ထေန်၊ နာဲ
နာဲထေန် (၁၉၂၁၊ အေပြဳ ၁ - ၂၀၀၅ မာတ် ၁၄)ဝွံ ဒှ် ဥက္ကဌ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (တြေံ) မရနုက်ကဵု ၜါ ကြဴနူ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲယှိုဲကျေန် ရ၊၊ နာဲထေန်ဂှ် ဒှ်ဇာတိ ကွာန်လေအ်တက် ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်တုဲ နူအခိင် အစာနာဲဖဝ်ချိုဝ် မပၠတရဴတုဲ ဒက်ပ္တန်ကၠုင် ဗော်သွးမန်ကောန်ဍုင်အရင် သၞာံ ၁၉၄၆ တေအ်ဂှ် စချဳဓရာင်ကၠုင် သွက်အခေါင်ဂကူမန် နကဵုသွာင်သၟတ်ရ၊၊ ဗွဲကြဴ ကာလစိုပ် သၞာံ ၁၉၄၈ ဟိုတ်နူ အကာဲအရာ မန်တအ် ဒးတဝ်စၞေဟ် နကဵုလွဟ်ဂှ် နာဲထေန် လုပ်စိုပ် တိဗၠးၜး တဝ်စၞေဟ်ကၠုင် သွက်အခေါင်ဗၠးၜးမန် နကဵုလွဟ်ရ၊၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၅၄ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် သၠာဲလွဟ် နကဵုဒဳမဝ်ကရေသဳဂှ် လုပ်စိုပ် ပ္ဍဲဍုင် ကေတ်တာလျိုင် နဒဒှ်ကေင်ကာခရိုင်ဘာအင်၊၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၆၂ ဂှ် နာဲထေန် ကလေင်တိတ်အာ တိဗၠးၜး ပ္ဍဲဗော်ဍုင်မန်တၟိတုဲ စနူသၞာံ ၂၀၀၃ ဂှ် ဂွံခပတိုန် နဒဒှ် ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ စဵုကဵုလအိတ်လမျီုရ၊၊
| နာဲထေန် ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ | |
|---|---|
| သၠးဂၠံဂဝ် |
ဨပြဳ ၁၊ ၁၉၂၁ ကွာန်လေအ်တက်၊ ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင် |
| စုတိ |
မာတ် ၁၄၊ ၂၀၀၅ (အာယုက် ၈၃) ဍုင်မတ်မလီု |
| ဟိုတ်မစုတိ | အာယုက်ဇၞော် |
| တိုင်စၟတ်သမ္တီ | ဘာဝင်စိင်၊ ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်၊၊ |
| ဂကူ |
 Monမန် |
| သၞာံချဳဓရာင် | ၁၉၄၆ - ၂၀၀၅ |
| မဒယှ်တဴ | ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ |
| ဌာန်ဇာတိ | ကွာန်လေအ်တက် |
| မဟိမု | ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် |
| လလအ် | ၈ မာတ် ၂၀၀၃ - ၁၄ မာတ် ၂၀၀၅ |
| ညးလျိုင်ကိုပ်ကၠာ | နာဲယှိုဲကျေန် |
| ညးလျိုင်စဟက် | နာဲထဝ်မန် |
| ဗော် | ဗော်ဍုင်မန်တၟိ(New Mon State Party) |
| ချဳဓရာင် | သွက်အခေါင်ဗၠးၜးဂကူမန် |
| အိန်ထံင် | မိခေန်ညောအ် |
| အံက် |
|
| ဂယိုင်လမျီု | က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၠန်ဂတး သွက်ဗၠးၜးဂကူမန် |
ပထမ အဝဲ
ပလေဝ်ဒါန်ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထေန်ဝွံ မဒှ်ကောန် မိမေဝ်၊ နာဲထောန်ဝေန်ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် (၁၂၈၂)၊ ပ္ဍဲဂိတု ဖဝ်ရဂိုန် (၉) စွေက် တ္ၚဲသိုက် (၁၉၂၁ အေပြဳ ၁) ပ္ဍဲကွာန်လေအ်တက်၊ ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုကောဒေံ (၅) တၠတအ်ဂှ် ဒှ်ကောန်ဇၞော်အိုတ်တုဲ ဒေံတြုံမၞုံမွဲတၠ၊ ဒေံဗြဴ မၞုံပိတၠရ။ နူအဝယ်ဘဝဍောတ်တ်ဂှ် ဇၞော်ဂေါဝ်ကၠုင် ပ္ဍဲတဲ မိဇၞော်၊ အပါဇၞော်ရ။
ကာလကလိဂွံ အာယုက် (၉) သၞာံဂှ် စဗ္တောန်ပညာ တန်မူလရ။ ကတ်ဗ္တောန်ပညာ တန်မူလအံင်တုဲ ဗ္တောန်ကေတ်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာလကျာ် ဇရေင်ကွာန်ဂှ်ရ။ ကာလကလိဂွံအာယုက် (၁၆) သၞာံဂှ် ဒုင်ဂိုင်ကေတ် ဘဝထပိုဲသာမဏဳတုဲ ဆက်ကတ်လ္ၚတ် လိက်ပရိယတ္တိပၠန်ရ။ ပ္ဍဲအာယုက် (၁၈) သၞာံဂှ် မိဇၞော် ကဵု အပါဇၞော်တအ် စုတိအိုတ်တုဲ ရာံတိတ်နူ ဘဝထပိုဲတုဲ စဴကၠုင် ဇရေင်ကွာန်မိမဇကုတုဲ ကၠောန်တဴဝါဗ္ၚ မိမဇကုရ။ ကာလဂွံအာယုက် (၂၀) သၞာံဂှ် ထပ်တဲ ကုမိခေန်ညောအ်တုဲ ကလိဂွံကောန်ဇာတ် (၈) တၠရ။ လက်ကြဴ မိခေန်ညောအ် စုတိအာတုဲ ထပ်စှေ်ဒၞာဲ ကဵုမိလေန် ပၠန်ရ။
တဝ်စၞေဟ် သွက်ဗၠးၜးဂကူ
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၄၆ ၊ သက္ကရာဇ်ဍုင် (၁၃၀၈) နာဲဖဝ်ချိုဝ်တအ် က္ဍိုက်ပ်တုဲ ပံက်ပ္တန်ကၠုင် ဗော်သွးမန် သွက်ဂွံရုန်ဂစာန် ပရေင်ဗၠးၜး ဂကူမန်ရ။ ပ္ဍဲသကုတ်ဒေသမန် အိုတ်သီုတအ်ဂှ်လေဝ် ဂကောံသၟတ်မန်ဂမၠိုင် မံက်ကတဵုကၠုင်အိုတ်ရ။ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထေန်ဝွံ စနူအခိင်ဂှ်တုဲ ဗွဲမကတိုင်ကၟဟ်ဟေင် ယိုက်ဂၠေင်ကေတ်တာလျိုင် ပ္ဍဲဂကောံသၟတ်မန် ဂှ်တုဲ က္ဍဂံါလုပ်ကၠုင် ဗွိုင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ရ။
ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၄၈ ဂိတုအဝ်ဂေတ် ၁၉၊ သက္ကရာဇ်ဍုင် (၁၃၁၀) ဂိတုဒ္ဂိုန်ပေင် ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မန် စပ္တံမံက်ဂတဝ်ကၠုင်ဂှ် ဥက္ကဌဇၞော်နာဲထေန်ဝွံ စပ္တံပါလုပ်ချဳဓရာင်ကၠုင် ပ္ဍဲပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဂှ်ရ။ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၅၃ ဂှ် ယိုက်ဂၠေင်တာလျိုင် နဒဒှ် သ္ကိုပ်ဂ္ဇအ်ရုင်ရ။ ဗွဲကြဴ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၅၄ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထေန်ဝွံ တိတ်ထောအ် နူသွာင်ပၞာန် ပါလုပ်ချဳဓရာင်ကၠုင် ပ္ဍဲသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ရ။
ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၅၄ ဂှ် ကေတ်တာလျိုင် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာ ပွိုင်ဍုင်လှာ်ဒကှ်။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၅၈ ဂှ် ကေတ်တာလျိုင် နဒဒှ် ကေင်ကာခရိုင်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၅၈ ဂိတုဂျူလာင် (၁၉) ကာလဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ပြံင်သၠာဲဂၠံင်တရဴ “သၠာဲလွဟ်ကဵု ဒဳမဵုကရေဇြဳ”ဂှ် ပါအာကရောံ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်တုဲ လုပ်အာပ္ဍဲဗွိုင်သၞောဝ်ရ။ အဃောမၞုံဒၟံင် ပ္ဍဲဗွိုင်သၞောဝ်ဂှ် နကဵုတာလျိုင် ကေင်ကာခရိုင်ဘာအင် မွဲတၠကီု ယိုက်ဂၠေင်ကၠုင်လဝ်ရ။
တရဴပၠန်ဂတး အလန်ဒုတိယ
ပလေဝ်ဒါန်
အဃောမဂစာန်ချဳဓရာင်ဒၟံင် ပ္ဍဲဗွိုင်သၞောဝ် ကာလစိုပ်သၞာံ ၁၉၆၂ ဂိတု မာတ်ချ် (၂) ဂှ် ဂကောံသ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန်တအ် က္ဍိုက်ပ်တုဲ သီထောံအဝဵု နူကဵု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုင်ရ။ စနူအခိင်ဂှ်တုဲ သၟဟ်ဒဳမဵုကရေဇြဳ ဗျဟ်ဟဲ၊ အခေါင်အရာကောန်ဂကူဂမၠိုင်တအ်လေဝ် ကၠေံဗ္ဒန်အာ သၟဝ်တဲ တၠအဝဵုပၞာန်အိုတ်ရ။ ပရေင်ချဳဓရာင် ကောန်ဂကူတအ်လေဝ် ကၠေံကၠက်ကၠုင်ဒၟံင်သိုက်က်၊ ပရေင်ချဳဓရာင် ပရေင်ဍုင်ကွာန် အိုတ်သီုတအ်လေဝ် ဒးဒုင်ကၟာတ်လဒဵုကၠုင် ကုသ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန်ရ။ ဟိုတ်နူအခေါင်ချဳဓရာင် ပရေင်ဍုင်ကွာန် ပရေင်ရုန်ဂစာန် သွက်ဂကူမန် ပ္ဍဲဗွိုင်သၞောဝ်ဂှ် ဟွံဂွံအခေါင်တုဲ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၆၂ ဂိတုဂျူလာင်ဂှ် ဥက္ကဋ္ဌဇၞော်နာဲထေန် ကလေင်တိတ်ကၠုင် ဇရေင်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မွဲအလန်ပၠန်ရ။ တိတ်ကၠုင်စိုပ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိတုဲ ခြာဟွံလအ်ဂှ် ဂွံဒုင်ရုဲစှ်ကဵုတာလျိုင် နဒဒှ် ဥက္ကဌခရိုင်မတ်မလီုရ။
ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၆၃ ကာလကံင်ဇြဳပၠန်ဂတး (တော်လှန်ရေးကောင်စီ) ကော်ဘိက်တက်ကျာ ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဗော်ပိဗော် (KNU, KNPP, NMSP) ဂှ် နဒဒှ် ညးစၞးဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ (ညးမတိုန်စိုပ်ဂမၠိုင်ဝွံ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲယှိုဲကျေန်၊ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထေန်၊ နာဲတေတ်ထောန် (ဝါ) နာဲဝါ တအ်) တိုန်စိုပ် ဆဵုဂဗ ကုကံင်ဇြဳပၠန်ဂတးရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၆၅ ဂှ် ဂွံဒုင်ရုဲစှ် နဒဒှ်ကမ္မတဳဗဟဵုတုဲ ဆက်ကေတ်တာလျိုင် နဒဒှ်ဥက္ကဌခရိုင်မတ်မလီုပၠန်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၇၁ ဂှ် ဂွံဒုင်ရုဲစှ် ယိုက်ဂၠေင်တာလျိုင် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာ ဗော်ဍုင်မန်တၟိရ။ အဃောမယိုက်ဂၠေင် မကေတ်ဒၟံင်တာလျိုင် ညးအုပ်ကာနာနာ ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် မွဲအခိင်ဓဝ် သီုကေတ်လဝ်တာလျိုင် ဥက္ကဌခရိုင်မတ်မလီုပၠန်ရ။ အဃောကာလ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဒှ်အာၜါလွး ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၈၁ ဂှ် ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထေန်ဝွံ နွံဒၟံင် ပ္ဍဲဗော် နာဲနလ္လာ မက္ဍိုက်ပ်တုဲ နကဵုတာလျိုင် ဒု-ဥက္ကဌ ယိုက်ဂၠေင်လဝ် စဵုကဵုစိုပ်သၞာံ ၁၉၈၇ ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၈၇ ကာလဗော်ဍုင်မန်တၟိၜါလွး ကလေင်ကောံပၠန်ဂှ် ဂွံဒုင်ရုဲစှ် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာနာနာပၠန်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၈၉ ဂှ် နကဵုတာလျိုင် ဒုဥက္ကဌ ဂှ် ယိုက်ဂၠေင်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၀၃ ကာလ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲယှိုဲကျေန်စုတိအာတုဲ ဥက္ကဌဇၞော်နာဲထေန်ဝွံ ဂွံဒုင်ရုဲစှ် နဒဒှ်ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ဍုင်မန်တၟိရ။
ကၞောတ်ဘဝ
ပလေဝ်ဒါန်ဥက္ကဌဇၞော်နာဲထေန်ဝွံ ဒှ်ညးဆာန်ဂကူမွဲတၠ၊ ဒှ်ညးသၠးလမျီုသွက်ဂကူ၊ ဒှ်မၞိဟ် ဒုင်သၠးဂုဏ်ဖဵုပူဂဵုဇကု သွက်ဂကူမန်မွဲကီုရ။ ဘဝဇကု သွက်အလုံမွဲဘဝဂှ် ဇိုန်ဏှင်ဏာကဵု ပရေင်ရုန်ဂစာန်ဗၠးၜးဂကူမန်တုဲ စိုပ်သၞာံ ၂၀၀၅ ဂိတုမာတ်ချ် (၁၄)၊ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၆၆ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (၅) မံက်ဂှ် စုတိအာ ပ္ဍဲရုင်ဌာန်ဂအုပ်ဗွိုင်အပ္ဍဲဍုင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီု နကဵုယဲမၞိဟ်ဇၞော်ရ။
လှိုင်ဇုတ် ကေုာံ ရုပ်မစၟတ်သမ္တီ နာဲထေန်ဂှ် ဒက်ဂိုင်စွံလဝ် ကရောမ် ရုပ်က္ဍိုပ်သကိုပ်မန်တၞဟ် ပ္ဍဲဘာဝင်စိင် (ကျောက်တလုံး) ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကွာန်လေအ်တက် မဒှ်ဒတန်တွိုပ်သုက်ညးဂှ်လေဝ် ကၠောန်လဝ် ရုပ်စၟတ်သမ္တီညးနွံကီုရ၊၊