မန်ဆာန် (သၟာဂဳတမန်ဒမြဟ်)
နာဲမန်ဆာန် (အၚ်္ဂလိက်: Mon Chan a Mon musician,) ဝွံ ဒှ်သၟာဂဳတ ဂကူမန် ယၟုဒယှ်မွဲရ။ နာဲမန်ဆာန်ဝွံ ညံင်ညးမဟီု ကဒါတ်ဗက်ဗျ ကောန်ဗက်မိမကီု အပါညး ကေုာံ အပါဇုညးလေဝ် ကေင်ဒှ်လဝ် သၟာဂဳတမန်မွဲကီုရ။ ၝောဲဒေအ်ညး သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်သၟာဒယှ်ေ သီုဖအိုတ်ရ။ ညးကလိဂွံလဝ် ကောန်တြုဟ်မွဲ မာံမန်ဆာန်အံင် ဂှ်လေဝ် ဗက်ဇိုင်အပါ ဒယှ်ေဒၟံင်ဒွက်ကီုရ။ ဆဂး ဟွံဂွံပတိတ်ကဝး ဒယှ်ေဒၟံင် ဆလတူစင် ဗီုကဵု တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တအ်ညိညရ။ နာဲဆာန်မန်ဂှ် နူအာယုက် (၁၇) သၞာံတေအ် စဒယှ်ေကၠုင်ဒွက် စဵုကဵုအခိင်လၟုဟ်မ္ဂး ဒွက်အလဵုဇကုမချူကီု၊ ဒွက်အစာချူဒွက်ဂမၠိုင်ချူတုဲ ဇကုကၠောန်အခိုက်ကီု၊ သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒယှ်ေကၠောန်လဝ် ၜိုတ် ၁၅၀ ဒွက်ဒှ်ရ။ အစာချူဒွက်ဒယှ်ေ ကောန်ဆာန်မန်ဂှ် ဒှ်အစာချူဒွက်တိုင်ခဳ ညးရ။[၁]
| သၟာဂဳတမန်ဒယှ် နာဲမန်ဆာန် | |
|---|---|
| သၠးဂၠံဂဝ် | ကွာန်ဖအံက်၊ (ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်) |
| စုတိ |
ဒဳဇြေမ်ဗါ ၁၈၊ ၂၀၂၂ (အာယုက် ၆၆) အရာပ်ပလိုတ် ကွာန်ဖအံက်၊ ပွိုင်ဍုင်မတ်မလီု |
| ဟိုတ်မစုတိ | ယဲ |
| ဂကူ | ဂကူမန် |
| ကဆံင်ပညာ | တန်ဒဿမ |
| မဒယှ်တဴ | သၟာဂဳတ (သၟာဒယှ်ေဒွက်မန် ဒယှ်) |
| အိန်ထံင် | မိတာအုင် (ကအ်ခၜဵု) |
| ကောန်ဇာတ် | မာံဆာန်မန်အံင် |
| အံက် | နာဲတေန်၊ မိသိင်ထူ |
နာဲမန်ဆာန်ဂှ် ပ္ဍဲအခိင် နူသၞာံ၁၉၇၀တအ် စဵုကဵုစိုပ် ၁၉၉၀တအ် လပါ်စဂှ် ဒှ်သၟာဒယှ်ေဒွက်မန် ယၟုမြဟ် စဵုကဵု မဂွံစၟတ်သမ္တီ "သၟာဒယှ်ေဒွက်ကောန်ဂကူ" မွဲတၠရ။ နူကဵု ဂကောံမၞိဟ်ဗွိုင်တွိင်တွိုက်ဂမၠိုင်ကီု သီုကဵု ဂကောံမၞိဟ်မန်သွာင်နာနာတအ် ပ္ဍဲအခိင်ညးအာယုက်ဇၞော် မယဲဒၟံင်ဂှ် နကဵု ကျာ်ဇၞော်အစာခေမာနန် (နွံပိုန် ဘာနန္ဒဝိုန် ဍုင်ဇြပ်ဗု) ပသကိုပ်သကတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် "မဟာဂဳတ လၞီဗှ်သၞာ အစာနာဲအာဲမန် ကေုာံ ပတိုန်ဂုဏ်စရာဲ အစာနာဲမန်ဆာန်" ပ္ဍဲဍုင်ဇြပ်ဗု ပ္ဍဲဂိတုမေ ၂၃ သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ်တုဲ ဇိုန်နှင်ကဵု မဟိမု "မဟာဂဳတ" ရ။[၂]
နာဲမန်ဆာန်ဂှ် ၜိုန်ရ ဒှ်သၟာဂဳတဒယှ် မပ္တိတ်လဝ် ကဝးဒွက် ဗွဲမဂၠိုင်ကီုလေဝ် ဘဝသၟာဂဳတမန်ဂှ် နကဵုပညာသုခုမညးတအ်ဂှ် ဂယိုင်လမျီုဟွံဂွံ၊ ကမၠောန်ဂယိုင်လမျီုညး အဓိကဂှ် ကမၠောန်ဗ္ၚ ကေုာံ ကမၠောန်ဗာ်သွံ တၞးကၞိရ။[၁]
ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ကေုာံ တၞောဝ်ဗဳဇ
ပလေဝ်ဒါန်သၟာဒယှ်ေဒွက် ဒယှ် နာဲမန်ဆာန်ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ဖအံက် ဇရေင်မိမၜါ နာဲတေန် ကေုာံ မိသိင်တူ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၆ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၅ (၁၃၁၇၊ မာဃ် ၁၄ မမံက်) တ္ၚဲသ္ၚိသဝ် နာဲတေန်ဂှ်လေဝ် ဒှ်သၟာဂဳတ အခိုက်မန်တြေံမွဲတုဲ မသကလောကောဒေအ် လပါ်အပါတအ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မတက်ထဗိုန်ရ။ သကိုပ်ဂဳတမန်တြေံ နာဲအာဲမန်ဂှ် ဒှ်အစာ မဗတောန်ကဵု ဂဳတာ ကုညးတုဲ စဒယှ်ေကၠုင်ဒွက် နူအာယုက် ၁၇ သၞာံတေအ်ရ။ နာဲဆာန်မန် စှ်ေဒၞာဲ ကုမိတာအုင် ဇာတိကွာန်ကအ်ခၜဵုတုဲ ကလိဂွံကောန်တြုဟ်မွဲ ကဵုလဝ် ယၟု မာံဆာန်မန်အံင်ရ။[၁]
နာဲမန်ဆာန်ဂှ် ဒှ်ကောန် မရနုက်ကဵုၜါ။ ၝာဲညး မိတာန်မျ ဂှ် ဒှ်သၟာဒယှ်ေဒွက် ပ္ဍဲ(မြန်မာ့အသံ) မဒှ် ဌာန်ဗလးရမ္သာင် ဍုင်ဗမာ။ ဒေအ်ညးမၞိဟ်ဗြဴ မိစမ္ပာထဝ် ကဵု မိပ္ကဴထဝ် သီုၜါဂှ် ဒှ်သၟာဒယှ်ေဒွက် ပ္ဍဲဂကောံလျးဟံသာရ။ နာဲလျးဟံမန် (ကျာန်ယျေတ်) ဂှ် ဒှ်ကောန်ၝောဲကောန်ဒေအ် (မိ နာဲလျးဟံမန်ဂှ် ဒှ်ၝောဲ မိ နာဲဆာန်မန်) ကု နာဲဆာန်မန်ရ။[၁]
သၟာဒယှ်ေဒွက်ဒယှ် နာဲမန်ဆာန်ဂှ် ပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ဖအံက် အရာပ်ပလိုတ်တုဲ ၜိုန်ရဒယှ်ေကၠုင်ဒွက် ပ္ဍဲဂကောံလျးဟံသာ ပွိုင် (၂၀) ကီုလေဝ် ကမၠောန်ဒယှ်ေဒွက်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်စေတနာတုဲ ဟွံကလိဂွံ ၚုဟ်မးသြန်ရ။ ကမၠောန်ဂယိုင်လမျီု သ္ၚိကၟိန် နာဲမန်ဆာန်တအ်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန် ဝါဗ္ၚ ကေုာံ ဗါ်သွံစ တၞးကၞိ နူကဵု တိဗ္ၚညးတအ်ရ။[၁]
ဘဝသၟာဂဳတ
ပလေဝ်ဒါန်ကာလကလိဂွံအာယုက် ၁၇ သၞာံဂှ် စဒယှ်ေဒွက်ရ။ လျးဟံသာ အလန်ပထမ စဒယှ်ေဒွက်ဗက်ဂှ် စချူတိုန် ဒွက်ကီုရ။ ဒွက်မစချူကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဒွက် ＂ဍုင်ပိုဲမန် ကွာန်ပိုဲမန် ဌာန်ဂတဏအ် ဂွံရာင်ဆာဲအာ＂တုဲပၠန် ＂ကောဗၠာဲ အာဗ္တောန်ပညာ＂ တအ်ရ။ ပ္ဍဲဂကောံလျးဟံသာဂှ် နာဲအာဲမန် ဇူထောအ်တုဲ ကေတ်ကၠုင်တာလျိုင် နဒဒှ် သကိုပ်ဂဳတ ပ္ဍဲဂကောံလျးဟံသာဂှ်ရ။[၁]
ပ္ဍဲမွဲအခိင် ဘဝသၟာဂဳတဂှ် သီုဖအိုတ် ပၠုပ်ဒွက် နကဵုဂကောံဂှ် နွံၜိုတ် ၂၀ ကဝးတုဲ ကဝးညးမွဲဓဝ်ဂှ် နွံ ၇ ကဝး။ အစာကၞေဟ် ကောန်ဆာန်မန်ဂှ် ဒှ်အစာကၞေဟ်တိုင် ရ။ အစာကၞေဟ်ကောန်ဆာန်မန်ဂှ် ဒှ်လဝ် လကျာ် ပ္ဍဲဘာကွာန်ဖအံက်တုဲ ဒဒှ်ေရေင်သကအ် နူကဵု ဘဝဍောတ်တ်။ ကောန်ဆာန်မန် မၞိဟ်မချူတှ်ေ နာဲဆာန်မန်ဂှ် မၞိဟ်ဂၠာဲအခိုက်တုဲ နာဲဆာန်မန် ဒယှ်ေရ။[၁]
ဇုက်ကဝး နကဵုညးမွဲဓဝ် ၁၂ ကဝး
ပလေဝ်ဒါန်- က္လေင်ကၠုင်ညိ
- ဇဲလွဳကဵုနွံဇဳ
- ဒဒိုက်ဘဝကောန်ကၠင်
- က္ညာင်ကော်မံင်ဟံသာထဝ်
- ပရာန်ဥတုကညင်
- တုပ်အာဇနဲဏောင်ထေင်
- ဗီုလဵု
- ဓတ်ဇကုဇကုပတှ်ေ
- ဒွက်ဒယှ်တှ် က္လေင်ရုဲစှ်
- အာတ်ကေတ်မိမၜါ
- ညဳတှ်ေသာ
- အခိင်
လအိတ်ဘဝ
ပလေဝ်ဒါန်သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် နာဲမန်ဆာန် က္တဵုဒှ်ယဲတုဲ ပ္ဍဲအခိင်မယဲဒၟံင်ဂှ် နကဵု ညးသွာင်ဂဳတ မိက်ဂွံရော်ဂုဏ်ညးတုဲ နကဵု ကျာ်ဇၞော်အစာခေမာနန် (မနွံပိုန် ဘာနန္ဒဝိုန် ဍုင်ဇြပ်ဗု) ပသကိုပ်သကတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် "မဟာဂဳတ လၞီဗှ်သၞာ အစာနာဲအာဲမန် ကေုာံ ပတိုန်ဂုဏ်စရာဲ အစာနာဲမန်ဆာန်" ပ္ဍဲဍုင်ဇြပ်ဗု ပ္ဍဲကဵု ဂိတုမေ ၂၃ သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ်ရ။[၃]
ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗါ ၁၈ (၁၃၈၄ မြေက္ကသဵု ၁၁ စွေက်) အခိင်သဝ်တ္ၚဲ ၁၃း၁၄ ညိဂှ် စုတိအာ ပ္ဍဲသ္ၚိညး အရာပ်ပလိုတ် ကွာန်ဖအံက် ပွိုင်ဍုင်မတ်မလီုရ။[၄] တ္ၚဲယး ဒဳဇြေမ်ဗါ ၁၉ ဂှ် ဖျေဟ်ကမ္မဌာန် နာဲမန်ဆာန် ပ္ဍဲသုသာန် ကွာန်ရောဂေါ။ ဂကောံသ္ၚိကၟိန် ကောန်ဇာတ်၊ သၟာဂဳတဂမၠိုင်ကီု သီုကဵု ညးတာလျိုင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်ဂမၠိုင် တိုန်စိုပ် ပလံင်ဗစာရဏာကမ္မဌာန် နာဲမန်ဆာန် ဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရ။ ဒဳဇြေမ်ဗါ ၂၄ ဂှ် ကၠောန်ပကာကုသိုလ် ပ္ဍဲသ္ၚိညးရ။
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ ၁.၃ ၁.၄ ၁.၅ ၁.၆ မာံကောန်အး. "ညးတၠရမ္သာင် မန်ဆာန် ဟွံသေင်တှ်ေ ကန္တာရဒါယ်ယာရဳ သၟာဂဳတမွဲ". မဂ္ဂဇြေန်လျးရတ်တၟိ ကၞပ် ၄: ၈၈-၉၂.
- ↑ " မဟာဂဳတ. Open Publishing (May 23, 2022).
- ↑ " မဟာဂဳတ. Open Publishing (May 23, 2022).
- ↑ " ညးတၠရမ္သာင်မန်ဒယှ် နာဲမန်ဆာန် စုတိအာ. Open Publishing (18 December 2022).