ဂြင်အေက်၊ တၞံ
ဂြင်အေက် (အၚ်္ဂလိက်: Oroxylum indicum)ဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံဆု မနွံကဵု ပကဴ မလုပ်တၞောဝ် Oroxylum တုဲ လုပ်အဝေါင် ဇာတ်ဂကူ Bignoniaceaeတုဲ နကဵုယၟုဓမ္မတာ ဗီုအင်္ဂလိက်ဂှ် ကော်စ midnight horror,[၂] oroxylum,[၂] Indian trumpet flower,[၃] broken bones,[၄] Indian caper, ကေုာံ tree of Damocles.[၅]တၞံဂြင်အေက်ဂှ် တိုန်စဵုစိုပ် ၁၈ မဳတာ (၅၉ ပေ)တုဲ အလုံမွဲတၞံဂှ် စကာဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုဂြန်ဂဥုဲနာနာရ၊၊[၅]
တၞံဂြင်အေက် Oroxylum indicum | |
---|---|
Plate from book Flora de Filipinas, Gran edicion, Atlas I. by Francisco Manuel Blanco, 1880-1883? where name is Bignonia quadripinnata, Blanco. | |
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ | |
လောက: | Plantae |
(unranked): | Angiosperms |
(unranked): | Eudicots |
(unranked): | Asterids |
လၟေင်ဂကူ: | Lamiales |
ဇာတ်ဂကူ: | Bignoniaceae |
ဗဳဇဂကူ: | ''Oroxylum'' Vent. |
လစှ်ေဂကူ: | ''O. indicum'' |
ယၟုရုက္ခဗေဒ | |
Oroxylum indicum Carl Linnaeus, George Bentham ex Wilhelm Sulpiz Kurz
| |
ယၟုတၞဟ် | |
|
လက်သန် ပလေဝ်ဒါန်
တၞံဂြင်ဂြအေက်င်အေဂှ်က်ဂှ် ဒှ်တၞံတဲလဒေါဝ်မွဲဂကူတုဲ စဵုကဵု ၃၀ - ၄၀ ပေ သၠုင်မာန်၊ နွံကဵု သၞောက်တီုတုဲ အသာ်ပတေင်သၚေက်ရ၊၊ ဖျုန်ပ္ဍဲဂှ် နွံကဵု အသာ်ဍာ်မိတ်ရ၊၊
တၞးဂှ် ဒှ်တၞးဇန်အထောတ်တုဲ နွံကဵု ဗီုပြင်ထၟာဲစာင် တၞုင်ကေက်ရ၊၊ ဓရံက်ဇုက်တၞး မံက်ကၠးရ၊၊ ပကဴဂြင်အေက်ဂှ် နွံကဵု အသာ်ကဴခဍောင်တုဲ တဝ်ပကဴဍေဟ်ဂၠိင်ဒၟံင်ရ၊၊[၄] နွံဗီုပြင် ခၞိင်တုဲ ဖျုန်တီုရ၊၊ သတ်ဍေဟ်ဂှ် ဒှ်ဂကူဒကောင်တုဲ ဂၠိင် ထပေဟ်ဒၟံင် ညံင်ကဵုဇြင်တုဲ တကဲဒၟံင်ရ၊၊ နွံကဵုအသာ်သၚေက်တုဲ ဖျုန်တီုရ၊၊[၄][၆] မဍေဟ်ဂှ် ခဍမ်တုဲ နွံကဵုသၞေင်ညံင်စက္ခောရ၊၊၊[၇]
ဂမ္စာဲ ပလေဝ်ဒါန်
တမ်မူလဂြင်အေက်ဂှ် ကၠုင်နူ သာပ်တိုက်အိန္ဒိယ (Indian subcontinent) ကေုာံ ဇိုင်ဒဵုဟေမဝန် ပ္ဍဲဍုင်ဘူတာန် ကေုာံ ကြုက်သၠုင်ကျာ၊ ဒေသအေန်ဒဝ်ချာင်နာ ကေုာံ ဒေသမလေသဳယျာတအ်ရ၊၊
ရူပဓါတု Phytochemistry ပလေဝ်ဒါန်
တၞံဂြင်အေက် ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင် တၞးကီု၊ သၞောက်ကီု ဆုကီု၊ သတ်ကီုဂှ် နွံကဵု ရူပဓါတုနာနာသာ် မပ္တံကဵု ဓါတ် prunetin, sitosterol, oroxindin, oroxylin-A, biochanin-A, ellagic acid, tetuin, anthraquinone, ကေုာံ emodin တအ်ရ၊၊[၅][၈]
လွပ် ပလေဝ်ဒါန်
ဂြင်အေက်ဂှ် ဒှ်ဂကူတၞံမစဂွံတုဲ တၞးကီု၊ သတ်ကီု၊ သၞောက်ကီုဂှ် စဂွံဖအိုတ်ရ၊၊ သတ်ဍေဟ်ၜတ်တ်ဂှ် ပေက်စကီု၊ ကၠပ်စကီု၊ စုတ်ၜိုင်တုဲ ကၠပ်ကီုရ၊၊
သတ်ဍေဟ်ဂှ် စကာပ္ဍဲ ဂြန်ဂဥုဲအိန္ဒိယဂမၠိုင်ကီု သီုကဵု ဂြန်ဂဥုဲကြုက်ရ၊၊ ဗွဲတၟေင်ဂှ် သကောဝ်/သၞောက်ဍေဟ်ဂှ် ညးတအ် စကာ နဒဒှ်ဂဥုဲဂၠိုင်ရ၊၊ [၉]
ဗီုရုပ်ဂမၠိုင် ပလေဝ်ဒါန်
-
ပကဴဂြင်အေက်
-
တၞးဂြင်အေက်
-
သတ်ဂြင်အေက်
-
သတ်ဂြင်အေက် မစန်သွံဒၟံင် ပ္ဍဲဖျာ
-
တၞံဂြင်အေက်
-
သတ်ဂြင်အေက် လတူတၞံ
နိဿဲ ပလေဝ်ဒါန်
- ↑ "The International Plant Names Index"
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ "Oroxylum indicum". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture(USDA). Retrieved 15 December 2017.
- ↑ "Ecoport".
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ ၄.၂ "Broken bones tree". Flowers of India. Retrieved 11 December 2017.
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ Chaudhary, AK; Singh, V; Chaudhary, A. K (2011). "A Review on the Taxonomy, Ethnobotany, Chemistry and Pharmacology of Oroxylum indicum Vent". Indian Journal of Pharmaceutical Sciences. 73 (5): 483–490. doi:10.4103/0250-474X.98981. PMC 3425058. PMID 22923859.
- ↑ Barwick M, van der Schans A (2004). Tropical and Subtropical Trees - An Encyclopedia. Portland: Timber Press. p. 304.
- ↑ "Oroxylum indicum". eFloras.org. Dinghushan Plant Checklist, Chinese Academy of Science.
- ↑ Shah, R. C.; Mehta, C. R.; Wheeler, T. S. (1 January 1936). "131. The constitution of oroxylin-A, a yellow colouring matter from the root-bark of Oroxylum indicum, vent". J. Chem. Soc.: 591.
- ↑ Jayaweera, D.M.A. (1981). Medicinal Plants (Indigenous and Exotic) Used in Ceylon. Part I (Acanthaceae – Burseraceae). National Science Council of Sri Lanka, Colombo.