သၟိင်ၜိုပ်ထဝ်၊ ဒွက်ဒိင်
ဒွက်ဒိင်သၟိင်ၜိုပ်ထဝ် ဝွံ ဒှ်ဒွက် ကေုာံ လလှ်ေ ပရူသၟိင်ၜိုပ်ထဝ်ၜါ မဂွံဒုင်ကဵု ပျးဒိုဟ် ကုကျာ်တြဲဂေါတမ အခိင်ကာလ ကျာ်တြဲ မကလိဂွံ ဒစာံ ဝှ် မက္ညပြာပ်လဝ် ဍုင်မန် အတိုင်ဝင်ဍုင်ဗဂေါ ဟံသာဝတဳရ၊၊ ဒွက်ဝွံ ဒှ်ဒွက် မစောဲဗာန် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ် ကောန်ဂကူမန်တအ် မွဲတုဲ ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲတ္ၚဲပရဲ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် မန်တအ် မလှ်ေစဒှ်ရ၊၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် ပ္ဍဲသဘင်ဇၞော်ဇၞော် တ္ၚဲပရဲဂမၠိုင်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ဒိင်ဏအ်မာန်ကီုရ၊၊
သတ်ဒွက်
ပလေဝ်ဒါန်(ၜိုပ်ၜါဝွံဟေင် သြ လၟေင်ဒဒှ် ပိုဲဟီုတွဟ်အာ (ကၠုင်နူဒိုဟ်အဂၞဲ)၃ ဌာန်သ္ၚောဲရအဴ)၂
((ပၠးသၞေင် ဍိုက်ယာန် ရေင်ကာန်ညးၜါ)၂
ပၠးသၞေဝ် ဍိုက်ယာန်ပဝ်ညဳ ဍာ်ၜဳဒဳတိုန် တရဴသ္ၚောဲ သြ ဟွံမဲ သ္ဂောအ်ဇူပၠန် လန်ကၠုင်တရဴဂၠိင်)၂
အလိုန်ဒဳနှဴ ကြဴညာတ်ဗတဳသြန် တန်တဴဂွံဇူ မူလဌာန်ဍန်
ၜိုပ်ၜါတန်ပၠ လက်ထက်ကျာ်ရ လက်ထက်ကျာ်ရ လက်ထက်ကျာ်ရောင်
ရန်တၟအ်လေဝ် ၜိုပ်ၜါ ဟံသာဝတဳ ဍုင်ကျာ်သြဳမန်
(ခါရ ခါဂှ် ကျာ်ဂွံဒစာံဝှ်)၂
(ဂၠု လ္ၚု ဓီု မတ်ဗြဲဍိုက်ယာန် လွဳမာန်နာနာ မတ်ဗြဲဒက်ရုပ် တုပ်ညံင်ဂၠုင်က္ၜင်)၂
(သၟိင်ၜိုပ်ထဝ် ပဝ်ဂၠောဲ (သြ တက်သၞေင်တက်ဇိုင် ညံင်သဘင်ဝေင်ပေါဲ))၂
(နဲဗြုဂမြိင် မိင်ညံင် ကၞုသင်ထဝ် ဝိဇယုတ္တရ ရမ္သာင်လဟိင် လတူသွဝ်)၂
(သြ တၟေင်တၟဟ်လောန်ကာဲ သြ ညးမွဲချူဆာဲ)၂
ဌာန်ဒၞာဲမ္ၚဵု ဂွံညာတ်ဂွံဆဵု မ္ၚဵုရောင်ရလေဝ်အဴ သြ မ္ၚဵုရလေဝ်အဴ၊၊
(လၟေင် ဂၠံင် ဝွံ အာဂတ ပၠတရဴ ကောန်ဂကူဍုင်အရင် ဒုင်တဲထ္ၜလဘာ် ဟံင်ပြာ်ရံင်အာ)၂
သၟိင်တၠဍုင် ဒၞာဲဖန်ဖက် ကိုန်ပိုန်ဒြပ် ညံင်ဂွံအံင်ဇၞး ကေတ်အစောံ ကောန်ဍုၚ်အရင်တုဲ ညံင်ဂွံညဳသာ
သၟိင်တၠဍုင် ဒၞာဲဖန်ဖက် ကိုန်ပိုန်ဒြပ် ညံင်ဂွံအံင်ဇၞး ကေတ်အစောံ ကောန်ဍုၚ်အရင် ဓမံက်တိုန်ကၠာ
(ညံင်ဂွံညဳသာ သၟဟ်သၟန်ခိုင်ကၠိုက်အာ)၂
သြ တ္ၚဲဝွံတ္ၚဲမ္ၚဵု သြ ပိုဲဂွံကၠုင်ဆဵု မိတ်သဟာဲနာနာ ဌာန်ဒၞာဲမ္ၚဵု ဂွံညာတ်ဂွံဆဵု မ္ၚဵုရောင်ရလေဝ်အဴ သြ မ္ၚဵုရလေဝ်အဴ
လဒက်ပတန် ကေုာံ အဓိပ္ပါယ်
ပလေဝ်ဒါန်ဒွက်ဝွံ ဒှ်ဒွက် မလဴပူ ပရူဒဒှ် ပ္ဍဲမွဲချိုန်ခဏ အခိင်ကျာ်တြဲ မဂွံညာတ်ကေတ် ၜိုပ်ၜါဂှ်တုဲ မကဵုပျးဒိုဟ် ဒဒှ်ရ ဒၞာဲဝွံ ဒှ်ဒၞာဲဍုင်မန် ဟံသာဝတဳ မဒှ်ဒတန်သာသနာကျာ် မဂဵုလဟဵုမွဲ ဟီုဂွံရ၊၊ သီုဖအိုတ် နွံၜါပိုဒ် ဟီုဂွံရ၊၊
ပိုဒ်ကၠာဂှ် ချူလဝ် ၜိုပ်ၜါ မပဝ်ကၠုင် နူဒိုဟ်အဂၞဲ ဌာန်ဇမ္ၚောဲ ညးၜါပဝ်ကၠုင် နဒဒှ် ဗီုပြင်မရေင်ကာန် (ညးမွဲ အာဂတ မွဲဗက်လက္ကရဴ ဗီုဂှ်ဟွံသေင်၊ ၜါပဝ် ကဝါန်/ကာန် တုပ်ပ်)၊၊ ပဝ်ကၠုင် နူဌာန်ဇမ္ၚောဲ ဗွဲဒိုဟ်အဂၞဲမ္ဂး ပဝ်ကၠုင် နူဂြိုပ် ဍုင်သဓီု မတတ် ပ္ၚံက်ၜဳမုတ္တမ ဒှ်မာန်ရ၊၊ ညးၜါ ပဝ်အာဒၟံင် လတူဍာ်ၜဳ ဒဳတုဲ ဒၞာဲဇူ ဟွံမဲ၊၊ ဂွံဆဵုကေတ် ဗတဳသြန် (ဗတဳသန် မ္ဂး ဂွံအဓိပ္ပါယ် ဗတဳခိုဟ်သန်၊ ဗတဳသြန် မ္ဂး ဗတဳအသာ်ဂွု အသာ်သြန် ၜါဏအ် ရန်တၟအ် အစာချူဒွက် ဟွံကၠးကွေဟ်ဟ်၊) ဒၞာဲဂှ် ဍန်ဒၟံင်ရ၊၊ အဃောဂှ်ဟေင် ကျာ်တြဲမဂွံညာတ်ကေတ်တုဲ တၟေင်တၟဟ်တုဲ ကဵုပျးဒိုဟ် ဒဒှ်ရ ဒၞာဲဏအ်ဂှ် သဒှ်ဍုင်ကျာ်သြဳဂကူမန် တအ်ရောင်၊၊
ပိုဒ်လက္ကရဴဂှ် ချူလဝ် ပရူသဘာဝ ကေုာံ ဗီုၜိုပ်ၜါဂှ် တက်ဇိုင် တက်သၞေင်တုဲ မဆက်ပဝ်အာ တရဴဂတဂှ်ပၠန်ရ၊၊ ပိုဒ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ပိုဒ် မပယျေဝ်ကဵု ညံင်ဒွက်ဏအ် ဂွံကဠင်ခိုဟ် ဂွံစောဲဗာန် ပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ် ပုရိသာဒ်တအ်ရ၊၊ ပိုဒ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ပိုဒ် မသၠုင်ကဵု အစောံစရာဲကၞေဟ် အစာကၞေဟ်လေဝ် ဟီုမာန်ရ၊၊ ညးချူလဝ် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် မတ်ဗြဲဂၠုဓီု မၞုံကဵု ဗီုပြင်နာနာသာ် မပ္တံကဵု ဗီုရုပ်ဂၠုင်က္ၜင်၊ ပ္ဍဲအကြာဂှ် ရမ်သာင်ၜိုပ်ၜါ မတက်သၞေင် တက်ဇိုင်ဂှ် ဗြုညံင် ရမ်သာင်ကွိင်ကွိုက်ကီုရ၊၊ တုဲပၠန် ကာလၜိုပ်ၜါ စိုပ်လတူကျာ ရမ်သာင်သၞေင်မဗြုဒၟံင်ဂှ် တုပ်ညံင် ရမ်သာင်ကၞုသင် ပ္ဍဲဍုင်သွဝ်ကီုရ၊၊ ဗဗဵုမတ် ဗီုၜိုပ်ၜါ မပဝ်ဒၟံင် လတူကျာ အကြာမတ်ဗြဲဂှ် ကျေဝ်ဆာဲ ညးလဵုမွဲ မကၠုင်ချူဆာဲလဝ်ရော နကဵုရမ်သာင် အမေဍိက် ဒှ်ကၠုင် ပ္ဍဲစိုတ်တေအ်ရ၊၊
ပ္ဍဲကဵု ဒၞာဲမကလေင်ဒယှ်ေ ပိုဒ်ဒုတိယမွဲတဲပၠန်ဂှ် တၞဟ်န ဂွံကိတ်ညဳ ကုတ္ၚဲကၟိန်ဍုင် (ပြည်ထောင်စုနေ့)တုဲ အစာချူဒွက် ဆန်စုတ်လဝ် မစကဵု (လၟေင် ဂၠံင် ဝွံ အာဂတ ပၠတရဴ ကောန်ဂကူဍုင်အရင်) ဂှ်ရ၊၊ ပ္ဍဲကဵု ဗီုတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မ္ဂး စၞးဒယှ်ေပိုဒ်ဏအ်ဂှ် ကလေင်ဒယှ်ေ ပိုဒ်ဒုတိယ မစကဵု (ဂၠု လ္ၚု ဓီု မတ်ဗြဲဍိုက်ယာန် လွဳမာန်နာနာ) ပၠန်မ္ဂး ရှ်သာ ခိုဟ်ဂၠိုင်ရ၊၊
ညးမချူဒွက်
ပလေဝ်ဒါန်အတိုင်မဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကဝးဝဳဇြဳဒဳ ဂကောံအာဲကၟာဲယေန်သၞာင်မန် လၟေင်ၜါ ဂှ်မ္ဂး ဒွက်ဒိင်သၟိင်ၜိုပ်ထဝ်ဝွံ နာဲယှိုဲပျဳ (ဇိုင်ကျာ်) ချူလဝ်ရ၊၊ ကာလမပတိတ် ကဝးဝဳဇြဳဒဳ ဂကောံအာဲကၟာဲယေန်သၞာင်မန် လၟေင်ၜါဂှ် သၟာဒယှ်ေဒွက် အခိုက်တြေံဒယှ် မိမြဟ်သန် ကွာန်လှာ ဒယှ်ေလဝ်တုဲ မၞိဟ်လှ်ေ ၜိုပ်ၜါဂှ် ဒှ် မာံကဴသြန် ကဵု မိကျေဝ်ဆာန်နန် (ကွာန်ဖအံက်)တအ်တုဲ ၜိုပ်ပွဳပွူတအ်ဂှ် ဒှ်နူ ဂကောံအာဲကၟာဲယေန်သၞာင်မန်ရ၊၊
ဝင်
ပလေဝ်ဒါန်
အတိုင်ဝင်မ္ဂး ပ္ဍဲအခိင်ကာလ ကျာ်တြဲ မကလိဂွံ ဒစာံဝှ် နကဵု သက္ကရာဇ်ခရေတ်မ္ဂး ပ္ဍဲဘဳသဳ ၅၈၁၊၊ ကျာ်တြဲပပရိနိဗ္ဗာန် ဂှ် ဘဳသဳ ၅၄၄ (ၜိုတ် ၂၅၀၀သၞာံမတုဲကၠုင်)၊ စတမ်နူဂှ် ညးရိုဟ်စ သက္ကရာဇ်သာသနာ၊၊ ကာလဒှ်ကျာ် အာယုက် ၃၅၊ ဂွံ ၈ ဝှ်၊ အာယုက် ၄၃ စိုပ်ဍုင်မန်၊ ကာလပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် အာယုက် ၈၀၊ ကၠာ ဟွံပပရိနိဗ္ဗာန် ၃၇ သၞာံ စိုပ်လဝ် ဍုင်မန်၊၊ ဟိုတ်ဂှ် ၅၄၄ ဂှ် ထပ်စုတ် ၃၇ တုဲ ပ္ဍဲအခိင် ကျာ်တြဲ မကလိဂွံ (၈) ဝှ်ဂှ် ဒှ်ဘဳသဳ ၅၈၁၊၊ အတိုင်ပ္ဍဲဝင်မ္ဂး ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဒၞာဲဍုင်ဗဂေါ ဟံသာဝတဳဂှ် အခိင်ဍာ်စှ်ေမ္ဂး မံက်ဆ ဒၞာဲၜိုပ်မွဲ ဍုန်ဂွံဟေင်ရ၊၊
ဟိုတ်ဂှ်ရ ဝင်ဝွံ ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုဝင်ပထဝဳ ကေုာံ ဗလးသမၠုင်မုက်ၜဳ (Sea Level) ရ၊၊ အတိုင်ပထဝဳဝင်မ္ဂး ဂၠးတိပိုယ်ဏအ် မလောန်ကၠုင်သၞာံၜိုတ် ၁၁၅,၀၀၀ - ၁၁,၇၀၀ ဂှ် ဒှ်အခိင် ခေတ်ဍာ်ကလောအ် လက္ကရဴအိုတ် မကော်စ Last Glacial Period (LGP) ရ၊၊[၁]
ပ္ဍဲအခိင် ၜိုတ်ဘဳသဳ ၁၉.၀၀၀ (ၜိုတ် ၂၁,၀၀၀ သၞာံ မတုဲကၠုင်)ဂှ် ဂမ္တဴ ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ် ဗွဲသၟဟ် နွံ ၉.၀ ဒဳဂရဳ (၄၈.၂ ဖါရဳဟာက်) ပကိတ် ကုဓါတ်ဂမ္တဴအခိင်လၟုဟ်မ္ဂး ဂံက်နူလၟုဟ် ၜိုတ် ၆.၀ ဒဳဂရဳ ရ၊၊ ဟိုတ်နူဂံက်တုဲ ဍာ် မၞုံ ပ္ဍဲဒေသကၞောတ်ဂၠးတိၜါလပါ်ဂှ် ကလောအ်အာတုဲ ဍာ်မၞုံပ္ဍဲၜဳဂှ် ဇတ်အောန်စှ်ေရ၊၊ ဒေသဒၞာဲဂမ္တဴတအ်ဂှ် ၜဳသဝ်စှ်ေအာရ၊၊ စနူအခိင် the last glaial maximum ၜိုတ် ၂၀,၀၀၀ သၞာံမတုဲကၠုင်မ္ဂး ဓါတ်ဂမ္တဴ ဂၠိုင်ကၠုင်တုဲ ဍာ်ကလောအ်တအ် စလေင်ကၠုင်ရ၊၊ ဍာ်ကလောအ် လေင်ကၠုင်ဗက်ဂှ် ဗလးသမၠုင်မုက်ၜဳ လေဝ် သၠုင်တိုန်ကီုရ၊၊ ဒေသတိဒဵုဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် စိုပ်အာ သၟဝ်ၜဳရ၊၊ ဗလးသမၠုင်မုက်ၜဳ သၠုင်တိုန် ၁၂၅ မဳတာ (၄၁၀ ပေ) ရ၊၊ နူသၞာံၜိုတ် ၂၅၀၀ မတုဲကၠုင်တေအ် စဵုကဵုစိုပ် ၁၉ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဗလးသမၠုင်မုက်ၜဳ ဒေါအ်ညိင်ဒၟံင်တုဲ စိုပ်ခေတ်လၟုဟ် ၁၉ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဟိုတ်နူမၞိဟ်တအ် စကာကၠေင် ဓါတ်ဂမ္တဴဂၠိုင်တုဲ ဂၠးတိဏအ် စကတဴကၠုင်တုဲ လၟုဟ် ဗလးသမၠုင်မုက်ၜဳ စတုဲ ဆက်သၠုင်တိုန်ဒၟံင်ပၠန်ရ၊၊[၂] ရံင်ကဵု ပထဝဳဝင်ဝွံတုဲ ဂၠးတိဝွံ နူမလောန်ကၠုင် ၜိုတ် ၂၁,၀၀၀ သၞာံဂှ် ဒှ်အခိင် ဍာ်မဂၠိုင်တိုန်တုဲ တိတအ်ဂှ် ဗၠိုတ်စှ်ေသၟဝ်ဍာ်ရ၊၊အခိင်ၜိုတ်ဘဳသဳ ၅၈၂(မလောန်ကၠုင် ၜိုတ် ၂၅၀၀သၞာံ) တေအ်ဂှ် ပရေင်ဍာ်ဇၞော်တိုန်ဂှ် ဒေါအ်ညိင်အာ (ဝါ) ဗလးသမၠုင်မုက်ၜဳ တန်ဒေါအ်ညိင်ဒၟံင်တုဲတုဲရတုဲ အတိုင်ဝင်မန် မဟီုလဝ် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် တိဒၞာဲဍုင်ဗဂေါဝွံ နွံသၟဝ်ၜဳဂှ် ဟွံဒးရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရူဝွံ နဒဒှ်ဝင်မွဲ ပိုယ်တအ် စၟတ်သမ္တီဟွံထေက်တုဲ နဒဒှ် ဒဏ္ဍာရဳဂကူမန်မွဲဟေင် စၟတ်သမ္တီထေက်ရ၊၊
ဒဏ္ဍာရဳ
ပလေဝ်ဒါန်ဇၟာပ်ဂကူတြေံ မၞုံကဵုလိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာင်၊ ပြဝေဏဳမသၠုင်တအ် နွံကဵု ဒဏ္ဍာရဳ ညးကဵုညးဖအိုတ်ရ၊၊ ဒဏ္ဍာရဳဂှ် ဗဒှ်ကဵု ပရေင်စောဲလာံ ဆာန်သၟိန် ပံင်ပကောံကဵု ကောန်ဂကူတအ်မာန်တုဲ သၠုင်ကဵုစရာဲဂကူမာန်ရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ နူကဵုဒဏ္ဍာရဳဂှ် ပိုယ်တအ် လ္ၚတ်ကေတ် ပရူစိုတ်စရိုတ် ကေုာံ ဓဝ်ပတှ်ေ ဂကူဂှ် ဂွံတၟာဂလိုင်ကီုရ၊၊
ဒဏ္ဍာရဳ ကျာ်မကဵုပျးဒိုဟ် ကုၜိုပ်ၜါ ပ္ဍဲဍုင်ဗဂေါဟံသာဝတဳဝွံ လဴထ္ၜးဒၟံင် ကုပိုယ်တ္ၚဲဏအ် ဗီုစိုတ်စရိုတ်မန်ပိုဲ ပ္ဍဲအခိင် ညးမဖန်ဗဒှ်ပ္တိုန် ဒဏ္ဍာရဳဏအ်ရ၊၊ ဟီုနကဵုသဘာဝမ္ဂး ၜိုပ်ဂှ် ဂကူမမံင် ပ္ဍဲဍာ်၊ ပ္ဍဲဒဵု ကေုာံ သတ်တၠသၞေင်မွဲဂှ်ရ ယဝ်ရဍောင် ပဝ်ဟွံမာန်မ္ဂး ပ္ဍဲလတူဗလးၜဳလေဝ် စှ်ေဇူဒၟံင်ကီုရ၊၊ တုဲပၠန် နူလတူဗလးဍာ်ဂှ် ကေတ်အသိင် နမဒြေပ်အာ လတူဍာ်တုဲ ပဝ်တိုန်ဂွံဒၟံင်ကီုရ၊၊ ဆဂး ပ္ဍဲဒဏ္ဍာရဳဂှ် ချူလဝ် ၜိုပ်ၜါဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် တကအ်ဗတဳသြန်မွဲ မၞုံဆ ၜိုပ်မွဲဓဝ် မဍန်ရ၊၊ ၜိုပ်ကၟက်ဂှ် ဍုန်လတူတိတုဲ ၜိုပ်ၝောအ်ဂှ် ဍုန်လတူစး ၜိုပ်ကၟက်ရ၊၊ ဟိုတ်နူ မရီုဗင်ရေင်သကအ် ဗီုဏအ် တၟေင်နူ ဗွဲဓမ္မတာဂှ်ရ ကျာ်တြဲညာတ်တုဲ ကျာ်တြဲ ဒးပကာဂအီတုဲ မဂွံကဵု ပျးဒိုဟ်ရ၊၊ ယဝ်ရၜိုပ်ၜါ မၞုံဒၟံင် ဗွဲဓမ္မတာမ္ဂး ဟွံဒှ်အရာတၟေင်ရ၊၊ ဆဂး ပ္ဍဲခေတ်ဗွဲကြဴ ကုညးမစှ်ေစိုတ် မၞိဟ်ဗြဴပါရမဳမယုတ်သဝ် နူမၞိဟ်တြုဟ်တအ်ဂှ် လညာတ်ဝွံ ဒစဵုဒစးတုဲ ဟီုၜိုပ်ၜါ ဍုန်မွဲစွံရ၊၊
အတိုင်ဒဏ္ဍာရဳဂှ်မ္ဂး ညံင်ရဴဒွက်မချူလဝ် (ပၠးသၞေင် ဍိုက်ယာန် ရေင်ကာန်ညးၜါ) ရေင်ကာန်ညးၜါ ဟီုဂှ် ညးမွဲအာဂတ ညးမွဲဗက်လက္ကရဴ ဟွံသေင်၊ အာမွဲစွံ၊ မဂွံအဓိပ္ပါယ် မၞိဟ်တြုဟ်ကီု မၞိဟ်ဗြဴကီု ပၠတရဴမွဲစွံရ၊၊ တုဲပၠန် ကာလဍောင်ဇူမ္ဂး (ဝါ) ကာလဒးဒုင်ဒဒိုက်မ္ဂး မၞိဟ်ဒြဟတ်ဍိုန်ဂှ် ကဵုအခေါင်ခိုဟ်ရ၊၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ညးမွဲကုမွဲ ဒးရီုဗင်ရေင်သကအ်ရ၊၊ လတူမၞိဟ်ဒြဟတ်မဍိုန်လျဂှ် ဗိုင်ရီုဗင်ကဵုရ၊၊ မတုပ်ကဵုအဓိပ္ပါယ် မန်ရီုမန်ကီုရ၊၊ ဗြဲကျာထတ် ဒၞာဲဍန်ဂှ် ဒှ်အရာလက်သန် ပရေင်ဒစဵုဒစး (ဝါ) ပရေၚ်မဒးလုပ်ပေါဲဗတိုက် ဂွံလက်သန်ဗီုဏအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲအခိၚ် မဒးလုပ်ပေါဲဗတိုက်ဂှ် ညးမွဲကုမွဲ ရီုဗၚ် ထ္ၜလဘာ် ကုညးဒြဟတ်ထတ်ဂှ် ကဵုဒၞာဲ ကုညးမဍိုန်လျရ၊၊ ပွမရီုဗင် ထ္ၜလဘာ် ရေင်သကအ် ဗီုဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာတၟေင် ၜိုန်ရကျာ်သၟိင်အရှန် မၞုံကဵု အိန်ရဳမွဲကီု အေင်ဟွံမာန် ဒးပကာဂအီရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒဏ္ဍာရဳဝွံ ကဵုဂလာန်ဒၠောအ်ဗတောန် ကုပိုယ် ပွမရီုဗင်ထ္ၜလဘာ် ရေင်သကအ်၊ ကုညးမဍိုန်လျ ဒုင်ဂိတုဲ ကၠောန်အာမွဲစွံမ္ဂး ဒှ်အမ်သဝ် ကျာ်သၟိင်အရှန်ရ၊၊ မွဲပၠန်ဂှ် ဒဒှ်ရ တိဍုင်ဗဂေါဝွံ ဒှ်တိဍာ်ဂကူမန်ဇေတ်တ် စဵုကဵု ကျာ်တြဲကီု ပလဝ်ဒတန် ဟီုလဝ်ရ၊၊
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ Clayton, Lee; Attig, John W.; Mickelson, David M.; Johnson, Mark D.; Syverson, Kent M. "Glaciation of Wisconsin" (PDF). Dept. Geology, University of Wisconsin
- ↑ Lambeck, Kurt; Rouby, Hélène; Purcell, Anthony; Sun, Yiying; Sambridge, Malcolm (2014). "Sea level and global ice volumes from the Last Glacial Maximum to the Holocene". Proceedings of the National Academy of Sciences. 111 (43): 15296–15303. doi:10.1073/pnas.1411762111. ISSN 0027-8424. PMC 4217469. PMID 25313072.