ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ
| လိက်ပရေင်ဝွံ နွံပၟိက်ဒၟံင် သွက်ဂွံ ထပ်ဗပေင် တင်ဂၞင်တၞဟ် (၁) မဆေင်ကဵု ဝင်ကာလမဒက်ပတန်၊ (၂) လၟေင်ညးတာလျိုင်ဂမၠိုင်၊ (၃) ပရေင်ချဳဓရာင်ဂမၠိုင် ကေုာံ ပရေင်ချဳဓရာင် မလုပ်ဝင်ဂမၠိုင်။ |
ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ(အၚ်္ဂလိက်: Mon Youth Progressive Organization) ဝွံ ဒှ်ဂကောံသၟတ် မဒက်ပတန်လဝ် နကဵုမၞိဟ်သၟတ်မန် နူဒေသနာနာ နူ ၁၈ နဝ်ဝေမ်ပါ ၂၀၀၁ နကဵုတင်ရန်တၟအ် သွက်ဂွံဒှ် အထံက်အရီု ပ္ဍဲပေါဲဗတိုက် အခေါင်ဖေက်ဒရေဝ် ကဵု ဒဳမဝ်ကရေသဳ သွက်ဂကူမန် ကေုာံ ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ကေုာံ သွက်ဂွံဒက်ပတန် ဂကောံမှာဇန်မခိုင်ဗိုန် သွက်ဂွံပြံင်လှာဲ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ပ္ဍဲဍုင်ဗၟာရ။ ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိဝွံ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ကာလမဒက်ပ္တန်တေအ်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဗၠးၜး သၟဝ်ပကင်ရင်ဗော်ဍုင်မန်တၟိတုဲ ရုင်ဒတန်ဗဟဵုဂှ် ကေင်နွံလဝ် ပ္ဍဲကွာန်ဝင်က (ဍုင်သေံ) မဒှ်ကွာန် သၟာပၠန်ဂတးမန်တအ် မပဒတဴဂှ်ရ။ ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိဝွံ ပ္ဍဲအခိင်မဒက်ပ္တန်တေအ် ၜိုန်ရ ဟီုလဝ် ဂကောံဗၠးၜးမွဲကီုလေဝ် ဒှ်ဂကောံသၟတ် မဗၠးၜး သၟဝ်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မရပ်ဇုက်မွဲရ။ ဗွဲကြဴ အကာဲအရာ ပရေင်ဍုင်ကွာန် မံက်ကၠုင်ညိညတုဲ ပြံင်လုပ် ဖျေဟ်လဝ်ရုင်ဗဟဵု လတူဍုင်မတ်မလီုရ။
| မဒက်ပတန် | ၁၈ နဝ်ဝေမ်ပါ ၂၀၀၁ |
|---|---|
| ဗီုပြင် | ချဳဓရာင်သၟတ်မန် |
| တင်ရန်တၟအ် | သွက်ဂွံဒှ်အထံက်အရီု ပ္ဍဲပရေင်ပေါဲဗတိုက် သွက်အခေါင်အရာကောန်ဂကူမန် သီုကဵု ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲအရာ မဒက်ပတန်သၞောဝ်ဖေက်ဒရေဝ် ကေုာံ ဒဳမဝ်ကရေသဳ |
| ဂကူကမၠောန် | ပရေင်မၞိဟ်၊ ပရေင်ဍုင်ကွာန် |
ကောန်ဂကောံ | ဂကောံသၟတ်မန် နူဒေသနာနာ |
| မထံက်ပင် | နကဵုစေတနာ (စိုတ်ဓါတ်) |
ဝင်
ပလေဝ်ဒါန်ဒဒှ်လက္ကရဴ
ပလေဝ်ဒါန်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဒေါအ်ပန်ပှော် ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ ပ္ဍဲ ၂၉ ဂျောန် ၁၉၉၅ တုဲ ရုင်ဆက်ဆောံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ ရုင်ပိုန်ဒြပ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် အာစိုပ် ဖျေဟ်လဝ် ပ္ဍဲဍုင်ဇၞော်၊ မပတံကဵု ဍုင်လ္ဂုင်၊ ဍုင်မတ်မလီုတအ်ရ။ နကဵုရုင်ဆက်ဆောံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ကၠောန်သဘင် ဆဵုဂဗ ပသောင်ကလး ဂၠံင်တရဴဗော် ကုညးဍုင်ကွာန်မန် ပ္ဍဲမပ္တံကဵု ဇြပ်သဘင်ဓရ်မန် ဍုင်လ္ဂုင်တအ်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵု သဘင်ဆဵုဂဗဂှ်မ္ဂး ကောန်ဂကူမန် ကဆံင်မၞိဟ်နာနာတအ် တိုန်စိုပ်တုဲ အသေအဟာန်တုဲမ္ဂး က္ဍိုပ်သကိုပ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မၞိဟ်ကဆံင်လတူ ဗီုကဵု နာဲယှိုဲကျေန်တအ်ဂှ် ဒုင်တက်ဗီု ကုမၞိဟ်မတိုန်စိုပ် လ္ၚဵုတအ် နွံကီုရ။ ဆဂး နူကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဂွံဗလး မၞိဟ်စန်ဒက် သွက်ဂွံစုက်လုက် ကုဂကောံမန် မချဳဓရာင်ဒၟံင် အပ္ဍဲဍုင်ဇေတ်တ် ဗွဲမကတိုင်ကၟဟ် ဗီုကဵု ဂကောံသင်သၟတ်မန် ဍုင်လ္ဂုင် (လဂါံအာဇာနဲ)ဂှ် ဟွံမဲရ။ (ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဂကောံသင်သၟတ်မန် မချဳဓရာင် ပရေင်ဂကူ လတူဍုင်လ္ဂုင်မ္ဂး ဂကောံသင်သၟတ်မန် ဍုင်လ္ဂုင် မကော် ”ဂကောံသင်လဂါံအာဇာနဲ”ဂှ် ဒှ်ဂကောံဇၞော်အိုတ် ကၠောန်ကမၠောန် ဂၠိုင်အိုတ်ရ။) ပ္ဍဲသၞာံၜိုတ် ၁၉၉၇ ဂှ် နူကဵု ဂကောံသင်သၟတ်မန် ဍုင်လ္ဂုင် နာဲရတ်ရတ် ကေတ်အဆက် ကုရုင်ဆက်ဆောံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ပ္ဍဲဍုင်လ္ဂုင် ဂွံအဆက် ကုနာဲအံင်မ္ၚဵုတုဲ မိက်ဂွံဆဵုဂဗ ကုညးတာလျိုင်ဗော်တအ်ရ။ နကဵု နာဲအံင်မ္ၚဵု ဖန်ဇန်ကဵု ညံင်ဂွံဆဵု ကဵု ညးလျိုင်ဌာန ရုင်ဆက်ဆောံ နာဲအံင်နာင် ပ္ဍဲရုင်ဆက်ဆောံတုဲ နူကဵု ဂကောံသင်မန်ဍုင်လ္ဂုင် နာဲရတ်ရတ်၊ နာဲဗဳထဝ် (မန်ဇြာ)၊ နာဲထေရိန္ဒ တအ် အာဆဵုဂဗတက်ကျာ ဗၞတ်မွဲလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲဆဵုဂဗဂှ် နူကဵု ဂကောံသင်မန်တအ် အာတ်မိက် ညံင်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဂွံပံက်ကဵု ဘာပရေင်ဍုင်ကွာန် ကုဂကောံသင် ကေုာံ ဂကောံသၟတ် ပ္ဍဲဍုင်တအ်တုဲ ပရေင်ချဳဓရာင် အပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ညံင်ဂွံဆက်စပ် ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ဖန်ဇန်ကဵုညိ မြဴသာ်ဝွံ အာတ်မိက်တုဲ၊ နူကဵု ညးလျိုင်ဌာနကီု သီုကဵု နာဲအံင်မ္ၚဵုဂှ် အရာဏအ် ညးတအ် ပတိုန်ကဵုဗဟဵုရောင်၊ တုဲပၠန် ဗွဲကြဴ ဆက်လဴကဵုပရိုင်ရောင် မြဴသာ်ဝွံ ဟီုလဝ်ရ။
မွဲလပါ်ဂှ် ကောန်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ညးတာလျိုင် ကဆံင်လဒေါဝ်လ္ၚဵု မပ္တံကဵု နာဲယက္ခ၊ နာဲရန်ဍုင်၊ ဗညာအိန်၊ နာဲအံင်မ္ၚဵု တအ်လေဝ် ချပ်ကၠုင် သွက်ဂွံသၠုင်ပတိုန် ပရေင်စန်ဒက် ညးဍုင်ကွာန် ညံင်ဂွံဒှ် ဒြဟတ်ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲဍုင်ကီုရ။ နကဵုဗော်ဍုင်မန်တၟိ မရပ်လဝ် သၞောဝ်ဗဟဵုရပ်ဇုက်တုဲ အရာအိုတ်သီု သ္ဒးကလိဂွံ အခေါင်နူဗဟဵုဖအိုတ်တုဲဟေင် ဗၟံက်ရုပ်ရဴဂွံဂှ်တုဲ ကမၠောန်အရာအိုတ်သီုဂှ် လဇုဲလဇ ဗွဲတၟေင် ကမၠောန်မဒးစကာသြန်ဘဏ္ဍာဗော်တအ်ဂှ် လဇုဲဂၠိုင်ရ။ ပရေင်ကမၠောန် စန်ဒက် ညးဍုင်ကွာန် နကဵု မပံက်ဘာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်တုဲ ဒက်ဂကောံ သွက်ဒြဟတ်အရီုပၠန်ဂတးဂှ် ဒှ်ပံက်ဘာပရေင်ဍုင်ကွာန် သွက်ညးဍုင်ကွာန်မန် အလန်ကၠာအိုတ် ကြဴနူဒေါအ်ပန်ပှော် နူသၞာံ ၁၉၉၅ တုဲဂှ် ဒှ်ပ္ဍဲကဵု ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၁၊ ၁၉၉၉ ပွိုင် ၁၅ တ္ၚဲ ပ္ဍဲကၠအ်ခၜိုတ် (မတဵုလဝ်တၟိ) ဝါဇြေန် (လၟုဟ် ဗဒိုပ်ဝါဇြေန်) ဗဒါဲကွာန်ဝါဗိုင်ရ။ ပ္ဍဲဘာဂှ် နာဲယက္ခ၊ နာဲရန်ဍုင်၊ နာဲဗညာအိန်တအ် ဒှ်အစာတုဲ သၟတ် ကေုာံ ညးဇၞော် နူကဵု ပွိုင်ဍုင်ပံင်၊ ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်၊ လကျာ်ၜါဇကု နာဲရတ်ရတ် ကဵု နာဲဗဳထဝ်။ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် နာဲဗဳထဝ် စိုပ်ဒၟံင်ကွာန်ဝင်က မၞိဟ် နူဗော်ဍုင်မန်တၟိကၠုင်ကော်တုဲ စှ်ေအာ ဇရေင် ဝါဇြေန်ရ။ နူကဵုဘာဂှ် ဖျေဟ်လဝ်သ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံ ဒက်ပတန် ဂကောံဓလုက် ပ္ဍဲဍုင်မွဲ၊ တုဲပၠန် ညံင်ဂွံပံက်အာ ဂကောံသၟတ်မန်မွဲတုဲ သၠုင်ပတိုန်ဍာ်ဒကေဝ်သၟတ် သွက်ဂွံဆက်ကေတ် ယိုက်ဂၠေင်အာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ ပ္ဍဲဒၞာဲက္ဍိုပ်သကိုပ် ပ္ဍဲသွာင်နာနာရ။ [၁]
လဒက်ဂကောံ
ပလေဝ်ဒါန်ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိဂှ် ဒက်ပတန် နဒဒှ်ဂကောံ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၁ ဂိတု နဝ်ဝေမ်ပါ ၁၈ နကဵု တင်ရန်တၟအ် သွက်ဂွံဒှ်အထံက်အရီု ပ္ဍဲပရေင်ပေါဲဗတိုက် သွက်အခေါင်အရာကောန်ဂကူမန် သီုကဵု ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲအရာ မဒက်ပတန်သၞောဝ်ဖေက်ဒရေဝ် ကေုာံ ဒဳမဝ်ကရေသဳရ။[၂] နာဲဗညာမန် ညးမတိုန်လဝ်ဘာ Foreign Affairs ပ္ဍဲဍုင်ဇင်မာဲ ပ္ဍဲအခိင်ဘာ မအာစိုပ်ဒတုဲ နကဵုအစဳအဇန်ဘာ ကရောမ်ကွးဘာဂမၠိုင်ဂှ် တၞဟ်နမဂွံလ္ၚတ် ဍုင်ယူရောပ်ဂမၠိုင်တုဲ စိုပ်ကၠုင် ဍုင်ဒိန်မက် ပ္ဍဲဂိတုသေတ်တေန် သၞာံ ၂၀၀၂ ရ။ အခိင်နာဲဗညာမန် မစိုပ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဍုင်ဒိန်မက်ဂှ် နာဲဗညာမန် ဂွံဆဵု ကု ညးစၞးဂကောံမန်သကေန်ဒိနေဗိယျာ နာဲဗညာအံင် (ဥက္ကဌ ဂကောံမန် ဍုင်ဒိန်မက်)၊ နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ (ညးအုပ်ကာ ဂကောံမန်ဒိန်မက်) နာဲကျဝ်ကျဝ် (ဂကူမန် မပဒတဴ ပ္ဍဲနဝ်ဝေ)တုဲ လဴဗ္စ ပရေင်ကမၠောန် ညးတေအ် မရန်လဝ် ကာလညးတေအ် မကလေင်စိုပ် ဍုင်မန်တေအ်ရ။ ညးလုပ် ယိုက်ဂၠေင် ပ္ဍဲဂကောံသၟတ်မန်တုဲ ဗက်စန်ဒက် ညံင်ဂွံ သၠုင်ပတိုန် ကဆံင်လိက်အင်္ဂလိက် သၟတ်မန်တအ်တုဲ ညံင်သၟတ်မန်တအ် ဂွံအာတိုန် ပ္ဍဲကဵု ဘာဍုင်မ္ၚး ဗီုကဵု Foreign Affairs တအ် ကေုာံ ဘာတၞဟ်တအ်ရ။ နာဲဗညာမန် ဆက်ဟီု ညံင်ကမၠောန်ဂွံဒှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာဂှ် ဒးကေတ်ဒြဟတ်သြန်ညိတုဲ ကမၠောန်ဒှ်တုဲ နကဵုအရီုအဗင် နူကဵု ဂကောံထံင်ပင် သွက်ဍုင်ဗၟာနာနာတအ် ကလိဂွံတုဲမ္ဂး ဆက်တန်တဴကေတ်တ်မာန်ရ။ နကဵု ဂကောံမန်ဒိန်မက် ကေုာံ မန်ဍုင်နဝ်ဝေဂှ် ဟိုတ်နူဒြဟတ်မၞိဟ်ဇကု အောန်ဒၟံင်တုဲ သြန်မူစိ ဗိုင်ထံက်ကဵုမာန်ဂှ် ဟီုကဵုလဝ် ဂတိပါင် မွဲဂိတုၜိုတ် ၅၀၀၀ ဗာတ်ရ။[၃]
နာဲဗညာမန် ကလေင်စိုပ် တိပၠန်ဂတးဂှ် ညးလုပ်ယိုက်ဂၠေင် နဒဒှ် ဥက္ကဌ ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိတုဲ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ပံက်ဘာဗတောန်လိက်အင်္ဂလိက် ပ္ဍဲကွာန်ဝင်ခပဝ် ကွးဘာ ၁၆ တၠ။ နူဂှ် တၞဟ်နဂွံဂွံ အစာဘာ မဟီုအရေဝ်အင်္ဂလိက်တုဲ ပြံင်ကၠုင် မံင်ပ္ဍဲကွာန်ဝင်က၊ ကွးဘာနွံ ၁၀ တၠရ။ နကဵု ဂကောံမန် သကေန်ဒိနေဗိယျာ ဆက်ထံက်ပင် မွဲဂိတု သြန်ဗာန်သေံ ၜိုတ် ၅၀၀၀ စဵုကဵုသၞာံ ၂၀၀၃ အိုတ်ရ။ ပါဲနူ ဂကောံမန် သကေန်ဒိဗိယျာတုဲ သြန်နူကဵု ညးတၠဒါန်တၞဟ်လေဝ် ကလိဂွံကီုရ။[၃] ဗွဲကြဴနူဂှ် နကဵု သြန်ထံက်ပင် နူကဵု ဂကောံနာနာ ဗွဲတၟေင်
- National Endowment for Democracy (NED),
- Open Society Foundation (OSF),
- ECCSO,
- British Embassy,
- People In Need and Local Resource Center (LRC) [၂] တအ်ဂှ် ဆက်ချဳဓရာင်အာ ပရေင်ကမၠောန်နာနာသာ်ရ။