ဍာ်တှ်ဇာဒိသိုၚ်၊ တၞံ

တၞံဍာ်တှ်ဇာဒိသိုင်(အၚ်္ဂလိက်: Garden spurge, Burmese: ဆေးကျောင်းမင်သေ/ကျွဲကျောင်းမင်သေ; Thai: ชื่อสามัญ - น้ำนมราชสีห์) နကဵုယၟု ဝိဒျာသိပ္ပံရုက္ခဗေဒ Euphorbia hirta L. ဝွံ ဒှ်တၞံ မလုပ်အဝေါင်ချောဲသၟတ်မွဲ မၞုံဒတန်အာယုက် မွဲသၞာံ မလေပ်တိုန် အကြာတိဗ္တဳကီု ဇိုင်တၟအ်ကြေဟ်ကီု ပ္ဍဲဇဵုဂြိုပ်ဝါလဂါကီုတုဲ မလုပ်လၟိဟ် တၞံဂဥုဲမွဲဂကူရ၊၊

တၞံဍာ်တှ်ဇာဒိသိုင်
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Rosids
လၟေင်ဂကူ:	Malpighiales
ဇာတ်ဂကူ:	Euphorbiaceae
ဗဳဇဂကူ:	Euphorbia
လစှ်ေဂကူ:	hirta
ယၟုတၞဟ်
Chamaescye hirta (L.) Millsp

ဗမံက်ထ္ၜး Description

ဗီုပြင်တၞံ ဍာ်တဟ်ဇာဒိသိုင်ဝွံ မဒှ်အဝေါင်ချောဲသၟတ်မွဲ မၞုံဒတန်အာယုက်မွဲသၞာံ အကြာတိဗတဳကီု ဇိုင်တၟအ်ကြေဟ်ကီု ပ္ဍဲကဵုဇိုင်ဂြိုပ် ဝါလဂါကီု ဗာန်စုက်ဒၟံင် လတူဗလးတိဗတေက်တုဲ ကၠုတ်တိုန်ရ၊၊ မၞုံအဝဲဇမၠိင်ဍေဟ် ၁၅- ၄၀.Cm (၁- ၂ ကဍ) ပြင်င်တုဲ တၞံထ္ၜောံသွတ်၊ ပ္ကဴဍောတ်သွောဲဂစိုက်ဒၟံင် အရံင်သာ်ဗတေင် နှဴသာ်တ္ၚေက်ၜတ်တ်ရ၊၊

တၞးဍေဟ် ပါ်တိတ် အကြာဇုတ်တၞံတုဲ ကဝးလဗာင်တိတ်အာ ဗွဲပွဳပွူ တၞံဍေဟ်ရ၊၊ ဇဝ်ထာင်ဍေဟ် သာ်ဗ္ကေတ်ဖျိုဟ် တၞုင်တၞးဍေဟ် အသော်ဒၟံင် နွံသီုခၜိုတ်၊ ရုပ်ရဴတၞး ညံင်ခၞော်ကၞုလပှ်စိင်၊ ညံင်ခၟာဲဂစေမ်သၟတ်၊ ဂၞေင်တၞး ဒှ်ရဴ ၚေက်ဂတေက်၊ ယဝ်ပလှ်ဝေင်တၞးမ္ဂး တုပ်ညံင်ဍာ်တှ်မၞိဟ် ဍာ်တှ်ဇာဒိသိုင်ကီု ခၜိုတ်ဍာ် ဍေဟ်သာ်ဗု တိတ်ကၠုင်ရ၊၊

ဇမ္နော်တၞးဍေဟ် နွံ အကြာ 0.25-2.5 Cm ၊ ဇမၠိင်နွံအကြာ 1-4 Cm၊၊ ကၞောတ်တၞးကေက်ဂၠိဝေက်ဒၟံင်ရ၊၊

ပ္ကဴဍေဟ် ဇဝ်တိတ်လဗောင်ဂစိုက်၊ ပွဳပွူဂါပ်တၞုင်တၞး 1-6Cm ဍောင်သွတ်၊ ကဴဗွဲမဂၠိုင် ၜေတ်ကြေပ်ဒၟံင်ရ၊၊ အရံင်ပ္ကဴဍေဟ် သာ်တ္ၚေက်နှဴသာ်ဍီုဗိုဟ်ဟ် ဗ္ကေတ်ၜတ်တ်ညိညရ၊၊ ကဝပ်အထပ်ပ္ကဴဍေဟ် နွံ ၂-၃ ကွပ်တုဲ သီုဖအိုတ်ပ္ကဴဍေဟ် ရေင်ဝိုင်ဒၟံင် ညံင်စဳလဝ်မတ်ဗိုတ်ဂြင်ဗံက်ကီု ဗၞတ် 20-25 ဍောင်သၟတ်နွံရ။

ကသဝ်ပကဴဗီုအင်္ဂကၟက်နွံ ၃ကသဝ် ကေုာံ ၝောအ်လေဝ် နွံ ၁ ရ။ သတ်ဍေဟ် ခဍမ်ခဍမ် ခၜါဲဒၟံင်ညိည၊ နွံပိလဗေါင် ဇမၠိင်ဗၞတ် ၁.၅ mm ဒှ်မံင်အဇြေဟ်ဟ်၊ ဍေဟ်ကဟ်မ္ဂး မခဍန်တိတ် မွဲဇြေဟ် မွဲမရ။

ဂစာဲ ( Distribution)

တၞံဍာ်တှ်ဇာဒိသိုင်ဝွံ ကၠုင်နူ ဒေသဓာတ်ဂမ္တဴ ဌာန်ချောဲရာပ်မတီု၊ ဒေသဝါလဂါရ၊၊

လွပ် ကေုာံ တဗျဂုန် (Uses)

နဲကဲရပ်စပ်သုင်စောဲကေုာံတဗျဂုန်။ တၞံဍာ်တဟ်ဇာဒိသိုင်ဝွံ ဂုဏ်ဂၠိုင်လောန်သန်၊ ရိုဟ်လၟိဟ် ဟွံမာန်ရ၊၊

• ၁။ အလုံပဉ္စလီ ဍေဟ်မာန်ယဲ ၆၀ သာ်
• ၂။ ခၜိုတ်ဍေဟ် ထေက်ကဵု ယဲမတ်တနအ်
• ၃။ ဍေဟ်ဇၞးယဲ ၚေက်ဂိ ဇွိုဟ်သရိုဟ်၊၊
• ၄။ ဍေဟ်ဇၞး ယဲသတိလီုလာ်
• ၅။ ဍေဟ်မာန် အကင်ဇွဟ်
• ၆။ ပဉ္စလီ ထိင်ကဵုယဲဗၜူ မတ်ဂေတ်
• ၇။ ရိုဟ်ဍေဟ် ထိင်ကဵုယဲခအအ်
• ၈။ တၞးဍေဟ် ဖက်ကဵု တၞးကဴအဟဝ် ခၟူပၜံက် ယဲဓရောတ် ယဲသညာ ဍေဟ်ဗလးကဵု
• ၉။ ဍေဟ် ပတိုန်ကဵု ဇြဟတ်ပ္လိ
• ၁၀။ ဍေဟ် ကသက်ကသာ ကဵုကသအ်လဒေက်
• ၁၁။ ဍေဟ်မာန် အကင်ဂျိနာနာသာ်
• ၁၂။ ဍေဟ်ဗၜတ် ကဵုဓါတ်ဂၞဴ
• ၁၃။ ဍေဟ်ဗ္ဒဴ ယဲမြုန်သၟတ်
• ၁၄။ စံင်ဟအင်ကၠပ် ဂစာဲကဵု ယဲသျာကဍဝ်
• ၁၅။ ဍေဟ်လလမ်ကဵု ယဲသျာဍာတ်
• ၁၆။ ပဍုန်သုင်ပဉ္စလဳ မာန်ယဲဂုဟ်ဂေန်
• ၁၇။ ခၜိုတ်ဍေဟ် ဗဒိုအ်ဆီ
• ၁၈။ ခၜိုတ်ဍေဟ် မာန်အကင် မၠောဝ်သရဝပ်
• ၁၉။ ယဲသင်ကောန်ၚာ်သၟတ်
• ၂၀။ ကေတ်တၞံထၞေက် ၁၀၀ ကရာမ် တုင်ကဵု ကၠေင်အရက် ၅၀၀ မဳလဳကရာမ် လံက်ပၠေတ် ယဲအသံက်စိင် ဇိုင်အုဲသရ ဗၠး၊၊
• ၂၁။ ဍေဟ် ဂစာဲကဵု ယဲခဍတ်ဗြိုအ်မာ
• ၂၂။ ဍေဟ်လလမ်ကဵု ယဲပလောမ်တဟ်ဂုဟ်
• ၂၃။ ပဉ္စလီ ၜဵု ဖက်ဍာ်ဂမ္တဴ ယဲကသံက်
• ၂၄။ ခၜိုတ်ဍာ်တှ်ဍေဟ် မာန်ကတောတ်မတ်က၊၊
• ၂၅။ ပဍုန်ဍာ်ဍေဟ် ဟုံဗလိုပ်မာန်အကင်ခၞော်သလာ၊၊
• ၂၆။ ဍေဟ် ဂလိုင်ကဵု ဒြဟတ်ဍာ်တဟ်ဗြဴ
• ၂၇။ ဍေဟ်ထိင်ကဵု ယဲဆီကဍဝ်
• ၂၈။ ဍေဟ်လလမ်ကဵု ယဲဥတုဗြဳလဒေက်
• ၂၉။ ဗလးကဵုယဲခဍက်သြိုဟ်ဂြတ်
• ၃၀။ ဍေဟ်ဗ္ဒဴကဵု ယဲကြုတ်သမ္အုဲ သ္ပကဵုတြဴဇၞော်လောဲသွာ၊၊

နိဿဲ

• မွန် -မြန်မာအဘိဓာန်
• တြာဲအဘိဓာန်မန်
• ပြကိုဟ်ဂြန်ဂဥုဲမန်တ္နဟ်ဟ်သာ်
• မြန်မာအဘိဓာန်
• မွန်စာပေအထောက်အကူပြုဝေါဟာရများ
• အဘိဓာန်မည်-သေံ ၂
• พจนานุกรมมอญ-ไทย