ကျာ်မနုဟဝ်၊ လိက်တၟအ်
လိက်တၟအ် ကျာ်မနုဟဝ် (အၚ်္ဂလိက်: Manuha Phaya inscription, (ဗၟာ: မနုဟာဘုရား ကျောက်စာ, ဝွံ အတိုင်စၟတ်သမ္တီမ္ဂး နူတမ်တေအ် ကလိဂွံ နူကျာ်မနုဟဝ် ပ္ဍဲဍုင်ဗုကာံရ၊၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၁၅၅ (ခရေတ် ၁၇၉၃) ဂှ် လိက်တၟအ် နူဒၞာဲတၞဟ်ဟ်တအ် သၟိင်ဗၟာ (ဘိုးတော်ဘုရား) ကဵုကေတ်ဏာ ဇရေင်ဍုင်မာန္တလေရ၊၊ တင်ရန်တၟအ်ညးဂှ် ဍုင်ဗၟာဒေသလပါ်သၟဝ် မဒှ်ဒေသမန်ဂှ် စိုပ်အာ သၟဝ်တဲအင်္ကလိက်တုဲ တၞဟ်နဂွံသၠုင်ပတိုန် စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူဗၟာတုဲ ကဵုခၞံကၠောန် လိက်ရာဇဝင်တၟိရ၊၊ လိက်ရာဇဝင်တၟိဂှ် ဟိုတ်မပကောံချူ ပ္ဍဲနန်ဒ္ၚောဝ်တုဲ လိက်ရာဇဝင်ဂှ် ညးကော်စ (မှန်နန်းရာဇာဝင်) ရ၊၊ လိက်တၟအ်ကျာ်မနုဟဝ်ဝွံလေဝ် စိုပ်အာ ဍုင်မာန္တလေဝ် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ်ကီုတုဲ လၟုဟ် ပကောံစွံလဝ် ပ္ဍဲရုင်လိက်တၟအ် နန်မာန္တလေရ၊၊
| လိက်တၟအ် ကျာ်မနုဟဝ် | |
|---|---|
 | |
| ကိရိယာ | တၟအ် |
| မချူလဝ် | နကဵုဘာသာဗၟာ |
| ဒၞာဲ | ရုင်လိက်တၟအ် နန်မာန္တလေ |
| ဒၞာဲမနွံလၟုဟ် | ရုင်လိက်တၟအ် နန်မာန္တလေ |
| ပရူပရာ | မဖန်ဗဒှ်လဝ် သွက်ဂွံပခိုင် ဝင်သဓီု မဒးဒုင်ဗတိုက် ကုဗုကာံ |
လိက်တၟအ်ဂှ် ချူလဝ် နကဵုဘာသာဗၟာ လတူတၟအ်ခတှ်ေ သီုၜါလပါ်ရ၊၊ လိက်တၟအ်ဂှ် ချူလဝ် ပရူ သၟိင်မနုဟဝ် နူဍုင်သဓီု ဟိုတ်မကျပၞာန်တုဲ မစိုပ်အာ ဍုင်ဗုကာံ နဒဒှ်ဂၠုဲ၊၊ လစိန်မတ်ဗ္ဂဲညးဂှ် သွံတုဲ လှုဲမဂွံဂှ် ညးဒက်လဝ် ကျာ်ပဋိမာရုပ်ဇၞော်မွဲတုဲ ရာဒနာလဝ် ဘဝအဆက်ဆက် ဘဝသၟိင်ဟေင် ကဵုဂွံဒှ်ညိရ၊၊ လိက်တၟအ်ဝွံ ချူလဝ် ပရူမတုပ် ကုလိက်ဝင် ဍုင်သဓီု ကီုလေဝ် အစာဝင် မၞုံကဵုလညာတ်သုတေသန ဗွဲမဂၠိုင် ဒှ်သံသယျတုဲ ပါ်ပါဲဟီုကၠုင် နာနာသာ်ရ၊၊
လိက်တၟအ်
ပလေဝ်ဒါန် (၁) နမောသဗ္ဗဇညာယ။ ဆင်ဖြူ သုံမ်ဆယ်တစီ အသျှင်ဖြစ်ဓသော ခရမ်စည်ကြီခေါင်ပြုမ
(၂) (သော)၊ နဂါပြည်က ပေလာသော ဘကုန်ရေနှင် ကျက်ဓသော၊ ဨဏိမည်သောသာ၏ အရေ
(၃) ကိုဝ် ထန်ရှည်ပြုဓသော ခြင်သေလက်ဖျံရိုဝ်ကိုဝ် စည်လက်ခတ် ပြုဓသော၊ သိရိတြဘဝ
(၄) နာဒိတျပဝရသုဓမ္မရာဇာ မနုဟောမည်သော သုထုံမင်ကြီသှ်။ သင်္သရာ အဆက်အဆက်ျိဝ် ဆက်
(၅) (မူ)လ မပြတ်သေၐရွေ၊ မင်နှင် ၂? ဖြစ်ရွေ ရန်သူမနှိပ်နှင်နိုင်သှ် ဖြစ်ရွေ၊ အဆုံမ်စွန် ေ
(၆) သာ နိဗ္ဗန်ကိုဝ်၊ ရောက္ချင်သောကြောင်၊ မနောမယဟုသော ကြောင်မျက်ရွဲကိုဝ် မြင်္က
(၇) ပါသဌေ၌ ရောင်သော၊ ငွေ အၐပြာ ခြောက်လှည်ရရွေ၊ င်္ၐဘောဆိပ်ဖြစ်သော၊ စွဲင်္ဍေဆို
(၈) က်ရာ လောက(န)န္တာ အရှေမြောက်စောင်၌၊ ၐြီဇေယဘုံမ် ဟုသောကုံန်၌၊ ဖျြာကြီစွာ တှ်အံသောငှါ
(၉) ရင်လသောတှ်၊ မိုဝ်ကြီဓန်စွာ ရွာရွေ၊ ငလျင်ကြီလည် လှုပ်၏၊ မြေ၌ လျှပ်စစ် နွဲကဲသိုဝ်
(၁၀) တောက်လျှက် အင်္ၐဘိန္နဖြစ်သော၊ ၐရေရဓတ္တောမုဒ္ဓေါ ပေါက်၏။ သက္ကရဇ်
(၁၁) ၄၂၉ ခု ဝါခေါင်လ္ဆန် နှစ်ရက် ကြာသပတေနေ၊ ၐရေရဓတ္တောမုဒ္ဓေါကိုဝ်မံရွေ၊ ဖျြာကြီ
(၁၂) စွာတှ်၏၊ ဖျြာမြတ်မွန် ပရိနိဗ္ဗန် ဝင်္ဍေမူဟန်လှ်၊ ဖျြာကြီစွာ ပြု၏၊ ခြောက်လ နှင် ေ
(၁၃) ခြာက်ရက် တပေါင်လဆန် ခြောက်ရက်၊ ကြာၐပတေနပြီ၏၊ သာၐနာ ငါဓောင် မကုန်ၐ
(၁၄) ရွေ၊ ၐင်္ဃိက ဖြစ်စိမ်သောငှါ၊ အစောမြတ်စွာသင်္ဃိယာ၊ အနောရဓာမင်ကြိအာ
(၁၅) ပန်ရွေ လှူသည်ကာ။ သက္ကရဇ် ၄၂၉ ခု၊ တပေါင်လ္ဆန် ခြောက်ရက် ကြာၐပ ေ
(၁၆) တနေ၊ ဖျြာပြိၐနေပင် လှူသှ်ကာ၊ ဖျြာရာင်္ဍေ(တုရူ၊ လပုဒ္ဓ)နောင်ကန်ရွာနှင်
(၁၇) အကွ မြေဍောတဓောင်၊ မရ်္ကျရ်္ည္ဇည် မြေဍောသုံမ်ဓောင်၊ လယ်တွင်(ဗန်မြည်)
(၁၈) မနာမြောက်၊ ရုံမ်အရပ် အပယ်ငါဆယ်၊ ဖျြာဝရ်္ကျင်လှ် ဥိုန်ဓန် သိရ
(၁၉) က် ပိနှဲပန်စိုက်ရွေ လှူဍောမူ၏။ ဖျြာသျှင်ကိုဝ် လုပ်ကျွေသုဒ်သင်စိမ်
(၂၀) ငှါလှ်၊ ငွေအၐပြာ နှစ်ဓေါင်လေရာနှင် ဝယ်သည်၊ လူနှစ်ကျိပ်ကိုဝ်၊ သျှစ်
(၂၁) ကျိပ်ဖိုဝ် ပေရွေ၊ လှူဍောမူ၏၊ ဤသိုဝ် ငါလှူအကျိုဝ်ကိုဝ်၊ အဓက္ကာဘဝ
(၂၂) က်တိုင်သြောင် လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါကိုဝ် ဝေ၏၊ သြောက်အဝိစိတိုင်
(၂၃) သြောင် ဝေ၏၊ ဤကောင်္မှုကိုဝ်၊ ခိပင်ၐသူကာ၊ လူစည်စိမ် နတ်စည်
(၂၄) စိမ်ကိုဝ် စုန်ဆန်၊ ခံစံပြီမှ၊ နိဗ္ဗန်ဆုကိုဝ် ပြည်စေၐေါ။
(၂၅) ငကောင်မှုကိုဝ် ဖျက်ဆိအံၐူကာ၊ အကံဘာ ၂ ဖျြာ မဖူစေၐေါ ဖျြာ
(၂၆) တကာ ချွတ်ရွေ၊ မကျွတ်၊ ပည္စာနန္တရိဒ် ငရဲကြီ၌ ခံစေသော။ ဝ ။
အဓိပ္ပါယ်
ပလေဝ်ဒါန်လိက်တၟအ်ဂှ် သီုဖအိုတ် နွံ (၂၇) ပၞောန်၊၊ သရောပ်တုဲ အဓိပ္ပါယ်လိက်ဝွံ သၟိင်တၠစိင်ဗတာင် ၃၁ ဖ္ဍိုက်၊ သၟိင်မကၠောန်ဖံၚဴ၊ သၟိင်မကလိဂွံဍာ်(ဘကုန်) နူဍုင်နာ်၊ စၞာံမၞုံယၟု ဧဏိဂှ်ကၠောန် ဖံမွဲတုဲ၊ ဇုတ်ဇာဒိသိုင်ဂှ် ကၠောန်ပ လေအ်တက်ဖံ သၟိင်ဍုင်သဓီု မဂွံဒုင်ယၟု သိရိတြိဘဝနာဒိတျပဝရသုဓမ္မရာဇာ မနုဟောဝွံ တၞဟ်န သၟိက်မိက်ဂွံဒှ် လုကဴဘဝသံသာ မဆက်ဂေတ်ဒၟံင်ဏီမ္ဂး သၟိင်ဟေင် ကဵုဂွံဒှ်ညိ၊၊ သၞသတြု လ္ပကဵုပြိုင်ပကာန်မာန်ညိ၊၊ ကၞောတ်တဲ ကဵုဂွံစိုပ် ဍုင်ဇၞော်နိဗ္ဗာန်ညိတုဲ သြန်ဂတှ်ေ မသွံဂွံ တၟအ်မတ်ဗ္ဂဲ မနောမယ ကုသေဌဳ ကွာန်မြင်ကပါ တြဴကွဳ ဖ္ဍိုက်ဖျဴကေတ် နကဵုက္ၜင်တုဲ ပ္ဍဲဒိုဟ်ဨသာန်လောကနန္တာ လတူကုန်ၐြဳဇေဘုမ်ဂှ် ပတန်လဝ် ကျာ်ဇၞော်ဝွံရ၊၊ ဗြဲဇမၞော်လေဝ် ဂူရ၊ ကသဳတိဇမၞော်လေဝ် ချဳရ၊ ပ္ဍဲတိဝွံ လလဳတၟးတုဲ ကတဵုဒှ် အၐင်္ဘိန္န၊ သရေရဓတ္တော ထောင်ပြိုဟ်ရ၊၊ သက္ကရာဇ်၄၂၉ ဂိတုခ္ဍဲသဳ ၜါမံက် တ္ၚဲဗြဴဗတိ သရေရဓတ္တော မုဒ္ဓေါဂှ် ကလေင်ပလေဝ်ရ၊၊ ကျာ်ဇမၞော်ပ္တန်ရ၊၊
တၠပညာအစာဝင်တအ် သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်
ပလေဝ်ဒါန်
အစာဝင်(ဒေါက်တာသန်းထွန်း) ညးရံင်ကဵု ဗီုမအက္ခရ်ကီု၊ တၠုင်လအာ ဝါကျ နူလိက်တၟအ်ဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရ လိက်တၟအ်ဝွံ ဒှ်လိက် နူတမ် ခေတ်ဗုကာံ ဟွံသေင်၊ ဒှ်လိက် မကလေင်ချူတၟိ ညးဟီုဏာ ပိုတ်ပိုတ်သကုတ်သကုတ်ရ၊၊ ဒေါက်တာသန်းထွန်း ညးပါ်လဝ် လိက်တၟအ်ပိသာ် လိက်တမ်မူလ (မူလထိုး) မဒှ်လိက် မချူလဝ် အခိင် မကတဵုဒှ်၊၊ လိက်မကလေင်ချူ (ဆၚ့်ထိုး) မဒှ်လိက် အတိုင်တမ်မူလဂှ် စၠောအ်ချူတၟိ၊၊ အစာမချူတၟိတအ် မလေပ် ပလေဝ်ထောအ်၊ ဒၞာဲမယှအ်ကၠေအ်တအ်နွံ စဒှ်မာန်ရ၊၊ လိက်မဗဂပ်ဖျပ်တုဲချူ (စပ်ထိုး) ပရူတြေံမွဲမွဲ ဗဂပ်ဖျပ်တုဲ ချူစုတ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ်ရ၊၊ (သန်းထွန်း၊ ၂၀၀၇၊ ၁၇၈-၁၈၀)၊၊
နကဵုလညာတ် နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ မ္ဂး ＂အဲ လ္ၚတ်ရံင် လိက်တၟအ်ဂှ်တုဲ အရာမဒှ် သၠေဟ်ပၟာမွဲ ကတဵုဒှ်ကၠုင်ဂှ် လိက်ခေတ်ကုံဗံင် (အေဒဳ ၁၈ ဗွဝ်ကၠံ) ဂမၠိုင်မ္ဂး မအက္ခရ် ဒှ်ဒၟံင် ခ္ဍမ်မ် ဗီုကဵု မအက္ခရ်ခေတ်လၟုဟ်ရ၊၊ လိက်တၟအ်သၟိင်မနုဟဝ်ဝွံ ဒှ်ဒၟံင် ပန်ကၠင် ဒၞာဲလ္ၚဵု ဒှ်ဒၟံင်ခ္ဍမ်မ် ဗီုကဵု လိက်ခေတ်ဗုကာံညံင်ညံင် ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ညံင်ကဵုခေတ်အင်ဝ (အေဒဳ ၁၄) ရ၊၊ ဆဂး အက္ခရ် (ရ)ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ဗီုကဵု အက္ခရ် (၁၈) ဗွဝ်ကၠံ ခေတ်ကုံဗံင် ပေင်င်ကၠးကၠးရ၊၊ တုဲပၠန် မဝေါဟာရဗၟာ ကေုာံ လဒက်ပ္တန်ဝါကျ ပ္ဍဲလိက်တၟအ်ဝွံ ဟွံတုပ် ကုလိက်ခေတ်ဗုကာံ၊ ဒှ်ဒၟံင် ဗီုလိက်ခေတ်ကုံဗင်ဖအိုတ်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ လိက်တၟအ်ဏအ် ဒှ်လိက်တၟအ် လိက်တမ်လေဝ် ဟွံသေင်၊ လိက်မကလေင်ချူတၟိ လေဝ်ဟွံသေင်၊ ဒှ်လိက်တၟအ် မဗဂပ်ဖျပ်တုဲ မချူ အဲမိက်ဂွံဟီုရ၊၊ ဟိုတ်နူမသုင်စောဲလဝ် မအက္ခရ် ခေတ်ဗုကာံတုဲ မချူလဝ်ဂှ်ရ အဲမိက်ဂွံဟီု လိက်တၟအ်ဏအ် ပရေင်ယဵုလဂူတပ်တး ဟွံမွဲ၊ ဒှ်လိက်တၟအ် မဖန်ဗဒှ်လဝ် သွက်သက်သဳ ဝင်ဍုင်ဗုကာံမွဲဟေင်ရ၊၊＂
စပ်ကဵု လဟီုဝင် မဂးဒၟံင် သၟိင်မနုဟဝ် ညးမိက်ဂွံကဵု ကောန်ဗွဲကြဴ စဴဗွဲဂတတအ် ဂွံတီ ဗီုညးမဒုင်စသိုင် ဘဝဂၠုဲ ပ္ဍဲဗုကာံတုဲ ညးကၠောန်လဝ် ဗီုကျာ်မဍန်ဂြက်ဒၟံင်ရ၊၊ စပ်ကဵု ကိစ္စဏအ်တုဲ တၠပညာလိက်တၟအ် ကေုာံ ဝင် မကၠောန်ကမၠောန် မဆေင်ကဵုဝင် ကေုာံ လိက်တၟအ် ပ္ဍဲရုင်အလဵုအသဳ မကေင်မံင် ပ္ဍဲဗုကာံ နာဲဘရှင် ညးဟီု
＂ကျာ်မနုဟဝ်ဝွံ ဇၞော်တုဲ ဘုတ်ကျာ်ဂှ်ဍောတ်ရ၊၊ ကျာ်ဂှ် ဍန်ဂြက်ဒၟံင်ရ၊၊ ဒဒှ်ရ သၟိင်မနုဟဝ် မိက်ဂွံဗၟံက်ထ္ၜး ပရေင်ဒုင်စသိုင်ညး ပ္ဍဲဍုင်ဗုကာံတုဲ မကၠောန်လဝ်ဗီုဂှ်၊၊ ဗီုဏအ်လေဝ် မၞိဟ်တအ် ကံက်အဓိပ္ပါယ်ရ၊၊ ဆဂး ယဝ်ရ ပိုယ်ရံင် နကဵုမတ်သုတေသနမ္ဂး ကွတ်သြိုင်ခၞံ ခေတ်ကၠာတေအ် ဂွံသြိုင်တိုက် ဟွံမွဲကဵု ဒယိုင်လဒေါဝ် ဇၞော်နူဂှ် ဂွံဟွံမာန်တုဲ မသြိုင်လဝ် ဍန်န်ဂြက်က် ဗီုဂှ်ရ၊၊ ညးဒက်ကျာ်ကၠာတုဲမှ ဗွဲကြဴ ဒက်စုတ်ဘာကျာ် မ္ရးဂှ်ရ၊၊＂
သရောပ်
ပလေဝ်ဒါန်လိက်တၟအ် ကျာ်မနုဟဝ်ဝွံ ဒှ်လိက် နူတမ်မွဲ ဟွံသေင်၊ ဒှ်လိက် မချူလဝ် ပ္ဍဲအခိင်သၟိင်ဗၟာ ဘိုးတော်ဘုရား၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် အခိင်အကြာတအ်ဂှ်တုဲ ဒှ်လိက် မကၠောန်ပတောအ်လဝ် သက်သဳဝင်မွဲ ဟီုမာန်ရ၊၊ တုဲပၠန် ပရူမဆေင် ကုဖံခၞောင်ကၞိ (ဝါ) ဖံၚဴ သၟိင်မနုဟဝ်ဝွံ နကဵုလညာတ် သုတေသနဝင်မ္ဂး ဒှ်အရာ မဍာံစၟတ် ဟွံသေင်၊ ဒှ် ပေါမ်အာဂီုမွဲဟေင်ရ၊၊
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ ၊ အနုရုတ်