ကဴဝဴ
ကဴဝဴ ဂှ် ဒှ်ဂကောံပရိုင် မဒက်ပ္တန်လဝ် နူကဵု သၞာံ ၂၀၀၁ တုဲ ကၠောန်ပ္တိတ်ကၠုင် ပရိုင် နကဵု ဘာသာအေင်္ကလိက်၊ မန်၊ ဗၟာ သၞာံ ဗွဲမလအ်၊ နကဵု ဗလးမဳဒဳယာ ဗီုပြင်နာနာ မပ္တံ ကဵု ပလံင် နကဵုအဳမေလ်၊ မုက်လိက်ဝေပ်သာက်၊ လိက်စက္ခော ဗွဲမဗဗွဲ ကုအခေတ်၊ ကေုာံ အကာဲအရာနာနာသာ်ရ။ စတမ် နူ သၞာံ ၂၀၁၃ ဂှ် ဆက်ဂလိုင်ပတိုန် သွာင်လဟိင်စိုတ်ကီုရ။
| ဂကူ | ပရိုင် ကေုာံ လဟိင်စိုတ် |
|---|---|
| ကမၠောန် | မဳဒဳယာ |
| ညးမအပ် | ကဴဝဴ |
| မၞိဟ်မဒက်ပတန် | နာဲဆာန်ထေက်၊ နာဲသုန်ဓန်၊ နာဲကောန်ယက္ခ (နာဲဗညာအံင်) |
| ကဏ္ဍမရေင်တၠုင် | အလုံလိုက် |
| ပူဂိုလ်အဓိကဂမၠိုင် |
|
| မရေင်တၠုင် |
|
| ညးမပိုင်ပြဳဂမၠိုင် | နာဲဗညာအံင် |
ဝင် ပလေဝ်ဒါန်
ဌာန်ပရိုင်ကဴဝဴ ဂှ် စဒက်ပ္တန်လဝ် ကိုပ်ကၠာအိုတ် နကဵု ညးပိတၠ၊ နာဲဆာန်ထေက်၊ နာဲသုန်ဓန်၊ ကေုာံ နာဲကောန်ယက္ခ၊ ပ္ဍဲဍုင်ၜင်ကံက်၊ ရးသေံ နူသၞာံ ၂၀၀၁ တေအ်ရ။[၁][၂]
ပ္ဍဲအခိင် မဒက်ပ္တန် ဌာန်ပရိုင်ကဴဝဴ အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ရန်တၟအ် ညးဂၠးတိတအ် ဂွံတီ ပရူမကတဵုဒှ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဒေသရးမန် ဗွဲတၟေင် တွဵုရးဍုင်မန်၊ တွဵုရးဍုင်ကရေင် ကေုာံ ရးတၞင်သဳတုဲ ချူပ္တိတ် နကဵု ဘာသာအေင်္ကလိက်ရ။ ပရိုင်တအ်ဂှ် ပလံင်ဗစိုပ်ဏာ ဇရေင်ဌာနနာနာ နကဵု အဳမေလ်ရ။ သွက်ဂကူမန်မ္ဂး ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် မန်တအ် ကၠောန်လဝ် Monnet email group မွဲတုဲ ပလံင်စုတ် ပ္ဍဲအဳမေလ်ဂှ်မ္ဂး မၞိဟ်မနွံ ပ္ဍဲဂကောံဂှ် သီုဖအိုတ် ဂွံဗှ်ကေတ် မာန်ကီုရ။[၃]
နူဂှ် မွဲကဆံင် ဂကောံပရိုင်ကဴဝဴဂှ် မၞိဟ်ဂၠိုင်ကၠုင်တုဲ ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန် နဒဒှ် ဂကောံပရိုင်ခိုင်ခိုင်မွဲ အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။[၄]
နာဲဆာန်ထေက် သကိုပ်အေဝ်ဒဳတာ
နာဲတိုင်ထဝ် အေဝ်ဒဳတာ
မိလဳတာ ဒေဗိတ်သေန် အေဝ်ဒဳတာ
ကောန်ယက္ခ သၟာပရိုင်
ဗညာဟံသာ သၟာပရိုင်
လျးရတ် (ဂင်ယျင်) သၟာပရိုင်
ဗညာထဴ သၟာပရိုင်
အဲရတ် အ္စာဝေဗ်
သိုင်မန် ချေတ်ထောန် အ္စာဝေဗ်
အာကာအံင် လျိုင်ဆက်စၠောအ်
ပရိုင်ကဴဝဴ ဂှ် ဆက်ပ္တိတ်လဝ် နကဵု ပိဘာသာ ဗတ်မန်၊ ဗၟာ၊ အေင်္ကလိက် နကဵု ဗီုပြင်နာနာ၊ နကဵုဝေဗ်သာက်၊ လိက်တၞးတအ်တုဲ ပလံင်ပရးဗစိုပ်ဒၟံင် ကုညးဍုင်ကွာန်တအ်ရ။
ကြဴနူ အလဵုအသဳပၞာန်ရာမ် မကော်ဂး အလဵုအသဳ ဦးသိန်းစိန် မံက်ဂတဝ်ကၠုင် နူဂိတုမာတ် ၃၀၊ ၂၀၁၁ တုဲ ကဵုအခေါင် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဌာန်ပရိုင် အပ္ဍဲသၞောဝ်ဗၟာရ။ ဌာန်ပရိုင် ဗွဲမဂၠိုင် ဒက်ပ္တန် အပ္ဍဲဍုင်ဗၟာရ။ စဵုကဵု ဂိတုနဝ်ဝေမ္ဗာအိုတ် ၂၀၁၁ ဂှ် ဌာန်ပရိုင်ကဴဝဴဂှ် ဟွံဂွံပြံင်လုပ် အပ္ဍဲမတ်မလီုတုဲ တန်တဴဒၟံင် မ္ၚးဖိုဟ်ရ။[၅]
သၞာံ ၂၀၁၄ ဂှ် နကဵု နာဲဗညာအံင် လုပ်ကၠောန် ပ္ဍဲပရိုင်ကဴဝဴ၊ နကဵု စေတနာ၊ လဆောဝ်မ္ဂး နကဵု သြန်ထံက်ပင် နကဵု ပူဂိုလ် နာဲချေတ်ထောန် ထံက်ကဵု ခရိတ်ညိညရ။ ဗွဲကြဴဏအ် ဂကောံပရိုင်ကဴဝဴဂှ်လေဝ် ဍိုန်လျအာတုဲ ကမၠောန်ပရိုင် သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒေါအ်ဇူအာရ။ နကဵု နာဲဗညာအံင်လေဝ် လုပ်ကေတ်တာလျိုင် နဒဒှ် သကိုပ်အေဝ်ဒဳတာ ပ္ဍဲကဵု ဌာန်ပရိုင်မန် မဒှ်ဌာန်ပရိုင်အပ္ဍဲသၞောဝ်ကီုရ။[၆]
သၞာံ ၂၀၂၁ ပၞာန်ထိင်အဝဵုဍုင် တုဲ ဌာနပရိုင် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာ ကေုာံ ဌာနပရိုင်မစွံအဓိက ကုကၟိန်ဍုင်ဗၟာ ဗွဲမဂၠိုင် စကာပရိုင် နဒဒှ်လွဟ်တဝ်စၞေဟ် သွက်အခေါင်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာရ။ နကဵု ဌာန်ပရိုင်မန် သၟဝ်သကိုပ်အေဝ်ဒဳတာ နာဲဗညာအံင်ဂှ် ဆက်ထိင်ကၠောန်အာ ကမၠောန်ပရိုင် နကဵုသိက္ခာပရိုင်၊ နမဟွံဗက်မုက် မွဲမွဲလပါ်၊ မစွံအဓိက ညးဍုင်ကွာန် ဂွံတီပရူဒဒှ်ဍာံရ။ တင်ဒတဴလိုင်ဏအ်ဂှ် ဖန်ဗဒှ်ကဵု လညာတ်တၞဟ်ခြာ ရေင်သကအ်တုဲ ကၞောတ်တဲ ဂိတုအံက်တဝ်ဗါ ၅၊ ၂၀၂၂ ဂှ် ဒးဒုင်လလောင်တြး ဒဒှ်ရ ဌာန်ပရိုင်မန်ဂှ် ကၟာတ်လဒဵုထောအ်တုဲ ဌာန်ပရိုင်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် (Independent Mon News Agency – IMNA)တြေံဂှ် က္လေင်ဒက်ပ္တန်ပၠန်ရ။[၇] သကိုပ်အေဝ်ဒဳတာတြေံ နာဲကသုမန်ဂှ် က္လေင်ကေတ် တာလျိုင် သကိုပ်အေဝ်ဒဳတာ၊ တုဲ နာဲဗညာအံင် တိတ်ထောအ် နူဌာန်ပရိုင်ဂှ်ရ။ နကဵု နာဲဗညာအံင် က္လေင်ဂယိုင်ပ္တိုန် ပရိုင်ကဴဝဴဇကုတြေံပၠန်တုဲ ဆက်ကၠောန်အာ ကမၠောန်ပရိုင် မစွံအဓိက ကုပရေင်ၜိုဟ်လလံ ကေုာံ ပရေင်တန်ကြန်တုဲ ဆက်ပ္တိုန်အာ ပရိုင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ ပရိုင်ပရေင်မၞိဟ် ကေုာံ ကဏ္ဍနာနာ နကဵု ရမ္သာင်ကမြဴ "ပရိုင်ၜိုလ်လလံ၊ ပရိုင်မနွံကဵုဓဝ်ပတှ်ေဂွံ မဟွံဗက်မုက်၊ မပတဝ်ဏာ သွက်ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံ မၜိုဟ်သြိုဟ်။[၈] နဲကဲမပ္တိတ်ပရိုင်ဂှ် ဒုင်သဇိုင် ကုဂအာင်အန်လာင် နကဵု မာတဳမဳဒဳယာ မပ္တံ ကုမုက်လိက်ဝေဗ်သာက် ကေုာံ တြး ပ္ဍဲကဵု ဗလးမုက် မဳဒဳယာမှာဇန် နကဵု နဲကဲ လိက်ကီု သီုကဵု ရုပ်ဒမျိုင် ကေုာံ ရမ္သာင်တအ်ရ။ ပါဲနူ ပရေင်ပရိုင်တုဲ အစဳဇန်တၟေင် "ရမ္သာင်ကဴဝဴ ကဵု သုခုမ" ဂှ်လေဝ် စွံအဓိကတုဲ ဗလးပ္တိတ်ဒၟံင်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵု အစဳအဇန်ဂှ် ဗီုကဵု သၟာန်သွဟ် သၟာသုခုမဂမၠိုင်၊ တုဲပၠန် ပ္တိုန်ကဵု အစဳအဇန် လဟိင်စိုတ်တအ်ရ။
လဟိင်စိုတ် ကဴဝဴ (Kaowao Entertainment) ပလေဝ်ဒါန်
နကဵု နာဲဗညာအံင် ပံက်ဗဒှ်ပ္တိုန် လဟိင်စိုတ်ကဴဝဴ (Kaowao Entertainment) မစွံအဓိက တိဍာ် ရးမရာဇ်သေံတုဲ ကၠောန်ဗဒှ် ပေါဲဆက်မိက်ကဴဝဴ ပ္ဍဲတ္ၚဲသဳဘတ်အိုတ် (၁၄ အံက်တဝ်ဗာ ၂၀၂၃) ပ္ဍဲစင်ပေါဲထာဲရာမာည်၊ ဒၞာဲ ဂကောံဗော်သွးသေံမည် (ဂၠံင် ၃၂ ၜင်က္ဍဳ) ဍုင်ၜင်ကံက် နကဵု အစဳအဇန် လဟိင်စိုတ် သၟာဂဳတနာနာရ။[၉] ပ္ဍဲပေါဲဆက်မိတ်ဂှ် ပုရိသာတ် ကၠုင်ကဵုဒြဟတ် မၞိဟ် ၁၅၀၀ ပြင်ပြင်ရ။[၁၀]
နိဿဲ ပလေဝ်ဒါန်
- ↑ Toik, Cham (14 October 2023). " နာဲဆာန်ထေက် ချူလဝ် ပ္ဍဲကမ္မာန် နာဲကောန်ယက္ခ. “ယွံ-ကူချပ်ဂွံ ပိုဲညးပိ (နာဲဆာန်ထေက်-နာဲသုန်ဓန်-ကောန်ယက္ခ) စပ္တန်လဝ်က'ဝ'လတူတိသေံ ၂၀၀၁”
- ↑ Kao Wao News (from 2001 (2019-12-05).
- ↑ Yekha, Kun (14 October 2023). " ပေါဲဂဳတ ဆက်မိတ်ကဴဝဴ. “အခိင်တေံဝွံ သ္ဂောံဝေင်အေန်ထာဏေတ်(Internet) ဟွံလောဲသွာ ဗီုလၟုဟ်ဏီရ။ အခိင်စကၠောန်ပရိုင်ကဴဝဴတေံ တြးချူပရိုင် ဘာသာအေင်္ဂလိက်ကၠာရ။ ပရိုင်ချူလဝ်တအ် သ္ဂောံဒါန်စၟဳစၟတ်ဂှ် ဒးပလံင်အဳမေလ် (email) ကဵုဗစိုပ် အေဝ်ဒဳတာ(Editor) ကၠာရ။ ဂွံပလံင်အဳမေလ်ဂွံဂှ် ဒးအာဆေင် (Internet Cafe‘) တုဲ ဒးကဵုမွဲနာဍဳ(၂၀)ၜါတ်။ ပရိုင်တအ်ဂှ် တက်လဝ်ပ္ဍဲသ္ၚိ စၠောံစုတ်လဝ်ပ္ဍဲ (Floppy disk)တုဲကေတ်ဏာဆေင် Internet ရ။ (သၟတ်ခေတ်ဏအ် ဟွံကေင်ဆဵု Floppy disk ရောင်ခယျကေတ်ရ။) ဟိုတ်နူ Website ဟၟဲဏီတုဲ ပရိုင်တအ်ဂှ် ပလံင်ဗစိုပ်ညးဗှ်ပရိုင်တအ် နကဵုအဳမေလ်ရ။ ဂကူမန်ရဲညးစကာအဳမေလ်တအ် ကၠောန်လဝ် Monnet email group နွံတုဲ ပရိုင်တအ်ဂှ် ပလံင် ဗစိုပ် ပ္ဍဲ Monnet ကီုရ။”
- ↑ Mon, Nai Aue (14 October 2023). " နာဲအဲမန် ချူလဝ် ပ္ဍဲကမ္မာန် နာဲကောန်ယက္ခ.
- ↑ Ethnic Journalists in Burma Still Unable to Report in Their Own Languages-kaowao (November 29, 2011). ““We have to wait and see for a few months because the constitution mentions nothing about rights for ethnic languages,” said a senior Mon reporter from Mon State. “The lack of ethnic rights in the constitution is a big barrier, and we could get into trouble at any time if we set up our own media organization to report in our own language. [...]“We have a dream of creating a [Mon] news agency [inside Burma]. However the situation is still too unstable to implement the plan,” said the source.””
- ↑ Ong, Banya (October 1, 2021). "An Interview with Nai Banya Ong". Bee Htaw Monzel (Interview). Interviewed by Nai Bee Htaw Monzel. None.
- ↑ "" Announcement 1, Informing to Public on the Re-establishment of Independent Mon News Agency (IMNA)"၊ IMNA၊ October 15, 2022။
- ↑ "" KaoWow Newsgroup"၊ March 5, 2023။
- ↑ " Kaowao Entertainment. Open (October 2, 2023).
- ↑ Toi, Nai Jae (October 14, 2023). " Kaowao Entertainment. Open.