ဝတ္ထု

ပွံက်အဓိပ္ပါယ် ဝတ္ထု

မအရေဝ် ဝတ္ထု ဝွံ ပ္ဍဲကဵုလိက်မန် မဂွံအဓိပ္ပါယ် ကပေါတ်ကိရိယာ၊ အရပ်အရာမွဲ ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲကဵု ခမဳသင်တအ်ဂှ် စကာကၠုင် နူမန်လဒေါဝ်ရကီုလေဝ် နကဵုအဓိပ္ပါယ် ပရူဇာတ်မွဲမွဲဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင် ပ္ဍဲခေတ် ဗွဲကြဴဝွံကွေဟ်ဟ်ရ။ ပ္ဍဲကဵု ခေတ်ကဝ်လဝ်နဳ အခိင်လိက်ပတ် နူရးပလိုတ် (ဗွဲတၟေင် လိက်ပတ် အင်္ဂလိက်) မလုပ်စိုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်ဗၟာဂှ် မအရေဝ် Story, novel ဂှ် ဗၟာတအ် ကေတ် မအရေဝ်ပါဠိ တုဲ ဖန်ဗဒှ်လဝ် မလိက်ဗၟာ၊ နူဂှ် မန်ပိုယ်လေဝ် စကာကၠုင်ကီု ဒှ်မာန်ရ။ ကိုပ်ကၠာနူဏအ်ဂှ် နကဵုဂကူမန်ပိုယ် စကာကၠုင် မအရေဝ်၊ ပရူပရာ မကၠုင်နူ ပိဋကတ်မ္ဂး ဇာတ် (ဇာတ် ၅၅၀)၊ သွက်ပရူပရာဇမၠိင်မ္ဂး ဇာတ်ဇၞော် (ဇာတ်ဇၞော်စှ်)၊ ပရူမကၠုင် နူပိဋကတ် ဟွံသေင်မ္ဂး ပေါမ်၊ ပရူမကၠုင် နူပိဋကတ် ဟွံသေင်၊ ဆဂး ဟွံတီအစာချူလိက် မဒှ်ပေါမ်တြေံတြဟ်မ္ဂး ပေါမ်အာဂီု မြဴသာ်ဝွံ ပါ်လဝ်တုဲ စကာကၠုင်ဒၟံင်ရ။

ဝတ္ထုဂှ် ပံက်အဓိပ္ပါယ် ဗီုဏအ်ဂွံမာန်ရ "လိက်မချူလဝ် ပရူဒဒှ် ဘဝ မဖန်ဗဒှ်လဝ်မွဲ"။ ညံင်ရဴ ပ္ဍဲလိက်ပိဋကတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ မပါ်လဝ် ဇာတ်၊ ဇာတ်ဇၞော်ကီု၊ ပ္ဍဲကဵု ဝတ္ထုလေဝ် အရေဝ် အင်္ဂလိက် ညးပါ်လဝ် နွံနာနာသာ်ရ။ ဂကူပ္ဍဲရးဥရဝ်ပဂမၠိုင်ဂှ် ယၟုတအ်ဏအ် ထုဲဒၟံင်ရေင်သကအ်တၟာဂလိုင်ရ။ ဥပမာ အရေဝ်ဒိန်နေတ်၊ ဒါတ်၊ novelle ဂှ် ဒှ်ဝတ္ထုဇမၠေအ်တုဲ ပ္ဍဲကဵု အရေဝ် အင်္ဂလိက်ဂှ် novel ဂှ် ဒှ်ဝတ္ထုဇမၠိင်/ဝတ္ထုဇၞော်ရ။ သွက်ဝတ္ထုဇၞော်/ဝတ္ထုဇမၠိင်ဂှ် ပ္ဍဲအရေဝ်ဒိန်နေတ်၊ ဒါတ် ညးတအ် ကော်စ Roman။ လိက်အင်္ဂလိက်ဂှ် ဟိုတ်မဒှ် လိက်မစကာဂၠးတိတုဲ ပ္ဍဲလိက်ဏအ် ဒုင်သဇိုင် ကုမအရေဝ်အင်္ဂလိက်တုဲ ပါ်ထ္ၜးဏာရ။

• ဝတ္ထုဇမၠေအ် (short story) ဂှ် ညးတအ်သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ် လိက် မနွံ နူအကြာမွဲၜါပၞောန် စဵုကဵု ဂလိုင်မအက္ခရ် ၄,၀၀၀ မ၊ (သွက်လိက်မန်မ္ဂး နွံစ အကြာ ၆-၇ မုက်)၊
• ဝတ္ထုဇမၠိင် (Novella) ဂှ် နူမလိက် ၄,၀၀၀ စဵုကဵု ၄၀,၀၀၀ (အမေရိကာန် ပံက်လဝ် အကြာ ၁၇,၅၀၀ - ၄၀,၀၀၀)၊
• ဝတ္ထုဇၞော် (novel) လတူ ၄၀,၀၀၀ မ။

ဝတ္ထုဂှ် ဒှ်လိက် မလုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲဂကောံလိက်ပတ်ရသတုဲ ဟိုတ်မဒှ် လိက် ပရူပရာ မဖန်ဗဒှ်လဝ် နကဵုအစာကဝိတအ်တုဲ လုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲကဏ္ဍ fiction။ တုဲပၠန် ဝတ္ထုဂှ် နကဵုသၟဝ် ဂကူ (genre) ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ချူဗဒှ်ပတိုန်မာန်ရ။ ဥပမာ မပ္တံကဵု ဂကူဝတ္ထု

• Horror ()(skræk og overtro)
• Thriller (စိတ္တဇ) (over spænding og drama)
• Crime (ရာဇာဝတ်)
• love story/romantic (ဇြဟာန်)
• Realistic (အရာမဒှ်မာန်)
• Fantastic (အရာတၟေင်တၟဟ်)
• drama
• comedy (ဟာသ)

တအ်ဒှ်တမ်ရ။

ပ္ဍဲကဵု ဂကူဝတ္ထုဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဗွဲဓမ္မတာ ပါ်ဂွံၜါ အကြာ ဝတ္ထုအခိုက်တြေံ (classic) ကဵု ဝတ္ထုလၟိဟ်တ္ၚဲ (Daily)။ ဝတ္ထုအခိုက်တြေံမ္ဂး သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဒးဇီုကပိုက် ပဋိပက္ခ ဟွံသေင်မ္ဂး တင်မကော်ဆော မကၠုင် နူမ္ၚး (ပဋိပက္ခမ္ၚး)။ ဝတ္ထုလၟိဟ်တ္ၚဲဂှ်မ္ဂး ပဋိပက္ခ ဟွံသေင်မ္ဂး တင်မကော်ဆော မကၠုင်နူ အပ္ဍဲခန္ဓ သကိုပ်ဇာတ်ရ။

လဒက်ပတန် ဗွဲအပ္ဍဲ (Composition/Structure)

ဝတ္ထုဂှ် ဒှ်အရာ မလုပ်လၟိဟ် အနုသုခုမမွဲရ။ ညံင်ရဴ ရုပ်ကသူမွဲတၞး ဂွံဗဵုစခိုဟ် ဂွံဒှ် ကွတ်အနုသုခုမ မနွံကဵု င္ၚုဟ်မးမွဲဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵုကွတ်နဲကဲနာနာသာ်ကီု ဝတ္ထုခိုဟ်မွဲပိုဒ် ဂွံကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန်ဂှ်လေဝ် ဒးဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ရသ၊ သုတနာနာသာ်ကီုရ။ လဒက်ပတန် ဝတ္ထုဂှ် ညးပါ်ၜါသာ်၊ လဒက်ပ္တန် ဗွဲမ္ၚး၊ ကဵု လဒက်ပ္တန် ဗွဲအပ္ဍဲ။ လဒက်ပတန် ဗွဲမ္ၚးဂှ် လိက်ဂှ် ချူလဝ် နကဵုဝှန်လိက်ဗီုလဵု၊ ဗီုလဝ်ဗီုပြင်လိက်ဗီုလဵု ဥပမာ ပါ်လဝ်ကဏ္ဍ၊ ပါ်လဝ်ပိုဒ်၊ ခြာလဝ်ပၞောန်၊ ဖျေဟ်လဝ်ပၞောန်တအ်ဒှ်တမ်ရ။ လဒက်ပတန် ဗွဲအပ္ဍဲဂှ် ဝတ္ထုဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ပဋိပက္ခ (conflict) ဗီုလဵု၊ ဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ၚံက်ဇာတ် (turning-points) ဗီုလဵု၊ လၟေင်ဇာတ်ဂှ် အာဗီုလဵု၊ အခိင်ကာလ၊ ပြယာဲဇာတ်(?) (Fortællekneb)၊ တုဲပၠန် ဇာတ်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵုသၞောတ်လဵု၊ သၞောတ်ပိခဍပ်ဟာ၊ သၞောတ်အစာတဝှ်ဟာတအ်ဂှ် ဒှ်ကွတ် (ဝါ)နဲကဲ မဆေင်ကဵု လဒက်ပတန်ဇာတ်အိုတ်ရ။

ပဋိပက္ခ (Conflict)

ပြသၞာ (ဝါ) ပဋိပက္ခ မကတဵုဒှ် ပ္ဍဲကဵု လဝေင်ဇာတ်၊ မဒှ်အရာမစဵုဒၞာဒၟံင် ညံင်သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဟွံဂွံစိုပ် တိုင်ပကဴ၊ ဟွံကလိဂွံ ပၟိက်ဆန္ဒညးဂှ် ဒှ်ပဋိပက္ခ ပ္ဍဲဇာတ်မွဲရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ပဋိပက္ခဂှ် ဒှ်အရာ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် မဒးတတ်ၜက် သွက်ဘဝညး ဂွံဂျိုင် ဗွဲဓမ္မတာ ဟွံသေင်မ္ဂး သွက်ဂွံစိုပ် တိုင်ပကဴ ညးမိက်ဂွံဒှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပဋိပက္ခဂှ် ဒှ်အရာမဖန်ဗဒှ်ကဵု ညံင်ဇာတ်ဂှ် ဂွံဆက်အာ ဂတရ။ ပ္ဍဲကဵု ပဋိပက္ခပၠန် ညးပါ်လဝ် နွံၜါသာ်၊ ပဋိပက္ခမ္ၚး ကဵု ပဋိပက္ခအပ္ဍဲ။

ပဋိပက္ခမ္ၚး

ပဋိပက္ခမ္ၚးဂှ် ဒှ်ပဋိပက္ခ မကတဵုဒှ်ကၠုင် နူမ္ၚး မစဵုဒၞာဒၟံင် သကိုပ်ဇာတ်။ ပဋိပက္ခမ္ၚးဂှ် ဒှ်အရာမညာတ်ကေတ်မာန်တုဲ ဒှ်အရာမကတဵုဒှ် ဗွဲမ္ၚး ဆန္ဒသကိုပ်ဇာတ်ရ။ ဥပမာ - ပေါမ်ကောန်ၚာ်အထုပ်ဗကေတ် သ္ဒးအာပလံင်ပုင် ကဵုမိနော်။ ပဋိပက္ခမ္ၚး ပ္ဍဲကဵုပေါမ်ဏအ်ဂှ် ကောန်ၚာ်ဂှ် ညးမွဲဓဝ် ဒးတတ်ဂြိုပ်ဒမြိုင်တုဲ ဒးတတ်ကၠဵုကၠိင်။

ပဋိပက္ခအပ္ဍဲ

ပဋိပက္ခအပ္ဍဲဂှ် ဒှ်ပဋိပက္ခ မကတဵုဒှ်ကၠုင် ဗွဲအပ္ဍဲခန္ဓ သကိုပ်ဇာတ်၊ မစဵုဒၞာဒၟံင် သကိုပ်ဇာတ်။ ပဋိပက္ခအပ္ဍဲဏအ်ဂှ် ရံင်နကဵုမတ် ဟွံညာတ်၊ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ဟိုတ်မဒှ်အရာ မကတဵုဒှ် အပ္ဍဲအလဵုဇကု ခန္ဓ သကိုပ်ဇာတ်။ မဂွံတီကၠိုဟ် ပဋိပက္ခဏအ်မာန်ဂှ် ဒးတီတင်ရန်တၟအ် ပ္ဍဲစိုတ်ပူဂိုလ်ဂှ် ကေုာံ ပရေင်ချဳဓရာင်ပူဂိုလ်ဂှ်။ ဥပမာ - ပေါမ်ကောန်ၚာ်အထုပ်ဗကေတ်ဂှ်မ္ဂး သၟတ်ဗြဴဂှ် စပြံင်လှာဲကၠုင်၊ ဓဝ်ပတှ်ေ လတူဇကုဇကု စကတဵုဒှ်ကၠုင်တုဲ စိုတ်မိက်ဂွံကၠောန်ကေတ် အလဵုဇကု မသ္ဒးကတဵုဒှ်ကၠုင်ရောင်။ ပဋိပက္ခ ဗွဲအပ္ဍဲဂှ် ဍေဟ်ဒးဂံင် ဆဵုဂဗ၊ တဝ်စၞေဟ်ကဵု အန္တရာယ် မကတဵုဒှ်ကၠုင်၊ ဍေဟ်ဒးဗတောန် ဗီုလဵု ဂွံရပ်စပ် ပဋိပက္ခဂမၠိုင်ရ။

ပ္ၚံက်ဇာတ်(Vendepunkt/turning-point/plot–point)

ပ္ၚံက်ဇာတ်မ္ဂးဂှ် ဒှ်ဒၞာဲပ္ၚံက် မကတဵုဒှ်တၟိတၟိ ပ္ဍဲကဵုဇာတ်မွဲရ။ ပ္ဍဲကဵုဇာတ်မွဲ ဒၞာဲပ္ၚံက် နွံဂၠိုင်ကဵုဒၞာဲမာန်ရ။ ဇၟာပ်ဒၞာဲ မပြံင်လှာဲကဵု ပရူဇာတ်ဂှ် ညးကော်စ ဒၞာဲပ္ၚံက်ဇာတ်ရ။ ဝတ္ထုမွဲပိုဒ် (ဝါ) ဇာတ်မွဲဇာတ်ဂှ် နွံကဵု ပ္ၚံက်ဂလိုင်လဵုမာန်ဂှ် တန်တဴဒၟံင်ကဵု ဇာတ်ဝတ္ထုဂလိုင်လဵု မနွံကဵု တင်မထုဲထံင်၊ တင်မဝါတ်ဂါတ်ရ။ တင်မထုဲထံင် တင်မဝါတ်ဂါတ်ဂၠိုင် ခဍင် ပ္ၚံက်ဇာတ်ဂၠိုင်ခ္ဍင်ရ။ ဒၞာဲမဂွံဆဵုကေတ် ပ္ၚံက်မာန် ပ္ဍဲကဵု ဝတ္ထုမွဲမွဲဂှ် - • ဒၞာဲမဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ကိစ္စဇၞော်ဇၞော် • ဒၞာဲမသ္ဒးဆဵုဂဗ တင်မကော်ဆောဇၞော်ဇၞော် • ဒၞာဲမဂွံဇၞးကေတ် ပဋိပက္ခမွဲ • ပရေင်အပြံင်အလှာဲ မကတဵုဒှ်ကၠုင် ပ္ဍဲဘဝ ပ္ဍဲကဵု ဝတ္ထုမွဲ နွံကဵု ပ္ၚံက်ဍောတ်တ် ပ္ၚံက်ဇၞော်ဇၞော်မာန်ရ။ ပ္ၚံက်တအ်ဂှ်လေဝ် နွံကဵု ယၟုဂကူနာနာကီုရ။ ပ္ၚံက်ဟွံဂတးက္ဍိုပ် (Point of no return) မဒှ်ဒၞာဲ သကိုပ်ဇာတ် သ္ဒးရုဲစှ်ဂၠံင်တၞဟ် ပ္ဍဲကဵုဇာတ်။ ယဝ်ရ ပ္ၚံက်မကတဵုဒှ်ကၠုင် မွဲတဲဓဝ် ဗွဲမအမ်သဝ် ပ္ဍဲကဵုဇာတ်ဂှ်မ္ဂး ညးကော်စ ”plot-twist”။

လၟေင်ဇာတ် (Handlingsforløb)

လၟေင်ဇာတ်ဂှ် ဒှ်ဇၟောဝ်လၟေင်ဇာတ် ဗီုမကတဵုဒှ် ပ္ဍဲကဵုဇာတ်ဂှ်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် လၟေင်ဗီုမရေင်လဝ်ဇာတ်ဂှ် ဒှ်လၟေင်ဇာတ်ရ။ ကာလပိုယ်လ္ၚတ် လၟေင်ဇာတ်မ္ဂး ဓဇက်ပၞောန်အခိင်မ္ဂး ပိုယ်ဂွံတီကၠိုဟ်ကေတ် လၟေင်ဇာတ် ဝတ္ထုဂှ် မာန်ရ။ လၟေင်ဇာတ် မဂွံဆဵုကေတ်မာန်တအ်ဂှ် -

လအာအနုလုံ (လအာအတိုင်လၟေင်) (chronological)

လအာအတိုင်လၟေင်ဂှ် ဒှ်လအာဇာတ် မဆက်အာဂတတေအ် အတိုင်လၟေင်င် ညံင်ရဴ ပၞောန်တပ်ပ်မွဲတၞုင်ရ။

(လအာဒကုတ် (ကလေင်ဇာတ်၊ ကလေင်ချပ် ဒှ်တမ်)

ဇာတ်လအာဒကုတ်ဂှ် ဒှ်ဇာတ်မနွံကဵု ဒကုတ်ပိုတ်တ် ဟိုတ်နူကဵု အခိင် မဒံင်အာ ဒံင်ကလေင်ဒၟံင်။ ပ္ဍဲကဵု လအာဒကုတ်ဂှ်ပၠန် ညးပါ်လဝ် နွံပိသာ်။

ဒၞံင်ကြဴ (Flash–back): မအရေဝ်အင်္ဂလိက် flash ဂှ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် မွဲတဲ၊ back ဂှ် လက်ကြဴ။ Flash–back ဂှ် ကၠာဲလဝ် နကဵု အရေဝ်မန် ဒၞံင်ကြဴ (ဒံင် (ကြိယာ) ပမနာမ်၊ ဒၞံင်)။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၞံင်ကြဴဂှ် ဒှ်အရာ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဇာတ်ဂှ် ဒံင်ကလေင် အရာမကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲအခိင်အတိက်။ ဗီုလဵု မဒှ်မာန်ရောမ္ဂး သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ကလေင်ချပ်ဂွံ ပရူဒဒှ်အတိက် မကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဘဝကောန်ၚာ်တအ်။ ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် ကလေင်ထ္ၜးဇာတ်အတိက် (ဗၟာကော်စ ဇာတ်ကြောင်းပြန်) ပ္ဍဲကဵုလိက်မ္ဂး မကြိယာ မစကာလဝ် ပ္ဍဲဝတ္ထုဂှ် ဍေဟ်ပြံင်လှာဲအာ နူကြိယာပစ္စုပ္ပန်ဂှ် ဒှ်အာ ကြိယာအတိက်။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုလိက်မန် အလုံမွဲ ဒၞံင်ကြဴဂှ် ဟွံလေပ်ချူ နကဵုကြိယာအတိက်ရ။ ပ္ဍဲကဵုလိက်မန် ကြိယာတအ်ဂှ် ထပ်စုတ် "လဝ်" မ္ဂး ဒှ်ကြိယာအတိက်တုဲ ဗှ်စဝါတ်ရ။

ဒၞံင်ဂတ (Flash–forward): ဒၞံင်ဂတဂှ် ဇာတ်ဂှ် ဒံင်အာဂတ မဒှ်အရာ မကတဵုဒှ် ဗွဲကြဴ။ ဗီုလဵုမဒှ်မာန်ရော ဥပမာ ပိုယ်ဆဵု မၞိဟ်မွဲ ဒဳအာ ကွဳစက်၊ မွဲတဲဓဝ် ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ် ဒဒှ်ရ ကွဳစက်ဗဂပ်။ ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင်မ္ဂး မဒှ်အရာမထ္ၜး မဒှ်ကၠုင်မာန်။ ပ္ဍဲကဵုလိက်ပတ်မ္ဂး နူကဵု မချူဒၟံင် ကြိယာအတိက်ဂှ် ပြံင်လှာဲအာ ကြိယာပစ္စုပ္ပန်။ ပ္ဍဲကဵု လိက်မန် ပြံင်လှာဲကြိယာအနာဂတ်မ္ဂး ဂတကြိယာတအ် စုတ် "သ"။ ဥပမာ သ္အာ၊ သ္ကၠောန်"။ အရာဏအ်လေဝ် ဗှ်စဝါတ်ကီုတုဲ သၠာဲကြိယာတုဲ နကဵုအခိုက်လိက်မန် မချူစ အောန်ကီုရ။

ဒၞံင်ဒကဲ (Flash–sideways): ဒၞံင်ဒကဲဂှ် ဇာတ်ဂှ် ဒံင်တိတ်အာ မ္ၚး ဟွံသေင်မ္ဂး ဒကဲ။ ဗီုလဵု မဒှ်စမာန်ရောမ္ဂး ဟီုလဴဒၟံင် ပရူဏအ်ဖိုဟ် မွဲတဲဓဝ် ပြံင်အာ ပရူတၞဟ်၊ မဆက်စပ်ဒၟံင် ကုပရူအဓိကပ္ဍဲကဵုဇာတ်ဂှ်ရ။ ဗီုလဵုမ္ဂး ”ဗီုလဵု မဒှ်ကၠုင်မာန် ယဝ်ရ ….. ” နဲဏအ် ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင် ကေင်ဆဵုစဒှ်။ ဆဂး အောန်။

လအာပဋိလုံ (Cirkulært handlingsforløb)

လအာပဋိလုံ ဟီုဂှ် ဇာတ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဒၞာဲမစ၊ မဂေတ်အာ မွဲပွူရ။ ဇာတ်ဗီုလဵုရောမ္ဂး ဗီုကဵု ဇာတ်မဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ဒၞံင်ကြဴဂၠိင်င်။ ဒၞံင်ကြဴ ကတဵုဒှ် ပ္ဍဲဒၞာဲဇာတ်ဂှ် မစ။ ဝတ္ထုဇၞော် ”ဟံသာဝတဳဂြးစပ်” ဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵု လအာပဋိလုံ။ သကိုပ်ဇာတ် လ္ဂန်ရာံဂှ် ဂ္ဇအ်ဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဇိုင်ၜဳစောဖယျာတုဲ ချပ်ဂွံ ဂၠံင်ဘဝဇကု မနွံပ္ဍဲဍုင်ဗဂေါ၊ ဇာတ်ဂှ် တုဲ ညးနွံဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဇိုင်ၜဳစောဖယျာပၠန်ရ။

လအာကမာ (Parallelle handlinger) (ပရူၜါ မအာမွဲစွံ။)

လအာကမာ ဟီုမ္ဂးဂှ် လအာအတိုင်လၟေင်ၜါ မအာဒၟံင် အခိင်တုပ်ပ်။ ဗီုမဒှ်မာန်ဂှ်မ္ဂး ဥပမာ ချူပရူကောန်ၚာ်ၜါ ညးမွဲနွံပ္ဍဲဍုင်သေံ၊ မွဲဂှ် နွံပ္ဍဲဍုင်မန်တုဲ အကာဲအရာဘဝညးတအ် တၞဟ်ခြာဒၟံင်ညးသကအ်။ လအာကမာဏအ်ဂှ် မလေပ်စကာ သွက်ဂွံကၠိုဟ် ပရူအဓိကဇာတ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ပကဵု ညံင်ဇာတ်ဂှ် ဂွံကၠးဂၠိုင်ရ။ လဆောဝ်မ္ဂး ပရူၜါဂှ် ကိစ္စဇၞော်တုပ်ဒၟံင်သီုၜါတုဲ ဟွံဆက်စပ် ရေင်သကအ်။

လအာၜါဂှ် မလေပ်တတ် ဆဵုရေင်သကအ် မွဲ ဟွံသေင်မ္ဂး မဂၠိုင်ကဵုအလန် ပ္ဍဲမွဲဒမြေပ်ဇာတ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး တုဲအာမွဲစွံ။ လ္ၚဵုမ္ဂး လအာၜါဂှ် ဒှ်မွဲစွံတုဲ အာဗီုညးကဵုညး။ တၞဟ်နဂွံသမ္တီတုဲ ဒးပတောအ် ဥပမာ ညံင်ရဴ ကၞုကမာမွဲရ။ ယဝ်ရ စနူတမ်မ္ဂး ပါင်ကၞုဂှ် ဟာဒၟံင်မ္ဂး ဗီုညးကဵုညး တုဲတၞဟ်ခြာ၊ ယဝ်ရ ပါင်ကၞုၜိပ်မ္ဂး တုဲမွဲစွံ၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် စနူကၞောတ်မ္ဂး ကာလတုဲ စုက်ရေင်သကအ်။ နကဵုဥပမာမ္ဂး ပေါမ်တ္ၚေက်ကောဒေအ်ၜါ ဟိုတ်နူကျာမေလံင်တုဲ မွဲစိုပ်အာ ဇရေင်ဣသိ၊ မွဲစိုပ်အာ ဇရေင်လၟ ဂှ် ဒှ်ဇာတ် မဒက်ပတန်လဝ် လအာကမာ မစ နူလပါ်တမ်ရ။

လအာဂရီု/ဒမုင် (Rammefortælling) (လဴထ္ၜးဂရီုမ္ၚး၊ ဆဂး ပရူဇာတ်ဂှ်ဇေတ်တ် နွံအပ္ဍဲ)

လအာဂရီုဟီုဂှ် ဒှ်တၠုင်လအာဇာတ် ဇာတ်တၞဟ်မွဲ မဂြီုလဝ် လတူဇာတ်မွဲ ဟွံသေင်မ္ဂး ဇာတ်ဗွဲမဂၠိုင်၊ ဟီုမွဲနဲပၠန် ဇာတ်မွဲ မလဴထ္ၜး နူကဵုဇာတ်တၞဟ်မွဲ။ နဲဏအ်ဂှ် ဒှ်နဲခေတ်တြေံမွဲကီုလေဝ် စဵုကဵုလၟုဟ် စကာဒၟံင် ကွေဟ်ဟ်ရ။ ဥပမာ ဇာတ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂမၠိုင်ဂှ် စကာလဝ် နဲဏအ်ဂၠိုင်ကွေဟ်ရ။ ဇာတ်ဟိုတ်နူ ခမဳမွဲမွဲ မၞိဟ်မွဲမွဲ ကတဵုဒှ် မွဲမွဲတုဲ ကျာ်တြဲ တွဟ်ကဵု သုတ်ဇာတ်အတိက်။ ပေါမ်အာရာပ် လ္ၚီမွဲဗတံဂှ် Scheherazade (She-har-azad) လဴပေါမ်ကဵု Sultan ဗတံဗွဲမဂၠိုင်ဂှ်လေဝ် ဒက်ပတန်လဝ် လအာဇာတ် ဗီုဏအ်ရ။ ပရူ She-har-azad ကဵု Sultan ဂှ် ဒှ်ဒမုင်/ဂရီုတုဲ ဇာတ်လ္ၚီမွဲဂှ် ဒှ် အပ္ဍဲဇာတ်။ ပ္ဍဲခေတ်ပိုယ်ဏအ် ရုပ်ဒမျိုင် Titanic ဂှ်လေဝ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု လအာဂရီုဏအ်ကီုရ။ ညးဗြဴဗယု Rose တိုန်လတူက္ၜင် (ဒမုင်ဇာတ်)တုဲ လဝေင်ဇာတ်သ္ဍိုက်ဆာန် သၞာံ ၁၉၁၂ အကြာ သၟတ်ဝုတ်Rose ကဵု Jack ကတဵုဒှ်ကၠုင် (အပ္ဍဲဇာတ်)။ ဂွံသမ္တီလောဲမ္ဂး ညံင်ရဴ ရုပ်ကသူမနွံကဵု င္ၚုဟ်မးမွဲဂှ် စုတ်လဝ် ဂရီု/ဒမုင်၊ ဂရီု/ဒမုင် ရုပ်ကသူဂှ်လေဝ် ဒှ်အရာမနွံကဵု င္ၚုဟ်မး မလုပ်လၟိဟ်ကွတ်အနုသုခုမမွဲကီုရ။

ဒတောဲဇာတ် (Sidehandling)

ဒတောဲဇာတ်ဟီုဂှ် ဒှ်ဇာတ်ဇမၠေအ်မွဲ မတောဲလဝ် အပ္ဍဲဇာတ်အဓိကဂှ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဇာတ်မွဲမွဲဂှ် ဒတောဲဇာတ် ဗွဲမဂၠိုင် နွံစမာန်ရ။ ဗွဲမဂၠိုင်မ္ဂး ဒတောဲဇာတ်ဂှ် မဒှ်ဇာတ် မဆက်စပ်ဒၟံင် ကုဇာတ်အဓိကဂှ်၊ ဆဂး ဇာတ်အဓိကဂှ် သ္ဒးဗဒဗဒါဲ (ဝါ) ဒတောဲဇာတ်ဂှ် ဓလီုထောအ် ဇာတ်အဓိကဂှ် ဟွံဂွံရ။ ဒတောဲဇာတ်ဂှ် ဗီုလဵု၊ အခိင်လဵု မဆတ်စုတ်ဂှ် သၞောဝ်မဖျေဟ်လဝ် ကိုန်ဂစိုတ်ဟွံမဲ၊ ဆတ်စုတ် အကြာ ဇာတ်အဓိက ဟွံသေင်မ္ဂး နဒဒှ် မွဲဒကုတ်လေဝ် စုတ်ဂွံကီုရ။ တင်ရန်တၟအ် မစုတ် ဒတောဲဇာတ်ဂှ် နွံနာနာသာ်မာန်၊ တင်ရန်တၟအ် မဒှ်စမာန်တအ်ဂှ် - • သွက်ပိုယ်ဂွံတီ ပရူဒဒှ်အတိက် ပူဂိုလ်(ဂမၠိုင်) အပ္ဍဲဇာတ် ကေုာံ ဗီုမဆက်စပ် ရေင်သကအ်။ • သွက်ပိုယ်ဂွံကၠိုဟ်ကေတ် မုဟိုတ် ပူဂိုလ်ဂမၠိုင် အပ္ဍဲဇာတ်ဂှ် ဂွံကၠောန်ပ၊ ဂွံချဳဓရာင်ဗီုဂှ်။ • လညာတ်မိက်ဂွံဟီုဂှ် တၞဟ်နဂွံပခိုင် နကဵုဇာတ်ဂၠေအ်ဂၠေအ်မွဲပၠန်။ • တၞဟ်နမိက်ဂွံကဵု ရံင်အကာဲအရာ နကဵု ဒိုဟ်တလင်/ဗဗဵုမတ် တၞဟ်။ • တၞဟ်နဂွံဆက်ဗစိုပ် ပရေင်ဒုင်စသိုင် သီုဖအိုတ်။

လလအ်ဇာတ် (Fortalt tid/told time)

လလအ်ဇာတ်ဟီုဂှ် အခိင်လလအ်ဇာတ်ဂှ် မကတဵုဒှ် သီုဖအိုတ်၊ နူစ စဵုကဵုတုဲ။ လလအ်ဇာတ်ဂှ် နူကဵု မွဲၜါမိနေတ် စဵုကဵု သၞာံဗွဲမဂၠိုင် ဒှ်မာန်ရ။ အရာမဒးစွံသတိမွဲဂှ် ယဝ်ရဇာတ်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု လအာဂရီု ဟွံသေင်မ္ဂး ဒၞံင်ကြဴ/ဒၞံင်ဂတမ္ဂး မွဲဇာတ်ဂှ် လလအ်ဇာတ် နွံၜါပိဒှ်မာန်ရ။ ဗွဲဓမ္မတာ ဝတ္ထုဇမၠေအ်မွဲ ဒၞံင်ကြဴ/ဒၞံင်ဂတတအ် ပ္တိတ်ထောအ်တုဲမ္ဂး ဗွဲဓမ္မတာ ဟွံလအ်နူ မွဲသတ္တဟ၊ ဗွဲမဂၠိုင် မွဲတ္ၚဲ၊ မွဲဗတံ၊ မွဲနာဍဳ။

မိက်ဂွံတီကၠး လလအ်ဇာတ်ဂှ်မ္ဂး ဓဇက်ပၞောန်ဇာတ်မ္ဂး ပိုယ်တအ် ကၠးမာန်ရ။

ပြယာဲဇာတ် (Fortællekneb/storytelling trick)

ပြယာဇာတ်ဟီုဂှ် ဒှ်အရာ အစာချူလိက်တအ် မဖန်ဗဒှ်လဝ် ညံင်လိက်ညးတအ် ရှ်သာဂွံခိုဟ်၊ မၞိဟ်မဗှ်လိက်တအ် (ဝါ) မၞိဟ်မဗဵုရုပ်ဒမျိုင်တအ် ညံင်ဂွံစိုတ် မိက်ဂွံဆက်ဗှ်/ဗဵု ဂတတေအ် ဂွံနွံကၠုင်မွဲရ။

တကဲတၞုင်ဇြဟ် (Cliff-hanger)

တကဲတၞုင်ဇြဟ်ဂှ် ဒှ်မအရေဝ် မကၠာဲနူ အင်္ဂလိက် Cliff–hanger) တုပ်ပ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဒဒှ်မဒကဲဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုတၞုင်ဖျေဟ်ဒဵုမွဲ ဒတုံစှ်ေဟာ၊ ဟွံဒတုံဟာရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ cliff–hanger ဟီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ဝတ္ထု ဟွံသေင်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင်တအ်မ္ဂး ညးဗွဟ်တအ် ဒးမင်ဒၟံင်သွဟ် ဟွံသေင်မ္ဂး အကာဲအရာတုဲ စိုတ်မိက်ဂွံဆက်ဗှ်အာဂတဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်။ ဗွဲမဂၠိုင် ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု ဝတ္ထုဇၞော်မ္ဂး ပ္ဍဲကၞောတ်ကဏ္ဍ ဟွံသေင်မ္ဂး သဳရဳတဳဝဳ (ဇာတ်တဳဝဳအဆက်) မ္ဂး ပ္ဍဲကဵု ဇာတ်မအိုတ်မွဲဒကုတ်။

ဟိုတ်ဂှ်ရ မုဟိုတ် ပိုယ်ဂွံစကာ Cliff–hanger ရောမ္ဂး ရန်တၟအ်ကဵု ပိုယ်ဂွံထိင်လဝ် ညးဗွဟ်တအ် ဂွံဆက်ဗှ် ဝတ္ထုပိုယ်၊ ညးဗွဟ်တအ် မိက်ဂွံတီ ဂတဏအ် မုဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။

ဥပမာ ကဏ္ဍဂှ် (ဝါ) ဒကုတ်ဂှ် အိုတ်အာကဵု ကွဳစက်ၜါ ဒဳတပ်ကၠုင်ရေင်သကအ် နကဵုအသိင် ဗွဲမသကာတ်။ ရံင်ကေတ်မ္ဂး ၜါဂှ် ဇီုရေင်သကအ်ရောင်၊ ဆဂး အကြာဂၠံင်လလအ် ကွဳစက်ၜါဂွံစုက်ရေင်သကအ်ဂှ် မုကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန် ပိုယ်တအ် တီကေတ် ဟွံမာန်။ ပိုယ်ဂွံတီဂှ် ဒးဆက်ဗှ်၊ ဒးဆက်ဗဵု ကဏ္ဍဂတဂှ်ရ။

နိမိတ် (Forudgreb/Foreshadowing)

နိမိတ် ဟီုဂှ် ဒဒှ် မကဵုလဝ် လက်သန်/နိမိတ်ညိည ဂတတေအ် ဗီုလဵု မဆက်ဒှ်ကၠုင်မာန်ရော။

နိမိတ်ဟီုဂှ် ညးဗွဟ်တအ် ကလိဂွံ နိမိတ်(ဒဒိုဟ်ကဠင်) ညိည ဒဒှ်ရ ခြာဟွံလအ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန် ပ္ဍဲကဵု ဇာတ်ဂှ်။ မုဟိုတ် ဂွံထ္ၜးကဵု နိမိတ်ရောမ္ဂး သွက်ဂွံဖန်ဗဒှ်ပတိုန် အရာတင်စၟဳမဒှ်ကၠုင်မာန် (forventning) ကေုာံ စိုတ်မိက်ဂွံတီ (nysgeringhed) အရာမဆက်ကတဵုဒှ်မာန် ပ္ဍဲကဵုဇာတ်ဂှ်။ လဆောဝ်မ္ဂး စကာ နဒဒှ် သွက်ဂွံပထုဲဗဂေတ်မတ် ညးဗွဟ်တအ်ရ။

စကာနဲဏအ်ဂှ် ဟိုတ်နူပိုယ်မတီလဝ်ညိည အရာမဒှ်ကၠုင်မွဲမွဲမာန်မ္ဂး အာရီုပိုယ်လေဝ် စူဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုဂၠံင်လပါ်ဂှ်မာန်ရ။ တုဲပၠန် အခိင်ကာလဍေဟ်မကတဵုဒှ်ကၠုင်လေဝ် ပိုယ်ဂွံတီလဝ် ဟွံတကိုတ်အာ ကွေဟ်ဟ်။ ယဝ်ရ ဒးပတောအ် နကဵုဥပမာမ္ဂး တုပ်တဴ ညံင်ရဴမၞိဟ်မဂၠာဲထဝ်၊ ယဝ်ရ ဂၠာဲဒၟံင် ညိလေဝ်ဟွံဂွံမ္ဂး စိုတ်ဂၠာဲအိုတ်အာ ဒှ်မာန်၊ တုဲပၠန် ထဝ်နွံဒၟံင်ဇၟာပ်ပ်ဒၞာဲလေဝ် စိုတ်ဟွံလုပ်စ သွက်ဂွံဆက်ဂၠာဲ။ (ကလိဂွံအာ ပေင်တြပ်အာစိုတ်)။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ညံင်ကၠဵုဗက်ကၞိ ဂွံဒၟံင် သၟူကၞိညိညတှ်ေ သွက်ဂွံဆက်ဗက်ဂၠာဲကၞိဂှ် စိုတ်ထတ်ဂၠိုင်။

ပ္ဍဲဘာ်တရဴ (In medias res)

ပ္ဍဲဘာ်တရဴဂှ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် အစာကဝိဂှ် ရုဲစှ် စဇာတ် ပ္ဍဲကဵုလဒေါဝ်ဇာတ်ရ။ ဥပမာ စၞးမစချူ စတိတ်နူသ္ၚိဂှ် စချူ လဒေါဝ်ဘာ်တရဴ၊ စၞးမချူ ဟိုတ်ညးၜါ ဂွံဒှ်သၞဝဲ ရေင်သကအ်ဂှ် စချူ အဃောညးၜါ မဒှ်ဒၟံင် သၞဝဲရေင်သကအ်။

ပြယာဲဏအ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဝတ္ထုဇမၠေအ် စကာဂၠိုင်၊ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ညးဗွဟ်တအ် ကလိဂွံ အဃောပေါဲခိုဟ်ဒၟံင်၊ ညးဗွဟ်တအ် တီပရူဂှ် နူကဵုမစဗှ်ဝတ္ထုဂှ်ရ။ တုဲမ္ဂး ပကဵု ညံင်ညးဗွဟ်တအ် ဂွံဒးဆက်ဗှ် တၞဟ်နဂွံတီ ဂွံကၠိုဟ် မုဟိုတ်ဂွံဒှ်ဗီုဂှ်တုဲ ဗီုလဵု မတုဲအာရ။

လိက်မစကာလဝ် ပြယာဲ မစပ္ဍဲလဒေါဝ်ဇာတ်ဂှ် အသိင်ဇာတ်လေဝ် ပြံင်လှာဲပြဟ်နူ လိက်လအာအတိုင်လၟေင်ရ။

မစွံလဝ်လာပ် (Setup-Payoff)

Setup (မဖျေဟ်ဗီု) ဗီုအင်္ဂလိက် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် ဒဒှ်ရ မပလေဝ်ပလေတ်စလဝ် သွက်အရာမကြက်ကတဵုဒှ် ဌာန်ဂတ။ ဒဒှ်ရ မဖန်လဝ် ပုရိသာတ်(ညးဗွဟ်)တအ် မတီလဝ် အရာမဒှ်ကၠုင်မာန် ဗွဲကြဴ။

- ပ္ဍဲကဵု အစ ရုပ်ဒမျိုင်ဂှ် ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ် ဍာ်မွဲခေါက်ကဵု ဂဥုဲလၜိုဟ်စိုတ်။

Payoff (လာပ်) ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် လာပ်။ လာပ် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် မၞိဟ်မဗဵုတအ် တီလဝ် အဆက်အစပ် မကတဵုဒှ်ကၠုင်။

- ပ္ဍဲကဵုလဝေင်ဇာတ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် မွဲတဲဓဝ် စိုတ်ထုဲကြာန်၊ အဟုက်ညးတၞဟ်ပြးဇး။ ဟိုတ်နူ setup (မဖျေဟ်ဗီု) ပိုယ်မဂွံလဝ် နူစဂှ်တုဲ ပိုယ်ဂွံတီ ဒဒှ်ရ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဟိုတ်ဟွံဂွံသုင်ဂဥုဲဗၜိုဟ်စိုတ်တုဲ စိုတ်ထုဲကြာန်။ လာပ် သွက်ပိုယ်ဂှ် ပိုယ်ဒုင်တဲ ပိုယ်ကၠိုဟ်ကေတ်မာန် မုဟိုတ် အဆက်အစပ် မုဟိုတ် သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဂွံဒှ်ဗီုဂှ်။

ဥပမာ - သၟတ်တြုဟ် မဆာန်ဠာန် စိုတ်မခိုဟ်မွဲဂှ် မွဲတဲဓဝ် ဗွဲမအမ်သဝ် ဒှ်ကောန်မၞိဟ် မကၠုင်နူကဵု ဂြိုဟ်တၞဟ်မ္ဂး တၞဟ်နပိုယ်ဂွံဒုင်တဲမာန်ဂှ် ကိုပ်ကၠာဟွံဂွံဗၟံက်ထ္ၜး ဒဒှ်ရ သၟတ်တြုဟ်ဂှ် ဒှ်ကောန်ဂြိုဟ်တၞဟ်မွဲဏီဂှ် ဒးထ္ၜးကဵုလဝ် လက်သန်/နိမိတ်ညိည ကိုပ်ကၠာထေက်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုရုပ်ဒမျိုင်တအ်ဂှ် နူကဵု စဂှ် ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ် နိမိတ်ဇာတ် မပ္တံကဵု အရာမလောန်ကာဲနူ သဘာဝညိညရ။ ဥပမာ သၟတ်တြုဟ်ဂှ် တီဒၟံင် မုညးတၞဟ်ချပ်။ ဣဏအ်ဂှ် ဒဒှ်မဖျေဟ်လဝ်ဗီုဏအ်ဂှ် ညးကော်စ Setup။

Payoff ဂှ်တှ်ေ ဒှ်အရာ အခိင်ကာလ မဗၟံက်ထ္ၜး ဒဒှ်ရ သၟတ်တြုဟ်ဂှ် မၞိဟ်ဓမ္မတာမွဲတၠ ဟွံသေင်၊ ဒှ်ကောန်နူဂြိုဟ်တၞဟ်မွဲ။ ကာလဂှ်မ္ဂး ပိုယ်ဂွံကၠိုဟ်ကေတ် မုဟိုတ် သၟတ်တြုဟ်ဂှ် အရာမလောန်ကာဲနူသဘာဝဂှ် ဍေဟ်ကၠောန်ဂွံ ဍေဟ်ပဂွံ။ ဣဏအ်ဂှ် ညးကော်စ payoff။

မဒက်ပ္တန်လဝ် ညံင်စိုတ်ဂွံဆက်လုပ်စအာ (Spændingsopbygning) (excitement build-up)

မဒက်ပ္တန်လဝ် ညံင်စိုတ်ဂွံဆက်လုပ်စအာ ဟီုဂှ် ဒှ်နဲကဲမဒက်ပတန်လဝ် ညံင်စိုတ်ဂွံလုပ်ခိုဟ် ဂၠိုင်တိုန် ညိညိ။ (ဆက်ဗှ် ပ္ဍဲသၞောတ်ပိခဍပ် ကဵု သၞောတ်အစာဗွဟ်)

အပြံင်အလှာဲအသိင် (Temposkift)

• အပြံင်အလှာဲအသိင်ဟီုမ္ဂး အသိင်ဇာတ် ပ္ဍဲကဵုဇာတ်ဂှ် ပရှ်ပတိုန် ဟွံသေင်မ္ဂး ဖ္ဍိုန်ဖျေဟ်။ ဟိုတ်မဂွံချူဗီုဏအ် နွံနာနာသာ် ဥပမာ
• သွက်ပိုယ်ဂွံတီကေတ် ပရေင်ဒုင်စသိုင် (ဝါ) စိုတ် သကိုပ်ဇာတ်။
• သွက်ဂွံသၠုင်ပတိုန် အသိင်ဇာတ် ခၠာ်တိုန်မွဲတဲဓဝ်။
• သွက်ဂွံဖန် ညံင်စိုတ်ဂွံလုပ် ပ္ဍဲအကာဲအရာဂှ် ဂွံဂၠိုင်တိုန် ဟွံသေင်မ္ဂး ဂွံအောန်စှ်ေ။

ဂဝိင် ကေုာံ အမ်သဝ် (Suspense & Surprise)

ဂဝိင် ကေုာံ အမ်သဝ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ဂွံဆဵုစ ပ္ဍဲကဵုရုပ်ဒမျိုင်တအ်ဂၠိုင်ရ။ ဂဝိင်ဂှ် အစာချူလိက်ဖန်ဗဒှ်လဝ် ညံင်ပုရိသာတ်တအ် ဂွံဒှ်ကၠုင်ကဵု ဂဝိင် လတူသကိုပ်ဇာတ်တုဲ ပုရိသာတ်တအ် တၞဟ်နမဂွံတီ သွဟ်မကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန်တုဲ ဒးဆက်ဗှ်/ဗဵုဂတဂှ်ရ။ သွဟ်ဂှ် အခိင်လဵု၊ ဗီုလဵု မကတဵုဒှ်ကၠုင်ရောဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ရ။ အမ်သဝ် ဟီုဂှ် ကဵုလဝ်ဒဒိုဟ်ကဠင် ခြာဟွံလအ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်ရောင်။ ဆဂး ဗီုပိုယ်မထေင်ကေတ်လဝ် မဒှ်မာန်ရောင်ဂှ် ဟွံဒှ်ကၠုင်တုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုင် ဗီုညိဟွံချပ်လဝ်ဂှ်ရ။

ဂဝိင် ကဵု အမ်သဝ် ဗွဲမဂၠိုင် ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲရုပ်ဒမျိုင်၊ ရာဇာဝတ်၊ action၊ Horror၊ Thriller (စိတ္တဇ) တအ်ဂၠိုင်ရ။

ဥပမာ - ဗီုမဒှ်စမာန်၊ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲခဒမ်၊ ညးတေအ် ဂွံမိင်ကေတ် ရမ္သာင်မွဲမွဲတုဲ ညးတေအ် ဒးတိတ်ကျောဝ်၊ ညးတေအ် မုက်မတ်ဒှ်ဒၟံင်ဖေက်ဒၟံင်တုဲ စွံဒၟံင်သတိ ဗွဲမဇၞော်။ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ် (ဂဝိင်)၊ ညးဂှ်ရော၊ ရမ္သာင်ဂှ် မုပကဵုညးတေအ်မာန်ရော၊ အရာမကဵုအန္တရာယ် ကုညးတေအ်ဟာ မပ္တံ မြဴသာ်ဝွံ ဂဝိင် ကေုာံ ပရေင်စိုတ်မလုပ်စ ကတဵုဒှ်ကၠုင် ပ္ဍဲပုရိသာတ်တအ်ရ။

သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ညးတေအ် ကွာ်တိတ်သိုက်က် ရံင်ဒၟံင် သီုဓဝ်သတိ။ ရမ္သာင်ဂှ် ဗြုကၠုင် နူသ္ၚိဍာ်၊ ညးတေအ် အာဇရေင်သ္ၚိဍာ်တုဲ ညးတေအ် ပံက်ရံင်။ ပုရိသာတ်တအ်ထေင်ကေတ် အရာမွဲမွဲ နွံဒၟံင် ပ္ဍဲသ္ၚိဍာ်၊ ကာလညးတေအ် ပံက်ဂှ် မုဟွံဆဵု။ ပုရိသာတ်တအ်ကီု သီုကဵု သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် စိုတ်ၜိုဟ်အာ။ ပ္ဍဲကဵု သ္ၚိဍာ်ဂှ် မုလေဝ် ဟွံမဲ။ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ညးတေအ် ဂတးဇကုဂှ် မၞိဟ်ပလုင်မွဲ ရပ်လဝ်ၜုန်။ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ်(အမ်သဝ်)။

အဓိပ္ပါယ်ဍေဟ်ဂှ် ပုရိသာတ်တအ်ဂှ် ဒးအလီ ညံင်ကဵုဂွံပတှ်ေ ဒဒှ်ရ သၞဂှ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲသ္ၚိဍာ်၊ ဆဂး ဇေတ်တ်ဂှ် သၞနွံဒၟံင် လက်ကြဴ သကိုပ်ဇာတ်။

မကဵုသတိ (Varsel)

မကဵုသတိဂှ် ဒှ်အရာမထ္ၜးကဵု လက်သန် ဒဒှ်ရ အရာမဇၞော်ကဵုဒြဟတ် သ္ကတဵုဒှ်ကၠုင်ရောင်။

မကဵုသတိဏအ်လေဝ် ဗွဲမဂၠိုင် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင်ကီုရ။ မကဵုသတိဏအ်ဂှ် စကာ နဒဒှ် သွက်ဂွံ

(၁၊ ၆၊ ၈၊) Forviklinger (ထုဲထံင်) (entanglement) - ဇာတ်ဂှ် ကတဵုဒှ် ထုဲထံင်၊ ပသောင်ညးသကအ် ဟွံမာန်။ မၞိဟ်မဗှ်လိက်တအ် နွံပၟိက် မိက်ဂွံဂွံ သွဟ်မွဲ။

(၁၊ ၆၊ ၉၊) Forhaling (လဇုဲဇာတ်) (delay)- ဂလိင်ထောအ်အခိင် ကိုပ်ကၠာ သွဟ်ဟွံဂွံကၠုင်ဏီ။

(၁၊ ၆၊ ၁၀၊) Plot-twist (ဗဂေတ်ဇာတ်) - ဇာတ်ဂှ် ဗွဲဓမ္မတာ ဟွံသေင် ပြံင်လှာဲအာ မွဲတဲဓဝ်။

(၁၊ ၆၊ ၁၁၊) Åben slutning (နိဂီုဟွံမဲကုကၞောတ်) (Open ending)- ဇာတ်ဂှ် တုဲအာ မွဲတဲဓဝ်၊ ပသှ်ေလဝ် သွဟ်။

(၁၊ ၇၊) သၞောတ်ပိခဍပ် (Tre-akter-model) (၁၊ ၇၊ ၁၊) ခဍပ်ပထမ - နိဒါန်+လၟောဝ် ဆက်မိတ်ပဋိပက္ခ

ဆက်မိတ် သကိုပ်ဇာတ်၊ ပွဳပွူ/ဒတန်၊ ပဋိပက္ခ။ ပ္ဍဲကဵုအခဍပ်ပထမဂှ် အိုတ်ကဵု ပ္ၚံက်က္ဍဟ်မွဲ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဒးရုဲစှ် ဂၠံင်တၟိ သွက်ဂွံ တတ်ၜက် ပဋိပက္ခဂှ်မာန်။

(၁၊ ၇၊ ၂၊) ခဍပ်ဒုတိယ - ဇၞော်ဂၠိုင်တိုန် + လၟောဝ် လုပ်ပေါဲဗတိုက် ကဵုပဋိပက္ခ

သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဂစိုတ် အရာမစဵုဒၞာဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုဂၠံင်တရဴ သွက်ဇကု ဂွံစိုပ် တိုင်ပကဴ။

ပ္ဍဲခဍပ်ဒုတိယဏအ်လေဝ် အိုတ်ကဵု လၟောဝ်မွဲပၠန်။ လၟောဝ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်လၟောဝ်က္ဍဟ် မဒှ်ဒၞာဲ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နဲကဲ/ဂၠံင်တရဴ သွက်ဂွံ ပသောင်ပဋိပက္ခဂှ် ဟွံသေင်မ္ဂး ပဋိပက္ခဂှ် ပသောင်ဟွံမာန်။ (ဂွံအာ သွဟ်)

(၁၊ ၇၊ ၃၊) ခဍပ်တတိယ - နိဂီု ပသောင် ပဋိပက္ခ လၟုဟ်မ္ဂး သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် တတ်ၜက်အာ အခက်အခုဲနာနာတုဲ ပသောင်ပဋိပက္ခမာန်ကၠုင် တုဲ ကလိဂွံ ခန်လ္ၚတ်မွဲမွဲ။ ပရေင်ပြံင်လှာဲမွဲမွဲ ကတဵုဒှ် ပ္ဍဲသကိုပ်ဇာတ်။ ဇာတ်ဂှ် စိုပ်အာဒဒှ်တသိုက် တုဲ ၜိုဟ်သြိုဟ်တုဲဒှ်အာ။

(၁၊ ၈၊) သၞောတ်အစာတဝဟ် (The narrator model) Berettermodel

သၞောတ်အစာတဝဟ်ဟီုဂှ် ဒှ်သၞောတ်ညးမလဴထ္ၜးဂှ် မဖန်လဝ် ညံင်ဂွံတံင်ဂြဲလဝ် စိုတ်မၞိဟ်ပင်မှိင်တအ် နူစ စဵုကဵုတုဲမာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒှ်သၞောတ်အသိင်ဇာတ် မတိုန်ဒၟံင်သိုက်က်မွဲရ။ နဲဏအ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ရုပ်ဒမျိုင် မတက်နင် ဟဝ်လဳဝုဒ်ဂၠိုင်တုဲ သၞောတ်ဟဝ်လဳဝုဒ်လေဝ် မၞိဟ်တအ် ကော်စကီုရ။

နကဵုသၞောတ်ဏအ်ဂှ် ဇာတ်မွဲ ညးပါ်လဝ် နွံထပှ်ကဆံင် (phase)၊ ဇၟာပ်ပ်ကဆံင်ဂှ် နွံကဵု တၠုင်လအာ (function) ညးကဵုညးရ။

(၁၊ ၈၊ ၁၊) Anslag (အစ): ဇာတ်ဂှ် စပ္ဍဲကဵု ဒၞာဲအကာဲအရာမွဲ (ဒၞာဲစိုတ်မလုပ်စခိုဟ်မွဲ)။ အစဇာတ်ဂှ် သ္ဒးဒှ် ဒၞာဲမကဵုနိမိတ် အရာစိုတ်မလုပ်စခိုဟ် မကြက်ကတဵုဒှ် ဗွဲဂတ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲအစဂှ် သီုဒှ်ဒၞာဲ မကဵု စၞေပ် (စၞစေပ်) ပရူပရာ (theme) ကေုာံ နဲကဲမချူ/မလဴထ္ၜး (fortællestil) ပရူဂှ်ရ။

(၁၊ ၈၊ ၂၊) Præsentation (ဗမံက်ထၜး/ဆက်မိတ်): ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်မ္ဂး ပိုယ်တအ် ဗၟံက်ထ္ၜးကဵု ပူဂိုလ်အဓိကဂမၠိုင်၊ ပွဳပွူ၊ ကေုာံ ဇာတ်။ ပ္ဍဲကဵုနူဒၞာဲဏအ်ဂှ် ဒးဗၟံက်ထ္ၜးကဵု ပြသၞာ/ပဋိပက္ခ ကေုာံ ဒစဵုဒစး မၞိဟ်တအ် သွက်ဂွံ ပသောင်တတ်ၜက်။

(၁၊ ၈၊ ၃၊) Uddybning: ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်မ္ဂး စွံအာရီု သွက်ဂွံ ဗၟံက်ထ္ၜး ပြသၞာ/ပဋိပက္ခဂှ် ဗွဲမသကာတ်မြဟ်။ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်မ္ဂး ပိုယ်ဂွံတီကေတ် ပရူပူဂိုလ်တအ်ဂှ် ဂၠိုင်တိုန်၊ ဗၟံက်ထ္ၜး ပြသၞာ/ပဋိပက္ခဂှ် ဗွဲမလှဲလးတုဲ ပြသၞာဂှ်လေဝ် ကဵုဒၟံင်ဒြဟတ်ဒမြိုဟ် ဗွဲမလောန်။

(၁၊ ၈၊ ၄၊) Point of no return (ပ္ၚံက်ဂတးက္ဍိုပ်ဟွံဂွံ) : ဒၞာဲဏအ်မ္ဂး ဒှ်လၟောဝ်ဇာတ်။ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် မဒှ်ဒၞာဲမကတဵုဒှ် မဖန်ကဵု ဒဒှ်ရ သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဒးဇီုကပိုက် ပြသၞာ/ပဋိပက္ခ ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ သွက်သကိုပ်ဇာတ်မ္ဂး စိုပ်အာ ကဆံင် ဂတးက္ဍိုပ်ဟွံဂွံ၊ ပါဲဓလေတ်တိတ် နူကဵု ပဋိပက္ခဂှ် ဟွံဂွံ၊ ပဋိပက္ခဂှ် ဟွံပသောင် စွံလဝ် အတိုင်ဂှ် ဟွံဂွံ၊ သ္ဒးပသောင်ပဋိပက္ခဂှ်ဟေင်ရ။ ပ္ၚံက်ဂတးက္ဍိုပ်ဟွံဂွံဂှ် ဒၞာဲလဵုမဂွံစွံဂှ် လဆောဝ်မ္ဂး ဟွံကၠးကွေဟ်ဟ်ရ။

(၁၊ ၈၊ ၅၊) Konfliktoptrapning (ပဋိပက္ခဇၞော်တိုန်): ပဋိပက္ခဂှ် ဇၞော်တိုန်၊ ကၠောအ်ကၞာန်တိုန်။ ပဋိပက္ခဂှ် ဇီုကပိုက်ဒၟံင် သကိုပ်ဇာတ် ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်၊ (လဆောဝ်၊ ပဋိပက္ခဂှ် သီုဇီုကပိုက်ကၠုင် မၞိဟ်သကိုပ်ဒုတိယ)။ သွက်ဂွံပသောင်ပြသၞာ/ပဋိပက္ခဂှ် ဂစာန်ဂၠာဲကၠုင်ဂၠံင် ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်။ အသိင်ဇာတ် တိုန်ဒၟံင် ဟွံဒေါအ်။

(၁၊ ၈၊ ၆၊) Klimaks (ပ္ၚံက်က္ဍဟ်) ပြသၞာ/ပဋိပက္ခဂှ် စိုပ်အာ ဒၞာဲကၞောတ်၊ အသိင်ဇာတ်လေဝ် ဍိုန်စှ်ေ၊ တင်စၟဳစ လပါ်ခိုဟ် မံက်ကၠုင်။ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ပိုယ်ကလိဂွံသွဟ် ညးဂှ်ဇၞး၊ ညးဂှ် ကျ။

(၁၊ ၈၊ ၇၊) Udtoning (Resolution) (သွဟ်): ဇာတ်ဂှ် အုပ်နိဂီု၊ အာစိုပ်ဒတုဲ။ ပဋိပက္ခဂှ် သောင်အာ၊ ပဋိပက္ခတြေံဂှ် သောင်အာ ဟွံသေင်မ္ဂး ပဋိပက္ခတၟိ ဆက်ကတဵုဒှ်။

(၁၊ ၉) လဒက်ပတန် ဗွဲမ္ၚး (မဂွံညာတ်ကေတ်) Ydre Komposition (udseende) ဝှန်မလိက် မပါ်ကဏ္ဍ ဗီုရုပ် ကေုာံ ဖျေဟ်ဗီုပြင်။

(၂) Personer (Characters) ပူဂိုလ်ဂမၠိုင်

(၂၊ ၁၊ ၁၊) Fortæller/synsvinkel (ညးမလဴ/ဗဗဵုမတ်) ညးမလဴဟီုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဇာတ်ဂှ်ရ။ အလဵုဇကု မၞိဟ်မနွံ အပ္ဍဲဇာတ် (ဥပမာ သကိုပ်ဇာတ်)ဂှ် မလဴထ္ၜးလေဝ် ဒှ်မာန်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး မၞိဟ်မနွံမ္ၚးဇာတ်မွဲ မလဴထ္ၜးလေဝ် ဒှ်မာန်။ ညးမလဴဂှ် နွံဂကူနာနာဂှ် ပါ်ထ္ၜးလဝ် ဗွဲသၟဝ်ဏအ်။

(၂၊ ၁၊ ၂၊ ) ပူဂိုလ်ပထမ မလဴထ္ၜး (အဲ - မလဴထ္ၜး) ပူဂိုလ်ပထမ မလဴထ္ၜးဂှ် လဆောဝ်ကော်စ (အဲ-မလဴထ္ၜး)၊ မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မနွံ အပ္ဍဲဇာတ်ဂှ်တုဲ မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မဟီုလဴ လဝေင်ဇာတ်ဂှ် ဗီုညးတေအ် မဂွံဆဵုကေတ် နကဵုမတ်ညးရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးဗွဟ်တအ်ဂှ် ဂွံဆဵု၊ ဂွံညာတ်၊ ဆၜိုတ် အရာမၞိဟ်ဂှ် မတီ၊ မညာတ်ကေတ်လဝ်ဟေင်ရ။ ဥပမာ - အဲဖေက်ဒၟံင်ကွေဟ်ဟ်၊ အဲဗုင်ဂိဒၟံင် ဗွဲမလောန်ရ။ ရတ်ကျေဝ် မဂဇအ်ဒၟံင် ဂတမုက်အဲဂှ် ဍေဟ်ဟွံဖေက်မွဲသာ်၊ ကာလ အဲမအီထ္ၜးကဵုဍေဟ်ဂှ် အဲဂွံညာတ်ကေတ် ဍေဟ်မံင်ၜိုဟ်သြိုဟ်မိပ်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။

(၂၊ ၁၊ ၃) ပူဂိုလ်ဒုတိယ မလဴထ္ၜး (ဗှ်ေ-မလဴထ္ၜး) ပူဂိုလ်ဒုတိယ မလဴထ္ၜးဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဝတ္ထု (ဇမၠိင်ကီု သီုကဵု ဇမၠေအ်) ဂှ် ဂွံဆဵုစ အောန်ကွေဟ်ဟ်ရ။ ဗီုလဵုရောမ္ဂး သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် ဟီုလဴ နကဵု မစကာ ”ဗှ်ေ” အလုံမွဲဇာတ်ဂှ်ရ။ ဥပမာ - ဗှ်ေဖေက်ဒၟံင်ကွေဟ်ဟ်၊ ဗှ်ေဗုင်ဂိဒၟံင် ဗွဲမလောန်ရ။ ရတ်ကျေဝ် ညးမဂဇအ်ဒၟံင် ဂတမုက်ဗှ်ေဂှ် ဍေဟ်ဟွံဖေက်မွဲသာ်၊ ကာလ ဗှ်ေမအီထ္ၜးကဵုဍေဟ်ဂှ် ဗှ်ေဂွံညာတ်ကေတ် ဍေဟ်မံင်ၜိုဟ်သြိုဟ်မိပ်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။ ချူနကဵု နဲဏအ်ဂှ် ပိုယ်ညးမဗှ်လိက်ဂှ် ဂွံဒုင်စသိုင် ပိုယ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ညံင်ကဵု သကိုပ်ဇာတ်။ မၞိဟ်မွဲမွဲ မဟီုဒၟံင်ကဵု ညးဗွဟ်တုဲ ညးဗွဟ်တအ် ဂွံမိင်ဒၟံင် အရာမဒှ်ဒၟံင်အိုတ်သီု။

(၂၊ ၁၊ ၄၊) ပူဂိုလ်တတိယ မလဴထ္ၜး ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်မ္ဂး ဇာတ်ဂှ် လဴထ္ၜးဒၟံင် နကဵု မၞိဟ်မ္ၚးဇာတ်မွဲရ။ ညးမလဴဒၟံင်ဂှ် အစာချူလိက်လေဝ် ဟွံသေင်၊ မၞိဟ်တတိယမွဲ လဴထ္ၜးဒၟံင် လဝေင်ဇာတ်ဂှ်ရ။ မလဴထ္ၜး မၞိဟ်ပ္ဍဲဇာတ်ဂှ် နကဵု မစကာ ဍေဟ်/ညး ဟွံသေင်မ္ဂး ကော်ယၟုတုဲ လဴထ္ၜးရ။

ပ္ဍဲကဵု ပူဂိုလ်တတိယ မလဴထ္ၜးဂှ် နွံ ပိနဲပၠန်။ (၁) Den personbundne fortæller (ညးမလဴ လုပ်စပူဂိုလ်) မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဗက်ဒၟံင် လက်ကြဴ မၞိဟ်မွဲတၠ ပ္ဍဲဇာတ်ဂှ်၊ တုဲပၠန် မၞိဟ်ဂှ် တီဖအိုတ် မုမၞိဟ်ပ္ဍဲဇာတ်မွဲတၠဂှ် မကၠောန်၊ မချပ် မဒုင်စသိုင် (ဗဗဵုမတ် ဗွဲအပ္ဍဲ)၊ ဆဂှ် သၟးဟွံသေင်ဏီ မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် သီုဆဵုညာတ် မုဒှ်ဒၟံင် ပ္ဍဲပွဳပွူဂှ်၊ သီုကဵု အရာ မၞိဟ်အပ္ဍဲဇာတ်ဂှ် မဆဵုကေတ် ဟွံမာန်။ ဥပမာ - မာံထဝ် ဖေက်ဒၟံင်ကွေဟ်ဟ်၊ ဍေဟ်ဗုင်ဂိဒၟံင် ဗွဲမလောန်ရ။ ဍေဟ် ဟွံထေင်ပုဟ်၊ ရတ်ကျေဝ် ညးမဂဇအ်ဒၟံင် ဂတမုက်ဍေဟ်ဂှ် ဖေက်ဒၟံင်ကီုဂှ်။ ကာလ ညးတေအ် မအီထ္ၜးကဵုဍေဟ်ဂှ် ညးတေအ် ဂွံညာတ်ကေတ် ဍေဟ်မံင်ၜိုဟ်သြိုဟ်မိပ်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။

(၂) Den observerende fortæller (ညးမလဴ နဒဒှ် ညးလ္ၚတ်) မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဟွံတီပုဟ် မုမၞိဟ်ပ္ဍဲဇာတ်တအ်ဂှ် မချပ်၊ ဆဂး လဴထ္ၜးကဵုဖအိုတ် အတိုင်မဂွံဆဵုကေတ်။ အရာမဒှ်ဒၟံင် မ္ၚးမဆဵုကေတ်မာန်ဂှ်ဟေင် ဆဵုမာန်ရ (ဗဗဵုမတ် ဗွဲမ္ၚး)။ ဥပမာ - မာံထဝ် ရံင်ဗီုကဵု ဖေက်ဒၟံင်ကွေဟ်ဟ်၊ ဍေဟ်ဗုင်ဂိဒၟံင် ဗွဲမလောန်ရ။ ရတ်ကျေဝ် ညးမဂဇအ်ဒၟံင် ဂတဍေဟ်ဂှ် ရံင်ကေတ် ဟွံဖေက်၊ ဍေဟ်မံင်ဒၟံင် ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်မိပ်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ၊ အခိင်ကာလ မာံထဝ် အီကဵုဍေဟ်ဂှ်။

(၃) Den alvidende fortæller (ညးမလဴ မတီသဗ္ဗ) မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် တီဖအိုတ် ပရူဇာတ်ဂှ် မၞိဟ်မပါပ္ဍဲဇာတ်ဂှ် မုချပ် ဗီုလဵု မဒုင်စသိုင်လေဝ် တီဖအိုတ်။ မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဗီုကဵု မနွံဒၟံင် လတူဒၞာဲသၠုင်င်တုဲ ညာတ်အာဒၟံင် သီုအလုံမွဲစင်၊ တုဲ လဴထ္ၜးမာန်ဖအိုတ်၊ အရာမကတဵုဒှ်လဝ်တုဲတအ်ကီု၊ အရာမဒှ်ဒၟံင်လၟုဟ်ကီု သီုကဵု အရာမသ္က္တဵုဂတဏအ်လေဝ်တီ (ဗဗဵုမတ်သဗ္ဗ) ဥပမာ - မာံထဝ်ဂှ် ဖေက်ဒၟံင်ကွေဟ်ဟ်၊ ဍေဟ်ဗုင်ဂိဒၟံင် ဗွဲမလောန်ရ။ ရတ်ကျေဝ် ညးမဂဇအ်ဒၟံင် ဂတမာံထဝ်ဂှ်လေဝ် ဖေက်ဒၟံင် ညံင်ကဵု မာံထဝ်ကီုရ၊ ဆဂး အခိင်ကာလ မာံထဝ် အီကဵုညးတေအ်ဂှ် ညးတေအ် စိုတ်ၜိုဟ်အာ။

(၂၊ ၁၊ ၅) Fortællerens funktion () လဆောဝ်မ္ဂး မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မမံင်လဒေါဝ် ဟွံဗက်မုက်၊ လဆောဝ်မ္ဂး မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် လဴထ္ၜးကဵု ညးကလင်ဇာတ် (ညးဗွဟ်) တိုက်တိုက်ရိုက်က်။

(၂၊ ၁၊ ၆၊) Den neutrale fortæller (implicit fortæller) (ညးမလဴထ္ၜး မမံင်လဒေါဝ်): ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်မ္ဂး မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဟွံစွံသတိ ဇကုဇကုရ။ မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဟွံဟီုဂှ် စုတ်ကတ္တာ ဗီုကဵု ”အဲ”။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဟွံဒှ်ဒၟံင် နကဵု ပူဂိုလ်မွဲမွဲတုဲ ညးမလဴထ္ၜးဂှ် လဴထ္ၜး ပရူသကိုပ်ဇာတ် ကေုာံ အရာမကတဵုဒှ်ဒၟံင်တအ်ဟေင်ရ။

(၂၊ ၁၊ ၇) Den kommenterende fortæller (eksplicit fortæller) (ညးမလဴထ္ၜး နကဵုမပတိုန်ဂလာန်): ညးမလဴထ္ၜး နကဵုမပတိုန်ဂလာန်ဂှ် ဟိန်ဇကု မလဴထ္ၜးဒၟံင်ဂှ် သီုကဵု ပတိုန်ဂလာန်၊ ပၠုပ်စုတ် လညာတ်ဇကု ပ္ဍဲကဵု ဇာတ်ဂှ်ကီုရ။ လဆောဝ်မ္ဂး ညးမလဴထ္ၜးဂှ် ဟီုကဵု ဇကုဇကု၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ဟီုကဵု ညးဗွဟ်တအ်။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ညးမလဴဂှ် နွံကဵုတာလျိုင် (ဝါ) ပါလုပ်ဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု ဇာတ်ဂှ်ရ။ အခိုက်နဲဏအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု ပေါမ်အာဂီုဂမၠိုင်မာန်ရ။ ညးမလဴထ္ၜးဂှ် ပသောင်ကလးကဵု တင်ဒၞာဲကိစ္စဇၞော် ပ္ဍဲကဵုဇာတ်ဂှ် ဟွံသေင်မ္ဂး စပ်ကဵု လညာတ်ဒ္ဂေတ်ပြဝ၊ တင်ဒၠောအ်ဗတောန်ဂမၠိုင်ရ။ ညးမလဴထ္ၜး နကဵုမပတိုန်ဂလာန်ဂှ် နဒဒှ် ကတ္တာ(ညးမဟီု)လေဝ်ဒှ်မာန် နဒဒှ်ကမ်(မၞိဟ်မဒုင်ဟီု)လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။ ယဝ်ရ ဇကုဒှ်ဒၟံင် နဒဒှ် ကမ်(မၞိဟ်မဒုင်ဟီု) မ္ဂး မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်လဒေါဝ် (neutral)၊ အတိုင်မဒှ်ဟေင်ဟီု (optaget af fakta – videnskab)၊ စိုတ်မလုပ်စ ဇၟာပ်ပ်ဒိုဟ်တၠင် ပ္ဍဲကဵု ကိစ္စဂှ်။ ဥပမာ ညံင်ကဵု နာဲဗစာ (နာဲသၟိင်ဓဝ်)။ ယဝ်ရ ဇကုဒှ်ဒၟံင် နဒဒှ် ကတ္တာ (မၞိဟ်မဟီု) မ္ဂး ပ္ဍဲလဟီုမၞိဟ်ဂှ် ပေင်ဒၟံင်ကဵု တင်ဒုင်ကေတ်ပူဂိုလ်၊ ပရေင်ဒုင်စသိုင်ပူဂိုလ်၊ စိုတ်မလုပ်စ အရာမဒးကဵုဂၞပ်ဇကု ပ္ဍဲကဵု ကိစ္စဂှ်။ ဥပမာ ညံင်ကဵု မၞိဟ်မလံင်ပေါဲဗဝ် မဗဵုပေါဲဗဝ်။

(၂၊ ၁၊ ၈) Bagudsyn og medsyn (ဗဗဵုလက်ကြဴ ကဵု ဗဗဵုမွဲစွံ) Bagudsyn (ဗဗဵုလက်ကြဴ): ဗဗဵုလက်ကြဴ ဟီုဂှ် ဒှ်နဲမလဴထ္ၜး ပရူဂှ် ဒှ်တုဲ လဴဗက်လက်ကြဴ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ စကာကြိယာအတိက်တုဲ မချူရ။ လဆောဝ်မ္ဂး ဒံင်ကလေင်အာ ပရူအတိက်တုဲ မလဴထ္ၜး။ ပရဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ကတဵုဒှ်ပြဟ်။

Medsyn (ဗဗဵုမွဲစွံ): ပိုယ်ချူဗက်ဒၟံင် အခိင်ဇာတ်ဂှ် မကတဵုဒှ်ဒၟံင်။ ညးဗွဟ်တအ် ဂွံဒုင်စသိုင် ဇာတ်ဂှ် ပ္ဍဲအခိင်ဇာတ်ဂှ် မကတဵုဒှ်ဒၟံင်ရ။ ပရဟ် မလဴထ္ၜးဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ကတဵုဒှ် သိုက်က်။

(၂၊ ၁၊ ၉) Synsvinkel (ဗဗဵုမတ်) ဗဗဵုမတ်ဟီုဂှ် ဒှ်တလင်ဒၞာဲ ညးမလဴထ္ၜးမဂွံဆဵုကေတ်တုဲ မလဴထ္ၜးကဵု ပရူဇာတ်ဂှ်။ Ydre synsvinkel (ဗဗဵုမတ်ဗွဲမ္ၚး): ညးမလဴထ္ၜးဂှ် ဗက်အာ ပူဂိုလ်ပ္ဍဲဇာတ် ဗွဲမ္ၚးတုဲ ဗီုမကတဵုဒှ် ပ္ဍဲစိုတ်၊ ပ္ဍဲက္ဍဟ်ပူဂိုလ်ဂှ် ညးမလဴထ္ၜးဂှ် တီကေတ် ဟွံမာန်။ ဗီုလဵု ပူဂိုလ်ဂှ် မဒုင်စသိုင်၊ မချပ်ဂှ် ပိုယ်တအ် ဒးရံင်ကေတ် ဗီုမၞိဟ်ဂှ် မချဳဓရာင် မဟီုဂးတုဲ ဂစာန်ကၠိုဟ်ကေတ် အရာမကတဵုဒှ်ဒၟံင် အပ္ဍဲစိုတ်၊ ပ္ဍဲက္ဍဟ်ပူဂိုလ်ဂှ်။

(၂၊ ၁၊ ၉၊ ၁) Indre synsvinkel (ဗဗဵုမတ်ဗွဲအပ္ဍဲ): ညးမလဴထ္ၜးဂှ် ဗက်အာ ပူဂိုလ်ဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲ (မလုပ်စ ပ္ဍဲပူဂိုလ်ဂှ်) ဂှ်တုဲ တီဖအိုတ်၊ ဗီုလဵု ပူဂိုလ်ဂှ် မချပ်၊ ဗီုလဵု ပူဂိုလ်မဒုင်စသိုင်။

(၂၊ ၁၊ ၉၊ ၂) Skiftende synsvinkel (ဗဗဵုမတ်သမၠာဲ): ညးမလဴထ္ၜးဂှ် အကြာပူဂိုလ်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲဇာတ်ဂှ် သၠာဲ ဗဗဵုမတ် ဗွဲမ္ၚး ဗွဲအပ္ဍဲတုဲ လဴထ္ၜး။ (လဆောဝ် ပ္ဍဲကဵု ပူဂိုလ်ဂမၠိုင်ဂှ် သွက်သကိုပ်ဇာတ်ဂှ် လဴထ္ၜး နကဵု ဗဗဵုမတ်ဗွဲအပ္ဍဲတုဲ မၞိဟ်သၟေဟ်တအ်ဂှ် လဴထ္ၜး နကဵု ဗဗဵုမတ်ဗွဲမ္ၚး)

(၂၊ ၁၊ ၉၊ ၃) Kombineret synsvinkel (ဗဗဵုမတ်နှဴရဴ): ညးမလဴထ္ၜးဂှ် နှဴရဴ ဗဗဵုမတ်အပ္ဍဲ ကဵု မ္ၚး။ မၞိဟ်မလဴထ္ၜးဂှ် တီဗီုစိုတ်မၞိဟ်ဂှ် မချပ် ၜိုတ်ဒးရးတုဲ ဗက်အာ ဗွဲမ္ၚး - သီုကဵု အရာပူဂိုလ်ဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်။ နကဵုနဲဏအ်မ္ဂး ပိုယ်တအ်ဂှ် နွံဒၟံင် ကရပ်ပူဂိုလ်ဂှ်တွဵု။

(၂၊ ၁၊ ၉၊ ၄၊) Alvidende synsvinkel ဗဗဵုမတ်သဗ္ဗ: ညးမလဴထ္ၜးဂှ် တီဖအိုတ်၊ လုပ်စိုပ် ဂွံဖအိုတ်၊ ဇၟာပ်ပ်အရာ - အခိင်အတိက်၊ လၟုဟ် သီုကဵု အနာဂတ်။ ဗဗဵုမတ်ပၠန်ဂှ် ပြံင်လှာဲ ဗွဲမ္ၚး ဗွဲပ္ဍဲ တုဲပၠန် အကြာပူဂိုလ်ဂမၠိုင်လေဝ် လုပ်တိတ် ဂွံဖအိုတ်။

ဗဗဵုမတ် ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင် ပ္ဍဲကဵု ရုပ်ဒမျိုင်မ္ဂး ဂၠံင်ပၠံင်ကမ္မရာ မဂတးဂှ် ဒှ်ဗဗဵုမတ်ရ။ ဍေဟ်ပြံင်လှာဲဒၟံင်။ ဥပမာ ပိုယ်ဆဵု မၞိဟ်မွဲ ဒြေပ်ကၠုင် ပ္ဍဲဂၠံင်၊ ဗဗဵုမတ် နူမ္ၚး မဗဵုအာ မၞိဟ်ဂှ်၊ မွဲလစုတ်ဓဝ် ပြံင်လှာဲဂှ် ပၠံင်ကမ္မရာ နူကဵု မတ်မၞိဟ်မဒြေပ်ဒၟံင်ဂှ် ဂွံဆဵုအာ လပါ်ဂတမုက် မၞိဟ်ဂှ်၊ ဒှ်အာ ဗဗဵုမတ် မၞိဟ်မဒြေပ်ဒၟံင်ဂှ်။

(၂၊ ၂) Hovedperson (သကိုပ်ဇာတ်)

(၂၊ ၃၊) Bi-personer (ဗွက်ဇာတ်)

(၂၊ ၄၊) Relationer (အဆက်စပ်ရေင်သကအ်)

(၂၊ ၅၊) Karakteristik (စရိုတ်)

(၂၊ ၆၊) Personudvikling (ပရေင်ဇၞော်မောဝ်ပူဂိုလ်)

(၂၊ ၇၊) Navne–symbolik (သင်္ကေတ-ယၟု)

၃၊ ပွဳပွူ/ကာလ (Miljø/tid)

၃၊ ၁၊ ဒၞာဲ

၃၊ ၂၊ ပွဳပွူ/ကဆံင်မၞိဟ် ၃၊ ၃၊ ဗီုပွဳပွူ မဆက်စပ် ကုပူဂိုလ်ဂမၠိုင်

၃၊ ၂၊ ကာလ

၄၊ အရာမဖန်ဗဒှ်/အရာမပခိုဟ်ကဵု (Virkemidler)

၄၊ ၁၊ အခိုက်အရေဝ်/လိက် (Sproglig stil)

၄၊ ၂၊ အရေဝ်ဘာသာ နဒဒှ် အရာမဖန်ဗဒှ်ကဵု (Sproglige virkemidler)

၄၊ ၃၊ ဒၞာဲသမၠး (Tomme pladser)

၄၊ ၄၊ သင်္ကေတ/လက်သန် (Symboler)

၄၊ ၄၊ ကသအ်ဇာတ် (Plotnøgle)

၄၊ ၅၊ ရမ္သာင်

အပိုင်အခြာကာလ ဝင်လိက်ပတ် ကေုာံ ဂကူလိက်ပတ် Litteraturhistoriske perioder og ismer https://dansksiderne.dk/index.php?id=3440#c15233