ဝ၊ ဂကူ

ဂကူဝ (Wa: Vāx; ဗၟာ: ဝလူမျိုး, [wa̰ lùmjóʊ]; Chinese: 佤族; pinyin: Wǎzú; သေံ: ว้า) ဂှ် ဒှ် ဂကူ အာယှအဂၞဲ ပဒတဴဒၟံင် အဓိက ရးနိဂီုဗၟာ သၟဝ်ကျာ၊ ပ္ဍဲ ကရေက်သၟဝ်ကျာ တွဵုရးသေံဇၞော်၊ လပါ်ဗမံက် တွဵုရးကချေင် ပ္ဍဲမွဲဒမြိပ်ပယျဵု သေံ ကု ကြုက်၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲ တွဵုရးယူနာန်၊ ရးနိဂီုကြုက်ရ။

Wa
(Va, Ava, Parauk, Ba rāog)
佤族

Two Wa women in traditional clothing
လၟိဟ်မၞိဟ်
approx. 1.2 million
ဒေသ ဂကောံမၞိဟ် မပဒတဴဂၠိုင်
Myanmar  ∟Shan State  ∟Kachin State	800,000
China  ∟Yunnan	400,000
Thailand  ∟Chiang Rai	10,000
အရေဝ်ဘာသာ
Wa Secondary languages: Southwestern Mandarin Burmese
ဘာသာမစ္ၜုဲစ္ၜော်
Animism Buddhism Christianity

အတိုင်ဝင်မဟီုမ္ဂး ဂကူဝတအ်ဂှ် ပဒတဴကၠုင်ဒၟံင် ပ္ဍဲ ဒေသ ညးတအ်မစၟတ်သမ္တီလဝ် တွဵုရးဝ နူအခိင်ကိုပ်ကၠာခေတ်ဝင်ဏီရ။ တွဵုရးဝဂှ် ဒှ် ဒေသဒဵု မနွံ အကြာၜဳၝောအ်ဂင် ကု ၜဳသြင်လောန် မွဲဒမြိပ် ၜဳဏာမ်ခ ရ။ နကုအခိုက်ကၞာမ္ဂး ဂကူဝတအ်ဂှ် ဒှ် ဂကူဗ္ၚ မတဵု သြောအ် ကောံ ကုခၞေဝ်နာနာသာ်ရ။ အခိင်ကာလ ညးတအ် မဗယိ ဗဴ (ဝါ) ကျာ်မ္ဂး ပြေင်ဂှ် ဒှ် ကပေါတ်ဗလိ အဓိက ညးတအ်မွဲရ။ အခိုက်ကၞာဝ သီုကုအခိုက်မံင်စံင်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ကြပ်တုပ်ဒၟံင် ကုဂကူနာဂ မနွံ ဒိုဟ်ပလိုတ် ဗွဲမသ္ၚောဲ ကုညးတအ်ရ။ ဂကူဝ ဟီုအရေဝ်ဝ မဒှ်အရေဝ် မလုပ်အဝေါင် အရေဝ်မန်ခမာ ရ။

ဂကူဝ ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဒှ် ဂကူမရှ်ေသှ်ေကလော်တုဲ မၞိဟ် ဗွဲမအောန်ဂှ် ရှ်ေသှ်ေ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဟွံသေင်မ္ဂး ခရေတ်ယာန်ရ။

အတိုင်စရင်မၞိဟ် နူ သၞာံ ၂၀၁၉ ဂိတုသေတ္တေမ္ဗာ ၃၀ မ္ဂး ပ္ဍဲတွဵုရးသေံဇၞော်ဂှ် ဂကူဝတအ် ပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲဒေသပကင်ရင်အပိုင်ဝ၊ ခရိုင်ဟဝ်ပါန်၊ ခရိုင်ကျာင်တုမ်၊ ခရိုင်လာရှိုဝ်၊ ခရိုင်မာင်သာတ်၊ ခရိုင်တာချဳလိတ် ဂၠိုင်ရ။

လၟိဟ်မၞိဟ်

သ္ၚိအင် လၟိဟ်မၞိဟ် မပါ်လဝ် နဂကူ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ဂမၠိုင် မနွံ ပ္ဍဲတွဵုရးသေံဇၞော် အတိုင်စရင်အလဵုအသဳ သၞာံ ၂၀၁၉။

	ပွိုင်ဍုင်	ဝ	ပလံင်	သေံ	ကဝ်ကာန်	လာဟူ	ကချေန်	ပအိုအ်	ဗၟာ	ဖအိုတ်
ဝအုပ်	မက်မာန်	8.407 (46%)		1.978 (11%)		7.622 (42%)			244 (1%)	18.261
ခရိုင်ဟဝ်ပါန်	ဟဝ်ပါန်	9.167 (33%)	8	4.805 (17%)	10.559 (38%)	882 (3%)	829 (3%)	1	715 (3%)	27.872
ခရိုင်ကျာင်တုန်	ကျာင်တုန်	6.448 (4%)	5.214 (3%)	65.546 (40%)	132	38.892 (24%)	1.447 (1%)	47	6.951 (4%)	164.253
ခရိုင်ကျာင်တုံ	မာတ်ခါတ်	7.991 (18%)		9.439 (21%)		15.864 (35%)	5	2	709 (2%)	45.583
ခရိုင်ကျာင်တုံ	မာင်ပျေဉ်	2.827 (5%)	4.130 (7%)	24.355 (39%)	5	24.763 (40%)	93	6	2.963 (5%)	62.368
ခရိုင်ကျာင်တုံ	မာင်ယာန်	1.789 (4%)				14.825 (30%)	909		17.499 (36%)	49.085
ခရိုင်လာရှိုဝ်	ကောန်လုမ်	6.189 (11%)	891	2.494 (4%)	35.294 (63%)	128	4.110 (9%)		2.485 (4%)	56.304
ခရိုင်လာရှိုဝ်	သိန္နဳ	248	1.846 (3%)	29.122 (52%)	10.577 (19%)	2.922 (5%)	5.079 (9%)	8	2.853 (5%)	55.938
ခရိုင်လာရှိုဝ်	လာရှိုဝ်	6.713 (2%)	23.245 (8%)	89.192 (30%)	72.066 (24%)	5.508 (2%)	18.126 (6%)	45	48.555 (30%)	291.697
ခရိုင်လာရှိုဝ်	မာင်ယေဝ်	162	10.867 (16%)	54.516 (81%)		609	60		591 (1%)	67.224
ခရိုင်လာရှိုဝ်	တာန်ယာန်	7.017 (4%)	26.548 (15%)	94.363 (54%)	175	27.025 (15%)	566		2.804 (2%)	174.267
ခရိုင်မာင်သာတ်	မာင်သာတ်	20.585 (20%)	378	12.531 (12%)	287	53.440 (53%)	81	15	4.047 (40%)	101.087
ခရိုင်မာင်သာတ်	မာင်တုမ်	24.794 (45%)	283	13.153 (24%)	296	12.008 (22%)	10	45	2.559 (5%)	55.391
ခရိုင်တာချဳလိတ်	မာင်ဖျာတ်	1		11.288 (40%)	11	10.446 (37%)			1.630 (6%)	28.072
ခရိုင်တာချဳလိတ်	မာင်ယောင်	9.492 (14%)		33.115 (49%)		675	24		3.164 (5%)	66.980
ခရိုင်တာချဳလိတ်	တာချဳလိတ်	597	2.920 (2%)	70.248 (49%)	167	23.384 (16%)	602	99	16.073 (11%)	142.929
ခရိုင်ကျောက်မေဝ်	သဳပဝ်	723	10.845 (6%)	135.363 (80%)	1.588 (1%)	70	521		14.158 (8%)	169.439
ခရိုင်တံင်ကျဳ	ကလော		4.097 (2%)	475 (1%)			101	30.905 (21%)	17.739 (22%)	165.606
ခရိုင်လွိုင်လင်	ကောန်ဟိန်	285	8.498 (15%)	43.605 (77%)	8	1.258 (2%)	2	14	1.339 (2%)	56.422
ခရိုင်ကျောက်မေဝ်	ကျောက်မေဝ်		32.083 (19%)	100.765 (59%)			3.734 (2%)		20.893 (12%)	171.930
ခရိုင်ကျောက်မေဝ်	နာမ္မတူ	23	7.812 (15%)	21.575 (43%)	599 (1%)	57	4.068 (8%)	4	50.720 (17%)	50.720
ခရိုင်ကျောက်မေဝ်	နောင်ချိုဝ်		256	42.846 (33%)	142		1.351 (1%)		31.656 (25%)	128.489
ခရိုင်လွိုင်လင်	ကျေသဳ	36	6.342 (8%)	67.703 (82%)		5.700 (7%)	22	4	714 (1%)	82.613
ခရိုင်လွိုင်လင်	လေဝ်ချာ		6.448 (12%)	40.662 (78%)	110	35	59	2.186 (4%)	1.637 (3%)	52.469
ခရိုင်လေန်ခေ	လေန်ခေ	82	36	39.909 (85%)	36	16	7	5.958 (13%)	671 (1%)	47.135
ကဝ်ကာတ်အုပ်	လောက်ကိုင်			8.754 (12%)			561 (1%)		9.626 (13%)	75.555
ကဝ်ကာန်အုပ်	ကုန်ကျာန်	633 (1%)	9.326 (21%)	421	33.820 (75%)		6		195	44.898
ခရိုင်တံင်ကျဳ	ယျာတ်စောက်		13.631 (9%)	24.204 (16%)	3	6	369	19.379 (13%)	49.093 (32%)	152.694
ခရိုင်လွိုင်လင်	လွိုင်လင်		234	45.883 (37%)	1.285 (1%)	44	45	57.491 (46%)	13.026 (10%)	125.033
ခရိုင်မဝ်မိတ်	မဘိမ်			411			145		40.792 (98%)	41.815
ပလံင်အုပ်	မာန်တုမ်		23.270 (65%)	2.608 (7%)			5.686 (16%)		146	35.916
ပလံင်အုပ်	ဏာမ်သာန်		73.415 (90%)	2.221 (3%)			378		999 (1%)	81.092
ခရိုင်လေန်ခေ	မောက်မေဝ်	1		17.095 (44%)			5	20.464 (52%)	878 (2%)	39.016
ခရိုင်လေန်ခေ	မဝ်နေဝ်	17	505 (1%)	29.792 (72%)	2.749 (7%)	841 (2%)	21	338	4.154 (10%)	41.102
ခရိုင်လေန်ခေ	မာင်ပါန်			8.904 (63%)			7	14.167 (21%)	996 (7%)	14.167
ခရိုင်လွိုင်လင်	မာင်ရှူ	1.068 (2%)	5.565 (8%)	47.132 (68%)	241	1.931 (3%)	245	253	7.889 (11%)	69.601
ခရိုင်လွိုင်လင်	မာင်ကိုင်		26.497 (34%)	45.275 (89%)	198	8	11	2.237 (3%)	319	76.998
ခရိုင်လွိုင်လင်	ဏာမ်စန်		8.531 (7%)	39.594 (40%)	2.289 (2%)	4.636 (4%)	218	14.578 (12%)	18.392 (15%)	119.931
ခရိုင်မဝ်မိတ်	မဝ်မိတ်		2.825 (4%)	22.874 (35%)		361	3.740 (6%)		27.212 (42%)	65.529
ခရိုင်မူသေဝ်	မူသေဝ်	138	12.705 (9%)	57.841 (39%)	2.549 (2%)	9	23.913 (16%)		19.394 (13%)	149.379
ခရိုင်မူသေဝ်	ဏာမ်ခါမ်		40.060 (34%)	47.922 (41%)	106		5.693 (5%)		1.678 (1%)	116.744
ခရိုင်မူသေဝ်	ကောတ်ခိုင်		47.104 (25%)	12.792 (7%)	6.991 (4%)	14	45.224 (24%)		4.349 (2%)	188.844
ခရိုင်တံင်ကျဳ	ညောင်ယှိုဲ		2	14.173 (8%)		3	16	34.541 (18%)	8.777 (5%)	187.157
ခရိုင်တံင်ကျဳ	ဖေဝ်ခုမ်			10.605 (10%)		6		2.526 (2%)	5.416 (5%)	107.841
ခရိုင်တံင်ကျဳ	တံင်ကျဳ			25.966 (6%)	1.795		936	157.509 (40%)	150.722 (28%)	395.759
ဓနုအုပ်	ပေန်တယျ		657 (1%)	547 (1%)			3	8.544 (10%)	2.522 (3%)	83.677
ဓနုအုပ်	ယောဲငါန်			625			8	6.889 (8%)	2.038 (2%)	84.355
ပအိုအ် အုပ်	ပင်လောင်		1.404 (2%)	17.396 (9%)			17	136.978 (74%)	14.344 (8%)
ပအိုအ်အုပ်	ဟဝ်ပုမ်		1.026 (1%)	23.590 (23%)	12			71.196 (68 %)	6.277 (6%)	104.202
ပအိုအ်အုပ်	သဳသာင်			25.382 (17%)			104	146.583 (70%)	10.610 (7%)	146.583
ပံင်သီုဖအိုတ်		115.433