ကဝိ
အ္စာတၠပညာတအ် ဟိုတ်နူမပံက်လဝ်
"ကဝိနံ ဣမံ ကဗျံ၊ ယံ ဂဳတန္တိ ဝုစ္စတိ" ကီု၊ "ကဝမှိ ဘဝံ ကဗျံ၊ ကဝဳနံ အယံဝါ ကဗျာ" ကီု သာ်တအ်တုဲ ဒြပ်တၠပညာအ္စာကဝိ (အၚ်္ဂလိက်: writer, author, poet)[၁] (my-ကဗျလၚ်္ကာဆရာ၊ စာဆိုတော်၊ပညာရှိ)[၂] တံဂှ် ဒှ်အရထ "ကဗျ" ရ။ လိက်ဇၟာန်အ္စာကဝိ တၠပညာတံ မချူဆန်လဝ်တံဂှ်ဟေၚ် ကော်ခဴစမံၚ် ကဗျအိုတ်ရ[၃]။
ပ္ဍဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲ မၞိဟ်ချူလိက် အ္စာကဝိ ဗတ်မန် ညံၚ်ရဴမအောန်လောန်ကီု ညးကဵုဒါန်ရီုဗၚ် ညံၚ်လိက်မန် သ္ဂောံတိတ်ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ်လေဝ် အောန်လောန်ရ။ မၞိဟ်ရာန်ဗှ်လိက်မန်တအ်ဂှ်လေဝ် သ္အေတ်သပါန်လောန်ရ[၄]။
ကဝိ ၄ သာ်
ပလေဝ်ဒါန်ကဝိ (၄) သာ်[၅]
စိန္တာကဝိ
ပလေဝ်ဒါန်ညးမလေပ်ဇန်ကဗျ ဗွဲအစောံ မချပ်ကေတ်
သုတကဝိ
ပလေဝ်ဒါန်ညးမလေပ်ဇန်ကဗျ ဗွဲအစောံ ဟိုတ်မမိၚ်လဝ်
အတ္တကဝိ
ပလေဝ်ဒါန်ညးမလေပ်ဇန်ကဗျ ဗွဲအစောံ အရထ အဓိပ္ပါယ်
ပဋိဘာနကဝိ
ပလေဝ်ဒါန်ညးမလေပ်ဇန်ကဗျ နကဵုဉာဏ်ပညာ မပြာကဋ်ကၠုၚ်ကၠာကၠာ
ကဝိ (၄) သာ် ကဵု ပညာ (၃) သာ်
ပလေဝ်ဒါန်ဗွဲအတိုၚ်လိက်ပြကိုဟ် "သ္ကံတဲကောန်မန်ဗုဒ္ဓဘာသာ" မ္ဂး ပညာ ၃ သာ်[၆] ပါ်ပတိတ်လဝ်နွံရ။ ပိသာ်တအ်ဂှ်မ္ဂး
- စိန္တာမယပညာ - ပညာမက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူပွမချပ်
- သုတမယပညာ - ပညာမက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူပွမကလၚ်ပၚ်မှိၚ်
- ဘာဝနာမယပညာ - ပညာမက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူ ပၟဝ်ချပ်စၚ်ခြၚ်(ဘာဝနာ) တအ်နွံရ။
တော်သ္ၚဳရံၚ်ကေတ်ကဵု ပညာ ၃ သာ်ဏအ်တုဲ ကဝိ ၄ သာ်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်သဇိုၚ်လ္တူပရေၚ်ပညာ ၃ သာ်ဏအ်တုဲ ချူဇန်တိတ်ကၠုၚ်ဏောၚ်။ ပၞောဝ်ကဵုအ္စာကဝိ ၄ သာ်ဂှ်မ္ဂး ကဝိ ဂကူစိန္တာကဝိဂှ်မ္ဂး လေပ်ဒုၚ်သဇိုၚ် ပရေၚ်ကတ်လ္ၚတ် နကဵုပညာမက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူပွချပ်တုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ဇၟန် တော်ဟီုဂွံရ။ တုပ်သာ်ဂှ်ကီု သ္ပဟိုတ်ကဵု ပညာမက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူပွမကလၚ်ပၚ်မှိၚ်တုဲ ကဝိ ဂကူသုတကဝိတအ်လေဝ် ခၞံချူပတိတ် လိက်ဇၟန် လိက်ပရေၚ်ကဗျ ဗွဲအစောန် သုတမယညာ နူအ္စာကဝိတအ်ဂှ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵု ပညာ ၃ သာ်၊ ဗွဲကြဴအိုတ်မွဲမ္ဂး ပညာမက္တဵုဒှ် ဟိုတ်နူပၟဝ်ချပ်စၚ်ခြၚ်ဂှ် မလေပ်ဗဒှ်ကဵု ကဏ္ဍ အတ္တကဝိ၊ ပဋိဘာနကဝိ ၜါဏအ်ရ။ ကဝိၜါဏအ်ဟီုဂှ် ဒှ်ဂကူကဝိ အ္စာကဝိမလေပ်ဇန်လိက် ဗွဲအစောံအရထအဓိပ္ပါယ်ကီု မလေပ်ဇန်လိက် နကဵုဉာဏ်ပညာ မပြာကဋ်ကၠုၚ်ကၠာကၠာတအ် မွဲသာ်ကီုရ။
တၠပညာအ္စာကဝိပိုဲမန် ဆန်ၜတ်စ ဇၟန်လၚ်္ကာဂိုဏ်ဂှ် နွံဆၜိုတ် ဒ္စိတ်ဂိုဏ်ရ[၇]။
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ MonDict@JaMonRott
- ↑ သက်လောန်၊နာဲ (၂၀၁၉) အဘိဓာန်မန်ဗၟာ။ A Mon-Burmese Dictionary, compiled by NAI SAC LUN. မွန်မြန်မာအဘိဓာန် နိုၚ်သက်လွၚ်ပြုစုသည်။
- ↑ ဟံသာတ္ၚဲဏံ (၂၀၁၉) နယ်ဇန် ဇၟာန်ကဗျတ္ၚဲဏံ (အလန်ဒုတိယ)၊ တက်တြးနူ အစဳဇန် ရမျာၚ်ဖ္ဍောတ်ကဗျမန်။ မုက်လိက်-၈။
- ↑ တိုၚ်ထဝ် (၂၀၁၉) ဝါဒဂကူမန် လိက်ပရေၚ်ပံၚ်ကောံဂမၠိုၚ်။ မုက်လိက် ၇။
- ↑ သြဝါဒ၊ဘဒ္ဒန္တ (၂၀၀၇) သ္ကံတဲကောန်မန်ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ပြကိုဟ်။ မုက်လိက်-၈၀။
- ↑ သြဝါဒ၊ဘဒ္ဒန္တ (၂၀၀၇) သ္ကံတဲကောန်မန်ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ပြကိုဟ်။ မုက်လိက်-၄၀။
- ↑ ဟံသာတ္ၚဲဏံ (၂၀၁၉) နယ်ဇန် ဇၟာန်ကဗျတ္ၚဲဏံ (အလန်ဒုတိယ)၊ တက်တြးနူ အစဳဇန် ရမျာၚ်ဖ္ဍောတ်ကဗျမန်။ မုက်လိက်-၁၇။