ကလိင်၊ ဂစေံ
ဂစေံကလိင် (အၚ်္ဂလိက်: myna / mynah, Burmese; ဆက်ရက်, Thai; นกเอี้ยง) ဝွံ ဒှ်ဂကူဂစေံ မလုပ်လၟိဟ် ဇာတ်ဂကူ သတူနိဒါဲ (Sturnidae) ဗဳဇမကၠုင် နူအာရှ မွဲရ၊၊ ဂစေံကလိင်ဂှ် ဒှ်ဂကူဂစေံ မမံင်ပ္ဍဲဂစးဂြိုပ် ဟွံရုဲစၞမွဲ မမံင်နကဵုပယျဵုတိဍာ်ညးကဵုညးမွဲရ၊၊ ပ္ဍဲဍုင်ကွာန်လေဝ် ညံင်ဂွံကိတ်ညဳ ဂစေံကလိင် မံင်လေပ်ကီုရ၊၊
| ကလိင် | |
|---|---|
| |
| Acridotheres tristis in Kokrebellur, India | |
| |
အကာဲအရာ မမင်မဲ သဘာဝ
| |
| မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ | |
| လောက: | animalia |
| လပါ်ဂကူ: | Chordata |
| ဂကောံဂကူ: | Aves |
| လၟေင်ဂကူ: | Passeriformes |
| ဇာတ်ဂကူ: | Sturnidae |
| ဗဳဇဂကူ: | 'Acridotheres' |
| လစှ်ေဂကူ: | ''A. tristis'' |
| ယၟုရုက္ခဗေဒ | |
| Acridotheres tristis (Linnaeus, 1766)
| |
| Subspecies | |
|
Acridotheres tristis melanosternus | |
| |
| Distribution of the common myna. Native distribution in blue, introduced in red. | |
| ယၟုတၞဟ် | |
|
Paradisaea tristis Linnaeus, 1766 | |
ကဆံင်လၟိဟ် ကလိင်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၀ နူကဵု IUCN Species Survival Commission (ဂကောံ ပံင်ကောံ မမင်မဲ သဘာဝ - ကမ္မရှေန် သတ်ဂြိုပ် မဂျိုင်တန်တဴ) ပ္တိတ် လိက်ဒုင်စဳရေင် ဒဒှ်ရ ကလိင်ဝွံ ဒှ်ဂကူဂစေံ မဒးဂွိင်ကဵု ကၠေအ်ကၠက်မွဲတုဲ ပ္ဍဲကဵုဂကူဂစေံဂမၠိုင် မရုဲစှ်လဝ် လၟိဟ်ကၠံဂကူဂှ် ဂစေံကလိင်ဝွံ ပါလုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲဂကူဂစေံ မဖန်ကဵု ညံင်ဂွံဒှ် ဇဳဝမစုင်လေင် (biodiversity) ပ္ဍဲမတဵုလွဳ ကေုာံ မကဵုဖဵု ကုကောန်မၞိဟ်တအ် မွဲဂကူရ၊၊ [၂]
ဗမံက်ထ္ၜး
ပလေဝ်ဒါန်ဂစေံကလိင်ဂှ် ဇကုဍေဟ် ဒှ်အသာ် ခဗိုက် (brown) ပ္ဍဲက္ဍိုပ်လမ္စံက် တုဲ ပ္ဍဲဒၞာဲဂွေင်မတ် နွံကဵု အသာ်ဍာ်မိတ်ရ၊၊ သၟူ ကဵု ဇိုင်ဍေဟ်လေဝ် ဒှ်အသာ်ဍာ်မိတ်တၟးတၟးကီုရ၊၊ ပ္ဍဲဍုတ် ကဵု သၞေင်ဗွဲအပ္ဍဲဂှ် အသာ်ဗု ဍာပ်ဒၟံင်ညိရ၊၊ ၝောအ်ကဵုကၟက် ရုပ်တုပ်တုဲ မလေပ်ဆဵုစ နကဵုဆောဖဝက်ရ၊၊ [၃]
ရမ္သာင် (Vocalization)
ပလေဝ်ဒါန်ကလိင် ပရမ္သာင် ဗီုပြင်နာနာသာ် မပ္တံ အေက်အေက်၊ ဝေက်ဝေက်၊ တေက်၊ ယျောပ်ယျောပ်၊ ဝေက်အောတ်၊ ဂရက်ဂရက်၊ စေပ်စေပ် ဂွံရ၊၊ ကလိင်တအ် မလေပ်ကရေဲရမ္သာင်ထတ်တ် ကာလ မကဵုသတိ ကုပွံင်ဇကု၊ ဗီုကဵုအန္တရာဲမကၠုင်စိုပ်၊ ကာလ မပဝ်တိတ် နူမွဲမွဲဒၞာဲလေဝ် ကဵုရမ္သာင် ကရေဲတိုန်ကီုရ၊၊ [၄] ဟိုတ်နူရမ္သာင်ဍေဟ်တအ်ခိုဟ်တုဲ မၞိဟ်မလွဳဂြိုင်လဝ် ပ္ဍဲသ္ၚိလေဝ် နွံကီုရ၊၊ ကၠာကလိင် ဟွံဂွံတိက်မ္ဂး မလေပ်ကရေဲတိုန် ရမ္သာင်ထတ်တ် ညဳညဳရ၊၊ [၅]ဟိုတ်နူကလိင် မဗြုရမ္သာင်နာနာဂွံ ဗွဲမထတ်တုဲ ကာလမၞိဟ်တအ် ဟီုအရေဝ်ထတ် ညးမွဲပါင် အဲမွဲပါင်မ္ဂး ညာန်ဒၟံင်မ္ဂး ညးမလေပ်ဟီုစ အေဟ် ညာတ်ဒၟံင် ညံင်ကလိင် စသတ်ဇြဲ ရ၊၊
ထၜောမ်ကလင် (Morphometry)
ပလေဝ်ဒါန်ဇမၠိင်ဇကု ကလိင်ဂှ် နွံၜိုတ် ၂၃ cm (9.1 in) ရ၊၊
ဗွဲသၟဟ်မ္ဂး ကလိင်ကၟက် နွံလျိုင် 109.8g ကလိင်ၝောအ် နွံ 120-138g ဇမၠိင်သၞေင် ကလိင်ကၟက် နွံ 138-153mm ကလိင်ၝောအ် နွံ138-147mm သၟူ ကလိင်ကၟက် နွံ 25-30mm ကလိင်ၝောအ် နွံ 25-28mm ဇိုင် (ဒဳဟွံပါ) ကလိင်ကၟက် နွံ 34-42mm ကလိင်ၝောအ် နွံ 35-41mm ဗတ ကလိင်ကၟက် နွံ 81-95mm ကလိင်ၝောအ် နွံ 79-96mm
ဂမ္စာဲ ကေုာံ ဒတန် (Distribution and habitat)
ပလေဝ်ဒါန်ကလိင်ဝွံ ဒှ်ဂကူတမ်မူလ ကၠုင်နူရးအာရှ မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဒေသ ဍုင်အဳရာန်၊ အိန္ဒိယ၊ နဳပဝ်၊ ဘူတာန်၊ ဗင်္ဂလာဒေတ်၊ သဳရိလင်္ကာ၊ အဖဂါန်နေတ်သတာန်၊ အုဇဗေက်ကိတ်သတာန်၊ တဇိကိသတာန်၊ တူခမာန်နိသတာန်၊ ဍုင်ဗၟာ/မန်၊ မလေရှာ၊ သင်္ကာပူ၊ သေံ၊ ဒေသအေန်ဒဝ်ဆာင်နာ၊ ကြုက်တအ်ရ၊၊
ပ္ဍဲကရေက်ဂၠးတိဒၞာဲတၞဟ် မပ္တံ ကနေဒါ၊ အဝ်သတေလျာ၊ အေဿရေ၊ နယူဇြဳလာန်၊ နယူကလေဒဝ်နဳရှာ၊ အမေရိကာန်၊ အဖရိကသၠုင်ကျာတအ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊၊
ကလိင်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ဂွံဆဵု ပ္ဍဲစလးဂြိုပ်၊ တိဗ္ၚ၊ ကေုာံ ပ္ဍဲအကြာကွာန်ရ၊၊ ကလိင်ဂှ် မံင်တန်တဴ ပ္ဍဲဍုင်ဇၞော် ကေုာံ ကွာန်တအ် လေပ်ကီုရ၊၊ ပ္ဍဲဍုင်ကေန်ပါရာ၊ အဝ်သတေလျာ ပ္ဍဲအကြာသၞာံ ၁၉၆၈ ကဵု ၁၉၇၁ ဂှ် ဗလးစုတ် ကလိင် ၁၁၀၊၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၁ လၟိဟ်ခတီု ကလိင် ပ္ဍဲမွဲကဳလဝ်မဳတာပန်ကၠင်ဂှ် ဗွဲသၟဟ် နွံ ကလိင် ၁၅ ၊၊ ဂတဂှ် ပိသၞာံပၠန် ကလေင်လ္ၚတ် ပ္ဍဲဒၞာဲတုပ်ပ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲမွဲကဳလဝ်မဳတာပန်ကၠင် ဗွဲသၟဟ် ဒှ်အာ ကလိင် ၇၅၊၊[၆]
စရိုတ် (Behaviour)
ပလေဝ်ဒါန်
ဖျေဟ်ခၟာဲ Breeding ကလိင်ဂှ် ဒှ်ဂစေံ မမံင်ကဵု ဆောပွံင် မွဲအာယုက်ရ၊၊ ဍေဟ်တအ် ဖျေဟ်ခၟာဲ ပ္ဍဲမွဲမွဲသၞာံ မဂၠိုင်ကဵုအလန်ရ၊၊ မွဲဒေသကဵုမွဲဒေသ ဟွံတုပ်ရေင်သကအ်ရ၊၊ ဍေဟ်တအ် ဒက်ခပေါဲ ပ္ဍဲဂွိုင်ဆု၊ ပထောင်ဆု ကေုာံ ပ္ဍဲဗဒင်တအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဒဵုဟိမလာယာ (ဟိမဝန္တ)မ္ဂး ဍေဟ်တအ် ဖျေဟ်ခၟာဲ နူဗလးမုက်ၜဳ ၜိုတ် ၃၀၀၀ မဳတာရ၊၊ [၇]
ပ္ဍဲမွဲမွဲဂွိုင်/ခပေါဲမ္ဂး ဗွဲဓမ္မတာ နွံစ ခၟာဲ အကြာ ၄-၆ မ၊၊ အဝဲခၟာဲ ဗွဲသၟဟ်မ္ဂး နွံ 30.8 x 21.99 mm၊၊ အခိင်မလဒပ်ဂှ် နွံအကြာ ၁၈ တ္ၚဲ ကဵု ၁၈ တ္ၚဲ၊ ခၟာဲဍတ်တုဲ လလအ် သောဲသၞေင်ဂွံပေင်ဂှ် ဒး ၂၂ တ္ၚဲ ၂၄ တ္ၚဲ၊၊ ခပေါဲဍေဟ်ဂှ် မလေပ်ဒက်ကဵု ကၞာင်ဆု၊ ရိုဟ်ဆု၊ ဇုက် ကေုာံ ခမိက်ဂမၠိုင်ရ၊၊
စၞ (Diet)
ပလေဝ်ဒါန်
ကလိင်ဂှ် ဒှ်ဂစေံ မဟွံရုဲစၞ မွဲဂကူရ၊၊ ဍေဟ်စ စၟစၟောန်၊ က၊ ၚဴ၊ မဆု မဒုန်၊ သြောအ်၊ သတ်ဆု၊ စၞမၞိဟ်စတအ်လေဝ် စကီုရ၊၊ ဍေဟ်တအ် ဗက်ဂြးစစၟစၟောန် အကြာချောဲကီုရ၊၊
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ Acridotheres tristis. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012).
- ↑ Lowe S., Browne M., Boudjelas S. and de Poorter M. (2000, updated 2004). The Invasive Species Specialist Group (ISSG), a specialist group of the Species Survival Commission (SSC) of the World Conservation Union (IUCN), Auckland.
- ↑ Rasmussen, PC & JC Anderton (2005). Birds of South Asia: The Ripley Guide. Vol 2. Smithsonian Institution & Lynx Edicions. p. 584.
- ↑ Griffin, Andrea S. (2008). "Social learning in Indian mynahs, Acridotheres tristis: the role of distress calls". Animal Behaviour. 75 (1): 79–89.
- ↑ Mahabal, Anil; Vaidya, V.G. (1989) Proceedings of Indian Academy of Sciences (Animal Science). Indian Academy of Sciences, Bangalore. 98 (3): 199–209.
- ↑
- ↑ Ali, Salim; Ripley, S. Dillon (2001). Handbook of the Birds of India and Pakistan, Volume 5 (2 (paperback) ed.). India: Oxford University Press. p. 278.