တွဵုရးဍုင်မန်

တွဵုရးဍုင်မန် (အၚ်္ဂလိက်: Mon State, (ဗၟာ: မွန်ပြည်နယ်, တ္ၚဲဏအ် နွံကဵု စှ် ပွိုင်ဍုင်ဝွံ ဒှ်တွဵုရးဍုင်မန် မစၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၇၄ ဂိတုဇာန်နဝါရဳ (၃) (သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၃၅ ဂိတုပုဟ် (၁၁)မံက် ပ္ဍဲလက်ထက် အလဵုအသဳပၞာန်နေဝေန် (နေဝင်း) မအုပ်ဓုပ်ဍုင်ရ။ တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ဒှ်ဒၞာဲဒတန် မၞုံပလိုတ်ပ္ၚံက်ၜဳမတ္တမ၊ သၠုင်ကျာ ရးဗဂေါ၊ သၟဝ်ကျာ ရးတၞင်သဳ ပလိုတ် တွဵုရးဍုင်ကရေင်တုဲ ဍုင်ဇၞော်တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ဒှ်ဍုင်မတ်မလီုရ၊၊

တွဵုရးဍုင်မန် Mon State
တွဵုရး
Flag
ဒၞာဲတွဵုရးဍုင်မန် မၞုံ
ကၟိန်ဍုင်	Myanmar
ဍုင်ဇၞော်	ဍုင်မတ်မလီု
အလဵုအသဳ
• သကိုပ်ဝန်ဇၞော်	ဒေါက်တာအေးဇံ (အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်)
• ဂကောံအလဵုအသဳ	ဂကောံအလဵုအသဳ တွဵုရးဍုင်မန်
• ဥပဒေပြုလွှတ်တော်	ကၠတ်ထဝ် တွဵုရးဍုင်မန်
ဨရိယာ
ကဆံင်ဇမၞော် ဨရိယာ	၁၂
လၟိဟ်မၞိဟ် (၂၀၁၄)
• သီုဖအိုတ်	၂,၀၅၄,၃၉၃
• ကဆံင်	မရနုက်ကဵု ဒစိတ်
• ကမၠေတ် လၟိဟ်မၞိဟ်	၁၇၀/km၂ (  ၄၃၀/sq mi)
ကောန်ဍုင်ကွာန်
• ကောန်ဂကူဂမၠိုင်	မန်၊ ဗၟာ၊ ချေင်၊ ကချေင်၊ ကရေင်၊ ယခေင်၊ သေံ
• ဘာသာမစ္ၜုဲစ္ၜော်	ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရေတ်ယာန်
ဒၞာဲအပိုင်အခြာ အခိင်	UTC+06:30 (MST)
ဝေပ်သာ်	www.monstate.gov.mm

ဒတန်

ဒၞာဲဒတန် မစၟတ်သမ္တီလဝ် တွဵုရးဍုင်မန် အခိင်လၟုဟ်ဝွံ နွံဒၟံင် ဍုင်ဗၟာ သကုတ်သၠုင်ကျာတုဲ ဇိုင်ၜဳမှာသၟိတ်အိန္ဒိယ၊ မဒှ်ပယျဵုကဵု ရးဗဂေါ၊ ရးကရေင်၊ ရးတၞင်သဳရ၊၊ နကဵုဗီုတိမ္ဂး နွံလေတ္တဳကျုတ်သၟဝ်ကျာ ၁၄ ဒဳဂရဳ ကဵု ၅၂ မိနေတ်၊ ၁၇ ဒဳဂရဳ ၃၂ မိနေတ်၊ လံင်ဂျဳတွေတ် ၉၆ ဒဳဂရဳ ၅၁ မိနေတ် ကဵု ၉၈ ဒဳဂရဳ ၁၃ မိနေတ်ရ၊၊ ဇမၞော်သမၠဲ တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် သီုဖအိုတ် နွံ (၄၇၄၇.၇၆)တိုင်ပန်ကၠင်၊ နကဵုဨကမ္ဂး နွံ (၃၀၃၈၅၆၄)ရ၊၊ နူဗၟံက်ကဵုပလိုတ်ဂှ် နွံဇမၠိင် ၁၂၇ တိုင်တုဲ သၠုင်ကျာ သၟဝ်ကျာဂှ် နွံ (၁၄၁.၈၈)တိုင်ရ၊၊

တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵုပွိုင်ဍုင် (၁၀) ပွိုင်ဍုင်တုဲ ဍုင်မဟွံမဲကဵု ရုင်အလဵုအသဳဂှ် နွံ ၆ ဍုင်ရ၊၊ အတိုင်စရင် HMIS မ္ဂး လၟိဟ်မၞိဟ်မပဒတဴ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန် သီုဖအိုတ်ဂှ် နွံ ၂.၁၂ ပြကောဋိကိုဋ်တုဲ နကဵုကလေတ်မၞိဟ်မ္ဂး မွဲကဳလဝ်မဳတာဂှ် နွံသၞောတ် ၁၇၂ တၠရ၊၊ မၞိဟ် ၂၃ % ဂှ် ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုင်တုဲ သၟေဟ်မၞိဟ် ၇၇% ပဒတဴ ပ္ဍဲကွာန်ရ၊၊

ခရိုင်၊ ပွိုင်ဍုင်၊ ဍုင်၊ ကွာန်၊ အရာပ်

ခရိုင်ဂမၠိုင်

တွဵုရးဍုင်မန် ၜါခရိုင် စဵုကဵုစိုပ် ၂၃၊ ဂျောန် ၂၀၂၂
တွဵုရးဍုင်မန် ပန်ခရိုင် နူစ ၂၄ ဂျောန် ၂၀၂၂

ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် နွံ သီုဖအိုတ် ၄ ခရိုင်။

1. ခရိုင်သဓီု
2. ခရိုင်မတ်မလီု
3. ခရိုင်ရေဝ်
4. ခရိုင်ကျာ်ထဝ်

ပွိုင်ဍုင်ဂမၠိုင်

သီုဖအိုတ် ဍုင်နွံ (၁၆) ဍုင်၊ အရာပ်နွံ (၁၀၀) ပွိုင်ကွာန် နွံ (၃၆၈) ကွာန်နွံ (၁၁၅၂)

ဝင်

ပ္ဍဲလက်ထက်သခေန်နု ဒှ်ဝန်ဇၞော် လက်ကရဴသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၆၀ သွက်စၟတ်သမ္တီ ဍုင်မန်ဂှ် ဟီုဂးဖန်ဇန်လဝ် နွံဒၟံင်ရ၊၊ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် အမာတ်မန် အစာဖဵုချဵု၊ နာဲအံင်ထောန်၊ အစာဖဵုစိင်၊ နာဲအံင်လှၚိုယ်တအ် ဒှ်စၞးကောန်ဂကူမန်ရ၊၊ နာဲအံင်ထောန်ဂှ် တိုန်အာ ကဆံင် ဝန်ဇၞော် အရာကောန်ဂကူမန်တုဲ သွက်ဂွံဗမံက်ပတိုန် တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ဒှ်တာလျိုင် မွဲလပါ်ကီုရ၊၊

အခိင်မဗမံက် ရုပ်ရဴတွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် နာဲဗအူ ဥက္ကဋ္ဌ ဒှ်ညးမကဵုကသပ် အလဵုအသဳတုဲ ညးတအ် ဗက်သၟာန် စမ်ၜတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲ အပိုင်အခြာ ဗၞတ်ဗ္ၜတ် သွက်ဂွံစၟတ်သမ္တီ တွဵုရးဍုင်မန်ရ၊၊ ဒဒှ်ရ ရမ္သာင် ကောန်ဂကူမန်တအ် နွံပၟိက်ကဵု ဍုင်မန် ပန်ခရိုင်

1. ခရိုင်ဍုင်ဗဂေါ
2. ခရိုင်ဍုင်သဓီု
3. ခရိုင်ဍုင်မတ်မလီု
4. ခရိုင်ဍုင်ဗိက်ထဝါဲ (ရးတၞင်သဳ) ရ၊၊

လညာတ်မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တအ်

အမာတ်မန် အစာဖဵုချဵု ၁၃၂၂ ဂိတုပသာ် (၅) စွေက်ဂှ် ဥက္ကဋ္ဌ နာဲဗအူ ကော်အမာတ်မန်တုဲ သၟာန်သၟုက်ပရူဗမံက် ရုပ်ရဴတွဵုရးဍုင်ရ၊၊ အစာဖဵုချဵုဟီု သွက်ဂွံကဵု တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ထေက်ကြိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊၊ ပ္ဍဲအရာမကဵု ဍုင်မန်ဂှ် သွက်ဒးကေတ် ဆန္ဒညးဍုင်ကွာန် ဟွံမဲရ၊၊ ကေတ်ဆန္ဒဂှ်လေဝ် အဲဟွံတုပ်စိုတ်ရ၊၊ ဗီုကဵု မစၟတ်သမ္တီလဝ် တွဵုရးကရေင်၊ တွဵုရးကချေင်ဂှ် ဒးဖန်ကဵု တွဵုရးဍုင်မန်ရ၊၊

နာဲဘသောန် ဟီု ယဝ်ရ ကဵုတွဵုရးဍုင်မန်မ္ဂး ခရိုင်ဍုင်ဗဂေါ၊ ခရိုင်ကျာ်ခမဳ၊ ခရိုင်ဍုင်ဗိက်ထဝါဲ နွံပၟိက်ရ၊၊ ယဝ်ရဟွံပစၟတ်သမ္တီ ဍုင်မန်မ္ဂး တိတ်တြဴတုဲ သၟာန်စမ်ၜတ်ရံင်ညိ၊၊ ဆဂးဂှ် ဒၞာဲညးဟွံမဲပၟိက်ကဵု ဍုင်မန်ဂှ် သၟာန်စံၜတ်ဟွံထေက်၊၊

နာဲဖဝ်ကျေ ဟီု ယဝ်ရကဵုဍုင်မန်မ္ဂး ခရိုင်ကျာ်ခမဳ ကဵု ခရိုင်သဓီုဂှ် ကဵုကၠာတုဲ ဗိက်ထဝါဲဂှ် ကောန်ဍုင်ကွာန်တအ် ယဝ်ရမိက်ဂွံလုပ် လပါ်ဍုင်မန်မ္ဂး ပၠောပ်ကဵုညိ၊၊ မန်တအ် သွက်ဂွံဂွံဍုင်မန်ဂှ် ထ္ၜးကၠုင်ဆန္ဒ နကဵုနဲ ကြံင်င်ၜတ်တ်တုဲကၠုင်ရ၊၊ ကြံင်ကြံင်ဂှ် ရပ်လွဟ်တုဲ တဝ်စၞေဟ်ကေတ်ရ၊၊ ၜတ်ၜတ်ဂှ် လုပ်ရုဲမာဲတုဲ ဒှ်အာအမာတ်မန်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဟွံဒးကေတ်ရ ဆန္ဒမာဲ၊၊

နာဲမျာတ်ထောန် (ဒု-ညးရေင်တၠုင်ဖဵု တက္ကသိုလ်သမဝါယမ) ဟီု ပ္ဍဲအရာမကဵုဍုင်မန်ဂှ် သကိုပ်ဝန်ဇၞော်နာဲနုတီဒၟံင်ပၟိက် ကောန်ဍုင်ကွာန်တအ်တုဲရ၊၊ ယဝ်ရ ကဵုဍုင်ကဵုမန်မ္ဂး နကဵုသၞောဝ်ပါလဳမာန် ညးမဂွံအမာတ်ဂၠိုင်အိုတ်ဂှ် ဖန်ကဵုဍုင်မန်ညိ၊ ပ္ဍဲအရာကဵုဍုင်မန်ဂှ်လေဝ် ခရိုင်ကျာ်ခမဳ၊ ခရိုင်သဓီုကဵုထေက်ရ၊၊ (ဟွံဒးကေတ် ဆန္ဒမၞိဟ်တအ်ရ၊၊)

ဣစဳစဝ်ယှေန် ဂကူမန် ဂကောံပရေင်ကေင်ကာမန် (ဗော်မန်ယျေယျာ) ဟီုဂှ် ပၟိက်ဆန္ဒမန်ဂှ် အလဵုအသဳတအ် တီဒၟံင်တုဲ သွက်ဂွံကဵုဍုင်ကဵုမန်ဟေင်ရ နွံရ၊၊ ယဝ်ရ ကဵုဍုင်မန်မ္ဂး သဓီု၊ ကျာ်ခမဳ၊ ဗဂေါဂှ် ပသဇိုင်ကဵုကၠာတုဲ (ဒးကေတ်ဆန္ဒမၞိဟ်ရောင်မ္ဂး ကေတ်ဆန္ဒတုဲကဵုညိ)

နာဲလူဖေဝေန် (အစာလိက်တၟအ်တြေံ) ပတိုန်ထ္ၜး သာ်ဏအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲအရာမကဵုဍုင်မန်ဂှ် သွက်ဒးကေတ် ဆန္ဒမန်တအ် ဟွံမဲရ၊၊ ယဝ်ရထပ်ကေတ် ဆန္ဒမန်ပၠန်မ္ဂး ဒှ်အဓိကဵုမာန်ရ၊၊ ဗီုကဵုကရေင်၊ ကချေင်၊ ချေင်တအ်ဂှ် ကဵုညိ၊၊ ခရိုင်သဓီု ကဵု ခရိုင်ကျာ်ခမဳဂှ် ကဵုကၠာတုဲ ဗဂေါဂှ် ယဝ်ရစုတ်ကဵုမာန်မ္ဂး စုတ်ကဵုညိ၊၊

နာဲမန်ထဝ် ပတိုန်ထ္ၜး ကဵုဍုင်မန် ခရိုင်သဓီု ကဵု ကျာ်ခမဳဂှ် ပသဇိုင်တုဲ ကဵုကၠာညိ၊ ဗဂေါဂှ် ကဵုထေက်မ္ဂး ကဵုညိ၊၊ (ဗိက် ကဵုထဝါဲဂှ် ပၠောပ်စုတ် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်မန်ဂှ် အဲဟွံအာတ်ရ၊၊ ဍုင်မတ်မလီုဂှ် စွံဍုင်ဇၞော်ထေက်ရ၊၊ ဗဂေါဂှ် ယဝ်ဒှ်အာ ပ္ဍဲဍုင်မန်မ္ဂး ဗဂေါဂှ် ပဍုင်ဇၞော်မန် ထေက်ရ၊၊ ဟွံဒး ကေတ်ဆန္ဒ၊၊

လၟိဟ်မၞိဟ် နကဵုဂကူ သၞာံ ၂၀၁၉/၂၀၂၀

အတိုင် စရင်နူရုင်အလဵုအသဳကၟိန်ဍုင်ဗၟာ မပတိတ်လဝ် စရင်မၞိဟ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ် နွံ၂,၃၀၅,၄၉၂ တုဲ ပ္ဍဲဂှ် ဂကူမန် နွံ ၈၃၁,၅၂၅ (၃၆,၁%)၊ ဂကူဗၟာ နွံ ၇၈၁,၈၂၄ (၃၃,၉%)၊ ဂကူကရေင် နွံ ၃၀၅,၆၂၀ (၁၃,၃%)၊ ပအိုအ် နွံ ၆၇,၄၈၄ (၂,၉%)။ တုဲပၠန် ဂကူသအာင် ဗီုကဵု ကြုက်ဂလာတအ်ဂှ် ပံင်ပကောံလဝ် သီုဖအိုတ် နွံ၃၁၂,၆၀၆ (၁၃,၆%)။ ကောန်ဂကူဂကူ ဗီုကဵု ချေင်၊ ကချေင်၊ သေံတအ်လေဝ် နွံညိညကီုရ။ တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ပါ်လဝ် ခရိုင်မတ်မလီု ကဵု ခရိုင်သဓီု။ ပ္ဍဲခရိုင်မတ်မလီုဂှ် ဂကူဗၟာ နွံဂၠိုင် (၅၁,၂%)တုဲ ပ္ဍဲခရိုင်သဓီုဂှ် ဂကူမန် နွံအောန် (၁၀,၅%)၊ ပါဲနူဂကူဗၟာတုဲ ပ္ဍဲခရိုင်သဓီုဂှ် ဂကူကရေင် (၂၅,၀%) ကေုာံ ဂကူပအိုအ် (၇,၈%) နွံၜိုတ်ဒးရးကီုရ။ ဂကူပအိုဝ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ခရိုင်မတ်မလီုကြပ်ဟွံမဲရ။

ဂကူ	ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်	ပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု	ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်	ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်	ပွိုင်ဍုင်ခၟိုင်	ပွိုင်ဍုင်မတ်မလီု	ခရိုင်မတ်မလီု	ပွိုင်ဍုင်ပံင်	ပွိုင်ဍုင်သဓီု	ပွိုင်ဍုင်ကျာ်ထဝ်	ပွိုင်ဍုင်ၜဳကလေင်	ခရိုင်သဓီု	တွဵုရးဍုင်မန်
မန်	199485	97507	162388	109426	117900	54506	741212 (51,3%)	84241	4965	756	351	90313 (10,5%)	831525 (36,1%)
ဗၟာ	53066	55066	21825	29047	29005	152520	340529 (23,6%)	109092	79012	135323	117868	441295 (51,2%)	781824 (33,9%)
ကရေင်	20560	8756	941	47230	9286	3154	89927 (6,2%)	42798	84822	25129	62944	215693 (25,0%)	305620 (13,3%)
ပအိုအ်		42				51	93	5858	51354	1550	8629	67391 (7,8%)	67484 (2,9%)
သေံ	34	25	57	1126	8	677	1927	1	2254	183	897	3335	5262 (0,2%)
ယခေင်	91	327	42	6	20	239	725	11	32	153	91	287	1012
ကချေင်	10	3	14		1	14	42	2	4	16	6	28	70
ချေင်	13	2	10			23	48	1	27	8	5	41	89
ဂကူသအာင်	1412	1877	3509	41522	163802	57669	269791 (18,7%)	20349	16825	1675	3966	42815 (5,0%)	312606 (13,6%)
အပံင်	274671	163605	188786	228357	320022	268853	1444294	262353	239295	164793	194757	861198	2305492

ဂကူ	ခရိုင်ရေဝ်	ခရိုင်မတ်မလီု	ခရိုင်သဓီု	ခရိုင်ကျာ်ထဝ်
မန်	199485 (73,6%)	541727 (46,3%)	89206 (9‚6%)	1107 (0‚3%)
ဗၟာ	53066 (19,3%)	287463 (24‚6%)	188104 (20‚2%)	253191 (70‚4%)
ကရေင်	20560 (7,5%)	69367 (5‚9%)	127620 (13‚7%)	88073 (24‚5%)
ပအိုအ်		93	57212 (6‚2%)	10179 (2‚8%)
သေံ	34	1893 (0,2%)	2255 (0‚2%)	1080 (0‚3%)
ယခေင်	91	634 (0‚1%)	43	244 (0‚1%)
ကချေင်	10	32	6	22
ချေင်	13	35	28	13
သအာင်	1412 (0,5%)	268379 (22‚9%)	464474 (50%)	5641 (1‚6%)
သီုဖအိုတ် တၟအ်ကၠံ အလုံတွဵုရးဍုင်မန်	274671 (10‚1%)	1169623 (42‚8%)	928948 (34‚0%)	359550 (13‚2%)

ပရေင်ပိုန်ဒြပ်

အဓိက ပရေင်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် ကမၠောန်ဝါဗ္ၚ မတဵုသြောအ်၊ တၞံခၜိုတ်ရဝ်ပါ၊ ကမၠောန်တမ္ၚာ ကေုာံ ဖရံက်၊ ကကှ်ကှ်၊ ကမၠောန်ၜဵု၊ ကေုာံ သတ်ဆုနာနာသာ်လေဝ် တိတ်ဒၟံင်ကီုရ၊၊

ပရေင်ပညာ

ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်ဂှ် နွံကဵု ဘာတက္ကသဵု

• တက္ကသဵုမတ်မလီု
• တက္ကသဵုနယ်ပညာ မတ်မလီု
• တက္ကသဵု ကဝ်လိက်ပရေင်ပညာ မတ်မလီု
• တက္ကသဵုကောန်ပျူတာ သဓီု
• သိပ္ပံကွတ်တဲကွတ်စက်အလဵုအသဳ မတ်မလီု

စပ်ကဵုဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ရာမညရဋ္ဌဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ် ကေုာံ တိုက်လိက်ပရိယတ္တိမန် ကေုာံ တိုက်လိက်ပရိယတ္တိဗၟာ

နိဿဲ

လိက်ဗွဟ် ကွးဘာမည် ခေတ်တၟိ တန်တတဳယ၊၊