ယျယျိင်၊ တၞံ

ယျယျိင် (အၚ်္ဂလိက်: Persicaria odorata) ယျဳယျိင်၊ လယျိင် ဝွံ ဒှ်တၞးမစုတ် ပ္ဍဲသွမွဲဂကူရ၊၊ ပ္ဍဲစၞစဂကူလ္ၚဵု ဗီုကဵုဂကူဗဳယေတ်နာမ်တအ်မ္ဂး ညးတအ် ကၠပ်စ နဒဒှ်ကၞပ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊၊ ယျယျိင်ဝွံ မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲစၞစရးအာရှဂမၠိုင် ဗီုကဵု မန်၊ သေံ၊ လဴ၊ ခမေန်၊ ဗဳယေတ်နာမ်တုဲ ဟိုတ်နူဂကူဗဳယေတ်နာမ်တအ် မစကာဂၠိုင်တုဲ နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက် Vietnamese coriander မဂွံအဓိပ္ပါယ် ခမ်ဗမ် ဗဳယေတ်နာမ်ဂှ် ညးကော်စဂၠိုင်ရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ ပ္ဍဲစၞဂကူမလေ လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊၊ တၞံယျယျိင်ဝွံ နူတမ်တေအ် ၜိုန်ရ ကၠုင်နူ ရးအာရှကီုလေဝ် ဟိုတ်နူမာန်ဒၟံင်ဓါတ်ဂံက်ညိညတုဲ ပ္ဍဲဒေသရးဂံက်က် ဗီုကဵု ပ္ဍဲယူရောပ်လေဝ် နဒဒှ် တၞံပ္ဍဲသ္ၚိမွဲဂှ် တဵုဒၟံင်ကီုတုဲ နကဵုပရေင်ပိုန်ဒြပ် မတဵုသွံ နကဵုထၟာဲဂှ် တဵုပ္တိတ်ဒၟံင်ကီုရ၊၊

ယျယျိင် /ယျဳယျိင်
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
(unranked):	Angiosperms
(unranked):	Eudicots
လၟေင်ဂကူ:	Caryophyllales
ဇာတ်ဂကူ:	Polygonaceae
ဗဳဇဂကူ:	Persicaria
လစှ်ေဂကူ:	odorata
ယၟုတၞဟ်
Polygonum odoratum Lour. 1790

ယၟုနာနာ

တၞံယျယျိင်ဝွံ ညးဒေသနာနာတအ် ကော်ဒၟံင် နကဵု ယၟုနာနာသာ်ရ၊၊ နကဵုဘာသာမန် ကြပ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ရမ်သာင်တၞုင် မၞုံကဵု ယျိင် ဖ္အိုတ်ရ၊၊ ဒေသလ္ၚဵုကော် ယျဳယျိင်၊ ဒေသလ္ၚဵု ကော် လယျိင်၊ ပ္ဍဲလိက်သၠရိုတ် မဂွံဆဵုကေတ် ယျယျိင် ရ၊၊ ညံင်ရဴဗီုမန် မၞုံကဵုယၟု ဗွဲမဂၠိုင်ကီု ပ္ဍဲဘာသာသေံလေဝ် နွံဂၠိုင် အတိုင်ဗီုဏအ်ရ၊၊ ผักแพ้ว, ผักไผ่, ผักแพรว, ผักแจว, พริกบ้า, พริกม้า, จันทร์แดง, จันทร์โฉม, หอมจันทร์, กะเส็ง၊၊

ဗမံက်ထ္ၜး

ယျယျိင် ဝွံ ဒှ်တၞံ မဂျိုင် ဂၠိုင်နူမွဲၜါသၞာံရ၊၊ ယဝ်ရ ဟွံဂွံဍာ် ပ္ဍဲအခိင်ကညင် ကှ်ဒၟံင်မ္ဂး တၞံလတူၜိုန်ရ ချိုတ်အာကီုလေဝ် ကာလဒးဍာ် စိုပ်အခိင်ကသီု ကၟဵုတိုန်ပၠန်ရ၊၊ တၞံဍေဟ် တိုန်စဵုကဵု ၁၅ - ၃၀ ဇြေန်ဒဳမဳတာမာန်တုဲ တၞးဍေဟ်ဂှ် နွံကဵု အသာ်တ္ၚေက်ဂမျိုင် မၞုံကဵုအသာ် မဍာပ်ဒၟံင်၊ တဝ်ဍေဟ်ဂှ် နွံအသာ်ဗကေတ်၊၊ တၞံၝောအ်ဍေဟ် မၞုံကဵု တၞးတၟအ်တင်ရ၊၊ ပ္ဍဲအာရှဒိုဟ်အဂၞဲ တိုန်နဒဒှ်တၞံအရိုင် (ဟွံလွဳလေဝ် ဂျိုင်) ပ္ဍဲယူရောပ် အခိင်ကညင် တဵုစွံမ္ၚးသ္ၚိဂွံတုဲ ပ္ဍဲသ္ၚိမ္ဂး ကၠိုဟ်သၞာံတိုန်ဒၟံင်ရ၊၊ တၞံဍေဟ် နွံပၟိက် လျးတ္ၚဲပေင်င်တုဲ ဒၞာဲတိ မကဇေက် ဍုက်ဍေက်တအ်ဂှ် ဍေဟ်ဒးစိုတ်ဂၠိုင်ရ၊၊

ဓါတ်မၞုံ

ကၠေင် ယျယျိင်ဂှ် မၞုံကဵု အလ်ဒေဟျဒေသ် (aldehydes) မပ္တံကဵု ဒေသနလ် (decanal) (28%) ကေုာံ အလ်ကဝ်ဟောလ်သ် ဒဝ်ဒေကနောလ် (alcohols dodecanol) (44%) ကေုာံ ဒေကနောလ် (decanol) (11%)၊၊ တၞံဍေဟ်ဂှ် နွံကဵု မပ္တံ အ-ဟုလုလေနေ(α-humulene) ကေုာံ and ဗ- ကရဳသြဖျလ္လေနေ (β-caryophyllene) ၜိုတ် 15%

ဂုန်ဖဵုတုန်

ဍေဟ် မနွံဓါတ် သွက်ဂွံဒှ် ဓတ်စဵုဒၞာ ယဲဟကဵုလုပ်ခန္ဓ(Antioxidants that help strengthen the body's immune system)၊ သ္ပကဵု အယျဲၜတ်ပ္ဍးတိုန် စဵုဒၞာယဲဂန္ဓမာလာ ယဲကောန်တၟအ်၊ စစၞစေဟ်ခိုဟ် ဒှ်ဒြဟ်ကၠေင်ဍဟ်၊ ယျယျိင်ဍေဟ်မၞုံရဟ်ရိင်ကတဴ ဍေဟ်သ္ပကဵု ဆီကီု ကျာကီု ဂြိပ်ကလိတ်ကလောတ်ခိုဟ်တိုန်ရောင်။