ဝဳကဳပဳဒဳယာ

ဝဳကဳပဳဒဳယာ (အၚ်္ဂလိက်: Wikipedia)ဝွံ ဒှ် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ မသက္ကုင္ၚုဟ် ပ္ဍဲဝေပ်သာ်မွဲ မပံင်ပ္ကောံချူလဝ် နကဵု ညးလွပ် မရပ်စပ်သုင်စောဲတအ်ရ။ ဝဳကဳပဳဒဳယာဂှ် ဒှ်မုက်လိက်ဝေပ်သာ် မၞိဟ်မဒးစိုတ်ဂၠိုင်အိုတ် သွက်ဂွံနိဿဲလ္ၚတ်ကေတ် ပရူမွဲမွဲ ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ်ရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ ဒှ်မုက်လိက် ညးမလုပ်ဗှ် ဂၠိုင်အိုတ်ကီုရ။ ^[၁] ဝဳကဳမဳဒဳယာ ဖံင်ဒေယှေန် မဒှ်ဂကောံစေတနာ၊ မတန်တဴဒၟံင် နကဵုသြန်မဒါန်အထံက်အပင် နူညးဂမၠိုင်ဂှ် ဒှ်ဂကောံမပိုင်ပြဳ ကေုာံ ထံက်ပင်လဝ် ဝဳကဳပဳဒဳယာဝွံရ။ ^[၂]

ဝဳကဳပဳဒဳယာ

ဗီုအင်္ဂလိက် encyclopedia ဂှ် နကဵုဗီုဗၟာ ညးကၠာဲလဝ် စွယ်စုံကျမ်း ရ၊၊ ရံင်ကဵုတၠုင်လအာ ဗီုဗၟာဂှ်တုဲ ပြကိုဟ်စုင်လေင် ဗီုဏအ် ကေင်စချူလဝ် နွံကီုရ။ ဆဂး ညးဗွဲကြဴညိ ဗီုကဵု နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ ကာလလုပ်ဗိုင်ကၠောန် ပ္ဍဲကမၠောန်စမ်ၜတ် ဝဳကဳပဳဒဳယာ ဘာသာမန်ဂှ် ညးပတိုန်ထ္ၜး ဒဒှ်ရ encyclopedia ဂှ် နကဵုဘာသာမန် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ မ္ဂး ကိတ်ညဳဂၠိုင်အိုတ်ရ။ ဗိသ္တာဂှ် နူတမ် ဒှ်ဘာသာသံသကြိုတ်မွဲတုဲ မန်ခေတ်တြေံ ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲလိက်မန်ခေတ်ဗုကာံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဂၠိုင်ရ။ အဓိပ္ပါယ် ဗိသ္တာဂှ် မလှဲလး ညံင်ရဴၜဳမှာသၟိတ်တုဲ ဒှ်ကၠုင် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ မသက္ကုင္ၚုဟ် ရ။

ညးလွပ်တအ်လေဝ် ဇၟာပ်အခိင်အခါ နာဍဳဟွံခြာ ဗီုညးကဵုညး ဖန်ပလေဝ်ဒါန် ချူစုတ်ဒၟံင်တုဲ ဝဳကဳပဳဒဳယာဂှ် ဒှ်ကၠုင် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ မဍိုက်ပေင်တဴ ကဵုပရူပရာနာနာမွဲရ။ ပ္ဍဲဝဳကဳပဳယာမန်ဝွံလေဝ် ယြဴညးလဵုမွဲ ဟွံဟီု အတိုင်သၞောဝ် မလိက် Unicode Font ၅.၂ ဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်တုဲ ဗှ်ကေတ်မာန်၊ စၠောအ်ချာဲကေတ်မာန်တုဲ သီုချူပတိုန် ဗွဲမဗၠးၜးမာန်ရ။

ဝင်

Jimmy Wales

Larry Sanger

ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက် ပ္ဍဲမုက်ဝေပ်သာ်ဂှ် စကၠောန်ကၠုင် တၟာလအ်ရ၊၊ ဆဂး ဆမွဲကီု ဟွံအံင်ဇၞးရ။ ^[၃] ဝဳကဳပဳဒဳယာ စကၠောန်ကၠာအိုတ်ဂှ် နကဵုပရဝ်ဂျက် နုပေဒဳယာ (Nupedia) မဒှ် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက်၊ လိက်ပရေင်တအ်ဂှ် အစာမစိုန်သကီုတအ်ဟေင် မချူတုဲ ကလေင်သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်လၟေင်င်ရ။^[၄] ပရဝ်ဂျက်ဂှ် စဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ် ၉၊ ၂၀၀၀ ။ Bomis မဒှ်ကမ္မဏဳဝေပ်သာ်ဂှ် ပိုင်ပြဳလဝ်ရ။ မၞိဟ်မဒါန်ပလေဝ်ဂှ် ဒှ် ဂျိမ်မဳ ဝေလ် (Jimmy Wales) ကဵု လာရ်ရဳ သန်ဂေရ် (Larry Sanger)။ နုပေဒဳယာ ဂှ် နွံသၟဝ်လာင်ဇြေန် Nupedia Open Content License ရ။ ဝေလ် ကၠောန်ခၞံပတိုန် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ ဇၟာပ်မၞိဟ် အခေါင်မလုပ်ဒါန်ပလေဝ်မာန်၊ တုဲ သန်ဂေရ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်မဖန်ဗဒှ် ဂၠံင်တရဴပဝ်လသဳ စကာ ဝဳကဳ ညံင်တင်ရန်တၟအ်ဂှ် ဂွံဒှ်ကမၠောန်ရ။ ^[၅] ပ္ဍဲဂိတုဇာန်နဝါရဳ ၁၀၊ ၂၀၀၁ ဂှ် သန်ဂေရ် ပတိုန်ထ္ၜး ပ္ဍဲကဵု စရင်အဳမေလ် နုပေဒဳယာ သွက်ဂွံ ခၞံဗဒှ် ဝဳကဳ မွဲ နဒဒှ် ပရဝ်ဂျက် သွက် နုပေဒဳယာ ရ။

ဆက်မိတ်တုဲ ဇၞော်မောဝ်တိုန် ဗွဲမပြဟ်

Wikipedia.com ကဵု wikipedia.org ဂှ် စစၟတ်သမ္တီကၠောန်ကၠုင် နူကဵု ဂိတုဇာန်နဝါရဳ ၁၂၊ ၂၀၀၁ ကေုာံ ဇာန်နဝါရဳ ၁၃၊ ၂၀၀၁^[၆] တုဲ ဝဳကဳပဳဒဳယာဂှ် စဆက်မိက် ကုပုရိသာတ်တအ် ပ္ဍဲဂိတုဇာန်နဝါရဳ ၁၅၊ ၂၀၀၁ မဒှ် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက်မွဲဟေင် ပ္ဍဲ www.wikipedia.com ^[၇] တုဲ သန်ဂေရ် လလောင်တြး ပ္ဍဲစရင်အဳမေလ် နုပေဒဳယာ။ လၟေင်ဂၠံင်တရဴ ဝဳကဳပဳဒဳယာ ဒဒှ် မၞုံကဵုလညာတ်မမံင်လဒေါဝ်ဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂတဂှ်ရ။ အကြာ နုပေဒဳယာ ကဵု ဝဳကဳပဳဒဳယာဂှ် ပိုင်ခြာလဝ် သၞောဝ်ညိညကီုရ။ ရန်တၟအ် နူတမ် နူကဵုကမ္မဏဳဗောမိသ် Bomis ဂှ် သွက်ဂွံ ဒှ်ပရေင်ပိုန်ဒြပ် နူကဵုသတ်ကၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴ ဝဳကဳပဳဒဳယာရ။ ^[၈]

ဝဳကဳပဳဒဳယာ နူတမ်တေအ်ဂှ် စပ်ကဵု Slashodot ကေုာံ web search engine indexing ဂှ် ဂွံအရီုအဗင် နူ နုပေဒဳယာရ။ မၞိဟ်မဒါန်ပလေဝ်လိက် ဒက်ပ္တန်ပတိုန် ပ္ဍဲကၞောတ်သၞာံ ၂၀၀၄ ဂှ် ဒှ်အာ သီုဖအိုတ် မၞိဟ် ၁၄၁ ရ။^[၉] နုပေဒဳယာ ကဵု ဝဳကဳပဳဒဳယာ ပံင်တောဲရေင်သကအ် စဵုကဵုသာပါ စိုပ်အခိင် မဖျေဟ်ထောအ် သာဝါတြေံ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၃ တေအ်တုဲ လိက်နူသာဝါတြေံဂှ် စုတ်ပၠောပ် ပ္ဍဲဝဳကဳပဳဒဳယာဖအိုတ်ရ။ စိုပ်သၞာံ ၂၀၀၇ ဂိတုသေတ္တေန်ပါ ၉ ဂှ် ပြကိုဟ်ဗိသ္တာ ဗီုအင်္ဂလိက် ဒှ်အာ လိက်ပရေင် ၜါ ပြကောဋိကိုဋ်ပိုဒ်ရ။

နိဿဲ

↑ [[||Cf.|C]][[||Cf.|f.]] Bill Tancer (Global Manager, Hitwise), "Wikipedia, Search and School Homework" Archived March 25, 2012, at the [[||Wayback Machine]]., [[||Hitwise]], March 1, 2007.
↑ "Wikimedia pornography row deepens as Wales cedes rights – BBC News". BBC. May 10, 2010. Retrieved June 28, 2016.
↑ "The contribution conundrum: Why did Wikipedia succeed while other encyclopedias failed?". Nieman Lab. Retrieved June 5, 2016.
↑ Kock, N., Jung, Y., & Syn, T. (2016). Wikipedia and e-Collaboration Research: Opportunities and Challenges. (PDF) Archived September 27, 2016, at the [[||Wayback Machine]]. International Journal of e-Collaboration (IJeC), 12(2), 1–8
↑ "Wikipedia-l: LinkBacks?". Retrieved February 20, 2007.
↑ "WHOIS domain registration information results for wikipedia.com from Network Solutions". September 27, 2007. Archived from the original on September 27, 2007. Retrieved August 31, 2018.
↑ "Wikipedia: HomePage". Archived from the original on March 31, 2001. Retrieved March 31, 2001.
↑ Finkelstein, Seth (September 25, 2008). "Read me first: Wikipedia isn't about human potential, whatever Wales says". [[||The Guardian]]. London.
↑ "Multilingual statistics". Wikipedia. March 30, 2005. Retrieved December 26,2008

[1] [[||Cf.|C]][[||Cf.|f.]] Bill Tancer (Global Manager, Hitwise), "Wikipedia, Search and School Homework" Archived March 25, 2012, at the [[||Wayback Machine]]., [[||Hitwise]], March 1, 2007.

[2] "Wikimedia pornography row deepens as Wales cedes rights – BBC News". BBC. May 10, 2010. Retrieved June 28, 2016.

[3] "The contribution conundrum: Why did Wikipedia succeed while other encyclopedias failed?". Nieman Lab. Retrieved June 5, 2016.

[4] Kock, N., Jung, Y., & Syn, T. (2016). Wikipedia and e-Collaboration Research: Opportunities and Challenges. (PDF) Archived September 27, 2016, at the [[||Wayback Machine]]. International Journal of e-Collaboration (IJeC), 12(2), 1–8

[5] "Wikipedia-l: LinkBacks?". Retrieved February 20, 2007.

[6] "WHOIS domain registration information results for wikipedia.com from Network Solutions". September 27, 2007. Archived from the original on September 27, 2007. Retrieved August 31, 2018.

[7] "Wikipedia: HomePage". Archived from the original on March 31, 2001. Retrieved March 31, 2001.

[8] Finkelstein, Seth (September 25, 2008). "Read me first: Wikipedia isn't about human potential, whatever Wales says". [[||The Guardian]]. London.

[9] "Multilingual statistics". Wikipedia. March 30, 2005. Retrieved December 26,2008

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]

[၉]