လောက်ကာဲ
လောက်ကာဲ (Laukkai) (သီုကဵု ကော်စ Laukkaing ဟွံသေင်မ္ဂး Laogai ဟွံသေင်မ္ဂး Laokai; ဗၟာ: လောက်ကိုင်မြို့; ကြုက်: 老街; pinyin: Lǎojiē) ဒှ် ဍုင်ဇၞော်[၁][၂] ဒေသပကင်ရင်အပိုင် ကဝ်က မနွံ ပ္ဍဲကရေက်သၟဝ်ကျာ တွဵုရးဍုင်သေံဇၞော်၊ သဟရးဗၟာ။
| လောက်ကာဲ လောက်ကိုင်မြို့ (Burmese) 老街 (Chinese) လဝ်ႉၵႆႇ၊ ဝဵင်း (Shan) | |
|---|---|
| ဍုင် | |
 | |
  လောက်ကာဲ Location in Myanmar | |
| ဒတန်ဒၞး: 23°35′N 98°30′E / 23.583°N 98.500°E | |
| Country |
 Myanmar |
| State |
 Shan State |
| District | Kokang Self-Administered Zone |
| Township | Laukkaing Township |
| လတူဗလးၜဳ | ၃၂၀၀ ft (၉၈၀ m) |
| လၟိဟ်မၞိဟ်(2014) | ၂၃,၄၃၅ |
| • Religions | ဗုဒ္ဓဘာသာ |
| ဒၞာဲအပိုင်အခြာ အခိင် | UTC+6.30 (MST) |
ဍုင်လောက်ကာဲဂှ် နွံ ဗမံက် ၜဳသြင်လောန်၊ သကုတ်လတူဂှ်မ္ဂး ဒှ်ဒၞာဲ မပိုင်ခြာလဝ် ပယျဵု ရးနိဂီုကြုက် ကဵု ဗၟာရ။ ဍုင်လောက်ကာဲဂှ် နူကဵု နာန်သာန် (Nansan) (南傘) ရးနိဂီုကြုက် မ္ဂး နွံ ၜိုတ် 10 တိုင်s (16 km) ပ္ဍဲကဵု ဍုင်လောက်ကာဲ ဂှ် လိက်ကြုက်မာန္ဒရိန်ဂှ် စကာ ဗွဲမလှဲလး၊ တုဲပၠန် လှုဲကြုက်လေဝ် စကာဒၟံင်ကီုရ။ နူကဵု ဍုင်လာရှောဝ် မ္ဂး နွံ 117 တိုင်s (188 km) နူကဵု ကုန်ကျာန်မ္ဂး နွံ 42 တိုင်s (68 km) ရ။ ပ္ဍဲဍုင်လောက်ကာဲဂှ် မၞိဟ်ပဒတဴဒၟံင် 23,435.[၃] ဍုင်လောက်ကာဲဂှ် ယၟုမြဟ်တဴ နကဵု ပွေင်နာနာ၊ ဗြဴစရာဲဍုင်၊ သွံရာန်မၞိဟ် ကေုာံ ကမၠောန်စၞာဲလတူလာင်တအ်ရ။[၄] ဗြဴစရာဲဍုင် မနွံ ပ္ဍဲလောက်ကာဲ ကဵု ကဝ်ကာန်တဂှ်မ္ဂး ကောန်ဍုင်သအာင် မပ္တံကဵု ညးဗြဴဂကူဝဳယေတ်နာမ် ဂကူသေံတုဲ မၞိဟ်မရာန်ဍေဟ်တအ် သရာဲဂၠံင် (ဝါ) မတာကြုက် ကေုာံ ကၟုဲကြုက်ဂမၠိုင်ရ။ ညးဗြဴဂကူဗၟာ နူကဵု လ္ဂုင်လေဝ် နဒဒှ် ဍိက်ကာမ သွက် မတာကြုက်တအ် ကဵု ညးတၠကမၠောန်ကြုက်တအ်လေဝ် နွံကီုရ။
ပွိုင်မွဲသၞာံ ဗြဲမလေပ်ဂူ လတူ 40 ၝောအ်တဲs (1,000 mm).
ဝင်
ပလေဝ်ဒါန်နကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ အာဗတိုက်ကဝ်က ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂေတ် သၞာံ ၂၀၀၉[၅] တုဲ အဝ်ဂေတ် ၂၄ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ သီဂွံအာရ။[၁]
သၟဝ် အလဵုအသဳဗၟာ
ပလေဝ်ဒါန်ကြဴနူ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ သီဂွံ လောက်ကာဲ နူကဵု ဒပ်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲ သၞာံ ၂၀၀၉ ဂှ်တုဲ နကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဒက်ပ္တန် ဒပ်မဒးဂၞပ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာရ။ ဒပ်ပၞာန် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ မပ္တန်လဝ်ဂှ် သိုက်ဘိုက်လှဲလးဒၟံင် နကဵု ဂဥုဲၜူမာဲနာနာ၊ ပွေင်နာနာ ကေုာံ ကမၠောန်ဗြဴစရာဲဍုင် သွက်ကၟုဲကြုက်တအ်ရ။ ပရေင်ကမၠောန်အလီစၞာဲတအ်ဏအ်ဂှ် အာဇီုကပိုက် စဵုကဵု စိုပ် ရးနိဂီုကြုက် ဗွဲတၟေင် ကမၠောန်စၞာဲလတူလာင် ကဵု ကမၠောန်သွံရာန်မၞိဟ်တအ်ရ။ The Strait Times ချူ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ကမၠောန်စၞာဲလတူလာင် ၜိုတ် ၄၀ ဂှ် ဖျေဟ်လဝ် သဇိုင် ပ္ဍဲလောက်ကာဲရ။[၆]
ပ္ဍဲ ၁၇ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၀၁၅ ဂှ် သမတဗၟာ တုင်သိင် ပ္တိတ် ကာတၟေင်ဍုင် ပွိုင် ပိဂိတု ပ္ဍဲကဝ်က သွက် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဂွံဗတိုက် ဒပ်သပုန် ဒပ်မဟာမိတ်ကောန်ဂကူဂမၠိုင် ရးဗၟာ (Myanmar National Democratic Alliance Army - MNDAA)[၇] အမိင်ပၞာန်ဂှ် ကလေင်ရုပ်ထောအ် ပ္ဍဲ ၉ သေပ်တေမ္ဗာ ၂၀၁၉။[၈]
ပ္ဍဲ ၆ မာတ် ၂၀၁၇ ဂှ် ရဲဒပ် MNDAA မွဲတဲဓဝ် လုပ်ဗတိုက် ရုင်ခသဳနဝ်ပိ Fully Light, Kyinfu, ကဵု Kyin Kyan မနွံ ပ္ဍဲဍုင် လောကာဲရ။ ရုင်ခသဳနဝ်ပိဂှ် ဒှ်ရုင် ဒပ်ပၟင်ပယျဵုကဝ်က (Kokang Border Guard Force) မပိုင်ပြဳလဝ်ရ။ ပ္ဍဲကဵု ဗတိုက်ဂှ် မၞိဟ်ဒးချိုတ်အာမွဲ တုဲ သီဂွံဏာ သြန်ဒဝ်လာအမေရိကာန် ဂၠိုင်ကဵု အသင်ဃဲရ။[၉]
ကတဵုဒဒှ် ၁၀၂၀
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအခိင် နူဂယး ၂၀ အံက်တဝ်ဗာ ၂၀၂၃ ကတဵုဒဒှ် ၁၀၂၀ က္တဵုဒှ် မၞိဟ်မဂၠိုင်ကဵုကၠံ သ္ဒးဒုင် ကဵုဒြဟတ်ဒမြိုဟ် သွက်ဂွံကၠောန် ကဵု ဂကောံပွေင်အလီ ကထံက်ကလဵုကၠ (Crouching Tiger)ရ။ ဌာနပရိုင်ကြုက် ချူ ကောန်ဍုင်ကြုက် ဗွဲမဂၠိုင် ဒးဒုင် ပန်ဂစိုတ် ကဵုပၟင်ရုင် ဟိုတ်နူ မဂစာန်ဒြေပ်တိတ် နူကဵု ဒၞာဲဂှ်ရ။ ကတဵုဒဒှ်ဏအ်ဂှ် ပကဵု ညံင် ကြုက် ဂွံကဵုအခေါင် ကဵုဒြဟတ် ကုဒပ်မဗတိုက်ဒၟံင် ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတအ် သွက်ဂွံစ ပရေင်ပၞာန် ၁၀၂၇ ရ။[၁၀][၁၁][၁၂]
ပရေင်ပၞာန် ၁၀၂၇
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲ ၂၇ အံက်တဝ်ဗာ ၂၀၂၃ ဂှ် ဒပ်မဟာမိတ်ကောဒေအ်ပိ စဗတိုက် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ပ္ဍဲ ဒေသတွဵုရးသေံလပါ်သၟဝ်ကျာရ။ ပရေင်ပၞာန်ဂှ် နကဵု ဒပ်MNDAA ရန်တၟအ် ညံင်ဂွံ က္လေင်ဂွံ ဒေသကဝ်ကဇကု မဒးဒုင်သီလဝ် နူသၞာံ ၂၀၀၉ တေအ်ရ။ စတမ်နူ ၁၁ နဝ်ဝေမ်ဗာ ဂှ် နကဵု ဒပ် MNDAA စဗတိုက်လောက်ကာဲ၊[၄] တုဲ နဝ်ဝေမ္ဗာ ၁၄ ဂှ် ဗိုင်ဂွံလဝ် ဍုင်ဂှ်ရ။[၆] ပ္ဍဲ နဝ်ဝေမ္ဗာ ၁၂ ဂှ် ကောန်ပၞာန် မနွံ ပ္ဍဲဒပ်တိုက် ၁၂၉ သီုဖအိုတ် ၁၂၇ ဂှ် ဖျေဟ်လွဟ် ကု ဒပ် MNDAA ပ္ဍဲဗဒါဲလောက်ကာဲ ပ္ဍဲ ကုန်ကျာန် ရ။[၁၃]
လောက်ကာဲဂှ် ဟိုတ်နူ မဒှ်ဒၞာဲအဓိက သွက်ဒၞာဲပွေင်အလီဂမၠိုင်တုဲ၊ ဒပ် MNDAA ဟီု ဗိုလ်အလီ ၜိုတ်မရပ်ဂွံဂှ် ညးပအပ်ကဵု ကြုက်ရောင်။[၆] တုဲပၠန် MNDAA သီုပ္တိတ် အမိင် ကုကောန်ဒပ်ညးတအ် သွက်ဂွံ စဵုဒၞာ ကောန်ဍုင်သအာင်ဂမၠိုင်၊ ညံင်ဂွံကဵု ဂီုကၠီု ကုမၞိဟ်မဒုင်ရပ်လဝ်တအ် တုဲပၠန် သွက်ဂွံ စဵုဒၞာ ပရေင်ပိုန်ဒြပ်ကြုက် ကေုာံ ကမၠောန်ပၠံင်ဓာတ် ကြုက်-ဗၟာ ရ။[၁၄]
ကြဴနူ MNDAA ဗိုင်ဂွံလဝ် လောက်ကာဲတုဲ မၞိဟ်မနွံ ပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ဒြေပ်တိတ်ဒၟံင်ရ။[၄] နဝ်ဝေမ္ဗာ ကြပ်အိုတ်ဂှ် နကဵု MNDAA ပံက်ကဵု ဂၠံင် ညးဍုင်ကွာန်တအ် ဂွံတိတ် သွက်ဂွံ ဒြေပ်တိတ်အာ လာရှေဝ် ကေုာံ ဒေသဝရ။ ဆဂး ကောန်ဂကူကဝ်ကတအ်ဂှ် ဟွံကဵု အခေါင်တိတ် ဂၠံင်ညးဍုင်ကွာန်ဂှ်ရ။ ကောန်ဂကူကဝ်က ဗွဲမဂၠိုင် ဒြေပ်လုပ် ရးနိဂီုကြုက်၊ ဆဂး သၟိင်ကြုက်တအ် ကၟာတ်လဒဵု ပန်ကဵု ဂေတ်ရမတ်ရ။[၁၅]
ဒဳဇြေမ္ဗာ ၆ ဂှ် ကြဴနူ မပန်ကဵု ပၞာန်ဗၟာ ပိတ္ၚဲတုဲ MNDAA သီဂွံ ဒဵုကျာ်ပန် မဒှ်ဒၞာဲ ဗျူဟာကိစ္စဇၞော်မွဲရ။ ဒဵုကျာ်ပန်ဂှ် ဒးဒုင်သီတုဲ သွက်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဂၠံင်တိတ် ဟွံမဲရ။[၁၆][၁၇]
ဒဳဇြေမ္ဗာ ၁၅ ဂှ် နကဵု ကြုက် ပ္ညဳပ္ညပ်တုဲ ဒေါအ်ပန်ပှ်ောယာယဳ မွဲလစုတ်။[၁၈] ဒၟောအ်ပွန်ပွော်ဂှ် အိုတ်အာ ပ္ဍဲ ဒဳဇြေမ္ဗာ ၁၈ ကြဴနူ နကဵု ဒပ်ပၞာန်ကျာဗၟာ အာဗတိုက် ပ္ဍဲဒၞာဲ MNDAA မအုပ်ဓုပ်လဝ်ဂှ်ရ။[၁၉] တုဲဂှ် နကဵု MNDAA သီဂွံ ဂိတ်ပယျဵု Yanlonkyaing border gate ပ္ဍဲဒဳဇြေမ္ဗာ ၁၉။[၂၀][၂၁][၂၂]
ပ္ဍဲ ၂၈ ဒဳဇြေမ္ဗာ ဂှ် ပရိုင်တိတ် ဒဒှ်ရ လောက်ကာဲ ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် စိုပ်အာ သၟဝ်တဲ MNDAA တုဲ ဒပ်ပၞာန် ဒးဒုင်ကၟာတ်လဝ် အပ္ဍဲဍုင်ဂှ်ရ။ ဇာန္နဝါရဳ ၅ ၂၀၂၄ ဂှ် ကြဴနူ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠေင် သီုဖအိုတ် ဖျေဟ်လွဟ်တုဲ ဍုင်လောက်ကာဲဂှ် နကဵု MNDAA ထိင်ဂွံအာ သီုဖအိုတ်ပၠန်ရ။
ဆက်ဗှ်
ပလေဝ်ဒါန်- Myanmar National Democratic Alliance Army (MNDAA)
- Kokang incident
- 2015 Kokang offensive
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ ၁.၀ ၁.၁ Saw Yan Naing (28 August 2009). Burmese Cease Fire Breaks Down. The Irrawaddy.
- ↑ Myanmar military moves to crush Kokang Chinese. Earth Times (27 August 2009). Archived from the original on 13 January 2018။ Retrieved on 6 January 2024။
- ↑ Myanmar: Regions, States, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information. www.citypopulation.de.
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ ၄.၂ Fishbein. ‘Fighting is all around’: Myanmar faces deepening humanitarian crisis. Al Jazeera.
- ↑ Junta's ploy: Push Kokang to shoot first. Shan Herald (14 August 2009).
- ↑ ၆.၀ ၆.၁ ၆.၂ "Myanmar scam town Laukkai empties out as war approaches" (in en)၊ The Straits Times၊ 2023-11-16။"Myanmar scam town Laukkai empties out as war approaches". The Straits Times. 16 November 2023. ISSN 0585-3923. Retrieved 15 December 2023.
- ↑ Soe Zeya Tun (17 February 2015). Myanmar declares martial law in troubled Kokang region. Reuters.
- ↑ Mann (10 September 2019). Curfew Continues in Northern Myanmar’s Kokang Over Concerns About Armed Conflict. The Irrawaddy.
- ↑ Nanda (2020-07-23). The Kokang casino dream (in en-US).
- ↑ Head၊ Jonathan။ "The Chinese mafia's downfall in a lawless casino town"၊ BBC News၊ BBC၊ 23 November 2023။ "Ming Xuechang ran one of the most notorious of these scam centres, called Crouching Tiger Villa. He also reportedly ran the local police force..."
- ↑ Head၊ Jonathan။ "A turning point in Myanmar as army suffers big losses"၊ BBC News၊ BBC၊ 9 November 2023။ "The Brotherhood Alliance timed their attack carefully, right after an incident in Laukkaing which snapped China's patience with the junta."
- ↑ Gan၊ Nectar။ "How online scam warlords have made China start to lose patience with Myanmar’s junta"၊ CNN၊ WarnerMedia၊ 19 December 2023။
- ↑ Entire infantry battalion surrenders in Laukkai: MNDAA – Myanmar Now (in en-US).
- ↑ Myanmar Resistance Forces Close In On Key Northeastern Town (in en-US). thediplomat.com.
- ↑ Htoo Zan, Hein. Exodus: Tens of Thousands Flee as Myanmar Junta Troops Face Last Stand in Kokang.
- ↑ "Laukkai is a notorious den of online scams — and the prize in one family's 14-year quest for revenge"၊ 2023-12-08။
- ↑ Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China (5 December 2023).
- ↑ "Temporary ceasefire agreed after Myanmar rebel forces surround city notorious for online scam operations"၊ 2023-12-15။
- ↑ Fighting Resumes in Myanmar’s Kokang Region Ending Brief Pause That Followed China Peace Talks (20 December 2023).
- ↑ Myanmar Resistance Forces Seize Another China Border Crossing.
- ↑ Myanmar ethnic armed group seizes another crossing point along the Chinese border, reports say.
- ↑ Anti-junta forces capture Myanmar border crossing gate.
လေန်မ္ၚး
ပလေဝ်ဒါန်- Head၊ Jonathan။ "The Chinese mafia's downfall in a lawless casino town"၊ BBC News၊ 23 November 2023။
23°41′30″N 98°45′45″E / 23.69167°N 98.76250°E