ကဗျ

ကဗျ (အၚ်္ဂလိက်: Poetry) (မအရေဝ်ကဗျ ဝွံ ကၠုင်နူသံသကြိုတ် နူတံ ကဝိတာ တုဲ ဗီုပါဠိ ကဗျ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဇၟန်ချူ၊ ပ္ဍဲသဳလက္ခန်ဂှ် ပံက်လဝ်ပွံက် (ဋဳကာ) ကဝဳနံ ဣဒံ ကဗျံ၊ ကဗျဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်အရာအစာကဝိတအ် မချူလဝ်) ဝွံ ဒှ်ဂကူလိက်ပတ် မချူဇန်လဝ် နကဵုကဆံင်အရေဝ်ဘာသာ မသၠုင် မၞုံကဵု ရမ္သာင်ကာရန် မလျတ်၊ မၞုံကဵု ဥပစာလင်္ကာ၊ မၞုံကဵုအဓိပ္ပါယ် မလှဲလးရ၊၊

The Parnassus (1511) by Raphael: famous poets recite alongside the nine Muses atop Mount Parnassus.

ကဗျဏအ်ဂှ် ကောန်မၞိဟ်တအ် စဇန်ကၠုင် နူကဵုအခိင်မလအ်လကာဖာ နူကဵုခေတ်ကၠာဝင် မဇန်လဝ် ကဗျသွက်ဂွံဗက်လၟ နူကဵုခေတ် ကၠာကောန်မၞိဟ်တအ် ဟွံဂွံတိတ် နူအဖရိကဏီရ၊၊ ကဗျမဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ်၊ မပတိုန်စရာဲဂုဏ် သၟိင်တၠ ကေုာံ ကဗျမလဟိင်မှောဝ်ဇဴတအ်ဂှ် ဇၞော်မောဝ်ကၠုင် ပ္ဍဲကဵုခေတ် မွဲဒမြိပ်ဝင် အေန်ပါယာနိလေ (the empires of the Nile) မဒှ်ဒတန်ဒၟံင် မွဲဒမြိပ်ကြုင် နိဂေရ် Niger ကဵု ဝေါလ်တ Volta ရ၊၊ ကဗျကၠာအိုတ် မချူလဝ် နကဵုလိက် မဂွံဆဵုကေတ် နူအဖရိက ပ္ဍဲလိက်ပိရမေတ် (Pyramid Texts)ဂှ် ဒှ်နူကဵု ဘဳသဳ ၂၅ ဗွဝ်ကၠံတေအ်တုဲ လိက် ဂါထာသုန်ဒါဲတာ (Epic of Sundiata) ဂှ် ပၞောဝ်ကဵု ကဗျပ္ဍဲနန် မၞိဟ်မတီဂၠိုင်အိုတ်ဂှ် ဒှ်မွဲကီုရ၊၊ ကဗျနူကဵု ရးအာရှလပါ်ပလိုတ် ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဂါထာဂိလ်ဂမး (Epic of Gilgamesh) မချူလဝ် နကဵုဘာသာသုမေရိယာန် (Sumerian)၊၊ ကဗျတြေံနူကဵု ယူရေသဳယာန် (ယူရောပ်အာရှ)ဂှ် ဒှ်ဒွက်ရှိဂျေန် ကြုက် (Chinese Shijing) ဟွံသေင်မ္ဂး ဒှ်ဂါထာလိက်ဗေဒသ် သံသကြိုတ် ဂါထာဇောရောဨသတြိယာန် (Zoroastrian Gathas)၊ ဂါထာဟေဟာမေရိစ် (Homeric epics)၊ ဂါထာဂရိတ် အဳလိဒ် (Iliad)ကဵု သြဒါဲသေယ် (Odyssey) တအ်ရ၊၊ ဂွံဆဵုကေတ် ကဗျဂရိတ်တမၠာ မဒှ်ကဗျ အာရိသတဝ်လေတ် (Aristotle's Poetics) မချူလဝ် ဗီုကဵု ကဗျ အကြာလဟီုညး၊ ကဗျအကြာ လဝေင်ဇာတ်၊ ဒွက် ကေုာံ ကဗျ ပ္ဍဲဂလာန်ဓရိုင်ညးဂှ်ရ၊၊ ကြဴနူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နကဵုဗီုပြင် ကဗျ လင်္ကာစှ်ေစှ်ေရ၊၊

ကဗျ ဂိုဏ်မန်ဂမၠိုင်

ပ္ဍဲကဗျမန်ဂှ် ညးပါ်လဝ် လဒက်ကာရန် သီုဖ္အိုတ် နွံ (၉) ဂကောံ၊ ဥပမာ - လဒက်ကာရန် နကဵုအက္ခရ် ၜါမ မွဲယတိ ဒှ်ဂကူကဗျ မွဲဂကောံ၊ မွဲဂိုဏ်တုဲ ဂကောံဂှ် ညးကဵုလဝ် ယၟု (ရ) ဂိုဏ်၊ ပိအက္ခရ် မွဲယတိ ဂှ် ဂှ် ညးကော်စ (ဂ) ဂိုဏ် မြဴသာ်ဝွံ ဒှ်တမ် နူၜါမွဲယတိဂှ် စဵုကဵုစိုပ် စှ်မ မွဲယတိတုဲ သီုဖအိုတ် ပ္ဍဲကဗျမန် တိတ်ဒှ်အာ ဂိုဏ်ဒစိတ်ရ၊၊

ယၟုဂိုဏ်တအ်ဂှ် ညးဒုင်သဇိုင် ကုမအက္ခရ်ဗျဉ် လၟေင်သ္ၚိအင်ပိဋကသင်္ချာ ဗွဲသၟဝ်ဝွံတုဲ ခုတ်ပ္တန်လဝ်ရ၊၊ ဥပမာ (ရ) ဂိုဏ် ၜါအက္ခရ် မွဲယတိ၊၊ ၂ နွံပ္ဍဲပၞောန် မတဝ်ကု (ရ) တုဲ ရဂိုဏ်၊ (ဂ) ဂိုဏ် ပိအက္ခရ် မွဲယတိတုဲ မတဝ်ကဵု ဂၞန် (၃) အက္ခရ် (ဂ)နွံ တုဲ ညးကဵုလဝ် ယၟု(ဂ)ဂိုဏ်၊၊ မုဟိုတ် ဟိုတ် ဟွံကဵု ယၟု ဍ၊ ဗ၊ လ တုဲ မရုဲကေတ် အက္ခရ် (ဂ) ဂှ် ဟွံတီကေတ်ရ၊၊ စှ်အက္ခရ်မွဲယတိဂှ် ညးကဵုလဝ်ယၟု (ပၞ)ဂိုဏ်ရ၊၊ ပ ဂှ် မတုပ်ကဵု (၁)၊ န မတုပ်ကဵု (၀) ပ/၁+န/၀ = ပၞ/၁၀၊၊

ဗီုသ္ၚိအင်ပိဋကသင်္ချာ

၁	၂	၃	၄	၅	၆	၇	၈	၉	၀
က	ခ	ဂ	ဃ	ၚ	စ	ဆ	ဇ	ဇျ	ည
ဋ	ဌ	ဍ	ဎ	ဏ	တ	ထ	ဒ	ဓ	န
ပ	ဖ	ဗ	ဘ	မ
ယ	ရ	လ	ဝ	ၐ	ၑ	သ	ဠ	အ၊ အာ၊ ဣ၊ ဣဳ၊ ဥ၊ ဥူ၊ ဨ၊ သြ

သၞောတ်ဂိုဏ်(၉) ဂှ် ညးဇန်လဝ် ကဗျ ဗီုဏအ်ရ၊၊

ဂိုဏ်ဒစိတ်ကၠာ အဲထံင်ထာဂၠိုင် တိုင်ဂၞပ်ဂညိ

ယမုဆန်စိ အဒိနဲကၠာ ဗီုမှာသမိတ်

ဆမတိုန်စိုတ် နဗဗိုတ်ညာဏ် သ္ဇိုင်သာဒါန်ပ္တိတ်

ရာဒွက်စိုပ်သိတ် ပ္တိတ်နင်တုဲပျး ထၜးဗီုညိ၊၊

ရ ဂ ဝ မ စ ဆ ဇ ဓ ပနရေင်ဂ္ညိ

ရၜါ ဂပိ ဝဂ္ညိပန်တုန် မမသုန်သၟတ်

စဂှ်တရဴ ဆသွဴသတ္တ ဇဂိုဏ်သ္ဍာံအတ်

ဓဒစိတ်သၟတ် ပၞဗၞတ်ဒသ မွဲမွဲယတိ၊၊

ရံင်ကဵု ကဗျလတူဝွံၜါပိုဒ်ဂှ်တုဲ မဝေါဟာရ မကော်စ ပ္ဍဲကဗျဂှ် ပိုဲတအ် ဂွံဆဵုကေတ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဏအ်ရ၊၊

ယတိ၊ ဒၞာဲမပါ်အဝဲဂကောံအက္ခရ်၊

ပိုဒ်၊ ဒၞာဲကာရန်ကဗျ မအိုတ်မွဲ၊

ဒွက်၊ ကဗျမွဲပိုဒ် ဟီုဂွံရ၊၊ ဝေါဟာရ ဒွက်ဏအ် ကၠုင်နူကြိယာတမ် ဒက်၊ အရာမဒက်ပကောံလဝ်မွဲဂှ် မွဲဒွက်ရ၊၊ ဝေါဟာရဏအ် စကာပ္ဍဲ ဒွက် ပ္ဍဲဂဳတဂၠိုင်တုဲ စၞးမွဲဒွက်ဂှ် စကာကဗျ မွဲပိုဒ်ရ၊၊

ကဗျ(ရ)ဂိုဏ်

ၜါအက္ခရ် မွဲယတိ၊ ပိယတိ မွဲပိုဒ်၊ ပန်ယတိ မွဲဒွက်၊၊

(ကဗျ မန်တြေံ)

ဗၠိုင်သ္ကိုပ် ကသိုပ် သဓောံ

ၜိုဟ်ဇျောံ ကရောံ သမၞိင်

သၟိက်ဇူ ဇၞူသွိုဟ် သ္ပိုဟ်ဂၞိင်

ဟွံလှိင် ဒွိင်သၟုက် ဇြဟောံ၊၊

ပိုဒ်ပထမဂှ် ညးချူလဝ် ဗီုသၞိင်(ဆု)မၞုံကဵု ဗၠိုင်ဂၠိုင်င်တုဲ ကသိုပ်လျစှ်ေဒၟံင်၊ နွံကဵုတၞးမသဓီု/ဓောမ်ဒၟံင်ရ၊၊ ပ္ဍဲပိုဒ်ဒုတိယဂှ် ညးချူဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပရေင်ဒုင်စသိုင် သတ်မဂွံဇူဒီု သၟဝ်တၞံဂှ်ရ၊၊ သၟဝ်သၞိင်ဆုဂှ် ဒဒှ်ရ ၜိုဟ်ဇျောမ်/ၜိုဟ်သြိုဟ်ရ၊၊ ပိုဒ်တတိယဂှ် ချူလဝ် အၚောပ်စိုတ် မိက်ဂွံဇူ ပ္ဍဲသၞိင်/သမၞိင် မဟီုလဝ် ဗွဲလတူဂှ်ရ၊၊ ပိုဒ်စတုတ္ထဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ဗီုဒုင်စသိုင် ဒဒှ် တိက်ဟွံလှိင်၊ ဂြိုဟ်ချဳသၟုက်ဒၟံင် ဒီုဒီု၊ တုဲ စိုတ်ဇြဟောံ ဒၟံင်ရ၊၊

ကဗျဝွံ ဍိုက်ပေင်ကဵု ရှ်သာကဗျကွေဟ်တုဲ မလုပ်လၟိဟ် လိက်ပတ် မွဲရ၊၊ နကဵု ပရေင်ဒုင်စသိုင်နာနာ အဓိပ္ပါယ်နာနာ ကံက်ကေတ်ဂွံရ၊၊ သမၞိင်/သၞိင်ဂှ် နဒဒှ် ဥပစာလင်္ကာမွဲ ညးစကာလဝ် ပ္ဍဲကဗျဏအ်ရ၊၊ ပၟိက်ညးမိက်ဂွံဟီုဂှ် မၞိဟ်မွဲမွဲ ဂွံဒှ်သၞိင် သွက်ညးဂမၠိုင် မဂွံဇူခိုဟ်၊ မဂွံဗဒဗဒါဲခိုဟ်ရ၊၊ ဥပစာလင်္ကာ သမၞိင် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်ဂှ် မၞိဟ်ပိုဲနွံပၟိက်ဂှ် ပိုဲစုတ်ကေတ်ဂွံရ၊၊ မိမ၊ အစာ၊ က္ဍိုပ်သကိုပ်၊ တၠကမၠောန်၊ သမ္ဘာ၊ တၠသ္ၚိ၊ သကအ်ရဲ၊ ကောန်ဇာတ်တအ်ဒှ် သီုဖအိုတ်ဂှ် ပိုဲတအ် စုတ်ဂွံရ၊၊ အရာမခိုဟ် ပ္ဍဲကဗျဏအ်ဂှ် သၞိင်ဆၜိုတ်ဏအ်ဓဝ် ဟီုဟွံသေင် သီုဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် သမၞိင်ခိုဟ်မ္ဂးဂှ် ဗီုလဵုရောကီုရ၊၊ ဗၠိုင်သကိုပ် မၞုံကဵုဗၠိုင်ဂၠိုင်င် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ယဝ်ရဒးဟီုကဵုမၞိဟ်မ္ဂး လညာတ်ဒးလှဲလး ဒးညာတ်ဒိုဟ်ဇဳသာ်၊၊ ကၞာင်ဗၠိုင်တအ်ဂှ် သ္ဒးကသိုပ်သဝ်လျဒၟံင်ရောင်၊၊ အရာညးမိက်ဂွံဟီုဂှ် သ္ဒးနွံကဵု စိုတ်မသဝ် ဒးကလင် အရေဝ်ညးဂမၠိုင် ပၟိက်ညးဂမၠိုင်၊၊ သဓောံ/သဓီု ဟီုဂှ် ဒးနွံကဵု ပရေင်စဵုဒၞာ ကုညးတၞဟ် ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဒးဍိုက်ပေင်ကဵု လညာတ်ညာဏ်ပညာရ၊၊ ကုသၞိင် (ဝါ) ကုပူဂိုလ် ဗီုဏအ်ဟေင် ဒှ်မၞိဟ်မိက်ဂွံဇူသၞိင်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပၟိက်အစာကဗျဏအ်ဂှ် ဒဒှ်ရ စၟဳဒၟံင် ဒၞာဲသွက်ဂွံဗဒဗဒါဲမွဲမွဲ ဟီုဂွံရ၊၊

ကဗျ မန်တြေံ နကဵု (ရ) ဂိုဏ် မွဲပၠန်

မတ်ဗြဲ ဍိုက်ချေဟ် သြဲဒြေပ်

လမိုင် ဗိုင်ကြေပ် တိုန်ကၠီု

ဂဂဵု ယာန်ဖံ ကြဵုကြီု

သိက်ပ လမျီု ဟီုလေပ်၊၊

ကဗျ (ဂ) ဂိုဏ်

ပိအက္ခရ် မွဲယတိ၊ ပိယတိ မွဲပိုဒ်၊ ပန်ယတိ မွဲဒွက်၊၊

(ကဗျမန်တြေံ)

အၚပ်ၜိုပ် သၟိက်စိုပ်ရ လစဂွိုင်

အၚပ်ထိုင် ဂၠိုင်မှောအ်မှဴ ပ္ကဴပဒၟ

အၚပ်ဇၟူ သၟိက်ဇူရော နိရောဓ

အၚပ်မ ဆနာဲမွဲ ပ္ဍဲစိုတ်ဂၠိုင်၊၊

ပသောင်ကလး

အၚပ် ဂှ် တ္ၚဲဏအ် ပိုဲချူ အၚောပ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် ပၟိက်မိက်ဂွံဂွံ ဗွဲမလောန်ရ၊၊ ပိုဒ်ပထမဂှ် အၚောပ်ၜိုပ်မ္ဂး မိက်ဂွံမံင် ပ္ဍဲကဵု ကၟာလစ၊၊ ပိုဒ်ဒုတိယဂှ် အၚောပ်ထိုင်/သာဲ မိက်ဂွံ ဇာပ်မဴ ဍာ်ပ္ကဴဒကှ်ရ၊၊ ပ္ဍဲလိက် ကျာ်ဇၞော်ဝေဒဉာဏ ဂှ် မှောအ်မှဴ ဂှ် ညးတက်လဝ် ၝောအ်ၝဴ ရ၊၊ မ မိက်ဂွံကဵုပ္တိတ် ရမ္သာင်သာတုဲ ကွက်လဝ် ဟ (မှ) ဒှ်မာန်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ဒးဗှ် မောအ်မဴ နကဵုရမ္သာင်သာ၊၊ ပိုဒ်တတိယ ဂှ် အၚောပ်စိင်ဇၟူမ္ဂး မိက်ဂွံဇူ ပ္ဍဲတၞံဇြဲသုံ (နိရောဓ ဗီုပါဠိ)၊၊ ပ္ဍဲပိုဒ် စတုတ္ထဂှ် အၚောပ်မ မဂွံအဓိပ္ပါယ် အၚောပ်ကောဗၠာဲ ဆနာဲမွဲ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဆမိမွဲ ပ္ဍဲစိုတ်နွံဂၠိုင်၊၊ ပ္ဍဲပိုဒ်ဏအ် ကျာ်ဇၞော်ဝေဒဉာဏ ညးကေတ်လဝ် (အၚပ်မ ဆနာဲမွဲ ၝဲဒေအ်ဂၠိုင်)၊ ညးဆက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲပြကိုဟ်ကဗျပကိဏ္ဏက ဂှ် (အၚပ်မ ဆနာဲမွဲ ကောမြဲဂၠိုင်)၊ ပ္ဍဲလိက် ပြကိုဟ်ကျာ်သြဳမန်ဂှ် (အၚပ်မ ဆနာဲမွဲ မသ္ၚောဲဂၠိုင်)၊၊ ရံင်ကဵု အဓိပ္ပါယ်ကဗျတုဲ ပ္ဍဲလိက်ဏအ် စကာလဝ် မူဘာပြာန် (အ္ၚပ်မ ဆနာဲမွဲ ပ္ဍဲစိုတ်ဂၠိုင်)ရ၊၊

ကဗျဝွံ ကၠိုဟ်အဓိပ္ပါယ်လောဲဒၟံင်ရ၊၊ ပၟိက်အစာကဗျဂှ် ပရေင်ဓဝ်ဆာန်ဂှ် ပတုပ်လဝ် ဥပမာ ၜိုပ်မ္ဂး ဒးစိုတ် ကၟာလစ၊ ထိုင်သာဲမ္ဂး ဒးစိုတ်ပကဴ၊ စိင်မ္ဂး ဒးစိုတ် သၞိင်ဇြဲသုံတုဲ ဒဒှ်ရ ကောဗၠာဲမိက်ဂွံမံင် ကရောမ် ဒေအ်ဗြဴဂှ် ဒှ်သဘာဝလိုက်မွဲရ၊၊ အရာမတတ်ၜက်ထောအ် ပရေင်သဘာဝ မပသ္ၚောဲထောအ် ကောဗၠာဲ နူကဵုမိဇြဟာန်ဂှ် ဒှ်အရာသဘာဝမွဲ ဟွံသေင်၊ ပကဵုညံင်စိုတ် ဂွံဇြသ္ၚောံ ညံင်စိုတ်ဟွံဂွံမိပ်မွဲရ၊၊

ကဗျဗွဲသၟဝ်ဝွံ နာဲတၟးဖၠင် ဇန်လဝ်တုဲ ဖ္ဍောတ်ဗှ်လဝ် ပ္ဍဲ ရမ္သာင်ဖဍောတ်ကဗျမန် အလန်ပထမ ပ္ဍဲဂိတုခ္ဍဲသဳ (၁၄) မံက် သၞာံ ၁၃၈၀ ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီု၊ ဂၠံင်ၚာင်ဒဵု၊ ဟဝ်တေဝ်ရာမည၊၊ သီုဖအိုတ် ညးချူလဝ် ထပှ်ဒွက် ပန်ဒွက်ဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာ အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ၊၊

ကဝေင်ဆာန် ဇြဟာန်မွဲ အဲဗှ်သၞာ

ပိုဲညးၜါ တက်ကျာလဝ် သၟဝ်တၞံဆု

ဇိုင်တၞအ်ဂြုန် စၟခုန်ကြမ် ပ္ဍဲဗ္တမ်ဂၠု

ခိင်က္တဴအု ဂၞုရာင်ဂေါဝ် မောဝ်သာသာ၊၊

အဲဏအ်ဝါတ် ဒါတ်စၚဴ ဂၞဴဂွံပေင်

ညံင်ဂွိုအ်အေင် ဟွံပၠေင်အ္ခိင် ဝိဝိင်မံင်

သွက်ဒေအ်ဆာန် ကောဂ္စာန်ကၠောန် ကၟောန်ဂံင်င်

မင်စၟဳမံင် ပယံင်ညိ မိဟွံအေင်၊၊

ဟိုတ်နူဝါတ် ဗြာတ်သတ်ဗြဴ ဗ္ဇဴခမ်သဳ

ဒေအ်မင်စၟဳ တ္ၚဲသဳဏအ် ဟွံလအ်ထေင်

ကၠုင်အာတ်ဏောင် မိဍောင်သၞံင် ဂွံပံင်ဟေင်

မိပ်တိဒ္စေင် တ္ၚဲတၟေင်ဂှ် ဒှ်သက်သဳ၊၊

ဗိုက်ဂၠိက်ဓၠိင် ပူထၟိင်က္ဍိုပ် စိုပ်ဂ္တသ္ၚိ

ဗွိုက်လ္တက်တၟိ တိထံက်က္ၜံင် ဂံင်ကၠုင်အာတ်

ယိုက်နင်ဓုပ် ဂအုပ်ထဝ် ဂြောပ်လဝ်ယာတ်

မိဂွံညာတ် အာတ်ခအဟ် ဒှ်တၠသ္ၚိ၊၊

ကဗျ (ဝ)ဂိုဏ်

ဗီုသင်္ကေတ ဒၟံင်ကာရန် ပ္ဍဲ(ဝ)ဂိုဏ်

ပန်အက္ခရ်မွဲယတိ၊ စှ်ၜါအက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊ ကဗျ (ဝ) ဂိုဏ်ဂှ် မန်ပိုဲ ချူစဂၠိုင်ကွေဟ်အိုတ်ရ၊၊ နကဵု (ဝ) ဂိုဏ်ဏအ်ဂှ် အခိုက်ဂၠိုင်ကဵုသာ်ဂှ် အစာကဝိမန်ပိုဲ ချူကၠုင်ရ၊၊ ပၞောဝ်အခိုက်တအ်ဂှ် ဆန်တလောတ်အိန် (ဣန္ဒာဝံသာ)၊ ဆန်တဝါက်ဇိုင်ချေဟ်၊ ဆန်တဝါက်ဇာဒိသိုင် ဒှ်တမ် နွံမဂၠိုင်ကဵု အခိုက်ရ၊၊

(ကဗျမန်တြေံ)

ကောန်ၜါစောဟ်အဴ စဴပန်ကၠံသ္အး စးဒစာံလ္ၚီ၊

ဂေါဝ်ဂပ်ခပ်သဳ ညးမတီသ္ဇိုင် ပြကိုဟ်ပိုင်ခြာ၊

စရာဲနာဲအဲ ညံင်နဲအာဒိ ရုပ်ဝိသာခါ၊

လအ်အာဂေါဝ်အာ သာဓာရာင်ဆာဲ ဂေါဝ်ဆောံမှာဲဏီ၊၊

ကဗျဝွံ ရံင်ကဵုပိုဒ် တတိယ ＂စရာဲနာဲအဲ＂ဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရ အစာကဗျဂှ် ညးဇန် ပတိုန်လဝ်စရာဲ မိဇြဟာန်ညး ဒဒှ်ရ မၞုံကဵု ရုပ်သာ်မကျေဝ်ဂေါဝ် ၜိုန်ရ အာယုက်ဇၞော် ကလိဂွံကောန် စဴ စေက်ကီုလေဝ် ရုပ်သာ်စရာဲကျေဝ်ဒၟံင်ဖိုဟ်၊၊ တုဲပၠန် ဆရုပ်သာ်သၟး ကျေဝ်ဟွံသေင် သီုလေပ်လိက်ပညာ ညံင်ဂၞကျာ်ဝိသာခါရ၊၊

ကဗျ (မ) ဂိုဏ်

မသုန်အက္ခရ် မွဲယတိ၊ စှ်သုန်အက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊

(ကဗျမန်တြေံ)

ဍိုန်ဍိုန်လိုန်သောပါန် ကွာန်ကွာန်တွာ်ဟာန်အာ ၜါၜါဟွံခြာသာဲ၊

ညံင်ညံင်ရလေနာဲ ဟာဲဟာဲလပဂၠာန် ဌာန်ဌာန်ဇိုန်ကျာ်ဘာ၊

သိုက်သိုက်ဂွံဒရီု ဍီုဍီုဟီုဗမက် ညေံညေံဗ္ဒက်သိုန်အာ၊

ညာတ်ညးသီုၜါၜါ ဗဟ်ဗဟ်မခြာသ္ဍး ဖတ်ဖတ်ချိုတ်သၟးနာဲ၊၊

ကဗျဝွံ ဟိုတ်မဇန်လဝ် အက္ခရ်ကဆီု ၜါၜါ၊ ဥပမာ ဍိုန်ဍိုန်၊ ကွာန်ကွာန်၊ ၜါၜါ၊ ဒှ်တမ်တုဲ ဇၟာန်ကဝါန် ညးကော်စရ၊၊ ကဝါန် ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် ၜါၜါ၊ မွဲဆောရ၊၊

ပိုဒ်ပထမဂှ် ＂ဍိုန်ဍိုန်လိုန်သောပါန်＂ကွာ်တိုန် ကၞိန်သောပါန် သိုက်သိုက်၊၊ ＂ကွာန်ကွာန်တွာ်ဟာန်အာ ၜါၜါဟွံခြာသာဲ＂ ဂှ် ညးၜါကွာ်ကၠုင် ကဝါန်ဝါန်ကဵုတောဲဆော၊၊

ပိုဒ်ဒုတိယဂှ် ＂ညံင်ညံင်ရလေနာဲ ဟာဲဟာဲလပဂၠာန် ဌာန်ဌာန်ဇိုန်ကျာ်ဘာ＂ဟီုကဵုမၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ဒှ်ဌာန်ကျာ်ဘာတုဲ ဇိုင်တဲလ္ပဂၠာန်ရ၊၊

ပိုဒ်တတိယဂှ် ＂သိုက်သိုက်ဂွံဒရီု ဍီုဍီုဟီုဗမက် ညေံညေံဗ္ဒက်သိုန်အာ＂ဂှ် ဟီုဓရီုသိုက်သိုက်သာသာ ဍိုန်ဍိုန်ဍောတ်တ်၊ ＂ညေအ်ညေအ်ဗ္ဒက်သိုန်အာ＂ ဗ္ဒက် ဂှ် ဆိုက်ဗ္ဒက်၊၊

ပိုဒ်စတုတ္ထ မဒှ်ပိုဒ်လက္ကရဴအိုတ် ＂ညာတ်ညးသီုၜါၜါ ဗဟ်ဗဟ်မခြာသ္ဍး ဖတ်ဖတ်ချိုတ်သၟးနာဲ＂ဂှ် ပၟိက်အစာကဗျဂှ် ညးချူလဝ် ဒဒှ်ရ ညးဂွံညာတ်ကေတ် ညးတၞဟ်ၜါၜါ မွဲဆော မတိုန်ကၠုင် ဘာကျာ်တုဲ ညးချပ်စိုပ်အာ ဇြဟာန်ဆာန်ညး မသာဲခြာသ္ဍးလဝ်တုဲ ဒုင်စသိုင် ညံင်ကဵု မဒးချိုတ်အာကီုရ၊၊ ဗှ်ကဗျဏအ် ချပ်ညာတ်အာ အခိုက်ကဝါ်ပၞာင်မန် ဗီုဝုတ်တ်ဗၠာဲဗၠာဲ ၜါၜါမွဲဆော မကွာ်တိုန်အာကဵုကျာ်ရ၊၊ ရံင်ကဵု မအရေဝ် သောပါန်တုဲ အစာကဗျဂှ် ညးရံင်ကဵု ဒၞာဲဗီုကျာ်မုဋ္ဌော(မုဟ်တဴ)၊ ကျာ်လ္ဂုင်တအ်တုဲ မချူဇန်လဝ် ဒှ်မာန်ရ၊၊

ကဗျ (စ) ဂိုဏ်

တြဴအက္ခရ် မွဲယတိ၊ စှ်ဒစာံအက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊

(ကဗျမန်တြေံ)

အသံဖံမေဃဝါန် လတူဍာန်အကာသ အဇလဝါစက်သြန်၊

အၚပ်ဖံထဝ်မုက်ပန် အခိုက်ဒသန်ဒသဝ် အၚပ်ဖံထဝ်စမၠး၊

အဒိတံသၞာံဂွာံဗြဲ အကးသၠောဲဂဒေက်က္ဍဝ် အၚဝ်ဂြောပ်လဝ်ထဝ်ဂၠး၊

အၚပ်မိတ်ဗဝဝ်လျး အရေဝ်ဟွံဂးကဵုမ အၚဝ်ဂၠိုင်ဟောံဇြသန်၊၊

ပိုဒ်ပထမ ＂အသံဖံမေဃဝါန် လတူဍာန်အကာသ အဇလဝါစက်သြန်၊＂အသံဖံ(ထဗိုန်) သၟိင်ဗြဲမေဃဝါန် လတူဂၠံအကာသတေအ်ဂှ် အဇ(တုပ်သၟဟ်)ညံင် ဇုက်လဝါ စက်သြန် (ညံင်ဇုက်လလဳ/ဆေဝ်ပၠေဲ) ရ၊၊

ပိုဒ်ဒုတိယ ＂အၚပ်ဖံထဝ်မုက်ပန် အခိုက်ဒသန်ဒသဝ် အၚပ်ဖံထဝ်စမၠး၊＂ဆက်ချူဏာ ပရူရမ္သာင်ဖံ သၟိင်ဗြဲမေဃဝါန်ရ၊၊

ပိုဒ်တတိယ ＂အဒိတံသၞာံဂွာံဗြဲ အကးသၠောဲဂဒေက်က္ဍဝ် အၚဝ်ဂြောပ်လဝ်ထဝ်ဂၠး၊＂ဂှ် အဒိတံသၞာံ ပ္ဍဲအခိင်တမ်သၞာံ ဗြဲဂူတုဲ အလုံမွဲသၠောဲဂၠးအကးဂှ် ဗြုက္ဍဝ်ဒၟံင် ညံင်ရဴ ညးကၠုင်ဂြောပ်လဝ် ညးကီုရ၊၊ ညးဂှ် ညးပတိုန်စလဝ် ဇကုညး ထဝ်ဂၠး ရ၊၊ ရံင်ကဵု ထဝ်ဂၠး တုဲ ဒဒှ်ရ မပစၞး ညးဗြဴမွဲ ဟီုဂွံရ၊၊

ပိုဒ်စတုတ္ထ ＂အၚပ်မိတ်ဗဝဝ်လျး အရေဝ်ဟွံဂးကဵုမ အၚဝ်ဂၠိုင်ဟောံဇြသန်၊၊＂ပ္ဍဲပိုဒ်ဏအ်ဂှ် အစာကဗျ မိက်ဂွံဟီု အၚောပ်စိုတ်ညးရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ဇကုညးဂှ် ညးပတိုန်စလဝ် ＂ဗဝဝ်လျး＂မဂွံအဓိပ္ပါယ်＂ဂအုံလျး＂ ＂ဂအုံထဝ်＂ အဓိပ္ပါယ်တုပ်ကဵု ထဝ်ဂၠး ကီုရ၊၊ ＂အရေဝ်ဟွံဂးကဵုမ အၚဝ်ဂၠိုင်ဟောံဇြသန်＂ ဟီုဂှ် ဒဒှ်ရ ဟွံဂွံဟီုကဵု ကောဗၠာဲ၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ဟွံဂွံကဵု သွဟ်ဆာန် ကုကောဗၠာဲဂှ် ဒးဒုင်စသိုင်ဟောံဇြ ဗွဲမဂၠိုင်သန် ညံင်ကဵုအလုံမွဲဂၠးအကးမွဲ ကၠုင်ဂြောပ်ဍိုက်လဝ်ညးကီုရ၊၊

ကဗျ (ဆ)ဂိုဏ်

ထပှ်အက္ခရ် မွဲယတိ၊ ၜါစှော်မွဲအက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊

ပြာန်မောဝ်လှောဝ်အနာင်ဍောင်သ္ဇုင် ဂမုင်ပ္ဍးဗဇးတမာဲ ထိုင်သာဲဂၠာဲဇာပ်ကသဝ်၊

ဝိဗလဲလမိုင်ဇြထဝ် လမဝ်ပၠန်ဗဒန်တဏး အကးပ္ဍီုဗြဲပလီုသြေင်၊

မ္ၚူဍုဟ်ဆက်ဗက်သာမရာင် ဂဒေအ်ဂွာင်တာင်ကအ်လဒု ဥတုမိပ်ဗနိပ်တ္ကအ်ကြေင်၊

ကာလဂှ်ဗဟ်ဣၚုဟ်ဟေင် မွဲဇရေင်ကေင်မခြာဂွီု လမျီုဟာရာစိုတ်သ္ဇက်လဝ်၊၊

ကဗျ (ဇ)ဂိုဏ်

ဒစာံအက္ခရ် မွဲယတိ၊ ၜါစှ်ောပန်အက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊

သၠဆုသၠာပ်သၠာပ် ကျာဗယာပ်ချဳ ညာတ်သၠဆုချဳ ကၞုဲစမှဳကောန် ကၟဳလင်ဟေဝ်ယောန် ဍောန်ဝေင်ဗြိပ်ဗြိပ်၊

တတ္ထောယက္ခ တသိုင်စပြိပ် မာတ်မဗနိပ် ပြိပ်ဂွံစဏ ဒြေပ်အာယောန်ထ ပ္ဍဲကၞာင်ဆုကဝ်၊

တတ္တောဂစက် ဗမက်ကမၠေဝ် ညာတ်မကမၠေဝ် လင်ဟေဝ်ကော်ဒိုဟ် မာတ်လင်ဟေဝ်ဒိုဟ် ထိုင်တသိုင်ဒြဝ်၊

တ္ၚဲသဝ်ပလိုတ် ရာစိုတ်သ္ဇက်လဝ် ဒၞာဲပိုဲမဒ္ၚောဝ် ညးက္ဍဝ်ပလီု ဟိုတ်စိုတ်လီုက္ဍင် ဒးဒေင်က္ၜိပ်ပ်၊၊

ကဗျဝွံ နူလိက်မွဲကုမွဲ အရာတၞဟ်ခြာ နွံဒၟံင်ညိညရ၊၊

ကဗျဝွံလေဝ် ညံင်ကဗျမန်တြေံတၞဟ်တအ်ကီု တင်အဓိက ညးမိက်ဂွံဟီုဂှ် ညးစွံလဝ် ပ္ဍဲကၞောတ်ကဗျရ၊၊ ပထမပိုဒ်ဂှ် ညးချူလဝ် ပရူကျာပိုက်ကၠုင် တၞးဆုဒှ်သၠာပ်ပ်တုဲ ကၞုဲတအ် ကၟီတအ် လင်ဟေဝ်တအ် ဖေက်တုဲ ဗက်ဂၠာဲကောန်ဇကုရ၊၊ ဒုတိယပိုဒ်ဂှ် ဗီုဂစက် ကဵု ပြိပ် ပၠံင်စတုဲ ပြိပ်ဂွံဏာ တုဲကၞာင်ဆုကဝ်၊၊ တတိယပိုဒ်ဂှ် လင်ဟေဝ်ကော်ပဒေါအ် ကဵုဂစက် ဒြဝ်၊ ဂစက်ဒေါအ်တုဲ ထိုင်သာဲ ပၠံင်ကေတ်ဏာထောအ် ဒြဝ်ဂှ် ပၠန်၊၊ စတုတ္ထပိုဒ်ဂှ် တ္ၚဲသဝ် တ္ၚဲပၠိုတ်အာရ ဟိုတ်နူညးတၞဟ်ပလီုတုဲ ဗီုမိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ဟွံကတဵုဒှ်တုဲ စိုတ်ဒးလီုရ၊၊

ကဗျ (ဓ) ဂိုဏ်

ဒစိတ်အက္ခရ် မွဲယတိ၊ ၜါစှ်ောထပှ်အက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊

ကျာ်မွဲဒယဟ်ပြာထာ သာရကဝ် မဏ္ဍကဝ် ကယဝ်မြဟ်ဒှ်ကျာ်ၜါ ဝရကဝ်ကၠာ ကျာ်နာဲသာပြာကတ်ပိ၊

ကဝ်သာရမဏ္ဍဆာဲ နာဲဗောဓိ ကျာ်ပန်ဂ္ညိ သိဒ္ဓိမြဟ်ဒယဟ်ကၠံင် ဟံင်သတ်အဴ ဖျဴနိဗ္ဗာန်လောန်လောန်ဟေင်၊

ဘဒြကဝ် အသဝ်လောန်လစောန်ဂုန် ကျာ်မသုန် မနွံဂုန်ၜတ်ဟမာန် နိဒါန်ကဝ် ကယဝ်မြဟ်တဝဟ်တၟေင်၊

ဗြီုရံင်မွဲဒကဟ် ဒဒဟ်တၟေင် ဗြီုခုတ်စွံဟေင် လမေင်ဒဒှ်ကျာ် လမာ်ကဝ် အံသဝ်ဒယဟ်ဂၠိ၊၊

ကဗျ (ပၞ) ဂိုဏ်

စှ်အက္ခရ်မွဲယတိ ၃၀ အက္ခရ် မွဲပိုဒ်၊ ပန်ပိုဒ် မွဲဒွက်၊၊

ကျာ်မွဲယဝ်သ္ဒဟ်ကၠာ ဂးသာရကပ္ပ ကျာ်ၜါမဏ္ဍ သမ္ဗုဗုဒ္ဓတွဟ်လဝ် ကျာ်ပိဝရကဝ် အသဝ်ဒယဟ်ပြာ၊

ကဝ်ရကျာ်သ္ဒဟ်ပန် ဂးသာရမဏ္ဍာ ကျာ်သ္ဒဟ်မသုန်ကၠာ ဂးမှာဘဒြကဝ် အစာတဝဵုလဝ် ယၟုကဝ်ကျာ်မဒှ်၊

ကဝ်သုန်အာရောင်ဂၠိုင် ကဝ်ကျာ်သ္ဒဟ်သ္ဇိုင်သန် ဂွံဂတာပ်ကျာ်ပၠန် သ္ဇိုင်သန်နူဂှ်တုန် ကဝ်ပိုဲဝွံနွံဂုန်သီုကျာ်မသုန်မြဟ်၊

ဇဖန်နာဲတအ်မြာ သာသနာကျာ်လၟုဟ် ဒါနမှတ်လဖဟ် ဂွံမြဟ်ဗွဲဂတ သ္ဂောအ်ဆဵုမေတ္တယျ ယဿဘောဂမြာ၊၊