တဝ်သွဝ်၊ တၞံ

တၞံတဝ်သွဝ် (အၚ်္ဂလိက်: Nyctanthes arbor-tristis or Parijat) ဝွံ ဒှ်တၞံ မနွံကဵုကဴတုဲ လုပ်လၟိဟ်ဂကောံဂကူ Nyctanthes တမ်မူလဍေဟ်ဂှ် ကၠုင်နူ အာရှသၠုင်ကျာ ကေုာံ အာရှအဂၞဲရ၊၊

တဝ်သွဝ် Parijat, night-flowering jasmine
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Asterids
လၟေင်ဂကူ:	Lamiales
ဇာတ်ဂကူ:	Oleaceae
ဗဳဇဂကူ:	Nyctanthes
လစှ်ေဂကူ:	arbor-tristis
ယၟုတၞဟ်
Bruschia macrocarpa Nyctanthes dentata Nyctanthes tristis Parilium arbor-tristis(L.) Scabrita scabra L. Scabrita triflora L.

လက်သန်ဗီုပြင်

တၞံတဝ်သွဝ်ဂှ် ဒှ်တၞံဆု ဂကူသၟတ်မွဲတုဲ ဇၞော်သၠုင် စဵုကဵု ၁၀ မဳတာ (၃၃ ပေ) နွံကဵု သၞောက်ဓဂြအ်ဓဂြအ် အသာ်ပတေင်ရ၊၊ တၞးဍေဟ်ဂှ် ဒှ်ဗီုပြင်ဇၟန်တုဲ မွဲမွဲတၞးမ္ဂး ဇမၠိင် နွံစ အကြာ ၆-၁၂ ဇြေန်ဒဳမဳတာ၊ ဇမၞော်နွံ ၂-၆.၅ ဇြေန်ဒဳမဳတာ နွံတၞုင်တၞးကေက်က် မတုပ်ဗီုပြင် ညံင်တၞးဇြဲ၊၊ ပကဴဍေဟ်ဂှ် မောဝ်တုဲ နွံကဵုထာင် အကြာ မသုန် စဵုကဵု ဒစာံထာင် အသာ်ဗုဗု၊ ကသဵုဍေဟ် (corolla) ဒှ်အသာ်လိမ္မဴ၊ လဒေါဝ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်အသာ်လိမ္မဴဗကေတ်ကီုရ၊၊ ပ္ဍဲမွဲမွဲတဝ်မ္ဂး နွံကဵုပကဴ အကြာၜါ စဵုကဵု ထပှ်ဍောင်ရ၊၊ သတ်ဍေဟ်ဂှ် ထပေဟ်တုဲ နွံဗီုပြင်ဂြိုဟ် ခ္ဍမ်ခ္ဍမ် တၟာတၟာ ၂ ဇြေန်ဒဳမဳတာ၊ ဇၟာပ်သတ်ဂှ် နွံကဵုမ မွဲမွဲမရ၊၊

ယၟု ကေုာံ သင်္ကေတ

ခရိရှနာ မတဵုတၞံတဝ်သွဝ် အတိုင်သၠပတ်ဘဂဝန္တ ပုရဏ

သတ်တဝ်သွဝ် ကေုာံ ခမောမ်

တၞံတဝ်သွဝ် သီုကဵု ကတောတ်တၟိ ပ္ဍဲတမ်ဍေဟ်

တၞံတဝ်သွဝ်ဂှ် ညးတအ်ဟီုစ တၞံသောက၊ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး အခိင်ဗတံ အခိင်ညးတၞဟ် ဟွံဆဵုဂှ် ဇကုနွံကဵုကဴမကျေဝ်ဂေါဝ် သီုမောဝ်တုဲ တ္ၚဲတၟး ကဴတအ် ပြဟ်စှ်ေအိုတ်ရ၊၊ ယၟုရုက္ခဗေဒ မဟီု arbor-tristis မဂွံအဓိပ္ပါယ် တၞံကသ္ၚောမ်စိုတ် ရ၊၊ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုအရေဝ်အိန္ဒိယခေတ်တြေံမ္ဂး ကော်စ ပကဴအသောက၊ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ပကဴမဟွံမဲ ကုစံင်တူရ၊၊ ပကဴဍေဟ်ဂှ် ကေတ်တုဲ ဖျုန်ယာတ်ပလောအ် ညံင်ဂွံဂွံအသာ် ဍာ်မိတ်ရ၊၊ ပကဴတဝ်သွဝ်ဂှ် ဒှ်သင်္ကေတတွဵုရး ဗေင်္ဂလ်ပလိုတ်၊ ဍုင်အိန္ဒိယတုဲ ညးတအ်ကော်စ ပကဴပါရိဇာတ်၊၊ နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက် ဗွဲမဂၠိုင် ညးတအ်ကော်စ night-flowering jasmine မဂွံအဓိပ္ပါယ် ပကဴမၠဵုဗတံ၊ ဟွံသေင်မ္ဂး coral jasmine မၠဵုဍာ်မိတ်၊၊

အတိုင်ဓဝ်ပတှ်ေ ဟိန္ဒူမ္ဂး နန်ဗိသၞုဟ် လတူဍုင်သွဝ်ဂှ် သြိုင်လဝ် သၟဝ်တၞံတဝ်သွဝ်/ပါရိဇာတ်၊ ကၞုဲဟာနုမာန်ဂှ် မံင်သၟဝ် သမၞိင်တၞံဆုဂှ်၊၊ ခရိရှနာ ဒှ်မၞိဟ် မကေတ်နင် တၞံဏအ် ဇရေင်ဍုင်လိုက်ဏအ်၊၊ ညးကေတ်နင် တၞံတဝ်သွဝ်ဝွံတုဲ ညးတဵုလဝ် ပ္ဍဲကဵုဗွိုင်ကၠအ် သတျဘမ ပ္ဍဲဒၞာဲ ကာလကဴဂှ် ပြဟ်မ္ဂး ဒတုံစှ်ေ ပ္ဍဲကဵု ဗွိုင်ကၠအ် ရုက်မိနိ၊၊ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ညးၜါ ဒှ်ကယျာန်ဓဝါတ် ရေင်သကအ်ရ၊၊ ညးၜါဂှ် ဒှ်ဂၞကျာ်ခရိရှနာ၊၊ ရံင်ကဵု ဓဝ်ပတှေ်ဟိန္ဒူဝွံတုဲ ယၟုဗီုမန် တဝ်သွဝ်ဝွံ ဗွဲစၟတ် မန်ကော်စတၞံဏအ် ဟိုတ်မဒုင်သဇိုင် ကုပရူပေါမ်ဟိန္ဒူတအ်ဏအ် ဒှ်မာန်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ တဝ်သွဝ် ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် လေအ်၊ တဝ် မကလိဂွံနင် နူကဵုသွဝ်၊ ဗီုဏအ် ဒှ်မာန်ရ၊၊

လဒက်ပ္တန် ဓါတ်

တၞးတဝ်သွဝ် မွဲတဝ်

• တၞး -  တၞး နွံကဵု ဓါတ် D-mannitol, β-sitosterol, flavanol glycosides, astragalin, nicotiflorin, oleanolic acid, nyctanthic acid, tannic acid, ascorbic acid, methyl salicylate, an amorphous glycoside, an amorphous resin, trace of volatile oil, carotene, friedeline, lupeol, mannitol, glucose, fructose, iridoid glycosides, and benzoic acid.
• ပကဴ-  ပကဴ နွံကဵု ကၠေင် သၟူအမြာဲ (မမောဝ်) , nyctanthin, D-mannitol, tannins, glucose, carotenoids, glycosides including β-monogentiobioside ester of α-crocetin (or crocin-3), β-monogentiobioside-β-D monoglucoside ester of α-crocetin, and β-digentiobioside ester of α-crocetin (or crocin-1).
• မ -  မ နွံကဵုဓါတ် arbortristosides A and B; glycerides of linoleic, oleic, lignoceric, stearic, palmitic and myristic acids; nyctanthic acid; 3,4-secotriterpene acid; and a water-soluble polysaccharide composed of D-glucose and D-mannose.
• သၞောက်- သၞောက် နွံကဵု ဓါတ် glycosides and alkaloids.
• ဆု/တၞံ- ဆု နွံကဵုဓါတ် glycoside naringenin-4’-0-β-glucapyranosyl-α-xylopyranoside and β-sitosterol.
• ကၠေင်ကဴ- ကၠေင်ကဴ နွံကဵု ဓါတ် α-pinene, p-cymene, 1-hexanol, methylheptanone, phenyl acetaldehyde, 1-decenol and anisaldehyde.
• တၞံ-  တၞံနွံကဵု ဓါတ် 2,3,4,6-tetra-0-methyl-D-glucose; 2,3,6 tri-0-methyl-D-glucose; 2,3,6-tri-0-methyl-D-mannose; 2,3,-di-0-methyl-D-mannose; arbortristosides A, B, and C; and iridoid glycosides.