စိုတ်

စိုတ် (အၚ်္ဂလိက်: Mind) ဂှ် ဣဒ္ဓိဇၞော်မံၚ်၊ ယဝ်ရမာန်စိုတ်မ္ဂး ဘဝပိုဲလေဝ် ဣဒ္ဓိဇၞော်ကီုရ၊ ပိုယ်မၞိဟ်တအ်ဂှ် စိုတ်ဟေၚ် ဒှ်ပဓာနအဓိက၊ စိုတ်ဟေၚ် ဒှ်တဴက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဘဝ၊ စိုတ်ဟေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုအရာနွံပၟိက် ဟွံမွဲပၟိက်တအ်ရ။

ပိုယ်သတ်တအ်ဂှ် စိုတ်ဟေၚ် ဒှ်တၚ်အဓိက ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။ "စိတ္တေန နိယတော လောကော" ရံၚ်ကဵုပိုဒ်သာ်ဝွံတုဲ ပ္ဍဲလောကဏအ် စိုတ်ဟေၚ်ဒှ်အဓိက စိုတ်ဟေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်အာမံၚ်ဂတ၊ ပိုဲသတ်တအ်ဂွံဒှ်မံၚ်တသိုက် ဒဒိုက် ဒးအာစိုပ်မံၚ် ပ္ဍဲဘုံဒဒိုက်၊ ဂွံဒှ်မံၚ်တသိုက်တအ်ဂှ် ဟိုတ်နူစိုတ်ရ။

စိုတ်ညိၚ်မ္ဂး ရုပ်လေဝ်ညိၚ်၊ စိုတ်အာမ္ဂး ရုပ်လေဝ်အာ၊ စိုတ်တိက်မ္ဂး ရုပ်လေဝ်တိက်၊ စိုတ်က္တဵုမ္ဂး ရုပ်လေဝ်က္တဵု။

စိုတ်ခိုဟ်စိုတ်ပြဲ မိန်ညးမမၞုံကဵုဓဝ်ခန္တဳမေတ္တာ ကရုဏာတအ် မိန်ညးမအောန်ကဵုဓဝ်မာနတအ် မိန်ညးမကဵုဇြဟတ်ကဵုဓဝ်သစ္စပန်၊ မဂ္ဂၚ်ဒစာံတအ်၊ မိန်ညးခမဳမကဵုဇြဟတ်ဓဝ်လောကုတ္တဵုတုဲ ဒ္ဂေတ်တအ်ဂှ် အပ္ဍဲဗွိုၚ်မၞိဟ်တအ် ကလိဂွံအထိုၚ်အသးလၟိုန်ရ၊ ကျာ်တြဲလေဝ် ဟီုထိုၚ်သးရ။

"စိုတ်" ဟီုဂှ် မုရော ?

ဗွဲအဘိဓာန် MonDict မ္ဂး ကောန်စိုတ် (n) Mind ဂှ် ထပ်ပံက်လဝ် "ဂၠံဝိဇ္ဇာ၊ စိတ္တ၊ နာံ၊ ပူမှ်၊ ဘဝၚ်၊ ဘဝၚ်္ဂ၊ မနော၊ ကသပ်ညာတ်" သာ်ဝွံနွံကီုရ။

ဂကူစိုတ်

ကိလေသစိုတ် (စိုတ်မလေပ်သ္ပအာရီုကဵုပ္ညပ်ဟေၚ်)၊ ဝိပဿနာစိုတ် (စိုတ်မလေပ်သ္ပအာရီုကဵု ရုပ်ပရမတ်+နာမ်ပရမတ်ဟေၚ်)၊ မဂ်ဖဵုစိုတ် (စိုတ်မလေပ်သ္ပအာရီုကဵု နိဗ္ဗာန်ဟေၚ်) သာ်ဝွံ ဗွဲစိုတ်ပိဂကူလေဝ် ပါ်ကေတ်မာန်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ဗွဲဗုဒ္ဓဘာသာ

သဘဴဓဝ်ရုပ်ကဵုနာမ်ဏအ် ဂွံက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်လေဝ် ဟိုတ်နူဓဝ်ဟိုတ်ပန်ပြကာ မတွံဂး ကမ်၊ စိုတ်၊ ဥတု၊ အာဟာရ ပြုပြောၚ်စဳရေၚ်လဝ်တုဲဂှ်ရ ဍေံဒးက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မံၚ်ရ။

စိတ္တံ - ဝိဇာနနလက္ခဏံ၊ ပုဗ္ဗၚ်္ဂမရသံ၊ သန္ဒဟနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ နာမရူပပဒဋ္ဌာနံ။