သဳဒဝ်
သဳဒဝ် (အၚ်္ဂလိက်: CEDAW, ဗၟာ: စီဒေါ) ဝွံ မဒှ် "လိက်ကသုက် ကၟိန်ဍုၚ်နာနာတုပ်လဝ်စိုတ် ပရေၚ်ဖအိုတ်ကၠေံ ပွမပါ်အဆံၚ်တုဲ ဆက်ဆောံလတူမၞိဟ်ဗြဴ နကဵုနဲနာနာသာ်" ဝါ သွက်ဂွံဖအိုတ်ကၠေံ ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲ ဆက်ဆောံ လ္တူမၞိဟ်ဗြဴတအ် ပ္ဍဲသွာၚ်နာနာကီု၊ သီုကဵု သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဗြဴတအ်ဂှ် ဒှ်လိက်သၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက်ရောၚ်။ သဳဒဝ်ဝွံ နဒဒှ် (သၞောဝ်) ကၟိန်ဍုၚ်နာနာတအ် သ္ပအစာံ သွက်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဗြဴတအ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် မနွံအလေံဓမံက်ထ္ၜး မွဲနှမွဲနှရ။ လိက်ကသုက် သဳဒဝ်ဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၇၉ ဂိတုဒဳဇြေန်ဗာ (၁၈) ဂှ် နူကုလသမဂ္ဂဂၠးတိ တုပ်စိုတ် ဒုၚ်ကၠုၚ်တဲတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၂၀၁၆ ဂှ် နူဂကောံကၟိန်ဍုၚ်အပံၚ် (၁၈၉) ဍုၚ်တအ် သ္ပဒတန်တုဲ ထ္ပက်ကၠုၚ်စၟတ်တဲ ကုလိက်ကသုက်ဝွံရ။
ပိုဒ် (၁) တၚ်ပွံက်အဓိပ္ပါယ် ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံ လတူညးဗြဴ ကေုာံ သၟတ်ဗြဴတအ်
ပလေဝ်ဒါန်ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံ လတူညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ် မ္ဂးဂှ် ဗီုဟီုဂးဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်တြုံ/သၟတ်တြုံ တအ်ဂှ် ဟွံသ္ပတုဲ ပွမတာဒၞါကၠေံ ညံၚ်ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ် ဟွံဂွံဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်အရာဂမၠိုၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာဏအ်ဝွံ ပွမဆက်ဆောံပါ်အဆံၚ် ဗွဲတိုက်ရိုက်ကေုာံ ဗွဲသဝိၚ် (ဗွဲတိုက်ရိုက်ဟွံသေၚ်) သီုၜါသာ် တၞီလုပ်လၟိဟ်ရောၚ်။
ပိုဒ် (၂) တာလျိုၚ်ကမၠောန် ဂွံဖအိုတ်ကၠေံ ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲ ဆက်ဆောံဂမၠိုၚ်
ပလေဝ်ဒါန်သွက်ဂွံဖအိုတ်ကၠေံ ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံ လ္တူညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴနကဵုနဲနာနာသာ်တအ်ဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်တုပ်သၟဟ်တုဲ သၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပတန် ဍုၚ်ကီုသီုကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ကေုာံ မူဝါဒနာနာသာ်တအ်ဂှ်လေဝ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးချူဓဇက်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၃) တၚ်ကမၠောန် ဗဗွဲဂမၠိုၚ် (မထေက်ကြိုက်ဂမၠိုၚ်)
ပလေဝ်ဒါန်ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ် ပ္ဍဲကဏ္ဍပရေၚ်မၞိဟ်နာနာ သွက်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် အခေါၚ်အရာ ကေုာံ ပရေၚ်သ္ဇိုၚ်ဗၠးၜး တအ်ဂှ် ကမၠောန်ဗဗွဲထေက်ကြိုက် မနွံကဵုတၚ်ကေတ်တာလျိုၚ် (တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်) တအ်ဂှ် ကၟိုန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးကၠောန်သ္ပကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၄) တၚ်လၟေၚ်ကမၠောန် ယာယဳ (ဗွဲတၟေၚ်ဂမၠိုၚ်)
ပလေဝ်ဒါန်သွက်ဂွံဖအိုတ်ကၠေံ ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံ ပ္ဍဲညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ်ကီု သီုကဵုဂွံသၠုၚ်ပတိုန် အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် မၞိဟ်တြုံ/မၞိဟ်ဗြဴတအ်ကီုဂှ် အလဵုကၟိန်ဍုၚ်တအ် တၚ်လၟေၚ်ကမၠောန် ယာယဳ (ဗွဲတၟေၚ်ဂမၠိုၚ်) ဒးကၠောန်သ္ပကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၅) ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ် ပါ်လိၚ် (မၞိဟ်တြုံ/မၞိဟ်ဗြဴ) တၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲကိုန်ဂစိုတ် ဂမၠိုၚ်
ပလေဝ်ဒါန်ပရေၚ်တာဒၞါ အခေါၚ်အရာ ညံၚ်ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ် ဟွံဒှ်သုၚ်စောဲ အစောန်စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ညးတအ် ဗွဲမဍိုက်ပေၚ်တုဲ ပ္ဍဲပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံဂှ် ၀ါဒဂိုၚ်ကေတ်ဗွဲကိုန်ဂစိုတ် လ္တူ မၞိဟ်တြုံ/သၟတ်တြုံကဵု ညးဗြဴ/သၟတ်ဗြဴတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်အန္တရာဲလေပ်ဂှ်ရ လညာတ်ဝါဒဏအ် ညံၚ်ဂွံပြံၚ်လှာဲမာန်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးသ္ပကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၆) ပွကူသာန်သွံရာန်မၞိဟ် ကေုာံ ကဵုသ္ပဗြဴစရာဲဍုၚ်တုဲ ပွမပ္တိတ်ပရဲ
ပလေဝ်ဒါန်ပရေၚ်ပွကူသာန်သွံရာမံၚ် ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ်ကီု ကဵုညးတအ်သ္ပ ဗြဴစရာဲဍုၚ်တုဲ ဍေက်ကေတ်မံၚ်ပရဲ လတူညးတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံအိုတ်အာဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၇) ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကေုာံ ဘဝညးဍုၚ်ကွာန်
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ကဏ္ဍဘဝညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ပွမပါ်အဆံၚ်တုဲ ဆက်ဆောံ လတူညးဗြဴကေုာံ သၟတ်ဗြဴတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံအိုတ်အာ ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၈) ပွမပါလုပ်ရေၚ်တၠုၚ် ပ္ဍဲအဆံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအဆံၚ်ဂၠးတိ ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ် သ္ပညးစၞးကၟိန်ဍုၚ်တုဲ ညံၚ်ဂွံပါလုပ်ကၠောန်ကမၠောန်မာန် ကေုာံ ပ္ဍဲဂကောံဗော်သွး ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ် ညးဗြဴဂမၠိုၚ် ပါလုပ်တုဲ ညံၚ်ဂွံကၠောန်ကမၠောန်မာန် အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ညံၚ်ကလိဂွံမာန်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၉) ပွမဒှ် ကောန်ဍုၚ်
ပလေဝ်ဒါန်မၞိဟ်ဗြဴ ကေုာံ ကောန်ဇာတ်ညးတအ်ဂှ် ပ္ဍဲပရေၚ်ဒှ် ကောန်ဍုၚ်ကီု ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်ကၠေံ ဒဒှ် ကောန်ဍုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲကၠောံအာဍုၚ်တၞဟ်တုဲ ပ္ဍဲအရာဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်နဒဒှ်ကောန်ဍုၚ်ဂှ် ညံၚ်ကလိဂွံအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ဗီုမၞိဟ်တြုံတအ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ကဵုလျိုၚ်ရောၚ်။ ညးဗြဴတအ်ဝွံ ယဝ်ရ ထပ်တဲကဵု ကောန်ဍုၚ်သၟာၚ်မ္ဂး ညံၚ်မၞိဟ်တြုံတအ်ကီု ဒဒှ်ရ ဇကုဒှ်မံၚ်ကောန်ဍုၚ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံလှောဝ်ပြံၚ် သ္ပကဵုစၟတ်သမ္တီမာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၀) ပရေၚ်ပညာ
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအရာပရေၚ်ပညာ ပါ်ပဲါအဆံၚ်တုဲ ပွမဆက်ဆောံ လ္တူညးဗြဴ ကေုာံ သၟတ်ဗြဴတအ်ဂှ် ဖအိုတ်ကၠေံတုဲ ညံၚ်ဂွံနွံကဵုအခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၁) ပရေၚ်ကၠောန် ကမၠောန်
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအရာရုဲစှ် ပရေၚ်ကမၠောန်ဂှ် ညံၚ်ဂွံနွံကဵု အခေါၚ်တုပ်သၟဟ်ကီု ယဝ်ဒးကၠောန်ကမၠောန်တုပ်တုပ်မ္ဂး ညံၚ်ကလိဂွံ သြန်ဂိတုတုပ်တုပ်ကီု ပ္ဍဲဗွိုၚ်ကမၠောန် ပါ်အဆံၚ်တုဲ ဆက်ဆောံလ္တူမၞိဟ်ဗြဴ ညံၚ်ဂွံကၠေံ အိုတ်အာဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၂) မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံ ကိုန်စဳဇန် သ္ၚိကၟိန်
ပလေဝ်ဒါန်ညးဗြဴကေုာံ သၟတ်ဗြဴတအ် ညံၚ်ဂွံက္ဍစိုပ် ပ္ဍဲအရာမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်တအ်ကီု ပ္ဍဲအရာဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဟွံမွဲကဵု ပရေၚ်ပါ်အဆံၚ်ကီု သီုကဵုပွရေၚ်တၠုၚ်ကဵု ကိုန်စဳဇန်သ္ၚိကၟိန်ကေုာံ ပရေၚ်ထတ်ယုက် ဖ္ဍတ်မဗဳဇ (အဆက်တၞောဝ်ဒတောဝ်) တအ်ကီုဂှ် ညံၚ်ဂွံက္ဍစိုပ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးရၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၃) ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဝမၞိဟ်
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအရာပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဘဝမၞိဟ် ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံ လတူညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံကၠေံဗဒန်အာ ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးသ္ပကဵုရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၄) ညးဗြဴ ကေုာံ သၟတ်ဗြဴ မနွံပ္ဍဲ ဒေသကွာန်ရး (ဇၞးပိုဒ်) ဂမၠိုၚ်
ပလေဝ်ဒါန်ဒဒိုက်ပြဿနာသောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴ မနွံပ္ဍဲရးဒေသ ဇၞးပိုဒ်တအ် ဒးဒုၚ်ဆဵုဂဗမံၚ်တအ်ဂှ်ကီု သီုကဵု ပ္ဍဲအခန်ကဏ္ဍညးတအ် ဒးပါလုပ်မံၚ် ပရေၚ်သ္ၚိကၟိန်ညးတအ် ဂွံစသုၚ်မံၚ်စံၚ်တအ်ကီုဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် သ္ပဂရုတုဲ ဒးချပ်သဳကၠဳထေက်ရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၅) အခေါၚ်တုပ်သၟဟ် (ဗဗွဲဓရ်) ပ္ဍဲသၞောဝ်ဓရ်
ပလေဝ်ဒါန်ကသပ်တၚ်နၚ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ဓရ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ ပ္ဍဲကဏ္ဍရေၚ်တၠုၚ် ကေုာံ တၚ်ရိုဟ်ကၞက် (တမ်ရိုဟ်) ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဗွဲမတုပ်သၟဟ် ညံၚ်ဂွံက္ဍစိုပ်ကီု ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ်ဂှ် ပ္ဍဲဂတမုက်သၞောဝ်ဓရ် ညံၚ်မၞိဟ်တြုံ/သၟတ်တြုံတအ်ကီု ကလိဂွံအခေါၚ်တုပ်သၟဟ်မာန်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ကဵုလျိုၚ်ရောၚ်။
ပိုဒ် (၁၆) ပရေၚ်ထပ်တဲ ကေုာံ ဘဝသ္ၚိကၟိန်
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲအရာထပ်တဲကဵု ပရေၚ်ဆက်ဆောံဂကောံသ္ၚိကၟိန်တအ်ဂှ် ပါ်အဆံၚ်တုဲဆက်ဆောံမံၚ် လတူမၞိဟ်ဗြဴတအ် ညံၚ်ဂွံအိုတ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးသ္ပကဵုရောၚ်။ သွက်မၞိဟ်ဗြဴတအ် ပ္ဍဲအရာရုဲစှ်တဴ မၞိဟ်ညးထပ်တဲကီု၊ ပ္ဍဲအရာသ္ဂုတ်သွာတ်တဴ ဒှ်ထပ်တဲ ဟွံဒှ်ထပ်တဲဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲအရာ သၠးကောန်၊ လွဳဗ္စကောန်ၚာ်၊ ပလီုကောန်(ပလီုဂဝ်ဂၞဴ) ကေုာံ ပရေၚ် ကိစ္စလွဳဝတ်ကောန်ၚာ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ်ကီု ဂွံဂွံအခေါၚ်တုပ်သၟဟ် ညံၚ်မၞိဟ်တြုံတအ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒးသ္ပကဵုရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာသၟတ်ကောန်ၚာ်မွဲမွဲတၠ စှေ်ဒၞဲါ ညံၚ်ဟွံမွဲကဵု ပရေၚ်ဇီုကပိုက် နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေဂှ် အာယုက်ထပ်တုဲထေက် အဆံၚ်ဍောတ်အိုတ်တအ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒးခုတ်သ္ဂုတ်သွာတ်(ထ္ၜုတ်) ကဵုရောၚ်။
နူ ပိုဒ် (၁၇) စိုပ် ပိုဒ် (၂၂)
ပလေဝ်ဒါန်လၟေၚ်ကမၠောန် သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ ကမ္မတဳ သဳဒဝ် ကၠောန်မံၚ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲပိုဒ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဓမံက်ထ္ၜး (စၞောန်ထ္ၜး) ကဵုလဝ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲပိုဒ်တအ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်တုပ်စိုတ် ထ္ပက်ကဵုလဝ်စၟတ်တဲတ (လိက်ကသုက်) သဳဒဝ်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ညးတအ်ထၟံက်ရုပ်ရဴ အကာဲအရာကမၠောန်ညးတအ်ဂှ် နူကမ္မတဳသဳဒဝ် ဗီုလဵုမၚ်ရံၚ်ဗဵု စၟဳစၟတ်အာရော အခန်ကဏ္ဍသာ်ဝွံလေဝ် ပါလုပ်မံၚ်အိုတ်ရ။
နူပိုဒ် (၂၃) စိုပ် ပိုဒ် (၃၀)
ပလေဝ်ဒါန်ပရေၚ်လၟေၚ်ကမၠောန် သဳဒဝ် ဗီုပြၚ်ဖန်ဖက်စဳဇန်လဝ်ဂှ် ပ္ဍဲပိုဒ်ဂမၠိုၚ် စၞောန်ထ္ၜးကဵုလဝ်ရောၚ်။ လိက်ကသုက်တၚ်တုပ်စိုတ် ဆက်တောဲကြဴ ပ္ဍဲလိက်ကသုက် တၚ်တုပ်စိုတ် ဆက်တောဲကြဴဏအ်ဂှ် သွက်ဂွံထၟံက်ရုပ်ရဴ လိက်ကသုက် သဳဒဝ်ဝွံ ကိစ္စတၚ်နၚ် ဒးထပ်ဗပေၚ် ဒးနွံပၟိက်တအ်ဂှ်လေဝ် ထပ်တုဲ ထၟံက်ထ္ၜးကဵုလဝ်ကီုရ။ ပၞောဝ်ကဵု တၚ်စဳဇန် ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ပ္ဍဲအရာဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ် ဟိုတ်နူမူဝါဒဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံသောၚ်ကလးကဵုဂှ် ပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်စၟဳစၟတ် သွက်ကမ္မတဳ သဳဒဝ်ကီု ကေုာံ အခေါၚ်ရောညးဗြဴတအ် နူကဵု သဳဒဝ် စဵုဒၞါကဵုလဝ်တအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ်ရောၚ် သာ်ဝွံ ယဝ်ရ ထေၚ်ကေတ်ပ္ဍဲစိုတ်မ္ဂး (စှ်ေစိုတ်မ္ဂး) နဲကဲ ဗီုပြၚ် ညးဗြဴကေုာံသၟတ်ဗြဴတအ် ဂွံတေၚ်ဗစိုပ် ပ္ဍဲကမ္မတဳ သဳဒဝ် ဗွဲတိုက်ရိုက်မာန်တအ်လေဝ် ပါလုပ်အိုတ်ရ။