ဥတ္တမရမ္ဘ၊ ကျာ်ဇၞော်အစာအစွောအ်

ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဥတ္တမရမ္ဘ (ယၟု ပြာကတ်တဴ ကျာ်ဇၞော်အစွောအ်) ဝွံ ဒှ်အစာကဝိမန် ပြာကတ်အိုတ် ပ္ဍဲ ဝင်လိက်ပတ်မန်တုဲ နကဵု ကျာ်ဇၞော် ချူခၞံလဝ် လိက်သီုဖအိုတ် နွံၜိုတ် ၁၃၄ ကၞပ်ဒှ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်ဝွံ က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲရးဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၀၆၁၊ ဗွဲကြဴ သၟိင်အဿဘုံမသာရ ညးမပိုင် ကွာန်အခေါန်ထဝ် (လၟုဟ် ဍုင်သောဲကျေန် (ရွှေကျင်မြို့) ရးဗဂေါ) ပ္တန် ဘာမွဲ ပ္ဍဲကွာန်အခေါန်ထဝ် (ဗွဲမဂၠိုင် ကော် ကွာန်ဆက်တိတ်)တုဲ ကဵုဒါန် ကုညးရ။ ဟိုတ်မဂွံဒှ် ညးမနွံပိုန် ဘာအစွောအ်တုဲ ယၟုညး ပြာကတ်တဴ ကျာ်ဇၞော်အစွောအ် ရ။ အခိင်သၞာံ ၁၇၃၉ (သက္ကရာဇ် ၁၁၀၂) ဂှ် ဟိုတ်နူ ဍုင်ကွာန် ကတံင်ကတဴတုဲ ကျာ်ဇၞော် ဒးပြံင်အာ ပဒတဴ ပ္ဍဲဖာဗြ ၜိုတ် ၇-၈ ဂိတု။ သၞာံ ၁၇၅၇ (သက္ကရာဇ် ၁၁၁၉) အခိင် ဍုင်မန်ဟံသာဝတဳလီုဂှ် နကဵု အလဵုဇကု ကျာ်ဇၞော် ဂွံဆဵု ဂွံတီကေတ်လဝ်တုဲ ပရူဍုင်ဟံသာဝတဳလီုဂှ် သက်သဳ နကဵုလိက် နကဵုဘာသာမန်မ္ဂး က္လိဂွံ နူကဵုညး ဂၠိုင်အိုတ်ရ။ သက္ကရာဇ် ၁၁၃၈ ဂိတုကထိုန် ၈ မမံက် တ္ၚဲသိုက်ဂှ် ကျာ်ဇၞော် ချူ လိက်ပ္တံပါရမဳ၊ ပ္ဍဲဘာအစွောအ် ကွာန်အခေါန်ထဝ်။ အခိင်ဂှ် ကျာ်ဇၞော် က္လိဂွံ အာယုက် ၜိုတ် ၇၇ သၞာံရ။

ဘဝသၟတ်

ကျာ်ဇၞော်အစာ ဥတ္တမရမ္ဘ ဝွံ က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲ ၜိုတ် သၞာံ ၁၇၀၀ (သက္ကရာဇ် ၁၀၆၁)၊ ထေင်ကေတ် ပ္ဍဲဍုင်ဗဂေါ။ ဗွဲမဗဗွဲ ကုအဝဲ မံင်ဘာ၊ ပထပိုယ်၊ ပခမဳတုဲ ဂွံကတ်လ္ၚတ်လဝ် လိက်လောကဳ လောကုတ္တဵုနာနာသာ်ရ။ စပ််ကဵု ပရူဘဝသၟတ်ညးတုဲ ညးချူလဝ် ဗီုဏအ်ရ။

"သုတ်ဝိနဲစိ အဘိဓမ္မာ ဂွံကတ်စွံလဝ် ဓဝ်ဝါသၞာ ဓဝီုတြဴကၞာတ် ဂွံညာတ်တုဲကၠာ ကြက်အဒိန်က္ဍဝ် သံင်ဝစ္ဆဝ်ကၠာ ဂှ်ကွတ်တံဂှ် ဗဒဟ်ဝါသၞာ ပုတ်ဂၠတ်ပါန်ခဳ စေတဳဂၠိုင်ဝါ ဓဝ်လေဝ်ဂွံတွံ ပျဟ်စိုတ်လိုက်ဗာ ဂၠိင်ဝါတုန်သၟတ် ဂွံလ္ၚောတ်ကၠာ ကွတ်တံသၟတ် လ္ၚောတ်ဂၠိုင်ဝါ နူအဲသွတ် ဂွံကတ်သုတ်ဒါ ပိတကတ်စိ သီုပိပြာကာ ပြကိုဟ်ဗဟဳ ကဒဴပ္ညဳဏာ ပြကိုဟ်ဗေဒင် စင်ခြင်ချပ်အာ အဲဂွံကၠောန်ဗ္ဒဟ် ဂၠိုဟ်စမှာဝါ ကွတ်ဗဳသ္ကဝ်ကၟပ် ပြာသာတ်ဇြပ်ဘာ ဂၠိုင်ဝါကၠောန်သၟဟ် ဒှ်ဝါသၞာ လ္ၚောတ်ကျာ်သမတ် ဝိပဿဏာ လောကဳဗာဟဳ ဇၟာပ်ကွတ်ပ္ညဳဏာ ဗ္ဒဟ်ဝါသၞာ မြာအိုတ်တုဲရ။" ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ရးမန် သီုပိဂှ် နွံသၟဝ် သၟိင်ဗၟာအင်ဝ တၞောဝ်သၟိင်ညောင်ယာမ် (ညောင်ရမ်းမင်းဆက်) ရ။

မနွံပိုန် ဘာအစွောအ်

သၟိင်အဿဘုံမသာရ ညးမပိုင် အခေါန်ထဝ် သြိုင်ဘာမွဲ ပ္ဍဲကွာန်ဆက်တိတ် (အခေါန်ထဝ်)၊ တုဲ ကဵုဒါန် ကုခမဳဥတ္တမရမ္ဘ။ ဘာဂှ် ညးကော်စ ဘာအစွောအ် (လဆောဝ်ချူ သွောအ်/သွောံ)။ ဟိုတ်ဒှ် ညးမနွံပိုန်ဘာဂှ်တုဲ ယၟုညးလေဝ် ပြာကတ်တဴ နကဵုယၟု ကျာ်ဇၞော်အ္စာအစွောအ် (ဝါ) မနွံပိုန်ဘာအစွောအ်ရ။ ကာလညး မကလိဂွံအာယုက် ၂၅ အခိင်မမံင်ဒၟံင် ပ္ဍဲဘာအစွောအ်ဂှ်ဟေင် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၀၈၆ ဂိတုပုဟ် ထပှ်စွေက် တ္ၚဲစန်ဂှ် ညးခၞံ လိက်ဝါရဝေါင်သ မွဲကၞပ်ရ။ ကွာန်ဆက်တိတ် ဟီုဂှ် ဒှ်ကွာန်မဗဒှ်တၟိ၊ ကွာန်ဏအ်ဂှ် နကဵုယၟု ဗတ်မန်မ္ဂး ညးခုတ်ခဴလဝ် ကွာန်အခေါန်ထဝ်၊ နကဵု ဗတ်ဗၟာမ္ဂး ညးကော်စ သောဲကျေင် (ရွှေကျင်) နွံ ပ္ဍဲရးဗဂေါရ။

ဍုင်ကွာန်ကတံင်ကတဴ

သၞာံ ၁၇၃၉ (သက္ကရာဇ် ၁၁၀၂) ဂှ် ဂလာမဏိပူရ် (ကသည်း)တအ် ကၠုင်ဗတိုက် ဍုင်အင်ဝတုဲ သီဂွံအာ ရးသေတ်ကာင် (စစ်ကိုင်းတိုင်) ရ။ မြုဝေါန်ဗၟာ မစဍုင်ဗဂေါ နာဲသာအံင် (ငသာအောင်) ဂွံတီကေတ် ပရူဂှ်တုဲ ညး လလောင်တြး ဍုင်ဗၠးၜး ပ္ဍဲဗဂေါ၊ သက္ကရာဇ် ၁၁၀၂ ဂိတုဇှ်ေ ဗပေင် တ္ၚဲဗြဴဗတိဂှ် ညး ဂစိုတ်ထောအ် စာရေဂဳ စက္ကာဲ နာဲထံင်တအ်တုဲ ပသၟိင်ဨကရာဇ် ပ္ဍဲဗဂေါရ။ သၟိင်သာအံင် ဒှ်သၟိင်တုဲ ဗလးဏာ သရာဲပၞာန်မန်တအ် ကဵုအာဗတိုက် သြေင်။ ဆဂး သရာဲပၞာန်မန်တအ်ဂှ် စိုပ်သြေင်တုဲ ဟွံဗတိုက်၊ စၞးဂှ် ဒက်မိတ် ကုသြေင်တုဲ က္လေင်ပၠန် ကုသၟိင်သာအံင်။ သၟိင်သာအံင် ဂွံဒှ်သၟိင် မွဲဂိတုလပါ် ပ္ဍဲဂိတုဒဂိုန် မွဲမမံက် တ္ၚဲအဒိုတ်ဂှ် မန်တအ် ဂစိုတ်ထောအ် သၟိင်သာအံင်ရ။ ပရူ နာဲသာအံင် မလလောင်တြးဗၠးၜးဂှ် မြုဝေါန်ဗၟာဂမၠိုင် မနွံ ပ္ဍဲပြန်၊ ဓနုဖြူ၊ ဟင်္သာတ သီုဖအိုတ် ပ္ကောံဂွံ မြုဝေါန်ဗၟာ ၉ ကၠုင်ဗတိုက် ဗဂေါရ။ ပၞာန် ၉ ဍုင်ဂှ် ဗိုင်လဝ် မ္ၚးဍုင်ဗဂေါ၊ တုဲပၠန် နကဵု သၟိင်ဗၟာအင်ဝ မဟာဓမ္မရာဇာဓိပတိ လေဝ် ဗလးနင် အမူဒေအ်ဇကု (မင်းရဲကျော်ခေါင်) ကေုာံ ကောန်ပၞာန် ၅၀၀၀ ဂှ်လေဝ် စိုပ်ကၠုင်ပၠန်တုဲ နကဵုမန်ဂမၠိုင် ပ္အပ်ကဵု ကောန်ဇာတ် သၟိင်သာအံင် ကုမင်ရာဲကျဝ်ခေါင်တုဲ ဒုင်သစ္စာ ကု မင်ရာဲကျဝ်ခေါင် ရ။ မင်ရာဲကျဝ်ခေါင် ပ္အပ် ဍုင်ဗဂေါ ကုမြုဝန်သြေင် မင်ရာဲအံင်နိင်တုဲ ကလေင်စဴအာ အင်ဝပၠန်ရ။ မင်ရာဲအံင်နိင်ဂှ် ပဂွံသၟိင် ပန်ဂိတု ၂၀ တ္ၚဲ၊ ဂိတုမြေက္ကသဵု ၁၁ မမံက် တ္ၚဲအင္ၚာဂှ် မန် ကဵု သေံကောဲ ပံင်ကောံတုဲ ဂစိုတ်ထောအ်ပၠန်ရ။ ဗွဲကြဴ သၟိင်သေံကောဲ ဂွံယၟု သၟိင်ဓဝ်ဗုဒ္ဓကေသဳ ဂွံဒှ် သၟိင်ဨကရာဇ်ဍုင်ဗဂေါရ။

ပ္ဍဲအခိင် ဍုင်ကွာန် မကတံင်ကတဴဒၟံင်ဂှ် ကျာ်ဇၞော် ကေုာံ ကောန်ဍုင်ကွာန်လ္ၚဵု ဒးပြံင်အာမံင် ပ္ဍဲ ကွာန်ဖာဗြ။ နူကဵု ဖာဗြဂှ် ကာလဍုင်ကွာန် က္လေင်ၜိုဟ်သြိုဟ်ပၠန်ဂှ် ညးက္လေင်စဴကၠုင် ပ္ဍဲဘာညးတြေံ ဘာအစွောအ်ဂှ်ရ။ ကာလမကလေင်စဴစိုပ်ဘာတုဲ သွက်ဂွံဗတောန်ကွးဂမၠိုင် လိက်လောကသိဒ္ဓိ မူတြေံဂှ် ဂၠာဲဟွံဂွံတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၁၀၂ ဂှ်ဟေင် ဂိတုမာ် ပိ မမံက် တ္ၚဲဗြဴဗတိဂှ် လိက်ဂှ် ညးကလေင်ခၞံတၟိပၠန်ရ။

ရံင်ကဵု ဗီုညးမချူလဝ် ပ္ဍဲ လိက်လောကသိဒ္ဓိ ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၁၀၂ ပ္ဍဲဗဂေါဂှ် ဍုင်ကွာန်ကတံင်ကတဴတုဲ ညး ပြံင်အာမံင် ဖာဗြ၊ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် သၟိင်ၜိုပ် သြိုင်ဘာမွဲ ပ္ဍဲကွာန်အစွောအ်တုဲ ညးအာပဒတဴ ပ္ဍဲကွာန်အစွောအ်။ အခိင်ဂှ် ညးကလိဂွံ ၂၁ ဝှ်။

ဟံသာဝတဳလီု

ကျာ်ဇၞော် က္လေင်စိုပ် ဘာတုဲ ပွိုင် ၁၇ သၞာံ ဆက်ခၞံအာပြကိုဟ် ဗ္တောန်အာ ကွးဂမၠိုင်တုဲ စိုပ်သၞာံ ၁၇၅၇ (သက္ကရာဇ် ၁၁၁၉) ပၞာန်ဗၟာအံင်ဇဲယျ လုပ်ပလီုဍုင်ဟံင်သာဝတဳဂှ် အတိုင် ညးမချူလဝ် ပ္ဍဲလိက် ရာဇာဝံသသံခိပ် ဂှ်မ္ဂး "ကာလဂှ် အိုတ်ဂမှဳဍုင်ရး မတဴမ္ၚးဍုင်တေံဂှ် ကၠုင်ကောံ ပ္ဍဲဍုင်ဗဂေါဝွံ သီုဖအိုတ်တုဲ ဗၞတ်ပိလ္ၚီပြင်ရ။ သၟီဗမာ ဂွံဍုင်ဗဂေါတုဲ ဂစိုတ်ကၠေံ ဂမှဳဖအိုတ်ရ။ ဆဂမှဳ မတဴဇိုင်ဂၞိင် ဗၟံက်ဍုင်သတိုင် ဗာန်ဆက်တိတ်ဂှ် ဒဴကၠောံအာ မတ်တၟတုဲ လောပ်အာ ဍုင်သေံလဗုန်ဇင်မှာဲတေံဂှ် မဂွံဗၠးဂစိုတ်ရ။" ပ္ဍဲကာလဂှ် ကျာ်ဇၞော်နွံ ပ္ဍဲဘာအစွောအ် ကွာန်ဆက်တိတ်ဂှ်တုဲ ဂွံဗၠးဂစိုတ်ဂှ် ပြာကတ်ဒၟံင်ရ။ ကွာန်ဆက်တိတ် (ကွာန်အခေါန်ထဝ်)ဝွံ နွံဗၟံက် ၜဳဗတာင် (သတိုင်)ဂှ် နူကဵု လိက်ဏအ် ပိုယ်ဂွံတီကေတ်ရ။

သက္ကရာဇ် ၁၁၃၈ ဂိတုကထိုန် ၈ မမံက် တ္ၚဲသိုက်ဂှ် ကျာ်ဇၞော် ချူ လိက်ပ္တံပါရမဳ။ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်ပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲဘာအစွောအ်၊ ကွာန်အခေါန်ထဝ်ဖိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ကျာ်ဇၞော် က္လိဂွံအာယုက် ၇၇ သၞာံဒှ်ရ။

ကဝိ

ကျာ်ဇၞော်ဝွံ ဒှ်ညးမစိုန်သကီု ပ္ဍဲလိက်မန် လိက်ပါဠိရ။ လိက်တြေံတအ်ဂှ် ဝါကျယောင်ယာကၠုင်မ္ဂး ညးကလေင်ဇန်တၟိကီု၊ လိက်မစပ်ကဵုပိဋကတ်ပိ နူပါဠိဂှ် ညးစၠောအ် နကဵုဘာသာမန် နကဵုလင်္ကာ ကော်ဂး လိက် လေဝ်ကီု နကဵုအရေဝ်ပလးလေဝ်ကီုရ။ ဥပမာ ဇာတ် ၅၅၀ ဂှ် နကဵုအရေဝ်ဗလး ကော်ဂး သၠပတ်။ လိက်မစပ်ကဵု ဝင် ဂကူမန်လေဝ် ချူခၞံလဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ရ။ စိုပ်သက္ကရာဇ် ၁၁၂၈ ဂိတုမြေက္ကသဵု ၁၂ မမံက် တ္ၚဲစန်ဂှ် အခိင်ကျာ်ဇၞော် မကလိဂွံ အယုက် ၆၇ ဂှ် ကျာ်ဇၞော် ခၞံ ပြကိုဟ်ရာဇာဝင် (ရာဇာဝံသသံခိပ်)။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၁၃၀ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် ၅ စွေက်ဂှ် ကျာ်ဇၞော် ခၞံ လိက်နယသၟတ်ဒြဳ။ လိက်ညးလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဒးဒုင်ကၠေအ်အာကီု၊ လီုအာကီုတုဲ ဗွဲကြဴ လိက်တအ်ဂှ် တြေံအာကီုတုဲ အစာတၟိတအ် ကလေင်ဇန်တၟိလေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။ အတိုင်လိက် Venerable Master Afoh, The Great Mon Poet (2019) မ္ဂး ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ညးတအ် ပ္ကောံဂွံလဝ် လိက်ကျာ်ဇၞော်အစွောအ် သီုဖအိုတ် နွံ ၁၃၄ ကၞပ်ရ။

တင်ဂၞင်ဂမၠိုင်

သၟဝ်ဝွံ ဒှ် လိက်ကျာ်ဇၞော်အစာ မခၞံလဝ် (ဝါ) လိက်ကျာ်ဇၞော်ကလေင်ဗဟဵုလဝ်တုဲ ဗမံက်လဝ်ယၟုညး ၜိုတ်ဂၠာဲဆဵုကေတ်ရ။

လိက်လောကသိဒ္ဓိ ၁၁၀၂ လိက်ဝွံဆန်ဗ္ဒဟ် ဟီုတွံမွဲတောင်၊ သက္ကရာဇ်ရောင် မွဲတောင်ဟီုအာ၊ သက္ကရာဇ်တၞံ ပ္ဍဲလ္ၚီကၠံၜါ ဂိတုမာ်ဟေင် ပိမံက်သေင်ဟာ၊ တ္ၚဲဗြဴဗတိ ဆန်အာဒိကၠာ၊ လက်ကုံဟွံခြာ ပ္ဍဲအခါဆန်၊ ဒေသဌာန်ကီု ပိုဲဟီုပျးပၠန်၊ ရးဍုင်ဟံသာ လလောင်ပြာသန်၊ ကွာန်အစွောံမာ နာမခုတ်ပ္တန်၊ ခုတ်ယၟုပကာန် တလကွာန်ပၠန်၊ ၜိုပ်ၜါအသဝ် သၟိင်ဓဝ်ခုတ်ပ္တန်၊ သ္ဍိုက်ရတ်ပိကၠာ သဒ္ဓါလောန်သန်၊ သိုင်ဘာမွဲဟေင် ဇရေင်ကွာန်ပၠန်၊ ပ္ဍဲဘာဂှ်ပြဲ လိက်ဝွံအဲဆန်၊ လောကသိဒ္ဓိ ဒမၠိခုတ်ပ္တန်၊ စိုပ်ဒတုဲလိုက် ဒိုက်သိုက်ဟွံခၠန်၊ ဝွံယၟုလိက် တိုင်ပမိက်ဇန်၊ မူဟိုတ်ရောဂး လိက်ဝွံဒးဆန်၊ နူအာဒိပၠန် ဍုင်က္တဴလောန်က္ဍင်၊ ဍိက်သၟိင်ဗၠာဲသၟိင် အနိင်တမၞင်၊ ဟွံမွဲကုဒုဟ် ပဒုဟ်ဇၟာပ်တင်၊ ကတဴကတာန်က္ဍင် ဇၟာပ်တင်အခါ၊ သာ်ဝွံတုန်ဂှ် အာဒိဒှ်ကၠာ၊ ကာလဂှ်ရော ပ္ဍဲဗဂေါမာ၊ နာဲသာအံင်ပ္ညုင် စဍုင်ဟံသာ၊ ဂွံဒှ်မြုဝန် ပိုင်မန်ဗမာ၊ ဟိုတ်စံင်ပၠေင်ညး လုံဍုင်ရးကၠာ၊ သရာံပါပ်အိုတ် ရာန်သကိုတ်သာ၊ မံင်ဟွံပိုင်ပ္ကာန် ဒုင်ဟွံမာန်ကၠာ၊ တုဲက္တဵုဒှ်ဟေင် သပုန်သေင်ဟာ၊ ဒဒှ်ပိုဲကီု ဟီုပၠန်မွဲဝါ၊ ပြံင်တၞဟ်ဟာန် ဌာန်ဖါဗြကၠာ၊ ဟိုတ်သာအံင်ဟေင် ပုန်အာသေင်ဟာ၊ နူဖာဗြဂး ပိုဲဒးပြးအာ၊ လိက်ပတ်အိုဿီု ထောံကၠေံသီုဘာ၊ ပိုဲအာစိုပ်သွံ ကွာန်အစွောံမာ၊ ပ္ဍဲအစွောံဟေင် မံင်တဴသေင်ဟာ၊ သၟိင်ၜိုပ်အသဝ် သိုင်လဝ်ကဵုဘာ၊ ပ္ဍဲဘာဂှ်ပၠန် ပိုဲတန်ဒၟံင်ကၠာ၊ ကောန်ညးအစွောံ ဂၠိုင်တိတ်စွံဘာ၊ ကဵုဗတောန်သၟတ် လိက်ပတ်ဇၟာပ်ရာ၊ လိက်တရေံဂး ထောံအိုတ်သ္အးအာ၊ လိက်ပတ်ဟွံမွဲ ပ္ဍဲဌာန်ဂှ်မာ၊ သိက်အဲပဒး ဂွံပ္ကတ်ကွးဘာ၊ ဂးတုဲအဲပၠန် ဆန်ပ္တိတ်လင်္ကာ၊ အဲဆန်လိက်ဂ္ညိ တၞံအာဒိကၠာ၊ ဝှ်အဲမဒှ် ကာလဂှ်မာ၊ ၜါစှ်ောမွဲဝှ် တိတ်ဒှ်ဟွံခြာ၊ အဲနွံပိုန်ဟေင် အစွောံသေင်ဟာ၊ သွက်ဂွံဗှ်ကၠဟ် ဂွံပ္ဍေန်ပ္ဍဟ်အာ၊ သွက်ဂွံသှ်ဇျာဲ လံလာဲဗွဲသွာ၊ သွက်ကောန်ကွးဘာ တီအာဂတ၊ သၟိက်ကဵုကွးဘာ ပညာစဳခၠ၊ သၟိက်ကဵုညာဏ်သၠဲ နဲပကာရ၊ သၟိက်ကဵုဂွံကၠာ ပညာက္ဍင်ပြ၊ ပညာနွံဟေင် စဳရေင်သဗ္ဗ၊ ပညာနွံသၟတ် လေပ်ကွတ်စဳခၠ(...)။

လိက်ဝါရဝေါင်သ ၁၀၈၆

လိက်ဝွံကျာ်ဇၞော်အစွောအ် ခၞံလဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၀၈၆ ပ္ဍဲကွာန်ဆက်တိတ်ဂှ်တုဲ ဗွဲကြဴမၞိဟ်မွဲ ကလေင်ဇန်လဝ်တၟိပၠန်ရ။

(…)လိက်ဝွံဆန်ဗဒှ် တိုင်တွံဂုန်၊ သက္ကရာတ်တုန်ဟီုပ္ဍုဟ်လဝ်သၟဟ်၊ လ္ၚီတုန်ဂှ် ဒစာံစှော်တြဴ (၁၀၈၆) ဂိတုပုဟ်ရောင် ဟွံယောင်သ္ဘဴ ထပှ်စွေက်အဴ ဟီုတဴဟွံမှာ၊ တ္ၚဲစန်သေင်ဟာ ကၠာဟွံပၠိုတ်သၟဟ်၊ ဆန်ကာလဂှ်တုဲအိုတ်သၟဟ်န်၊ မူဂးဒေသ လိက်ဝွံညးဆန်၊ ရးဍုင်ဟံသာ ပြာကတ်လောန်ထောန်၊ ကွာန်ဆက်တိတ်ရ နာမခုတ်ပ္တန်၊ ပ္ဍဲဗ္တီဇာ ဒၟံင်မှာဇန်၊ သြာဲခေါန်ရ မူလကွာန်ပၠန်၊ အဿဘုံမ သာရခုတ်ပ္ညန်၊ တၠညးကၠာ ဒုင်ယၟုပၠန်၊ ပိုင်အခေါန်ထဝ် အံသဝ်က္ဍင်သန်၊ သြိုင်ဘာမွဲဟေင် ဇရေင်ဂှ်ပၠန်၊ ပ္ဍဲဘာဂှ်သၟး လိက်ဝွံညးဆန်၊ ဝါရဝေါင်သ နာမခုတ်ပ္ညန်၊ နွံပိုန်ဘာအသွောံ ဆန်စွံလဝ်ပၠန်၊ မူပၟိက်သၟး လိက်ဝွံညးဆန်၊ နူကၠာတေံပၠန် ညးဆန်မွဲဝါ၊ ပိုန်ဗျန်မူလ ယတိယောင်ယာ၊ ဒကုတ်ဖလှုတ် ဇၟောဝ်သ္ဂုတ်ကၠာ၊ ဟွံဍာံပြညိ ဂၠိုင်မြိပတ်အာ၊ သၟိက်သ္တပ်ညိတၟိမွဲဝါ၊ ဟိုတ်ဂှ်တုဲမှာ ဆန်လဝ်ကၠာရောင်။ (…)

ရာဇာဝံသသံခိပ်၊ ၁၁၂၈

(…) ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၁၂၈ ဂှ် ဂိတုမြေဂ္ဂသဵု၊ ၁၂ မၟံက်၊ တ္ၚဲ ၁ဂှ်၊ ပြကိုဟ်ရာဇာဝင် မဒှ်တၞောဝ်ဒတောဝ်သၟီ အဆက်ဆက်တေံဂှ် တၞံနဒတုဲမြမောဝ်မှာဇန်တံညးဂမၠိုင် ဗွဲကမၞန်ဟေင် အဲနွံပိုန်ဘာအစွောံ စဳရေင်လဝ်တုဲတုဲ။

လိက်သၠပတ်ပေါရဏံပေါရဒါံ၊

(နွံပိုန်အစွောံ ဖျေန်ဒလိုအ်လိုက်ဗါ၊ (…)

လိက်နယသၟတ်ဒြဳ၊ ၁၁၃၀။

လိက်ဝွံကျာ်ဇၞော်အစာ ခၞံလဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၁၃၀ ဂှ်တုဲ ညးမွဲမွဲ ကလေင်ခၞံတၟိလဝ်။

(…) ကဝိမစိုန်ဒှ်တဝ်စရှ်ဂၠိုင်ကျာ်သြဳ အသွောံဝိဟာရ ထာဏမှာ(သောဂဳ၊ ဘိက္ခုဂကောံသင် လ္တူသ္ဒင်ဂြဳ၊ ဆန်လဝ်လိက်နာမ နဲယျသၟုဂြဳ၊ နဲဗီုမှာသၟိတ် ဗတ်မန်တိတ်ဟီုပညဳ၊ ပိုတ်ဗျန်ဝက်ကျတုန် နဲဗီုသုန္ဓရဳ၊ ဂလာန်မဒှ်ကြက် နဲဗီုအိန်တက္ခဳ၊ ရုန်တွိုန်လောကဳဂၠာဲပ္ညဳနဲအခဝ်၊ ဂိုန်တၞက်လင်္ကာဆန် ဟီုဖျေန်ဇမန်လဝ်၊ သတ်ဇန်တိက္ခညာန်နဳ ဒါန်ဒှ်အသဝ်ရး၊ ဟံသာဝတဳမြုဍုင်ကျာ်သြဳထဝ်၊ ဟီုဖျေန်ဇမန်လဝ် ညံင်ထဝ်နာဲရဳကာ၊ တၞံသက္ကရာတ်ဂှ် လ္ၚဳကၠံပိစှော်ကၠာ (၁၁၃၀)၊ ပ္ဍဲဖဝ်ရဂိုန်တန် မသုန်စွေက်မြာ၊ သိုက်ကြပၠိုတ်လောန်ညိ နာဍဳပိဟွံခြာ၊ ပါတ်ဇပင်ဇလံဒၟံင်ပၠန် ဂးပန်ဗိဇ္ဇနာ၊ ပိပြာန်အဒဝ်ကၞာတ် ဟောရာတ်ပသမာ၊ တြိယင်စန္ဒခုတ် နဝင်ဗုဒ္ဓဝါ၊ ဒွါဒသသိုကြ္ကကြဳသင်အဒိတ်တျာ၊ ဆတ္တတြဳသင် စန်သတ္တပ္ညန်ဗုဒ္ဓါ၊ သုရပိုတ်ဗုဒ္ဓဂြဟပိုတ်ဗုဒ္ဓါ၊ ဒိတှဳပန်ပြဲ ဂ္ညိဟတှိနက္ခတ္တာ၊ စန္ဒကောံလက်သၟဟ် လက်တူဒှ်အခါ၊ ဇၟန်ရုပ်အခဝ် ပ္တိုန်လဝ်ပ္ဍဲရိုတ္တာ။ (…)

သၠပတ်အဓာန်မသုန်ရောင်

(…) အဲနွံပိုန် ဘာအစွောံ သၟိက်ဂွံစိုပ်ဍုင်ဇၞော်နီဗာန်၊ လၟေင်တဝှ်ဂလာန်အကြီုမေတ္တဲယသုတ် မကတဵုဒှ်ဂတဂှ်၊ တၞံနသ္ကဵုဒှ် ဒတုဲမြမဝ် ဇန်တအ်မတဴပ္ဍဲသံသာ လၟေင်အဓာန်မသုန်ဂှ် အဲပ္ညီပ္ညပ်ဇန် သတုပ်လဝ်ကၠာတုဲ၊ ဗွဲကြဴဟေင် အဲစီရေင်ပ္ညီပ္ညပ်လဝ် သွက်ကောန်ဂကူတံညးဂမၠိုင်ညိအဴ။ (…)

သ္ကေံဇာတ်ဝိဓူရ နဝဇာတ်

(…) အဲနွံပိုန်ဘာအစွောံ၊ ဝေင်ထောံကၠေံဓဝ်လၞုဟ်၊ ဂိုင်ပ္ၚုဟ်လဝ်ဓဝ်သဒ္ဓါ၊ မေတ္တာ ကရုဏာပ္ဍဲဇန် ကောန်ဂကူတၠဝါသၞာတံညးဂမၠိုင် မၞံုပၟိက်ကုဒတုဲမြမောဝ် သၟိက်ဂွံပ္တန်လဝ်သာသၞာ ဒလောံဗ္တောန်ကျာ်တြဲဂှ်ဒှ်တုဲ၊ သ္ကေံသုတ်ဇာတ်ဝိဓူရပဏ္ဍိတ ဗွဲကမၞန်ဂှ် ကြက်အဲစဳရေင် ပ္ညဳပ္ညပ်သ္တပ်လဝ်ညိအဴ။ ။(…)

မင်္ဂလသုတ်

(…) အဟံ၊ ယင်အဲ၊ နမာမိ၊ ပ္ဍံလ္ၚောဝ်ရအဴ၊ တံပရိတ္တံ၊ န်ကျာ်ဓဝ်သင်မစိုန်ဒှ်တဴပမင်ပမွဲနူရတ်ဂမိုင်ဂှ်၊ ဝန္ဒေတွာ၊ အဲလ္ၚောဝ်ကၠာတုဲ၊ မင်္ဂလသုတ်တပကာဏံ၊ န်ပြကိုဟ်င်္မဂလသုတ်မပျးကဵုမ္ၚဵုဗွဲကမၞန်ဂှ်၊ တိဏၞဝိဟာရဘောကဟံ၊ ယင်နွံပိုန်ဘာအစွောံဂှ်၊ ကရိဿာမိ၊ ပြာပ်အဲစဳရေင်လဝ်ညိအဴ။

သၠပတ်မေတ္တယျသုတ်

(…) အဲနွံပိုန်ဘာအစွောံ သၟိက်ဂွံစိုပ်ဍုင်ဇၞော်နီဗာန်၊ လၟေင်ထဝှ်ဂလာန်အကြီုမေတ္တဲယသုတ် မက္တဵုဒှ်ဂတဂှ်၊ တၞဟ်နသကဵုဒှ်ဒတုဲမြမောဝ်ဇန်တံ မတဴပ္ဍဲသံသာလေင်အဓာန် ၅ ဂှ်၊ အဲပ္ညီပ္ညပ်ဇန်သတုပ်လဝ်ကၠာတုဲ ဗွဲကြဴဟေင် အဲစီရေင်ပ္ညီပ္ညပ်လဝ် သွက်ကောန်ဂကူတံညးဂမၠိုင်ညိအဴ။ ။ (…)

သၠပတ်သဗ္ဗစိတြသာဓာရဏ

မူသၠရိုတ်ဝွံ အစာကၞေဟ်မဍောင်ဂဇေင် မကၠုင်ဍုင်သေံဂှ် ကလေင်ကှ်ေလဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၂၅၆ ဂိတုဘတ် ၉ စွေက်။ (…) အဲနွံပိုန်ဘာသွောံတုန်ဂှ် ဟိုတ်ဓဝ်မေတ္တာကရုတ်ဏာ ဗတိုက်စိုတ်ဂှ်ဒှ်တုဲ တၞံနဒတုဲမြမောဝ်မှာဇန်တံညးဂမၠိုင် မတဴပ္ဍဲဍုင်ရးဟံသာဝတဳဂှ်၊ ပြကိုဟ်သဗ္ဗစိတြသာဓာရဏ မသာဓာကဵုစိုတ်ညးအိုဿီုဂှ်၊ အဲစဳရေင်ဗဟဵုပ္ညဳပ္ညပ်ဇန်သ္တပ်လဝ်ညိအဴ။ ။

(…) သက္ကရာတ်လ္ၚီၜါကၠံ၅၆ (၁၂၅၆) ဂိတုဘတ်ဒ္စိတ်စွေက် တ္ၚဲသိုက် ပယျာံပိုန်တ္ၚဲစှ်မွဲနာဍဳ ဇိုင်ကၞေဟ်စိုပ်ဒတုဲရအဴ။ ။ ဖဵုအဲကှ်ေလဝ် အ္ခဝ်ညံဒွာ၊ ဖဵုမက်ပန်ဂှ် ကဵုဒှ်ပၠန်ကၠာ(…) ဂွံစဴရအရဳယျပိုန်၊ တုဲဂွံဒဂိုန်လဗိုန်သဳလှ၊ ဗလဗလ သတ်ဂၠုဇိုင်ကြုင်၊ တီနာဲဇုကၠုင် ၜှ်ဒုင်ၜှ်ဒုင် ပေင်ဂၠုင်နာဲရ။ ဓဝ်သ္တိဂှ် ဟီုတွံတုဲရ။ ဆထေက်ညာန်ပၠန် ဇၟန်ဝက္ကျ၊ ဆန်ဗဒှ်ရနာမအ္ခဝ်၊ ထာန်ဇာတိကၠာ ဒျောဒျာအသဝ်၊ ပ္ၚဟ်စိုတ်ရ ကျာ်တၠဳဓဝ်၊ ကျာ်လ္ဂုင်အဴ ကျာ်မုဟ်တဴသွဝ်၊ ဍတ်သၞာစိ ဣသိယဵုလဝ်၊ တုဲကြင်စိုပ်ပ္ညုင် ဂွံကၠုင်လ္ၚောဝ်၊ ဒယှ်တမ္ညဝ် သွဝ်ဗြီုလလောင်၊ ထမောင်ထမောင် သတ်ဂၠံင်ၜတ်တ်၊ တဗက်ရပ်ဟတ် မတ်ဗက်ဂမဳ သၟဝ်ဏဳထောင်ထောင်၊ ဖဵုကှ်ေလဝ်ရောင် ဍောင်ဓဝ်ကျာ်တြဲ၊ သုတ်သီုဝိနဲ ပ္ဍဲကဵုပလိ၊ ဒဒှ်ကြင်ကၠုင် စိုပ်ဍုင်မန်စိ၊ ဒဒိုက်စိုတ်အဲ ဟွံမွဲသ္တုံဇွိ၊ ဗော်မဂၠးမိ ဝေါင်သကၠော၊ ကၠင်ကၠောန်ဨကော ကၠောဒတောဝ်၊ ကယျောဝ်ကယျောဝ် သတ်လၟဝ်ဂဲါ၊ ဝုတ်တ်ဗၠာဲဗၠာဲ ပဂွံဒိပ်ဒါဲ ဖဴနာဲရုပ်ထဝ်၊ သၠပတ်ဝွံကၠာ မဟာတိက္ခ၊ ဝွံယၟုကၠာ ခုတ်လဝ်နာမ၊ သဗ္ဗစိတြာသာဓာရဏ၊ အဲကှ်ေလဝ်ကၠာ ဘာကံလှာရ၊ ယၟုတုန်ရော ဝေါဟာလောက၊ ထာန်ဒျောဒျာပ္ညုင် ဍုင်သေံနာမ၊ ခုတ်ယၟုရ မဍောင်ဂဇေင်၊ တၞေင်တၞေင် သတ်တရေင်ဗဝ်၊ ညာတ်ဝုတ်တံဂေါဝ် ကျောဝ်ပ္ဍဲဗတင် ဆင်ဗက်ခဍေင်။ ။

သၠပတ်သဗ္ဗပမာ

(…) နွံပိုန်အစွောံဂှ်တုန် တၞံနဒတုဲမြမောဝ် ညးဍုင်ဟံသာဝတဳတံဂမၠိုင်ကီု တၞံနဂမဳကောန်ဂကူတၠဝါသၞာ မပၟာကုသဵုစိုတ်ထၟိက် မသၟိက်ဂွံတွံဓဝ်ဒလောံဗ္တောန်ကဵုညးကီု၊ အဲပၟာစိုတ် ပ္ဍဲကုသဵု ဟွံသ္ၚေဝ်ကဵုလာဘ မလျုင်လဝ်သဒ္ဓါစေတနာမသၟး သၟိက်ဂွံပြာ်ဇကု သၟိက်ဂွံဏာဗ္စိုပ်ကဵု ကၟိန်ဍုင်ဇၞော်နိဗ္ဗာန်ဂှ်ဒှ်တုဲ သဗ္ဗပမာပိုတ်အ္ခဝ်မမြိပတ်လီုလာ်အာဂှ်ဟေင် အဲကြက်စဳရေင်ဂဟဵုခၞံလဝ်ညိအဴ။ (…)

သ္ကေံဨကနိပါတ်

(…) အဲနွံပိုန်ဘာအစွောံပၠန်တုန်ဂှ် တၞံနဒတုဲမြမောဝ်ညးဍုင်ရးဟံင်သာဝတဳတံညးဂမၠိုင်။ ဓဝ်ကရုတ်ဏာဗိုင်ဗတိုက်စိုတ်အဲဂှ်ဒှ်တုဲ၊ ကုဂမှဳကောန်ဂကူတလဝါသဏာ မပၟာတဴစိုတ် ပ္ဍဲဓဝ်ကုသဵု၊ မဟွံၚဳကဵုအတုရေလာဘ၊ မလယုင်လဝ်သုဒ္ဓစေတဏာမသၟး၊ သၟိက်ဂွံဟံင်ပြာ်ညးဟံင်ပြာ်ဇကု၊ သၟိက်ဂွံဏာဗစိုပ်ကဵုကၟိန်မြုနိဗ္ဗာန်ဂှ်ဒှ်တုဲ သ္ကေံအဂုင်္တ္တရနိကာဲ မဒှ်တွံဇာတ်၅ကၠံ၅၀ဒေက်ပိဟေင်ဇာတ်ဂှ်ဟေင် အဲစဳရေင်ခနှံဗဒှ်လဝ်ညိအဴ။ ။ (…)

လိက်ဓနန်ဇဲယျကုမ္မာ

(…) ပညပ်ကျာ်ကီု ဟဆောတ်ဟီုလဝ်၊ ဒှ်ဓမ္မဝတ် ပြေင်ကၞတ်လဝ်၊ ဒှ်ရာဇာဝတ်ကွေတ်သၟီဆက်တဝ်၊ လောကဝတ်က္ဍဝ် ပရေင်ဓဝ်လိုက်၊ တီဝတ်ပိသွံတုဲရောင်ဂွံသိုက်၊ အိုတ်ဇန်ပ္ဍဲလိုက် သၟိက်ကဵုသိုက်တုန်၊ နွံပိုန်ဘာအစွောံ လိက်ဝွံသ္ကောံဆန်၊ လောကဝိနဲယာရသ္ကဲပ္တန်၊ လမေတ်လိုက်ဗာ ဗတ်ဝေါဟာမန်၊ သွက်ဒတုဲဇန် ပ္ဍဲရးမည၊ ပ္ဍဲရးဟံင်သာ ကဵုပါဂတ၊ ကဵုဒှ်မ္ၚဵု ပူဂဵုမန္ဒ၊ ညံင်ဗတဝ်သာဲ သီုတင်လာဲဂျ၊ ဖျုင်လဝ်စိုတ်တၟပ် အိုတ်ဇန်သဗ္ဗ၊ ပိုဲဟီုနင်ရ ပ္ကီုစိတ္တညိ။ ။

လိက်ပါရမဳကာန် ၁၁၃၈

(…) လိက်မဟီုပပ္ညန် ပ္ဍဲရးမည၊ ပ္ဍဲရးဒေသ ဟံသာဝတဳ၊ ယၟုလိက်ကၠာပတံပါရမီ၊ ကဝိဆန္ဒ နာမခုတ်ပ္ညဳ၊ ပ္ဍဲဂကောံသင်တူသဒင်ဂြီ၊ အသွောံနာမထာဏဘောဂဳ။ ဆန်လဝ်သက်လက် ဗီုအိန်တက္ခဳ၊ ကဵုဂွံတီရော ဇၟာပ်ဇန်လောကဳ၊ (ပတံ)ပါရမဳ လိက်ခုတ်ပ္ညဳရောင်။ ။

နဳဒါန်လိက်သ္ကဲ ဟီုကၠာမွဲတောင်၊ ဂမှဳမွဲတောင် နွံဂၠောင်ကျာ်သြဳ၊ ခုတ်ယၟုကၠာ ပညာရာသဳ၊ ဍုင်အင်ဝဂွိုင် ထာန်စေတ်ကိုင်ပ္ညဳ၊ ဒၟံင်တဴအနဳ ဒ္ဂေတ်အိန်ရဳပန်၊ ပါရမဳကာန် လိက်ထာန်လစောန်၊ ဗမာတံသၟတ် ပပြာကတ်လောန်၊ လိက်ဗမာသွံ ကၠာဲကၠောံမန်၊ ဝေါဟာမန်ဂး ကဵုစဳပျးအန်၊ အင်ဝစေတ်ကိုင် ကဝိဂၠိုန်သြန်၊ ပျးဟွံဒးကၞာတ် လိက်ဂှ်ဝါတ်သြန်၊ နူစေတ်ကိုင်အိုဝ် ပြင်ကဵုအဲဆန်၊ ကၠုင်စိုပ်အဲပၠန် ရးမန်တွဵု၊ ၚဳဂၠိတ်ဇၟာပ်ဂၠင် အဲချပ်ရံင်အဵု၊ တင်ဒွးနဳဒါန် ဂလာန်ဟိုတ်ဖဵု၊ ဟီုစဟဒး ချပ်တရးတွဵု၊ ကဝိကၠာအဵု တင်ဃဵုဇၞော်ပြဲ၊ ကဝိတမၠာ ဆန်လိက်ကၠာတဲ၊ စဒးပၠေပၠတ် (သွဗင်)ပင်မေတ်ကၠဲ၊ မတ်ဂေတ်လၜဲ စိုတ်ဘင်ဘုဲပၠန်၊ ကြီုပါရမဳ ဂၠာဲဟီုပ္ညဳဆန်၊ လ္ၚဵုဟီုဒး စဳပျးစိုတ်ဇန်၊ လ္ၚိုဝ်ဘင်ဘုဲ ဟွံတီထုဲထ္ၜန်၊ ဆဆိုက်ပါင်ပၠန် ဒၞာဲဂွံဆန်အာ၊ တင်ဒွးနဳဒါန် ဂလာန်ဗမာ၊ ချပ်ကေတ်ဟွံဂွံ ဇၟာပ်စွံဇၟာပ်ရာ၊ ပံင်မေတ်တိုန်ဂၠိုင် ဟီုကြာန်ဂၠိုင်အာ၊ ဟီုအာပ္တိ(င်) ဂေတ်င်ဂၠိုင်ရာ၊ အဲချပ်ဝါတ်ဟေင် လိက်ဂှ်သေင်ဟာ၊ သၠးဟွံမာန် နဳဒါန်ဂၠိုင်ရာ၊ လိက်ဂှ်တုန်ကၠာ သတောံဗမာပၠန်၊ ညံင်ပြေင်တက်ၜဲ ထုဲကြာန်ဂြဲတ္ၜန်၊ ညံင်ပြေင်ပၠိုန်တိ တုပ်ညိလက်သန်၊ ဂၠာဲတင်ဒွာသ္ကဲ ဟွံဂွံမွဲတန်၊ ကျာ်တြဲပ္တံပ္ညဳ ပါရမဳပၠန်၊ ညံင်သာ်မဒး အဲတလဆန်၊ ဆန်လိက်ဂှ် လၟုဟ်ဇၟာပ်တောင်၊ အဲဇၞော်အာရ မောဟဂၠိုင်သန်၊ ဟီုကၠာဝိုတ်ကြဴ ဝိုတ်ပၠန်၊ ထပှ်စှော်ပိ အယုက်ဂ္ညိပ္တန်၊ ပ္ဍဲစိုတ်ဟွံမြဟ် လိက်လၞုဟ်ဆန်၊ ပါရမဳကျာ်လွဳ ဂၠိုင်သင်ပၠန်၊ သၟိက်ကဵုတီအိုတ် တၟံစိုတ်ဇန်၊ ဗှ်ကုသဵုပၠန် တုဲဒးဆန်ရောင်။ (…)

ပ္ဍဲမူတၞဟ်မွဲပၠန်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗီုဏအ်

(...) ယၟုလိက်ကၠာ ပ္တံပါရမဳ၊ ကဝိဆန္ဒ၊ နာမခုတ်ပ္ညဳ၊ ပ္ဍဲဂကောံသင် တူသဒင်ဂြဳ၊ အသွောံနာမ၊ ဌာနဘောဂဳ၊ ဆန်လဝ်သက်လက်၊ ဗီုအိန်တက္ခဳ၊ ကဵုဂွံတီရော၊ ဇၟာပ်ဇန်လောကဳ၊ တၞံပါရမဳ၊ လိက်ခုတ်ပ္ညဳရောင်။ လိက်ဝွံဆန်ဗ္ဒဟ်၊ တိုင်တဝှ်ဂုန်၊ သက္ကရာဇ်တုန်၊ ဟီုပ္ဍုန်သၟတ်သ္ဍာံ လ္ၚီကၠံတုန်ဂှ် ပိစှ်ောဒစာံ၊ ကထိုန်ဟီုလံက်၊ ဗွဲမံက်ဒစာံ၊ တ္ၚဲသိုက်ပြဲဗာံ၊ သၟတ်သ္ဍာံဗိုန်က္ညန်၊ ကာလဂှ်ယး၊ လိက်ဝွံညးဆန်၊ မူဒၞာဲဌာန ဒေသဒတန်၊ လိက်ဝွံတန်ပၠန်၊ ညးမဆန်လဝ်၊ ကွာန်အခေါန်ထဝ်၊ ခုတ်လဝ်ဗတ်မန်၊ ဗတ်ဗမာဟေင် သောဲကျေင်ခုတ်ပ္တန်၊ မၞိဟ်ပ္ဍဲကွာန်ဂှ် သဒ္ဓါသၟဟ်သၟန်၊ သ္ဍိုက်ရတ်ပိလောန်၊ စိုတ်ဟွံစောန်ကၠိ၊ ဍာ်ဇိုင်သင်သၟတ်၊ ပုင်ဝတ်ဒမၠိ၊ တောံပလံင်သၟတ် ဒဵုဌာန်ရတ်ပိ၊ ရိုဟ်တ္ၚဲဟွံဖိုတ်၊ အိုတ်တၟအ်သ္ၚိ၊ ဂယးသဝ်တ္ၚဲ စိုတ်သ္ဇုင်ပြဲဂၠိ။(...)

တြာဲဝိသုဒ္ဓမက်

ရံင်ကဵုသက္ကရာဇ် ၁၁၉၂ မ္ဂး အာယုက်ကျာ်ဇၞော်အစွောအ် ဂွံဒှ် ၁၃၁ သၞာံဂှ်ဒှ်ဟွံမာန်တုဲ ခမဳဥတ္တမရမ္ဘ မကှ်ေလိက်ဝွံ ဒှ်ကျာ်ဇၞော်အစွောအ် ဟွံသေင်။

သက္ကရာ်လ္ၚီကၠံထစိတ်စှော်ၜါ (၁၁၉၂) ဂတုစဲထပှ်စွေက် တ္ၚဲဗြဴပတိ ကဵုပိုန်တ္ၚဲလောန် တ္ၚဲစေင်ပန်စဍောန် ဇိုင်ကၞေဟ်စိုပ်ဒတုဲရအဴ၊ အဲနာဲဥတ္တမရမ္ဘ ကှ်ေဗဒှ်လဝ် ဍောင်ဓဝ်ကျာ်တြဲ ညံင်ဗၠဲဇမၞ်၊ သ္တုံရပ်ကၞေ၄်ပၠန် ဇွိသ္ဂန်သလှရိုတ် ပါင်ၜိုတ်အခဝ် ဂ္ဇံဂၠိုင်ဂၞိင်ကွိုင် ရံင်ဂၠံင်မတ်ကင် ဗန်တဲလင်ဇွောဝ် ဝွံရဍောင်ဓဝ် တိုင်ဗွဝ်ရတ် ကဵုဗိုန်စိုတ်ညိ။ ။ (သၟဝ်ဂှ် ကဵုသမ္တီမြဴသာ်ဝွံ) ဟံသာဝတီတိုင်း၌ သိတင်းသုံးနေတော်မူသော ဥတ္တမမည်သော အဝှေါ့ကျောင်းထိုင်ဘုန်းတော်ကြီးက နောင်လာနောက်သားတို့၏အကျိုးငှာ အဘိဓမ္မတ္ထကျမ်းမှ ၎င်းဝိသုဒ္ဓိကျမ်းမှ ၎င်းထုတ်နှုတ်၍ ရေးထားပြုပြင်စီရင်တော်မူသော စာဖြစ်ပါသည်။