ကင်တၞးဇၞော်၊ တၞံ

ကင်တၞးဇၞော်၊ တၞံ
	Rhizophora mucronata with propagule
အကာဲအရာ မမင်မဲ သဘာဝ
	; Least Concern (IUCN 3.1)
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
(unranked):	Tracheophytes
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Rosids
လၟေင်ဂကူ:	Malpighiales
ဇာတ်ဂကူ:	Rhizophoraceae
ဗဳဇဂကူ:	Rhizophora
လစှ်ေဂကူ:	mucronata
ယၟုတၞဟ်
	Mangium candelarium Rumphius; Rhizophora candelaria Wight & Arn.; Rhizophora longissima Blanco; Rhizophora macrorrhiza Griff.;

တၞံကင်တၞးဇၞော်အၚ်္ဂလိက်: (Rhizophora mucronata loop-root mangrove, red mangrove or Asiatic mangrove)^[၂] ဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံ မတိုန် ပ္ဍဲကရး (ဇိုင်ၜဳ ဍာ်ဖၞုင်) ကေုာံ ဇိုင်ကြုင်ဂမၠိုင် မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဒေသ အာဖရိက ဗမံက်၊ ကေုာံ ဒေသ အေန်ဒဝ်-ဖသဳဖိစ် တအ်ရ။

လက်သန်

တၞံကင်တၞးဇၞော် ဂှ် ဒှ်တၞံဆု ဂကူသၟတ် စဵုကဵု လဒေါဝ် မတိုန်သမၠုင် ၜိုတ် ၂၀ ကဵု ၂၅ မဳတာ (၆၆ ကဵု ၈၂ ပေ) ပ္ဍဲကဵု ဇိုင်ကြုင်ဂမၠိုင်ရ။ ပ္ဍဲကဵု ဇိုင်ၜဳမ္ဂး သမၠုင် အကြာၜိုတ် ၁၀ ကဵု ၁၅ မဳတာ (၃၃ ဟွံ ၄၉ ပေ) ဂှ် ဒှ်သမၠုင်ဓမ္မတာရ။ တၞံမကြပ်ကဵု ဍာ်ၜဳဂှ် ဒှ်တၞံသၠုင်အိုတ်တုဲ တၞံလပါ်သြင်ဂှ် ဒှ်တၞံသဝ်အိုတ်ရ။ တၞံဂှ် နွံ ကုရိုဟ် ဗွဲမဂၠိုင် မရပ်ဗခိုင်လဝ် ၝောအ်တမ်ဍေဟ်ရ။ တၞးဍေဟ်ဂှ် နွံဗီုပြင် elliptical တုဲ နွံသမၠုင် ၜိုတ် ၁၂ သေန်ဒဳမဳတာ (၄.၇ ၝောအ်တဲ) တုဲ အနာံ နွံ ၜိုတ် ၆ သေန်ဒဳမဳတာ (၂.၄ ၝောအ်တဲ)။ ပ္ကဴဍေဟ်ဂှ် တိတ်ပ္ဍဲတမ်ကၞာင်ဍေဟ်ရ။ ပ္ကဴဂှ် နွံကထိုက်ပန် အသာ် cream-coloured တုဲ နွံကဵု ကသော်ညိညရ။ သတ်ဍေဟ်ဂှ် ဒှ်ဂကူသတ်ဒကေင် (ဂၠိင်င်)ရ။^[၃] ရိုဟ်ဍေဟ်ဂှ် ဂၠိင်တိတ် နူကဵုၝောအ်တမ်တုဲ ထပက်စှ်ေသၟဝ်တိ မဂၠိုင်ကဵု မဳတာရ။^[၄]

ဂစ္စာဲ

တၞံကင်တၞးဇၞော် မတိုန်ဒၟံင် ပ္ဍဲ တကအ် Iriomote Island, ပ္ဍဲဂျပေန်

တၞံကင်တၞးဇၞော်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု ဒေသ အေန်ဒဝ်-ဖသဳဖိစ် ပ္ဍဲမွဲဒမြေပ်ပြင်ၜဳ ကေုာံ ဇိုင်ကြုင် မတိတ်ကဵု ၜဳဂမၠိုင်ရ။ ^[၃] ဒၞာဲမဂွံဆဵုကေတ်မာန်ဂှ် ပ္ဍဲတိုက်အာဖရိက (in southeastern Egypt; eastern Ethiopia; eastern Kenya; Madagascar; Mauritius; Mozambique; the Seychelles; Somalia; eastern side of South Africa down to Nahoon the southern most mangrove forest in Africa; southeastern Sudan; and eastern Tanzania); အာရှ (in Burma; Cambodia; India; Pakistan; Iran; Indonesia; the Ryukyu Islands of Japan; Malaysia; Papua New Guinea; the Philippines; Sri Lanka; Taiwan; Thailand; and Vietnam) the ဖသိဖိစ် သၠုင်ကျာ (in the Solomon Islands; and Vanuatu) and သြသတေလျာ (in northern Northern Territory; and northern Queensland).

လွပ်

တၞံကင်တၞးဇၞော်ဂှ် စကာဒၟံင် ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင်ရ။ ဗွဲမဂၠိုင် စကာ သွက်ဂွံစဵုဒၞာပြင်ၜဳ ညံင်တိဟွံဂွံလီုလာ် ကေုာံ ကလေင်ဗဒှ်ပတိုန် ဂြိုပ်ကရး ညံင်ဂွံစဵုဒၞာ ဘဲဒဏ်လပှ်ဂမၠိုင်ရ။ ဟိုတ်နူမစဵုဒၞာ ဘဲသဘာဝ ပ္ဍဲပြင်ၜဳဂှ်ရ မန်တအ် ကော်စ တၞံဏအ် "တၞံကင်" ရ။ ဆုဍေဟ်ဂှ် ပအှော် သီုကဵု ကပေါတ်စမြိုင် (ကပေါတ်သြိုင်) ဗွဲမဂၠိုင်ကဵုဒၞာဲရ။ သတ်ဍေဟ်ဂှ် ဍုန်စဂွံတုဲ ဟွံသေင်မ္ဂး ကၠောန်ဝါင်လေဝ်ဂွံကီုရ။ တၞးၜတ်တ်ဍေဟ် နဒဒှ် သၞေဝ် စဂွံရ။ အလုံမွဲတၞံဂှ် မလေပ်စကာ ပ္ဍဲကဵု ဂဥုဲဂြိုပ် နွံကီုရ။^[၂]

နိဿဲ

↑ Duke, N. (2010). Rhizophora mucronata 2010, e.T178825A7618520. doi:10.2305/IUCN.UK.2010-2.RLTS.T178825A7618520.en။
↑ ^၂.၀ ^၂.၁ Duke, James A. (1983). Rhizophora mucronata Lam.. Handbook of Energy Crops. Retrieved on 2012-10-08။
↑ ^၃.၀ ^၃.၁ Rhizophora mucronata Lamk. 1804. A field guide to Kenyan mangroves (2005). Retrieved on 2012-10-07။
↑ Rhizophora mucronata. AgroForestryTree Database. Archived from the original on 2013-02-12။ Retrieved on 2012-10-07။

[IUCN2012-1] Duke, N. (2010). Rhizophora mucronata 2010, e.T178825A7618520. doi:10.2305/IUCN.UK.2010-2.RLTS.T178825A7618520.en။

[Duke-2] ၂.၀ ^၂.၁ Duke, James A. (1983). Rhizophora mucronata Lam.. Handbook of Energy Crops. Retrieved on 2012-10-08။

[Gillikin-3] ၃.၀ ^၃.၁ Rhizophora mucronata Lamk. 1804. A field guide to Kenyan mangroves (2005). Retrieved on 2012-10-07။

[Agroforestry-4] Rhizophora mucronata. AgroForestryTree Database. Archived from the original on 2013-02-12။ Retrieved on 2012-10-07။

[၂]

[၁]

[၃]

[၄]

ကင်တၞးဇၞော်၊ တၞံ

Rhizophora mucronata with propagule
အကာဲအရာ မမင်မဲ သဘာဝ
Least Concern (IUCN 3.1)^[၁]
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
(unranked):	Tracheophytes
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Rosids
လၟေင်ဂကူ:	Malpighiales
ဇာတ်ဂကူ:	Rhizophoraceae
ဗဳဇဂကူ:	Rhizophora
လစှ်ေဂကူ:	mucronata
ယၟုတၞဟ်
Mangium candelarium Rumphius Rhizophora candelaria Wight & Arn. Rhizophora longissima Blanco Rhizophora macrorrhiza Griff.