ခရေတ်ယာန်
ဘာသာခရေတ်ယာန် (အၚ်္ဂလိက်: Christianity, Burmese: ခရစ်ယာန်ဘာသာ) ဂှ် ဒှ်ကွေတ်လျိုင်ပတှ်ေ ကျာ်နွံမွဲဇကုဓဝ် မပအဓိက ကုနာဲယေသှု နူနာဇရက်[၁] မချူဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲသၠပတ်ဓမ္မတၟိဂမၠိုင်ရ၊၊ သၠပတ်ဓမ္မတြေံ (တနခ်)မဒှ်သၠပတ် ဘာသာဂျူ ဂှ်လေဝ် စုတ်လဝ် ပ္ဍဲသၠပတ်သမ္မာကီုရ၊၊ ဆဂး တနခ် မဒှ်သၠပတ် ဘာသာဂျူဂှ် တုပ်ကဵု သၠပတ်ဓမ္မတြေံ (ခရေတ်ယာန်) ပေင်င် ဟွံသေင်ရ၊၊
|
စ္ၜောဲစ္ၜော်
| |
| ယေသှု • ခရေတ် | |
| နာဲယေသှု ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန် • သၠးဂၠံဂဝ် နူဝုတ်ကညာ • မဒုင်ဂစိုတ် ပ္ဍဲတိုင်မဒင် • ဓလိုက်ကတဵု နူဂမ္စိုတ် | |
| သၠပတ်သမ္မာ • သဇိုင်ကြက် | |
| သၠပတ်ဓမ္မတြေံ • သၠပတ်ဓမ္မတၟိ • ခရေတ်ဝင် • သြဝါဒ | |
| ကွေတ်ဝါဒ | |
| ကျာ်ထာဝရ • ပိမဒှ်မွဲ (မအံက်၊ ကောန်၊ ဝိဉာဏ်သ္အးဇ္ၚး) • ၜါတ္တိဇာံ • ဝင်သာသနာ • ပတန်သာသနာ | |
| ဝင် • ပြဝေဏဳ | |
| မာရိ • သာဝက • ပေတလု • ပေါလဝ် • ကောန်သတာန်တာင် • လုတာ • မပလေဝ်ပ္တန် | |
| ဍုင် ကေုာံ ဒေသ | |
 |
ညးမလျုင်ပတှ်ေ ကွေတ်ခရေတ်ယာန်တအ်ဂှ် ညးတအ် ပတှ်ေကေတ် ကျာ်ထာဝရဂှ် ညးသ္ဍိုက်ဆာန် ကောန်လောကတအ် ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ ＂ကောန်ကျာ်အိုတ်သီုတအ်ဝွံ ဟွံစိုပ်လီုလာ်မ္ဂး လမျီုထာဝရဂှ် တၞဟ်နသၟိက်ကဵုဂွံတုဲ ကျာ်ဂမျိုင်ဝွံ ဒိုဝ်ကဵု မထောအ်ကၠေအ် ကောန်ဇကု ဆမွဲဂှ် ဆာန်ကောန်လောကဳတအ်ဂှ်ရ＂(ခရေတ်ဝင်ယဝ်ဟာန် ၃၊ ၁၆)၊၊ တုဲပၠန် ညးတအ် ပတှ်ေကေတ် နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်ကောန်ကျာ်ဂမျိုင်၊ ကောန်မၞိဟ်တအ်ဂှ် နွံကဵုဒုဟ်၊ နာဲယေသှု မဒှ်ခရေတ် (ဝါ) မာတ်သာဲဂှ် ဒှ်ညးမဟံင်ပြာ် ဗလးကဵုဒုဟ် ကောန်မၞိဟ်တအ်ရ၊၊
မာတ်သာဲဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် နကဵုအရေဝ်ဟေဗြေဝ် မအရေဝ်ဂျူ က္ဍိုပ်သကိုပ် ကျာ်မဗလးနင် အတိုင်မဟီုကဵုလဝ် ပျးဒိုဟ် ပ္ဍဲသၠပတ်ဓမ္မတြေံရ၊၊
ပရေင်ချဳဓရာင် ပရးသာသနာဂှ် စကတဵုဒှ် ပ္ဍဲဒေသလဒေါဝ်ဗၟံက် အကြာ ဍုင်ပါလေတ်သတာင်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံပထမလ္ၚီသၞာံ ဗျာပ်တြးအာ အဖရိကသၟဝ်ကျာ၊ ယူရောပ် ကေုာံ ဒၞာဲလ္ၚဵု ပ္ဍဲအိန္ဒိယ ရ၊၊ သၞာံဒုတိယလ္ၚီသၞာံဂှ် ဟိုတ်နူ သၞောတ်ကဝ်လဝ်နဳ ကေုာံ ဂကောံပြးသာသနာတအ်တုဲ ဘာသာခရေတ်ယာန်ဂှ် ဗျာပ်တြးအာ အလုံမွဲဂၠးတိရ၊၊ [၂]
ညးမဒုင်ကေတ် ကွေတ်ခရေတ်ယာန်ဂှ် ညးကော်စ ခရေတ်ယာန် မဒှ် ညးမပါ်တိတ် နူဂျူရ၊၊ ခရေတ်ယာန်ဂှ် တုပ်ကဵု ဘာသာ မကော်စ ဘာသာအာဗြာဟာမ်ဂမၠိုင် (ဂျူ၊ အေဿလာမ် ကေုာံ ခရေတ်ယာန်) မဒှ် ကွေတ်မပတှ်ေကေတ် ကျာ်ထာဝရ ညးမခၞံဗဒှ်လဝ် ဂၠးတိ အတိုင်မကၠုင် နူသၠပတ်ဟေဗြေဝ် (သၠပတ်ဓမ္မတြေံ) မဒှ် သၠပတ်ကျာ် မသၟဟ်ညဳ ကု သၠပတ်ဓမ္မတၟိ ကီုရ၊၊ အရာတၞဟ်ခြာ ဘာသာခရေတ်ယာန်ဂှ် ညးတအ် ပတှ်ေကေတ် နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်ကောန်ကျာ်၊ နာဲယေသှု စုတိ တုဲ ဓလိုက်ကတဵု နူဒမံင်ဂမ္စိုတ်၊ မဒုင်ဂစိုတ် သွက်ဂွံဒုင်ဖအိုတ်ကၠေအ် ဒုဟ်ကောန်မၞိဟ်တအ်၊ ပိမဒှ်မွဲ (နာဲယေသှု၊ ကျာ်၊ ကေုာံ ဣဓိကြဳဇှ်)၊ ပသာခါ ကေုာံ ၜါတ္တိဇာံ (ဒုင်ဗလိုပ်)၊၊
ပၞောဝ်ကဵု ကွေတ်ပတှ်ေ (ဘာသာ) ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ် သီုဖအိုတ်ဂှ် ဘာသာခရေတ်ယာန်ဂှ် မၞိဟ်ဗက်စ ဂၠိုင်အိုတ် နွံၜိုတ် ၂ အသင်္ဃဲ (2.100.000.000) [၃]တုဲ ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ် ဒၞာဲမပြးဇးဂၠိုင်အိုတ်မွဲတုဲ သီုဖအိုတ် နွံဗီုပြင် ၜါလက်ဂိုဏ်ပြင်ရ၊၊ ဂကောံဂိုဏ်ဇၞော်အိုတ်ပိဂှ် အံက်သဝ်ဒံက်၊ ရဝ်မာန်ကာတ္တလေတ်၊ ပရဝ်တိတ်သတာန်၊၊ ၜိုန်ရ ဂိုဏ်တၞဟ်ခြာတုဲ ဗီုပြင် တၞဟ်ခြာ၊ ဗီုဒက်ပ္တန် ဂကောံဘာသာတၞဟ်ခြာကီုလေဝ် သဇိုင်အဓိက ဓဝ်ပတှ်ေဂှ် တုပ်ဒၟံင် ရေင်သကအ်ဖအိုတ်ရ၊၊ ဗွဝ်ကၠံလက္ကရဴဏအ် ဂကောံဘာသာကျာ် တၞဟ်ခြာဗွဲမဂၠိုင် မံက်တိုန်ကၠုင် ဥပမာ ဂကောံသက်သဳ ယေဟဝ်ဝါ၊ မောရ်မောန်တအ် ဒှ်တမ်ရ၊၊
ကွေတ် (ပတှ်ေ)
ပလေဝ်ဒါန်ညးမပတှ်ေ ဘာသာခရေတ်ယာန်တအ် စှ်ေစိုတ် ဒဒှ်ရ ခရေတ်ယာန်ဂှ် ဒှ်အရာမဗစိုပ်ပတုဲ အရာမသှ်ေသၟေဟ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဘာသာယုဍ (ဂျူ) ဒဒှ်ရ ယုဍတအ် မစၟဳဒၟံင်မာတ်သာဲ (ခရေတ်)ဂှ် ကျာ်ဗလးနင် နာဲယေသှုရ၊၊ ဓဝ်ပတှ်ေ နူကဵုဘာသာယုဍ မပ္တံကဵု၊ ဒဒှ်ကျာ်မွဲဇကုဓဝ်၊ ဒဒှ်မဓလိုက်ကတဵု နူဂမ္စိုတ်၊ ဒဒှ်မၞုံကဵု လမျီုထာဝရ၊ ကေုာံ မပတှ်ေ ပရောဗက် မဗလးကဵုဒုဟ်ဂမၠိုင် ကေုာံ မာဲသာတ်တအ်ဂှ် ဒုင်ကေတ်လဝ်ကီုရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ အရာမပတှ်ေ ဘာသာခရေတ်ယာန် တၞဟ်ခြာလေဝ် ညးကော် ပိမဒှ်မွဲ နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်ကောန်ကျာ်၊ ကျာ်ထာဝရ၊ ကေုာံ ဣဒ္ဓိကြဳဇှ်ကျာ် တအ်ရ၊၊ ဘာသာခရေတ်ယာန်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဒုင်ကေတ် ကောန်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဒှ်ကောန်ဒုဟ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ကျာ်မဗလးကဵုဒုဟ်ရ၊၊ သီုဖအိုတ်ဂှ် ပတှ်ေတုပ်မွဲဂှ် နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မဗလးကဵုဒုဟ် ကုကောန်လောကဳတအ်ရ၊၊
နာဲယေသှု ခရေတ်
ပလေဝ်ဒါန်ပရူနာဲယေသှု ဗွဲတြး
တင်အဓိက ဓဝ်ပတှ်ေ ခရေတ်ယာန်ဂှ် ဒဒှ်ရ နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်ကောန်ကျာ်ထာဝရ၊ ကျာ်မဗိုတ်ပဋိသန္ဓိ ပ္ဍဲကောန်မၞိဟ် ဒဒှ်ရ မပြာပ်ကၠုင် ဇရေင်ကောန်မၞိဟ်တအ် သွက်ဂွံဒုင်ကေတ် ဒုဟ်ကောန်မၞိဟ်တအ် မကလိလောန်လဝ် နူမူလကဝ်တေအ် ပ္ဍဲဇကုတုဲ ဂွံဖအိုတ်ထောအ် ဒုဟ်တအ် ပ္ဍဲကဵုကောန်မၞိဟ်၊၊ နကဵုမပတှ်ေကေတ် ဒဒှ်ရ နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်ကောန်ကျာ်၊ နာဲယေသှု ချိုတ်တုဲ ဓလိုက်ကတဵု နူဒၟံင်ဂမ္စိုတ်မ္ဂး ကောန်မၞိဟ်တအ် ကလိဂွံ ပသုက်ပသဝ် နူကျာ်ဂမျိုင်၊ ဂွံအခေါင်သၠးဒုဟ် နူကျာ်ဂမျိုင်တုဲ ကလိဂွံလမျီုထာဝရ ပ္ဍဲဌာန်ဒတန် ကျာ်ဂမျိုင် (ဍုင်သွဝ်)တုဲ ပ္ဍဲကၞောတ်တဲ ဓလိုက်ကတဵု နူဒၟံင်ဂမ္စိုတ်တုဲ ဆလအ်လေဝ် ဟွံဒးကလေင်ချိုတ်ပၠန်ရ၊၊
နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်ညးမရနုက်ဗပေင် အတိုင်သၠပတ်ဓမ္မတြေံ မဒှ်ပရောဗက်မာတ်သာဲ ကေုာံ မဒုင်ကေတ် အာဲကၟာဲၝောအ်ကိုဋ် သၟိင်ဒဝိဒ် (King Davids)ရ၊၊ နာဲယေသှု စုတိတုဲ ဓလိုက်ကတဵုဂှ် ဗဒှ်ကဵု တင်လတုပ်စိုတ်တၟိ အကြာကျာ်ထာဝရ ကဵု ကောန်မၞိဟ်တအ်ရ၊၊ တင်လတုပ်စိုတ်တၟိဂှ် ဒှ်စၞး တင်လတုပ်စိုတ်တြေံ မကေတ်လဝ် အကြာကျာ်ထာဝရ ကဵု ဂကူယုဍ အတိုင်မချူလဝ် ပ္ဍဲလိက်သၠပတ်ဓမ္မတြေံဂှ်ရ၊၊
ပွမပတှ်ေ လတူနာဲယေသှု နကဵုဨဝံင်ဂလိ (ဨဝံင်ဂလိ ဂွံအဓိပ္ပါယ် ပရိုင်ခိုဟ် ပရိုင်ပြဲ) ဒဒှ်ရ နာဲယေသှု သၠးဂၠံဂဝ် နူကဵု ဝုတ်ကညာမာရိ မဟွံမဲ ကုပွမသိပ်ဂၠိပ်ဓဝ်မေထုန် ကုမၞိဟ်တြုဟ်မွဲမွဲ၊ မတန်ဂဝ်ဂၞဴ နကဵုဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚးရ၊၊ နကဵုမတန်ဂၠံဂဝ် ဗီုဏအ်ဂှ် နာဲယေသှု ဒှ်မဟွံမဲ ကုဒိုဟ် (ဝါ) ပွမတန်ဂၠံဂဝ် ဗီုဏအ်ဂှ် နာဲယေသှု ဂွံပါဲဗၠး နူကဵု ဒုဟ်ကောန်မၞိဟ် နဒဒှ်အာဲ မြဴသာ်ဝွံ ပ္ဍဲလိက်ဓရ် ရဝ်မာန်ကတ္တလေတ် ဟီုတွဟ်လဝ်ရ၊၊
အရာနာဲယေသှု မဟီုတွဟ်လဝ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ ညးမဂျိုင်ဒၟံင်လမျီု အတိုင်မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲသၠပတ်ဓမ္မတၟိဂှ် ဒှ်တဝဟ်ဍောင်ဓရ် နာဲယေသှုတုဲ သွက်ညးမပတှ်ေ ခရေတ်ယာန်တအ်မ္ဂး ဒှ်ဂၠံင်တရဴ သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက်ရ၊၊
မသၠးဒုဟ်
ပလေဝ်ဒါန်ပသုက်ပသဝ် ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်ဂှ် ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုဒဒှ်မပတှ်ေ နာဲယေသှုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မဟွံမဲကုဒုဟ်၊ နကဵုဓရ်ကရုဏာ လတူကောန်မၞိဟ်တုဲ ဒုဟ်ကောန်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ညးဒုင်ကေတ်တုဲ ဒုဟ်တအ်ဂှ် ညးဒုင်ဖအိုတ်ထောအ် နကဵုမဒုင်ဂစိုတ် လတူတိုင်မဒင်ရ၊၊ ညးဒုင်ဗီုဏအ်တုဲဂှ် ဒုဟ်ကျာ်မကဵုလဝ် ကုကောန်မၞိဟ်ဂှ် ပြေလလမ်အာတုဲ အဆက်အစပ် အကြာကောန်မၞိဟ် ကုကျာ်ဂှ် ကလေင်ဆက်စိုပ်အာ ရေင်သကအ်ပၠန်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးမပတှ်ေ ဘာသာခရေတ်တအ် ပတှ်ေကေတ် ကောန်မၞိဟ်တအ် ဂွံကလိဂွံ ပသုက်ပသဝ် ကေုာံ လမျီုထာဝရဂှ် ဒးအာ (ဝါ) ဒးကၠောန် နကဵုမပတှ်ေကေတ် ဒဒှ်ရ နာဲယေသှု ကဵု ညးမဒုင်ဂစိုတ် ပ္ဍဲတိုင်မဒင်၊ စုတိ ကေုာံ ဓလိုက်ကတဵုနူဂမ္စိုတ်ရ၊၊
ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚး
ပလေဝ်ဒါန်ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚး အတိုင်မဂွံဆဵုကေတ် နူသၠပတ်ဓမ္မတၟိမ္ဂး ဒှ်တၟာဲ မကဵု ကုညးမပတှ်ေ နာဲယေသှုတုဲ မဒုင်ဗလိုပ်ရ၊၊
ပိမဒှ်မွဲ
ပလေဝ်ဒါန်ပိမဒှ်မွဲ ဟီုမ္ဂးဂှ် အရာပိ၊ မအံက်၊ ကောန်၊ ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚး အရာပိဝွံ ဒှ်ဒၟံင်မွဲရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကျာ်ဂမျိုင်လေဝ် ကောန်ကျာ်ရ၊၊ ကောန်ကျာ်လေဝ် ကျာ်ဂမျိုင်ရ၊၊ ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚးလေဝ် ဒှ်ကျာ်ရ၊၊ အရာဝွံ ဒှ်ဓဝ်ပတှ်ေအဓိက ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်ရ၊၊ ဟိုတ်မဂွံဟီုဗီုဏအ် ဒၟာနူ မပတှ်ေကေတ် ကျာ်နွံမွဲဇကုဓဝ်ရ၊၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲသၠပတ်သမ္မာဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်၊ နာဲယေသှု ကေုာံ ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚးဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵု မအံက်ကျာ်ဂမျိုင်ရ၊၊ တဝှ်ဟီု ညးတအ်ဂှ် ဒှ်ညးပိတၠရ၊၊ ဆဂး သီုပိဂှ် ဒှ်မွဲဓဝ်ဟေင်ရ၊၊ [၄]
သၠပတ်သမ္မာ
ပလေဝ်ဒါန်သၠပတ်သမ္မာဂှ် ဒှ်လိက်မဆေင်ကဵု ဘာသာခရေတ်ယာန်ရ၊၊ သၠပတ်ယုဍဂှ် စၟတ်သမ္တီ နဒဒှ် သၠပတ်ဓမ္မတြေံ တုဲ နွံကဵု သၠပတ်ဓမ္မတၟိ၊၊ လိက်တအ်ဂှ် ဒှ်လိက် မဒုင်သဇိုင် ကွေဟ်ဓရ်ပတှ်ေ ခရေတ်ယာန်ရ၊၊ ညးပတှ်ေခရေတ်ယာန်လ္ၚဵု ပတှ်ေကေတ် ဇၟာပ်မအက္ခရ် ပ္ဍဲသၠပတ်သမ္မာဂှ် ဒှ်တဝှ်ဍောင်ဓဝ်ပါင်ကျာ် မချူစၟတ်သမ္တီလဝ် နကဵုမၞိဟ်ရ၊၊[၅] ညးပတှ်ေခရေတ်ယာန်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ညာတ်ကေတ် သၠပတ်သမ္မာဂှ် ဒှ်အရာမၞိဟ်တအ် မချူလဝ် ဗီုညးတအ် မဂွံညာတ်ကေတ် ပရူကျာ်မစိုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲကဵုဂၠးတိဏအ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ အတိုင်မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလိက်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံကံက်အဓိပ္ပါယ်နာနာဂှ် ပံက်လဝ်ကဵုပါင်တြင်ဇၞော်ဇၞော်ရ၊၊
ဘဝ ကေုာံ လ္ၚောဝ်ကျာ် (ဝါ) မဒုင်ကာကျာ်
ပလေဝ်ဒါန်အရာမပၠတရဴဘဝ ဂကောံမၞိဟ် ခရေတ်ယာန်
အရာမခိုဟ် မမိပ်သၠောင် ပ္ဍဲညးမပတှ်ေ ခရေတ်ယာန်မွဲဂှ် ဒဒှ်ရ ဒုဟ်ညးတအ်ဂှ် နာဲယေသှု ဒုင်ဖအိုတ်ကၠေအ်ကဵုရ၊၊ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ဒုဟ်တအ်ဂှ် ဟွံဆက်ကတဵုဒှ် ကုကောန်မၞိဟ်ရ မြဴသာ်ဝွံ ညးတအ် ပတှ်ေကေတ် ဟွံသေင်၊ ညံင်ဒုဟ် ဟွံဆက်ကတဵုဒှ်ဂှ် ညးတအ် ဝေင်ပါဲတုဲ ညးတအ်ဆက်တန်တဴ နဒဒှ်ဘဝမၞိဟ်မခိုဟ်ပြဲမွဲရ၊၊ ဒုဟ်ညံင်ဟွံကတဵုဒှ်ဂှ် ဝေင်ပါဲ ညံင်ဟွံကလိလောန်အာ နူကဵု ပညပ် ၁၀ သာ် မဒှ်နာဲယေသှု မဒ္ဂေတ်ကၠုင်လဝ်ဂှ်ရ၊၊ အရာကိစ္စဇၞော်အိုတ် ပ္ဍဲတဝှ်ဍောင်ဓရ် နာဲယေသှုဂှ် မိတ္တာ/မေတ္တာ ရ၊၊ မေတ္တာဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်လိက် ပညပ်သီုဖအိုတ်တအ်တုဲ ဓဝ်မိတ္တာဂှ် နာဲယေသှု တွဟ်လဝ် ဗီုဏအ်ရ၊၊
| “ | မၞးတအ် သ္ဒးသ္ဍိုက်ဆာန် ကျာ်မၞးတအ် နကဵုဂၠံသြိုဟ်၊ ဝိဉာဏ် ကေုာံ ဇဴစိုတ်မၞးတအ် ပေင်င်ရောင်၊၊ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ်ပညပ်ကိစ္စဇၞော်အိုတ်မွဲရ၊၊ ပညပ်ကိစ္စဇၞော် မွဲပၠန်ဂှ် မၞးဒးသ္ဍိုက်ဆာန် မၞိဟ်ဗဒါဲမၞး ညံင်ရဴ ဇကုမၞးကီုရ၊၊ | ” |
အရာကိစ္စဇၞော်မွဲပၠန်ဂှ် သ္ဒးကၠိုဟ်ကေတ် ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚး ကေုာံ ပ္ဍဲလိက်သၠပတ်ဓမ္မတၟိဂှ် ညးကော်စ မၞိဟ်မပ္ညုင်ဂၠံင်၊ မၞိဟ်မဒၠောအ်ဗ္တောန်တအ်ဂှ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော် ပ္ဍဲဘဝမၞိဟ် ဂကောံခရေတ်ယာန်ရ၊၊
မဒုင်ကာကျာ် ကေုာံ ရာဒနာ
ဘာကျာ် ခရေတ်ယာန် နူကဵုတမ်ဝါဒိတေအ်ရ စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲအဒိုက် ဒှ်တ္ၚဲမပရဲ၊ ဟိုတ်နူကဵု နာဲယေသှု မဓလိုက်ကတဵု နူဒၟံင်ဂမ္စိုတ် ပ္ဍဲတ္ၚဲအဒိုက်ရ၊၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲအဒိုက်ဂှ် ဂကောံမၞိဟ်ခရေတ်ယာန်တအ် ပကောံရေင်သကအ်တုဲ ရာဒနာကုကျာ် ကေုာံ ဗှ်လိက်သၠပတ်ဓမ္မရ၊၊ ဒဒှ်ရ တ္ၚဲအဒိုက်ဂှ် မဒှ်တ္ၚဲပရဲမွဲဂှ် သၟိင်ကေသာ ကောန်သတိန်တာင် စစၟတ်သမ္တီလဝ်ရ၊၊ စဵုကဵုတ္ၚဲဏအ် တ္ၚဲအဒိုက်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲပရဲတုဲ မဒုင်ကာကျာ် (ဝါ) မအာဘာကျာ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဘာကျာ်ဂှ် ဒယှ်ေဒွက်ဓမ္မတုပ်ပ်၊ ဒွက်ဓမ္မတအ်ဂှ် နွံနာနာသာ်ရ၊၊ ပ္ဍဲခေတ်တၟိဏအ် နကဵုဒွက်မဂဳတ ဂတာပ်ခေတ်လဝ် နွံကီုရ၊၊ မဗှ်ထ္ၜး နူကဵုလိက် သၠပတ်ဓမ္မတၟိ ကေုာံ သၠပတ်ဓမ္မတြေံ၊ တွဟ်ဓရ်၊ ညးလ္ၚဵုဂှ် ဒုင်ဗလိုပ် ကေုာံ ဒုင်ကေတ်သခါ တအ်ရ၊၊ [၆]
ကေင်ကာဓမ္မမင်္ဂလဂမၠိုင် Sacramentum
ကေင်ကာဓမ္မမင်္ဂလဂမၠိုင်ဂှ် ဒှ်အရာမသ္ဒးပ ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်ရ၊၊ ဟိုတ်နူဂိုဏ်ခရေတ်ယာန် မွဲကုမွဲ ကံက်အဓိပ္ပါယ် ကေုာံ မစွံစိုတ် လတူသၠပတ်သမ္မာ ဟွံတုပ်တုဲ ကေင်ကဓမ္မမင်္ဂလဂမၠိုင်လေဝ် ညးစၟတ်သမ္တီလဝ် ဟွံတုပ်ကီုရ၊၊ ပ္ဍဲခရေတ်ယာန်အံက်သဝ်ဒံက် ကဵု ကာတ္တလေတ်တအ်ဂှ် ကေင်ကာဓမ္မမင်္ဂလ သီုဖအိုတ် နွံထပှ်သာ် (၁)ဒုင်ၜါတ္တိဇံ (Baptism) (၂) မပဒတန် (Confirmation) (အခိင်ညးသၟတ်မွဲ တီကၠိုဟ်ကၠုင် ပေင်အာယုက် ၁၅ သၞာံ ပသဘင်ပဒတန် ဒဒှ်ရ ဇကုပတှ်ေကေတ် ကျာ်ထာဝရ)၊ (၃) ပေါဲပသခါ၊ (ordination)(၄) ပညပ်မသ္အးဇ္ၚး (Penance/Confession)၊ (၅)မသၠးအာပတ် (Penance) (ဒုင်ဝန် ဒဒှ်မၞုံကဵုဒုဟ်)၊ (၆)ဒုင်မ္ၚဵုလံက်ကၠေင် ကုညးမယဲ(nointing of the Sick)၊ (၇) မ္ၚဵုထပ်တဲ (Matrimony)၊၊ ဆဂး ပ္ဍဲဘာကျာ်ပရဝ်တေတ်သတာန်တအ်မ္ဂး အဓိက နွံၜါဓဝ်ရ၊၊ ပွမဒုင်ဗလိုပ် ၜါတ္တိဇာံ ကဵု ပွမပသာခါ၊၊
ၜါတ္တိဇာံ
ၜါတ္တိဇာံ ဂှ် ညးကၠာဲလဝ်ဗီုမန် ဒုင်ဗလိုပ် (ဝါ) မ္ၚဵုဗလိုပ်ဍာ် ရ၊၊ မ္ၚဵုဗလိုပ်ဍာ်ဂှ် ဒဒှ်ဇကုမဒုင်ကေတ် ဇကုလုပ်ဘာသာခရေတ်ယာန် နကဵုမဗလိုပ်ဖျေဟ်ပ္ဍဲဍာ် ဟွံသေင်မ္ဂး ကေတ်ဍာ်တုဲ ကြာတ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ် နူကဵုအစာမကဵုၜါတ္တိဇာံရ၊၊ ပ္ဍဲသၠပတ်ဓမ္မတၟိဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် အစာၜါတ္တိဇာံ ယဝ်ဟာန် မဒှ်မၞိဟ် မကဵုမ္ၚဵုၜါတ္တိဇာံ ကုနာဲယေသှုရ၊၊ ဗွဲကြဴ နာဲယေသှုဂှ် ညးကဵုမ္ၚဵုဗလိုပ်ဍာ် ကုမၞိဟ်ညးဖအိုတ် နကဵု ယၟု မအံက်ကျာ်ထာဝရ၊ ကောန်ကျာ်ထာဝရ ကေုာံ ဝိဉာဏ်မသ္အးဇ္ၚးရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ မ္ၚဵုဗလိုပ်ဍာ်ဂှ် ဒှ်မ္ၚဵုကိစ္စဇၞော်အိုတ် ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်ရ၊၊ စပ်ကဵုမ္ၚဵုဗလိုပ်ဍာ်ဝွံလေဝ် ဘာကျာ်မွဲကုမွဲ ဟွံတုပ်ရေင်သကအ်ရ၊၊ အရာတၞဟ်ခြာဂှ် မဒုင်ဗလိုပ် နူဘဝကောန်ၚာ် ကဵု မဒုင်ဗလိုပ် ကာလမစိုပ်အဝဲအာယုက်ဇၞော်ရ၊၊ ကုညးမပတှ်ေကေတ် ပွမဒုင်ဗလိုပ်ဂှ် ဒှ်တြင် သွက်ဂွံလုပ် ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်မ္ဂး ကောန်ဇာတ်ဂှ် နူသၠးဂၠံဂဝ်တုဲ ဒးကဵုမ္ၚဵုဗလိုပ်ဍာ်ရ၊၊ ကာလကောန်ၚာ်ဂှ် ဇၞော်တိုန် တီကၠိုဟ်ကၠုင်မ္ဂး ပသဘင်မပဒတန် ဒဒှ်ရ အလဵုဇကုညးသၟတ်ဂှ် မပတှ်ေကေတ် ခရေတ်ယာန်ရ၊၊ ကုညးမပတှ်ေကေတ် ပွမဒုင်ဗလိုပ်ဂှ် ဒှ်အရာ ဇကုမလုပ်ပတှ်ေကေတ် ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန်တုဲ ကာလအာယုက်ဇၞော်တုဲဟေင် အလဵုဇကု မၞိဟ်ဂှ် လုပ်ဒုင်ဗလိုပ်ရ၊၊ ဂကောံဂိုဏ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ဂကောံဂိုဏ် သင်ဗလိုက်တအ်ရ၊၊
ပသခါ
ပသခါဂှ် စောန်ဆက်ကၠုင် နူကဵုနာဲယေသှု မကၠောန် ပေါဲပသခါ ကုကောန်ကွးညး လက္ကရဴအိုတ် နာဲယေသှုကေတ်ကွာင် ကေုာံ ဍာ်သပျေတ်တုဲ ဟီုထိုင်သးဂုဏ်ကျာ်တုဲ ညးဟီု ကုကောန်ကွးညး
| “ | ကွာင်ဝွံမ္ဂးဂှ် မထောအ်ကၠေအ် သွက်မၞးတအ်ဂှ် ဒှ်ဇကုအဲရောင်၊၊ သွက်ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်အဲ သာ်ဂှ်ပအိုတ်ရ၊၊ သာ်ဝွံ ဟီုပၟိင်ကဵု ညးတအ်ဂှ်ရ၊၊ ညံင်နဲသာ်ဂှ် စစဏသၟဝ်တ္ၚဲတုဲ ခွက်ဂှ်လေဝ် ကေတ်မ္ဂး ခွက်ဝွံ စရိုဟ်စဝ် သွက်မၞးတအ်ဂှ် ဒှ်ဆီအဲ မဆေင်ကဵုဓဝ် မဒုင်လယိုင်တမိရ၊၊ (ခရေတ်ဝင်လုကာ ၂၂၊ ၂၀-၂၁) | ” |
ဒုင်သဇိုင် ကုဒၞာဲဏအ်တုဲ ခရေတ်ယာန်တအ် ကာလမပသဘင်မ္ဂး ဒုင်ကေတ်ကွာင်သၟတ်မွဲ နူအစာဓရ်တုဲ စွံထဍုန်ကွာင်သၟတ်ဂှ် လတူလတာ်တုဲ ကဵုကွာင်ဂှ် လေင်အာကေတ်တ် ပ္ဍဲပါင်ဇကု ဟိန်ဇကုမဗှ်ဗၞုဟ် နာဲယေသှုဂှ်ရ၊၊ ခေါက်ဝါင် (ဍာ်သပျေတ်)ဂှ်လေဝ် ဒုင်ကေတ်တုဲ သုင်ဖျေဟ်ညိညတုဲ နကဵုဗှ်ဗၞုဟ် နာဲယေသှု မဒုင်ဂစိုတ် သွက်ဒုဟ်ကောန်မၞိဟ်တအ်ရ၊၊
ဝင်
ပလေဝ်ဒါန်ဘာကျာ် အခိင်မစ ကေုာံ ဂကောံဂိုဏ်
ခရေတ်ယာန်ဂှ် ဇၞော်မောဝ်တိတ်ကၠုင် နူကဵု ဘာသာဂျူ [၇]နဒဒှ် ဘာကျာ်ဂျူ တၞဟ်ခြာ ပ္ဍဲအခိင်ဗွဝ်ကၠံပထမ [၈] ပ္ဍဲဍုင်ဂျူဒေဲ မဒှ်ဍုင် သၟဝ်အေန်ပါယာရဝ်မ ရ၊၊ ဘာသာတၞဟ် မလုပ်ပြံက်နှဴလုပ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဘာသာခရေတ်ယာန် အခိင်မစတေအ်ဂှ် ဒှ် ဘာသာဇောရောသတရိဇာံ (Zoroastrianism) ကေုာံ ဂၞောသတိဇာံ (Gnosticism)၊၊ [၉][၁၀] ဂျောန် ဗောဝ်ခရေ် (John Bowker) ဟီု လညာတ်ပ္ဍဲခရေတ်ယာန် မပ္တံ ＂ဒေဝတဴ (angles)၊ ကဝ်တူ (the end of the world)၊ တ္ၚဲမဖျေဟ်အမိင် လက္ကရဴအိုတ်(a final judgment)၊ မဓလိုက်ကတဵု နူဂမ္စိုတ် (resurrenction)၊ ဍုင်သွဝ်(heaven)၊ နရက် (hell) တအ်ဂှ် ကလိဂွံ ဟွံသေင်မ္ဂး ကေတ်နူ ဓဝ်ပတှ်ေဘာသာဇောရောသတိရိဇာံ ရ၊၊[၁၁] ပရေင်ဇၞော်မောဝ် ခၞံဗဒှ် ဘာသာခရေတ်ယာန်ဂှ် ဒှ်ကောန်ကွး နာဲယေသှု ၁၂ ဗွဲတၟေင် သင်ပေတရု (Saint Peter)ကေုာံ ပေါလု မဒှ်ကွး (Paul the Apostle) ကေုာံ အစာဓရ် မဒုင်ကေတ်လဝ် နဒဒှ်ကွးနာဲခရေတ် သွက်ဂွံပရးသာသနာရ၊၊
အတိုင်သၠပတ်ဓမ္မတၟိမ္ဂး ညးမပတှ်ေသာသနာခရေတ်တအ် နူကဵုအခိင်မစတေအ် ဒးဒုင်ပျဲပျာံ ကၟာတ်လဒဵု ကုက္ဍိုပ်သကိုပ်ဘာသာဂျူ ကေုာံ ရဝ်မလ္ၚဵုတအ်ရ၊၊ ဗီုကဵု သတေဖေန် (Stephen) ဂျောမ် (James) ကောန် ဇေဗေဒဳ (son of Zebedee)တအ်ဂှ် ဒးဒုင် ဖျေဟ်အမိင်ဂစိုတ် ဟိုတ်နူမပတှ်ေခရေတ်ယာန်ရ၊၊ ဆက်တုဲ သာသနာခရေတ် ဆက်ပြးတိတ်အာ ဗွဲမဂၠိုင် ပ္ဍဲအခိင် သၟိင်အေန်ပါရာရဝ်မ မရနုက်ကဵု ဒစိတ် ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲအခိင် Decius ကဵု Diocletian မပကင်ရင်ရ၊၊
စနူသၞာံ ၁၄၀ ဂှ် ဘာသာခရေတ်ယာန် စခၞံဗဒှ်ပတိုန် လၟေတ်ဂၠံင်တရဴ ဍောင်ဓဝ် ကေုာံ တဳအဝ်ရဳ မဆေင်ကဵုဓရ်ပတှ်ေ ဘာသာခရေတ်ယာန်ရ၊၊ အစာချူလိက်တအ်ဂှ် မဂွံစၟတ်သမ္တီ ဒှ်မၞိဟ်မအံက် မခၞံဗဒှ် ဘာသာခရေတ်ယာန်အိုတ်ရ၊၊ မအံက်ခရေတ်ယာန် ၜိုတ်မသမ္တီလဝ်မ္ဂး မပ္တံကဵု Ingatius of Antioch, Polycaarp Justin Martyr, Irenaeus, Tertullian, Clement of Alexandria ကေုာံ Origen တအ်ရ၊၊
တၠညး Trdat IV မဒှ်ဨကရာဇ် အာမေရိယျာ စၟတ်သမ္တီ ဘာသာခရေတ်ယာန်ဂှ် နဒဒှ်ဘာသာဍုင် ပ္ဍဲသၞာံၜိုတ် ၃၀၁ ကဵု ၃၁၄ ဂှ်ရ၊၊ [၁၂] ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ဒှ်ဘာသာကၠာအိုတ်မွဲ ဟွံသေင်ရ၊၊ ဘာသာစိုပ်ဒၟံင် ဍုင်ဂှ် နူသၞာံတၟာလအ်ရ၊၊
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ Fowler, Jeaneane D. World Religions:An Introduction for Students. Pp 56-57,59. Sussex Academic Press (1997). ISBN 1-898723-48-6.
- ↑ McManners, John. Oxford Illustrated History of Christianity. Pp 301-303. Oxford University Press (1990) ISBN 0-19-822928-3.
- ↑ David A. Barrett, World Christian Encyclopedia, 2001 (engelsk)
- ↑ Den nikænske trosbekendelse skriver at Jesus er:af samme væsen som Faderen.
- ↑ 2 Tim 3,16: Ethvert skrift er indblæst af Gud, er en af de skriftbeviser, der bruges
- ↑ Undtaget herfra er Frelsens Hær, der hverken praktiserer dåb eller nadver.
- ↑ Stephen Benko (1984). Pagan Rome and the Early Christians. Indiana University Press. p. 22 and forwards. ISBN 978-0-253-34286-7.
- ↑ Esler. The Early Christian World. p. 157f.
- ↑ Esler. The Early Christian World. p. 157f.
- ↑ Rennie, Bryan. "Zoroastrianism: The Iranian Roots of Christianity".
- ↑ Bowker, John (1997). World Religions: The Great Faiths Explored & Explained. London: Dorling Kindersley Limited. p. 13. ISBN 978-0-7894-1439-7.
- ↑ Gill, N.S. "Which Nation First Adopted Christianity?". About.com. Retrieved 8 October 2011.
Armenia is considered the first nation to have adopted Christianity as the state religion in a traditional date of c. A.D. 301.
.