဲဒှ်မၞိဟ် မပေင် အာယုက် ၅၀) တအ်မ္ဂး ညးလ္ၚဵု စၞး "ရတု" ဂှ် စကာ "ရတ်" လေဝ် နွံကီုရ (ဟိုတ်နူ မအရေဝ် "ရတု" ဏအ် ဗၟာတအ်လေဝ် လွဳဗ္စလဝ် နူသံသကြိုတ်ကီုတုဲ တၞဟ်နဝေင်ပါဲ ညံင်ဟွံဂွံတုပ် ကုဗၟာ ဒှ်မာန်)။ ဥပမာ သဘင်ရတုထဝ် မ္ဂး သဘင်ရတ်ထဝ် ဒှ်တမ်။ သဘင်ရတ် ယဝ်ရ ချူဗီုဏအ်မ္ဂး ပ္ဍဲဂှ် မလိက် မတွဟ်အရထ/အဓိပ္ပါယ် မဆေင်ကဵု အခိင်ကာလ ဟွံမဲဂှ်ရ။

ရတု ဂမၠိုင်

သၞာံ	သင်္ကေတဂမၠိုင် (ရတု)
	English	ဗၟာ	မန်
1st	Paper	စက္ကူရတု	ရတုစက္ခော
2nd	Cotton	ဂွမ်းရတု	ရတုချဵု
3rd	Leather, crystal	သားရေရတု	ရတုစၞာံ
4th	Linen or silk	ပိုးရတု	ရတုသုတ်
5th	Wood, silverware	သစ်သာရတု	ရတုဆု
6th	Candy/Iron	သကြားရတု	ရတုပသဲ/ရတုသဂြာ
7th	Wool/Copper	သက္ကလပ်ရတု	ရတုလှုဲ/ရတုတောဝ်သဵု
8th	Bronze	ကြေးရတု	ရတုဗရိုတ်
9th	Pottery/Willow	ဥဿဖရားရတု	ရတုပုပ္ပရာဂ
10th	Tin/Aluminum	သံဖြူရတု	ရတုလှာ်
11th	Steel	သံမဏိရတု	ရတုပသဲဍိုင်
12th	Silk/Linen	ချည်ရတု	ရတုတောဝ်
13th	Lace	ဇာပန်းရတု	ရတုဇာပ္ကဴ
14th	Ivory	ဆင်စွယ်ရတု	ရတုဂြင်စိင်
15th	Crystal	သလင်းရတု	ရတုအဖၠိုက်
20th	China	ကြွေရတု	ရတုတိုက်
25th	Silver Jubilee	ငွေရတု	ရတုသြန်
30th	Pearl Jubilee	ပုလဲရတု	ရတုဗၠဲ
35th	Jade Jubilee	ကျောက်စိမ်းရတု	ရတုင္ၚေက်
40th	Ruby Jubilee	ပတ္တမြားရတု	ရတုမၞိက်
45th	Sapphire Jubilee	နီလာရတု	ရတုအိန္ဒနဳလာ
50th	Gold Jubilee	ရွှေရတု	ရတုထဝ်
55th	Emerald Jubilee	မြရတု	ရတုမြ
60th	Diamond Jubilee	စိန်ရတု	ရတုဗိုတ်
65th	Blue Spinel Jubilee
70th	Platinum Jubilee		ရတုထဝ်ဗတာင်
75th	Yellow Diamond	ဒုတိယစိန်ရတု	ရတုဗိုတ်ဍာ်မိတ်
80th	Alexandrite Jubilee
85th	Benitoite Jubilee
9oth	Jadite Jubilee	နဝရတ်ရတု	ရတုနဝရတ်