သာန်ဝေန်

နာဲသာန်ဝေန် (ဦးစံဝင်း)ဝွံ ဒှ်အစာပုရာန် (archaeologist)) ကေုာံ အစာဝင် ဂကူမန်မွဲတၠ၊ မကေင် ယိုက်ဂၠေင်လဝ် တာလျိုင် နဒဒှ် လစှ်ေဒါရိုက်တာ ပ္ဍဲ ဌာနကဍိုက်ကဍိုပ်သုတေသနဝင် ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ မွဲရ။ ပ္ဍဲပရေင်ကမၠောန်ပုရာန်ညးဂမၠိုင်ဂှ် ကမၠောန်မၜံက်ခါဲ သုဝဏ္ဏဘုမ္မိ ကေုာံ ဂၠိုက်ဂၠာဲ လ္ၚတ်ဝင် နကဵုကွတ်ပုရာန် ပ္ဍဲကဵု ဒေသသကုတ် ဍုင်ဗၟာ လပါ်သၟဝ်၊ မဒှ်ဒေသပုရာန် ဍုင်ဂကူမန်တြေံဂမၠိုင်ရ။ တုဲပၠန် လိက်ကၞပ်ဝင် မဒုင်သဇိုင် ကုကွတ်ပုရာန်တုဲ ချူပ္တိတ်လဝ် လိက်ကၞပ်ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠေင်ကီုရ။ လိက်ကၞပ် သုဝဏ္ဏဘူမိ သုတေသန (Research on Suvannabhumi) ဂှ် သၞာံ ၂၀၁၃ ဂှ် ကလိဂွံ လာပ်လိက်ပတ်ကောန်ဂကူ (အမျိုးသားစာပေဆု) နူကဵု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုင်ဗၟာရ။ နာဲသာန်ဝေန် စုတိအာ နကဵုယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၂၀၊ ၀၇၊ ၂၀၂၁ ပ္ဍဲသ္ၚိညး ပွိုင်ဍုင်ယှိုဲပျဳတာ၊ ရးလၟုင်ရ။

သၟာပုရာန် ကေုာံ အစာဝင် နာဲသာန်ဝေန် (ဦးစံဝင်း) သၟာပုရာန် ကေုာံ အစာဝင်
သၠးဂၠံဂဝ်	သာန်ဝေန် (1947-10-28)အံက်တဝ်ဗါ ၂၈၊ ၁၉၄၇ ကွာန်(ကတွန်) ပွိုင်ဍုင်ပံင်
စုတိ	ဂျူလာင် ၂၀၊ ၂၀၂၁(2021-07-20) (အာယုက် ၇၃) ပ္ဍဲသ္ၚိ ပွိုင်ဍုင်ယှိုဲဗျဳတာ
ဟိုတ်မစုတိ	ယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉
ဂကူ	Monမန်
ကောန်ဍုင်	Myanmarကောန်ဍုင်ဗၟာ
အိန်ထံင်	ဒေါ်အေးသန်း
ကောန်ဇာတ်	ဦးချစ်မွှေး + ဒေါ်မရီ ဦးဓမ္မသာမိ (ခ) ကိုနွေအေး + မရှိန်းရှိန်းဦး ကိုဝင်းလွင် + မိမိုးမိုးအေး (ကိုသန်းဝင်း) + မစိုးစိုးအေး မကြည်ကြည်ဟန်အေး မဝင်းဝင်းဖြိုး
အံက်	ဦးထွန်းတင် (အပါ) ဒေါ်ကျင်မြိုင် (မိ)
ဂယိုင်လမျီု	Assistant Director (Retried) Historical Research Department

ဘဝသၟတ် ကေုာံ ပရေင်ပညာ

နာဲသာန်ဝေန်ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်(ဖြူဘကျေးရွာ) ပွိုင်ဍုင်ပံင်၊ သရိုင်သဓီု ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၇ ဂိတုအံက်တဝ်ဗါ ၂၈ (သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၉ ဂိတုကထိုန်ပေင်) ဇရေင်မိမဂကူမန်ၜါ နာဲထောန်တေန် (ထွန်းတင်)၊ မိကျေန်မျာင် (ကျင်မြိုင်)။ ပ္ဍဲအခိင်ဘဝသၟတ်တေအ်ဂှ် ညးကတ်လ္ၚတ်မံင်လဝ်ဘာ ဘာတန်မူလကွာန်ဖြူဘ၊ ဘာတန်လဒေါဝ် ကွာန်ယင်င္ၚိန်၊ ဘာတန်သမၠုင်အလဵုအသဳ ဍုင်ပံင် ကဵု ဘာတန်သမၠုင်အလဵုအသဳ စၟတ် (၁) ဍုင်မတ်မလီု။ သၞာံ ၁၉၆၄ ညးတိတ် နူဘာ မကလိဂွံ စၟတ်တဲမတိတ်နူဘာတန်သမၠုင် (တန်းမြင့်ကျောင်းထွက်လက်မှတ်ရစာမေးပွဲ S.L.C)တုဲ သၞာံ ၁၉၆၈ ဂှ် လုပ်ကၠောန်ကမၠောန် နဒဒှ် အစာဘာတန်မူလ။ နူဂှ် သၞာံ ၁၉၇၀-၁၉၇၅ ဂှ် တိုန်ဘာသိပ္ပံအစာ ဍုင်မတ်မလီု သွက်ဂွံပ အစာဘာ ဘာတန်မူလ ကဵု ဘာတန်လဒေါဝ်၊ ဂွံအံင်ကေတ်တုဲ လုပ်ယိုက်ဂၠေင်ကမၠောန်အစာဘာ ပ္ဍဲ တန်လဒေါဝ် ကွာန်အလှာက်၊ ပွိုင်ဍုင်ပံင်၊ အစာဘာတန်လဒေါဝ် ပ္ဍဲ ဘာတန်သမၠုင် စၟတ် (၆) ဍုင်မတ်မလီု။

ဟိန်မကၠောန်ဒၟံင်ကမၠောန် နဒဒှ်အစာဘာတန်လဒေါဝ်ဂှ် လုပ်သွဟ်လိက် တန်သမၠုင် နဒဒှ်မလုပ်သွဟ်မ္ၚးတုဲ သၞာံ ၁၉၇၅ ဂှ် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် ပရေင်ပညာသဇိုင်တန်သမၠုင်ရ။ သၞာံ ၁၉၇၆ ဂှ် တိုန်တက္ကသိုလ် နကဵုအစဳအဇန်ဗတောန်ဇမ္ၚောဲ။ သၞာံ ၁၉၇၉ ဂှ် ကလိဂွံ တဆိပ်ကြာဝိဇ္ဇာ နကဵု ဘာသာဝင်၊ ဟိုတ်မကလိဂွံ စၟတ်မဆက်တိုန် တန်မဟာဝိဇ္ဇာဂွံတုဲ လုပ်ဆက်တိုန် တန်မဟာဝိဇ္ဇာ ပ္ဍဲတက္ကသိုလ်လ္ဂုင်ရ။ မွဲလပါ်ဂှ် ဆက်ကၠောန်အာ ကမၠောန်အစာဘာ တန်သမၠုင် ပ္ဍဲဘာတန်သမၠုင် စၟတ်(၃) ပွိုင်ဍုင်ဗဟာန်၊ ရးလ္ဂုင်ရ။ နကဵု က္ဍိုပ်လိက်သုတေသန "တင်လ္ၚတ်ပဏာမ ဍုင်တြေံဂမၠိုင် မနွံအကြာ ၜဳသတိုင် ကဵု ၜဳသြင်လောန် (စစ်တောင်း နှင့် သံလွင်မြစ် နှစ်သွယ် စပ်ကြားဒေသရှိ ရှေးမြို့ဟောင်းများအား ပဏာမလေ့လာချက်" ဂှ် နာဲသာန်ဝေန် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် တန်မဟာဝိဇ္ဇာ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၈ ဂိတုဇာန်နဝါရဳ နူကဵု တက္ကသိုလ်လ္ဂုင်ရ။ သၞာံ ၁၉၉၈ ဂှ် နာဲသာန်ဝေန် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် တဆိပ်ကြာဒဳပလဝ်မာပုရာန် (ရှေးဟောင်းသုတေသနဒီပလိုမာဘွဲ့) နူတက္ကသိုလ်လ္ဂုင်။ တုဲပၠန် ပရေင်ပညာ မကတ်လ္ၚတ်လဝ် နူကဵု ဍုင်သအာင်မ္ဂး သၞာံ ၁၉၉၂ ဂှ် အာတိုန် တန်ဗတောန် Record Management Training ပ္ဍဲတိုက်စၟတ်သမ္တီအိန္ဒိယ၊ ဍုင်နယျူဒေလဳ၊ ရးနိဂီုအိန္ဒိယ။ အကြာသၞာံ ၁၉၉၈ ကဵု ၂၀၀၀ ဂှ် အာလ္ၚတ်လဝ် Study on Thai Language and History of Thai-Myanmar relations ပ္ဍဲတက္ကသိုလ်စူဠာလောင်ကောန်၊ ရးနိဂီုသေံ ကီုရ။

သ္ၚိကၟိန်

သၞာံ ၁၉၆၉ဂှ် နာဲသာန်ဝေန် ဒက်သ္ၚိကၟိန် ကုဒေါ်အေးသန်း မဒှ်ကောန် ဦးချစ်မွှေး ဒေါ်မရီတုဲ ကလိဂွံ ကောန်တြုဟ်မွဲ ကောန်ဗြဴပန်။ အခိင်ညးမစုတိဂှ် ညးကလိဂွံ ကောန်စဴ ပန်တၠရ။

ဘဝအစာဘာ

နာဲသာန်ဝေန်ဝွံ နူစမတိတ်နူ ဘာတန်သမၠုင် သၞာံ ၁၉၈၆ ဂှ် လုပ်ကၠောန်ကမၠောန် နဒဒှ် အစာဘာတန်မူလ။ အကြာ ၁၉၇၀-၁၉၇၅ ဟိန်မတိုန်ဒၟံင် ဘာသိပ္ပံအစာ ဍုင်မတ်မလီုဂှ် သီုပဒၟံင် အစာဘာ ပ္ဍဲဘာတန်လဒေါဝ် ကွာန်အလှာက်၊ ပွိုင်ဍုင်ပံင် ကေုာံ ဘာတန်လဒေါဝ် ပ္ဍဲဘာတန်သမၠုင် စၟတ် (၆) ဍုင်မတ်မလီု။ ပ္ဍဲအခိင်မတိုန်ဒၟံင် တက္ကသိုလ်လ္ဂုင် တန်မဟာဝိဇ္ဇာဂှ် ယိုက်ဂၠေင်ဒၟံင် နဒဒှ် ဘဝအစာဘာတန်သမၠုင် စၟတ်(၃) ပွိုင်ဍုင်ဗဟာန်၊ ရးလ္ဂုင်၊ နူဂှ် သၞာံ ၁၉၈၃ စဵုကဵု ၁၉၈၆ နဒဒှ်အစာဘာတက္ကသိုလ် ဌာနဝင်၊ နူသၞာံ ၁၉၈၇ စဵုကဵု သၞာံ ၁၉၉၂ ဂှ် နဒဒှ် လစှ်ေသုတေသန၊ နူသၞာံ ၁၉၉၂ စဵုကဵု ၁၉၉၄ ဂှ် နဒဒှ် အထံက်ညးတာလျိုင်သုတေသန၊ ပ္ဍဲကဵု တက္ကသိုလ်လ္ဂုင် ဌာနပုရာန် (သမိုင်းသုတေသနဌာန)၊ နူသၞာံ ၁၉၉၄ စဵုကဵု ၁၉၉၆ ဂှ် ပ္ဍဲကဵု တက္ကသိုလ်လ္ဂုင် ဌာနပုရာန်ဂှ် နဒဒှ် အစာအထံက်ကထိက ယိုက်ဂၠေင်လဝ်တုဲ စတမ်နူသၞာံ ၁၉၉၆ ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵု ဌာနကဍိုက်ကဍိုပ်ပုရာန် တက္ကသိုလ်ဂမၠိုင်ဂှ် နဒဒှ် အထံက်ညးတာလျိုင်သုတေသန၊ ညးတာလျိုင်သုတေသန။ နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲကဵု ဌာနကဍိုက်ကဍိုပ်ပုရာန်ဂှ် နဒဒှ် ကဆံင်အထံက်သကိုပ်ဒါရိုက်တာဂှ် သၞာံ ၂၀၀၇ ဂှ် စပေန်ဇြေန် ဒေါအ်ဇူ နူတာလျိုင်ဂမၠိုင်ရ။

ကြဴနူ မစပေန်ဇြေန်တုဲ စတမ်နူ သၞာံ ၂၀၁၃ဂှ် နူကဵု ဌာနဝန်ဇၞော် ကေင်ကာသာသနာ ကေုာံ ကေင်ကာယေန်သၞာင်၊ ဌာနကဍိုက်ကဍိုပ်တိုက်ဗွဟ်လိက် ကေုာံ သုတေသနဝင်၊ ဂကောံဝင်ဍုင်ဗၟာတအ်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင်ကၠောန် အခိင်ဒကုတ်တုဲ စတမ်နူ သၞာံ ၂၀၁၇ တုဲ ဂွံဒုင်ခပတိုန် နဒဒှ် ကောန်ဂကောံလၟိုန်ထာဝရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵု တက္ကသိုလ်လ္ဂုင်၊ ဌာနပညာပုရာန်ဂှ်လေဝ် နဒဒှ် အစာကၟုဲဂှ် သွက်ကွးဘာဥပစာပါရဂူဂမၠိုင် လုပ်ဗ္တောန်ကၠုင်လိက်ရ။

ကမၠောန်ပုရာန် ကေုာံ သုတေသနဝင်

နာဲသာန်ဝေန် ဝွံ ကေတ်ကၠုင်တာလျိုင် ပ္ဍဲဌာနဝန်ဇၞော်ပရေင်ယေန်သၞာင် နဒဒှ်အထံက်စၞောန်တုဲ ဆက်ယိုက်ဂၠေင်ကၠုင် နဒဒှ်ကမ္မယှေန်ဝင် ကဆံင်ကၟိန်ဍုင်ရ။ ညးဝွံ ဒှ်သုတေသဳ ထမံက်ဝင်ဍုင်သဓီု ကေုာံ ဍုင်မန်တြေံ (၉၆) ဍုင် ရ။ ညးဝွံတတ်ထပါ် အကြာတၠပညာဝင်ဗၟာ (မိုက်ကယ်အောင်သွင် ညးချူပလီုဝင်မန်)တုဲ ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် (၂၀၁၃) ဂှ် နကဵုက္ဍိုပ်လိက် (သုဝဏ္ဏဘူမိ သုတေသန Research on Suvannabhumi) ဂှ် ကလိဂွံလာဘ် လိက်ပတ် ကောန်ဂကူရ။ ပဲါနူဂှ်ပၠန် နကဵုပြဒ္ဒညာ ဌာန်ဒေသဍုင်သုဝဏ္ဏဘူမိ နအလဵုညး အာဗှ်ထ္ၜးလိက်စံင်သုတေသန သုဝဏ္ဏဘူမိ သီုအပ္ဍဲဍုင် ၊ သီုမ္ၚးဍုင် နွံရ။ ညးဝွံသီုချူလဝ်လိက် (ရာမညဒေသ ကျိုက္ကသာမြို့ဟောင်း သုတေသနခရီး) ၊ Mini Dictionary of Abhidhamma (University of Abhidhamma) ကေုာံ လိက်သုတေသနတၞဟ်ဟ်ကီုရ။ အစာသုတေသနဝင်မန် ဥူသာန်ဝေန်ဝွံ သွက်ဂွံတတ်တြးပတိတ် လိက်သုတေသန ဍုင်ရမ္မဝတဳ (ကံဗိန်) ၊ ဍုင်ရမ္မဝတဳ (မတ်မလီု) ၊ ဍုင်မတ္တမ ၊ ဍုင်ကြေဝ် (ကွာန်ဒဵုကြေဝ် တကအ်ခၟိုင်) ၊ ဍုင်စမ္ပါနဂိုလ် ကော် ဍုင်ဒုဝေါပ် (ကွာန် မှော်ဘီ) ပွိုင်ဍုင်ပံင်နွံတုဲ ဆက်ချူပကောံ သ္ပမံင်သုတေသန စဵုအခိင်ညးစုတိဏံရ။ ညးဝွံ ဒှ်‌ကောန် ဥူထောန်တေန် ဒဝ်ကျေန်မျာင် စ်ှေဒၞာဲကုဒဝ်ဨတာန် ကလိဂွံကောန်ဇာတ် (၅) တၠတုဲ ဒှ်ဇာတိကွာန် (ကတွန်) ပွိုင်ဍုင်ပံင် တွဵုရးဍုင်မန်ရ။

လိက်ကၞပ် မပ္တိတ်လဝ်ဂမၠိုင်

• သုဝဏ္ဏဘူမိ သုတေသန ရန်ကုန်၊ ကျုံမငေးပုံနှိပ်တိုက်၊ ၂၀၁၃။
• ရာမညဒေသ ကျိုက္ကသာမြို့ဟောင်း သုတေသနခရီး၊ မော်လမြိုင်မြို့၊ သံလွင်လှိုင်းစာပေတိုက်၊ ၂၀၁၈။
• အသောကခေတ်၊ သုဝဏ္ဏဘူမိတိုင်း သာသနာပြု သီတင်းသုံးခဲ့ရာ ကုသီနာရုံတောင်၊ သောဏုတ္ထရဗိမာန်တော်၊ နိုင်ထက်အောင် ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၂၀၂၀။
• ဦးစံဝင်း၏ လက်ရွေးစင်စာတမ်းများ၊ ရန်ကုန်မြို့၊ အောင်မိုးကျော်ရောင်စုံပုံနှိပ်တိုက်၊ သမိုင်းသုတေသန နှင့် အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်ဦးစီးဌာန၊ သာသနာရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန၊ ၂၀၂၀။

လအိတ်ဘဝ

နာဲသာန်ဝေန်ဝွံ ပ္ဍဲကဵု ၂၀ ဂျူလာင် ၂၀၂၁ တ္ၚဲအင္ၚာ၊ အခိင်လဒေါဝ်တ္ၚဲ ၁၄း၃၀ ဂှ် စုတိအာ ပ္ဍဲသ္ၚိညး (ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ရွှေပြည်သာမြို့နယ်၊ အမှတ် (၈) ရက်ကွက်၊ ဗိုလ်ချိုပန်းခြံ (၂) လမ်း၊ အိမ်အမှတ် ၂၅၃/က) နကဵု ယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉ တုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာင် ၂၂ ဂှ် စံင်ဇွ ပ္ဍဲသုသာန် (ကျူချောင်)ရ။ တ္ၚဲ ၂၆ ဂျူလာင် ၂၀၂၁ ဂှ် ဂကောံသ္ၚိကၟိန်သၟေဟ်တအ် ပကုသဵု ကဵုဒါန် ပ္ဍဲဇရေင်သ္ၚိညးဂှ်ရ။