ခၞိင်ကျာ်မုတ္ထဳ
လိက်ခၞိင် ကျာ်မုတ္ထဳ (Burmese: ရှင်မုတ္ထီး မွန်ခေါင်းလောင်းစာ) ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲခၞိင် မကွက်စွံလဝ် ပ္ဍဲပါင်ဂၠံင်လုပ် ဘုတ်ကျာ်မုတ္ထဳ ဂၠံင်လပါ်ပါဲရ၊၊ ခၞိင်ဂှ် နွံသမၠုင် ၂ ပေ ကဵု ၈ ၝောအ်တဲ၊ ဗွိုက် ၅ ပေ ကဵု ၂ ၝောအ်တဲ၊၊ လိက်ဂှ် ချူလဝ် ပ္ဍဲခၞိင်ဘုံလတူ သီုဖအိုတ် နွံပိပၞောန်၊၊ ဘုတ်ကျာ်မုတ္ထဳ ဂှ် နွံ ပ္ဍဲကွာန်မုတ္ထဳ ပွိုင်ဍုင် ထဝါဲ၊၊ ကွာန်မုတ္ထဳဂှ် နွံဒၟံင် နူဍုင်ထဝါဲ လပါ်သၠုင်ကျာ ဂၠံင်အာ ဍုင်ဗိက် (၆) တိုင် (၁၀ ကဳလဝ်မဳတာ) ရ၊၊ ခၞိင်ဝွံ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဂွံဆဵုကေတ် ဗဒါဲကျာ်စေတဳလမၠီုမွဲ ပ္ဍဲဍုင်တြေံ လၟုဟ်ညးမကော်စ ဍုင်တြေံ (မြို့ဟောင်း) မနွံ ဗဒါဲကျာ်မုတ္ထဳ ရ၊၊
| လိက်ခၞိင် ကျာ်မုတ္ထဳ | |
|---|---|
 | |
| ကိရိယာ | ဗရိုတ် |
| သမၠုင် | ၂ ပေ ၈ ၝောအ်တဲ |
| အနာံ | ၅ ပေ ၂ ၝောအ်တဲ |
| လျိုင် | ၁၀၀ ပသာ |
| မချူလဝ် | နကဵုဘာသာ မန် |
| မခၞံဗဒှ်လဝ် | သက္ကရာဇ်ဍုင် ၉၅၅ |
| ဒၞာဲ | ပ္ဍဲကျာ်စေတဳတြေံ ဍုင်တြေံထဝါဲ |
| ဒၞာဲမနွံလၟုဟ် | ပါင်ဂၠံင်လုပ် ဘုတ်ကျာ်မုတ္ထဳ (ဍုင်ထဝါဲ) |
| ပရူပရာ | စၟတ်သမ္တီ မကဵုဒါန် ခၞိင် |
လိက်ခၞိင်ကျာ်မုတ္ထဳ
ပလေဝ်ဒါန်(၁) ၊ သက္ကရာတ် ၉၅၅ ဗပေင် ဂတုစဲ တ္ၚဲ ၃ ယးတုဲ ၉ စဍောန် တလဍုင်္ သုရိယကုမ္မာ သဳုတြုဟ်ဗြဴ သဳုညးဂမၠိုင် ပပထာန် ကိုဝ် မ္ဟာသမိ ကောန်ဒကာဘောကး ဂသာပ် ပ္သာပြဲ၊ လမ်ကုသဵု၊ လမွိုဲ မနိက်၊
(၂) အိတမွိုဲ လအိတ် မသောန်၊ ဖဵုမကနှံ ကုသဵုဝွံ၊ မက်ပန် ဖဵုပန် ကဵုကလိဂွံညိ၊ ညံင်ဒလု မဆဵုလျးတ္ၚဲ ကဵုဒဟ်ညိ၊ ပိုန်သဳုဒယဟ် ညံင်္ ပုန်နမိ ကဵုရာင်္ ဆာဲ ပ္ဍဲဒေါဝ်သာသနာညိ ဖဵုကုသဵုဝွံ ဇိုန်ကဵု
(၃) မၞိဟ်ဒေဝတဴဂမၠိုင် သဳုသၟိံဨကရာတ် သတ်တြု လပကိုဝ်ဒြောဟ်မာန် ပိုန်သဳုဒယဟ် ကဵုကလိဂေါအ် ဇၟောပ်ဘဝညိ၊၊
မပသောင်အဓိပ္ပါယ်
ပလေဝ်ဒါန်လိက်ဝွံ ဟိုတ်နူ ဟွံတြေံကွေဟ်ဟ်တုဲ ဇၟာပ်မၞိဟ် ညးမဗှ်လိက်မန်ဒးတအ်ဂှ် ဗှ်ဒးကြပ်သီုဖအိုတ်ရ၊၊ ဟိုတ်နူ မအက္ခရ်လ္ၚဵု ဗီုမချူဟွံတုပ်တုဲ ထပ်ကလေင်ချူကဵု အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံပၠန်ရ၊၊
(၁) သက္ကရာဇ် ၉၅၅ ဗပေင်ဂိတုစဲ တ္ၚဲပိ(အၚာ) ယးတုဲ ၉ စဍောန် (အခိင်ဒစိတ်စဍောန်) တၠဍုင်သုရိယကုမ္မာ သီုတြုဟ်ဗြဴ သီုညးဂမၠိုင် ပပဓာန်ကဵု မဟာသမ ကောန်ဒကာ ဘောကး ကသာပ် ၁၀၀ ပသာပြဲ လဝ်ကုသဵု၊၊ လၝိုဲမနိက် (၂) ဣတၝိုဲလအိတ် မသောန်၊၊ ဖဵုမခၞံကုသဵုဝွံ မက်ပန် ဖဵုပန် ကဵုကလိဂွံညိ၊၊ ညံင်ဒမၠု မဆဵုလျးတ္ၚဲ ကဵုဒှ်ညိ၊၊ ပိုန်သီုဒယှ် ညံင်ပုဏ္ဏမဳ (ဂိတုပေင်) ကဵုရာင်ဆာဲ ပ္ဍဲဒေါဝ်သာသနာညိ၊၊ ဖဵုကုသဵုဝွံ ဇိုန်ကဵု (၃) မၞိဟ်ဒေဝတဴဂမၠိုင် သီုသၟိင်ဨကရာဇ် သတြု လ္ပကဵုဒြိုဟ်မာန် ပိုန် သီု ဒယှ် ကဵုကလိဂွံဇၟာပ်ဘဝညိ၊၊
အဓိပ္ပါယ် နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက်
ပလေဝ်ဒါန်(1) (In) year 955, the full moon of Cai (April), Tuesday, when the sun shadow has 9 food gone, (I am) the possessor of the city (Governor) Suriya Kumma with my wife, accompanied by a large number of people, in honor of Maha Sami, son of Dakâ Bho- kah, has donated 100 Viss of coins. The grandfather of Mwuiai Manik (2) father of Muiai La’it casted (the bell). Due to this merit, may (I) receive the four transcendent paths (Magga) and the fruition of any of the four transcendent paths (phala) like the darkness sees the sun light. May my fortune and reputation thrive in (Buddhist) religion as the moon. I divide this merit to (3) all people, all Devas and His Majestry the King. May enemies can never hurt (me) and may (I) have the fortune and reputation each of my life.
ၝိုဲ
ပလေဝ်ဒါန်မအက္ခရ် ၝိုဲ ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲ လိက်တၟအ် ရေကြည် ရေနောက် ဍုင်ဖာသီကီုရ၊၊ ပ္ဍဲလိက်တၟအ်တေအ်ဂှ် (ၝၝိုယ် ဒကာ ညးကြုင်ပြဴ ညးသင်္မြု ညးတ္ၜမ် အိုတ်ညးပိတွာန်ဝေါအ် မပဒကာ) ၝၝိုယ် ဒကာ ရဲကွာန်(ကျုံပျော်) ရဲကွာန်(သမြင်းကုန်) ရဲကွာန် (သာပေါင်း) အိုတ်ကဵု ညးပိကွာန် မပဒကာ မြဴသာ်ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊၊ ၝၝိုယ်ဒကာ ဂှ် ဒါယကာတြုဟ် ဒါယကာဗြဴ ဗီုဏအ် ဂွံအဓိပ္ပါယ်တုဲ ၝ ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်တြုဟ်၊ ၝိုယ် /ၝိုဲ ဂှ် ဒှ် မၞိဟ်ဗြဴ မဒှ်မာန်ရ၊၊ မအက္ခရ် ၝ ကဵု ၝိုယ် ဏအ် ပ္ဍဲအခိင်ဏအ် မဒှ်မအက္ခရ် ဟွံယေန်သၞာင်မွဲ ၜိုန်ရ စၟတ်သမ္တီလဝ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲအကြာကွာန် သွက်ကောန်မန် ရဲရေဝ်တအ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ဂလာန်မဟီုဂး ကော်ခဴရေင်သကအ်မဏီဖိုဟ်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ (လၝိုဲမနိက် ဣတၝိုဲလအိတ်) ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် အပါနော် မိမၞိက်၊ အပါမိလအိတ်) ဗီုဏအ် ဒှ်မာန်ရ၊၊
တၠဒါန်ခၞိင်
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် ၁၅၄၁ သၟိင်တပေန်ယှိုဲထဳ လုပ်သီ မုတ္တမ မတ်မလီု စဵုကဵုစိုပ် ဍုင်ထဝါဲရ၊၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၅၅၅ ဂှ် ညးကလေင်သြိုင် ပါင်တြင် ဍုင်ဗဂေါ ၂၀ ပၞော်ဂှ် တြင်မွဲဂှ် ညးကဵုလဝ်ယၟု ပါင်တြင်ထဝါဲရ၊၊ တပေန်ယှိုဲထဳ ဟွံမဲတုဲ ဖရင်နံင် တိုန်နန် ပ္ဍဲဗဂေါ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၅၆၃ တုဲ ဗွဲကြဴ လုပ်သီဍုင်သေံ Phitsanulok (พิษณุโลก) တုဲ ဍုင်သေံ စိုပ်အာ သၟဝ်က္ဍိုင်ဗ္တာင်ဗဂေါရ၊၊ ကောန်သၟိင်သေံ ဓမ္မရာဇာ ကောဒေအ်ညးၜါ နရေတ် ကဵု Ekathotsarot ဂှ် ရပ်နင်စွံလဝ် ပ္ဍဲဍုင်ဗဂေါရ၊၊ စိုပ်သၞာံ ၁၅၆၉ နရေတ် ကလိဂွံ အာယုက် ၁၄ သၞာံဂှ် သၟိင်မအံက်ညး ဓမ္မရာဇာ ခပတိုန် နရေတ် နဒဒှ် ဥပ္ပရာဇာ ကလိဂွံယၟု နရေသောန်၊၊
စိုပ်သၞာံ ၁၅၈၁ ဖရင်နံင် စုတိတုဲ ကောန်ညး နန္ဒဖရင် တိုန်နန် ပ္ဍဲဗဂေါရ၊၊ အမူနန္ဒဖရင် သၟိင်အဝ ဒစဵုဒစး ကဵု နန္ဒဖရင်တုဲ နန္ဒဖရင် ဗလးဒပ်ပၞာန်သေံ သွက်ဂွံ အာဗတိုက် အမူဇကု ပ္ဍဲဍုင်အဝ၊၊ ဆဂး နရေသောန် ဟွံဗတိုက် သၟိင်အဝ စၞးဂှ် ဒက်မိတ်ကဵု သၟိင်အဝရ၊၊ နရေသောန် ကလေင်စိုပ်ကၠုင်တုဲ ဗလးကဵုအာ လပါ်သတိုင်တေအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဂှ် သွက်ဂွံဂစိုတ် နရေသောန်ဂှ် နန္ဒဖရင် ဗလးကဵု ကောန်ဇကု မေန်ချေတ်သယျာ ရ၊၊ မေန်ချေတ်သယာ ဗလးကဵု သရာဲပၞာန်မန်ၜါ Kiet ကဵု Ram သွက်ဂွံအာဂစိုတ် နရေသောန်ရ၊၊ ညးၜါဂှ် ဒှ်ဒၟံင်ရဲ ကုနရေသောန် နူဍောတ်တ်တုဲ လဴဗ္စ အစဳအဇန် နန္ဒဖရင်တုဲ နရေသောန် လလောင်တရး ဒဒှ်ရ ပရေင်ဆက်စပ် ဒျူဒျာ (သေံ) ကဵု ဟံသာဝတဳဂှ် ညးပလီုထောအ်ရ၊၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ညးလလောင်တရး ဍုင်ဗၠးၜးဒျူဒျာ ရ၊၊ မန် ကဵု သေံ ပံင်တောဲ ရေင်သကအ်တုဲ ဗတိုက်ကဵု နန္ဒဖရင်ရ၊၊ မွဲလပါ်ဂှ် နန္ဒဖရင် ဗလးဏာ ကောန်ပၞာန်မန်ဂမၠိုင်တုဲ ကဵုအာဗတိုက် နရေသောန်ဂှ် မန်ကရောမ်သေံ ကဵု မန်ကရောမ်ဗၟာ ဗတိုက်ရေင်သကအ် မန်ဒးချိုတ်အာ ဗွဲမဂၠိုင်ရ၊၊ ဗၟာဒးနုက်တိတ် နူပၞာန်ၜဳသတိုင်ရ၊၊ စိုပ်သၞာံ ၁၅၉၃ နရေသောန် ဗလးဏာ အမာတ်ကြောမ်တာ (Krom Tha) သွက်ဂွံအာ ဗတိုက်ဍုင်ထဝါဲ၊ အမာတ် သမုဟက လဟောမ် (Samuha Kalahom) လုပ်သီ ဍုင်သဳတုဲ ညးတအ် ကလိဂွံ ဗွဲမလောဲသွာရ၊၊
ရံင်ကဵုဝင်တအ်ဏအ်တုဲ ပ္ဍဲအခိင်မသောန်ခၞိင် သက္ကရာဇ်ဍုင် ၉၅၅ (ခရေတ် ၁၅၉၄)ဂှ် ဍုင်ထဝါဲ နွံသၟဝ် ဍုင်သေံ သၟိင်သုဖာန်၂ (နရေသောန်)ရ၊၊ တုဲပၠန် အဳမနုအေဝ်ဂူလာမ် ဟီု ဗီုရုပ်ခၞိင်ဝွံ ဟွံဒှ် ဗီုပြင် ဍုင်ဗၟာတုဲ ဒှ်ဒၟံင် ဗီုပြင် ကွတ်တဲသေံရ၊၊ ရံင်ကဵုတင်တအ်ဏအ်တုဲ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ပ္ဍဲဍုင်ထဝါဲဝွံ လိက်မန်ဂှ် ဒှ်လိက်အဓိက လိက်ညးဂမၠိုင် မစကာဒၟံင် သီုမန်၊ ဗၟာ၊ သေံ ဟီုမာန်ရ၊၊ ရံင်ကဵု ပရေင်မိတ်သဟာဲ အကြာမန်ကဵုသေံ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ်တုဲ နကဵုလညာတ် နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ မ္ဂး တၠဍုင်သူရိယကုမ္မာဂှ် ဒှ်ဂကူမန် သၟဝ်ဨကရာဇ်သေံ ညးထေင်ကေတ်ရ၊၊
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ၊ ၜံက်ခါဲဂၠာဲ အာဲကၟာဲပိုဲတြေံ (၈)၊ OMCC - Bulletin, No.8, May 2012.