ဇဳမသုန်
ဇဳမသုန် ဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်ဇဳမသုန်ဂကူ ပံင်ပကောံတုဲ မစုတ်ပ္ဍဲကဵု သွဖျုန် တၞဟ်နဂွံမာန်ဂအီဂအေဟ် ရှ်ခိုဟ် မောဝ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဂြန်ဂဥုဲဂမၠိုင်ရ။ ဇဳမသုန်သာ်ဂှ် ဇဳဒမျိုင်၊ မနွံရှ် ရိင် ကတင်၊ ဇဳဗကေတ် မနွံရှ် ရိင် ကတဴ ကတင် မောဝ်၊ ဇဳဗတာင် မနွံရှ် ရိင် ကတဴ ကတင် မောဝ်၊ ဇဳသြောအ် မနွံရှ် ဍာတ် ရိင် မောဝ်၊ ဇဳမတ် နွံရှ် ရိင် ကတဴတုဲ သီုဖအိုတ်ဂှ် ပခိုဟ်ကဵု ပရေင်ထတ်ယုက်ဖအိုတ်ရ။
ဇဳဒမျိုင်
ပလေဝ်ဒါန်
ဇဳဒမျိုင် (ဗၟာ စမုံနက်) (သေံ เทียนดำ) (အၚ်္ဂလိက်: Black Cumin, Black caraway, kalonji, Nigella sativa) ဝွံ ဟိုတ်မဒှ် အသာ်လမ္စံက်တုဲ နကဵုဘာသာမန် ကော်စ ဇဳဒမျိုင် (ဒမျိုင် - လမ္စံက်)ရ။ ဇဳဒမျိုင်ဂှ် ဒှ်စၞဍုန်သွ မကၠုင်နူ ရးဗမံက်၊ အိန္ဒိယ၊ ဒေသလဒေါဝ်ဗမံက်တုဲ နွံကဵု ရှ်ကတင် ကဵု ရိင်ရ။ [၁] အတိုင်ဒဗျဂုဏ်မ္ဂး ဍေဟ် ကဵုဖိုလ် မဒဳဖျေဟ် သၠေဟ် ကဵုစှ်ေအာ ဂၠံင်ဂၞဴ၊ မဒဳဖျေဟ်ကျာ ပ္ဍဲကြုတ်၊ မကဵုဒြဟတ်ဆီရ။[၂]
ဇဳဗကေတ်
ပလေဝ်ဒါန်ဇဳဗကေတ် (ဗၟာ စမုံနီ) (သေံ เทียนแดง) (အၚ်္ဂလိက်: Garden Cress Seed, Cruciferae) ဂှ် ဒှ်မ နူတၞံဇဳမွဲဂကူ မနွံအသာ်ဗကေတ်ရ။ ဇဳဗကေတ်ဝွံ နွံရှ် ရိင် ကတဴ ကတင် မောဝ်တုဲ အတိုင်ဒဗျဂုဏ်မ္ဂး ဍေဟ် ကဵုဖိုလ် ကုမပၠေင်ကၠေအ်သၠေဟ် ကျာ၊ မကဵုဒြဟတ်ကၠင်ကၟတ်၊ မသအးဆီ မပကဵု ညံင်ဍာ်တှ် ဂွံတိတ်ဂၠိုင်။ ပ္ဍဲကဵု ဖဴရးပလိုတ်မ္ဂး စၞးမစမဍေဟ်ဂှ် ညးတအ် စတၞံဍေဟ်ၜတ်တ်ရ။[၂]
ဇဳဗတာင်
ပလေဝ်ဒါန်
ဇဳဗတာင် (ဗၟာ စမုံဖြူ) (သေံ เทียนขาว) (အၚ်္ဂလိက်: Cumin Seed Zeera, Cumminum cyminum L., Umbelliferae) ဂှ် ဒှ်မ နူကဵုတၞံဇဳ မွဲဂကူတုဲ နွံရှ် ရိင် ကတဴ ကတင် မောဝ်ရ။ အတိုင်ဒဗျဂုဏ်မ္ဂး ဇဳဗတာင်ဝွံ နွံဂုန်ဖိုလ် မပၠေင်ကၠေအ် သၠေဟ်ကျာ၊ မကဵုဒြဟတ် ကၠင်ကၟတ်၊ မပၠေင်ကၠေအ်ယဲဖၞေဟ် ကေုာံ ယဲဆီကျာရ။[၂]
ဇဳသြောအ်
ပလေဝ်ဒါန်ဇဳသြောအ် (ဗၟာ စမုံစပါး) (သေံ เทียนข้าวเปลือก) (အၚ်္ဂလိက်: Sweet Fennel, Foeniculum vulgare Mill, Umbelliferae) ဂှ် ဒှ်မ နူတၞံဇဳမွဲဂကူတုဲ နွံကဵုရှ် ဍာတ်၊ ရိင် မောဝ်ရ။ ဇဳသြောအ်ဝွံ အတိုင်ဒဗျဂုဏ်မ္ဂး ပကဵုဂုဏ် ညံင်မဂွံဒှ်ဒြဟတ်ခန္ဓ၊ ဗက်ဖျေဟ်ကျာဂၞဴလိုဟ် (ဆုတ်)၊ မပၠေင်ကၠေအ် ယဲကတေင်ဗုင် ကတေင်ဆီဍိုန်၊ တိက်ကၟုက်တအ်ရ။[၂]
ဇဳမတ်
ပလေဝ်ဒါန်ဇဳမတ် (သေံ เทียนตาตั๊กแตน) (အၚ်္ဂလိက်: Dill, Anethum graveolens L., Umbelliferae) ဂှ် ဒှ်မ နူတၞံဇဳမွဲဂကူတုဲ နွံကဵု ရှ်ရိင် ကတင်ညိညိရ။ ဇဳမတ်ဝွံ အတိုင်ဒဗျဂုဏ်မ္ဂး ပကဵုဂုဏ် ညံင်ဓါတ်ပန် ဂွံညဳခိုဟ်၊ မဗိုင်ဖ္ဍိုတ်ကဵုစၞအဟာရ ပ္ဍဲဂၞဴ၊ မဗလးကဵု ဗုင်ပု၊ မဗက်ဖျေဟ်ကျာ ဗက်ဖျေဟ်သၠေဟ်ရ။ [၂]
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ (2009) Molecular Targets and Therapeutic Uses of Spices, 259. ISBN 978-981-4468-95-4။ 4 January 2015 တင်နိဿဲဏအ် ကလေင်စၟဳစၟတ်တုဲ။
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ ၂.၂ ၂.၃ ၂.၄ Sripanngern, Sunthorn (February 19, 2020). ဇဳမသုန်. Open Publishing.