အစာတၠမန်ပိုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ပိုဲ ပိုဲဗက်လကြဴ
"ညး(ဘဒ္ဒန္တသဳလာစာရ)စဴအာသွဝ်ဂှ် လလေၚ်ကောန်ဂကူမွဲရောၚ် တုပ်သၟဟ်ကဵုသၞံၚ်တိုၚ်ထဝ်မွဲ မဒတုံပြဟ်စှ်ေအာရောၚ်" ညးဂမၠိုၚ်ဟီုပတောအ်ဏာလဝ် စပ်ကဵုကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘဒ္ဒန္တသဳလာစာရထေရ် ဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိ ဍုၚ်မတ်မလီု မဒှ် ဒု-ဥက္ကဌ ဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယ၊ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဂှ်ရ။ရံၚ်ကဵုလညာတ်မချူဆာဲပတိုန်လဝ်ပ္ဍဲမဳဒဳယာ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ်ဂှ်မ္ဂး ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုလိက်ပတ်ပရိယတ်မန်ဂှ်အောန်ရ။ ရံၚ်ကဵုတဆိပ်ကြာ ကေုာံ အဆံၚ်အလံၚ်ညးမကလိဂွံလဝ်ဂှ်မ္ဂး ဒဒှ်ရ ပ္ဍဲပရေၚ်သာသနာမန်ကီု ကၟိန်ဍုၚ်ကီု ညးဂှ် ဒှ်ခမဳအဓိကမွဲရောၚ်။
ၜိုန်ရတဆိပ်ကြာအလဵုအသဳကၟိုန်ဍုၚ်မဇိုန်ဏှၚ်အပ်ပြာပ်လဝ်ကဵုညး သၠုၚ်လောန် နွံကဵုဂုန်စရာဲလောန်ကီုလေဝ် စိုတ်ညးဟွံလျောဝ်ဍံၚ်ဗက်အာကဵုတဆိပ်ကြာတအ်ဂှ်ကီု ဟွံလုပ်ကေတ်တာလျိုၚ်သၠုၚ်ၚ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳကီုတုဲ ဒတဴလိုၚ်ညးဂှ် သာသနာမန်ကီု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒှ်မံၚ်အဓိကရ။
ပ္ဍဲဇရၚ်ချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ညံၚ်ရဴတာလျိုၚ် ပညဳပညပ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂှ် ဗီုညးဒုၚ်ဒဒိုက်ဂှ် ဒှ်အာအာဲတၟာဲသွက်သၚ်မန်ခေတ်တၟိတအ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ခမဳတၠပညာမန် အ္စာလိက်မန် မဆက်ကၠောန်အာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ဒးသ္ပအစာံကဵု ညးဂၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲခေတ်ညးဝွံဂှ် ခမဳတၠပညာမန်တအ် လုပ်ဂံၚ်ကၠောန်ပ္ဍဲဗွိုၚ်ကေၚ်ကာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂၠိုၚ်ရ။ နိဿဲကဵုညးတုဲ အနာဂတ်ဂတဏအ် သၚ်မန်တအ် ပါလုပ်ချဳဒရာၚ် ကေၚ်ကာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂၠိုၚ်ကီု ဗဒှ်ပတိုန်တိုက်လိက်မန်ဂၠိုၚ်ကီုရ။
ဟိုတ်နူနွံသ္ၚောဲခြာနူကဵု ဍုၚ်မန်လအ်အာဂှ်တုဲ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်ညး ပ္ဍဲဍုၚ်မန်ဗွဲတြးတအ်ဂှ် တီအောန်လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလညးစိုပ်ကၠုၚ် အမေရိကာန်ၜိုတ်မွဲဂိတုပြၚ်ၚ်ဂှ် ဂွံလုက်စုက်ကဵုညးဂှ်တုဲ ခါတ်ကေတ်အကာဲမ္ဂး ဒဒှ်ရစိုတ်ညးစိန်ဝုန်မံၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ကီု ကၟိုန်ဍုၚ်ကီုဂှ် ဂွံတီကေတ်ကၠးကၠးရ။ မွဲလပါ်ပၠန်ဂှ် ဘာမန် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် နဒဒှ်ဂကောံဂိုန်ရာမညနိကာယဂှ်လေဝ် ညးအာတ်မိက်တုဲ ဘာဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဒှ်အာဂကောံဂိုန်ရာမည (ဂိုန်မသ္ပ စၞးကဵုဂကူမန်) အိုတ်ပၠန်ရ။ ပွံက်အဓိပဲါဂိုန်ရာမညနိကာယဂှ် ဗီုလဵုနွံဂှ် ၜိုန်ရဟွံတီကေတ်ကီုလေဝ် ဒၞါဲပိုဲတအ်ဝွံဂှ် ရန်တၟအ်ကီု ၜိုတ်ကၠိုဟ်ကေတ်လဝ်ကီုဂှ် "ဂိုန်မန်ဂိုန်သ္ပစၞးကဵုဂကူမန်" ရ။ ဘာမန်မစိုပ်မံၚ် တိရးဍုၚ်သ္အာၚ်တအ်ဂှ် တန်တဴအာပ္ဍဲသၟဝ်သြဝါဒ အစာတၠမန်ဂမၠိုၚ် မဟွံသေၚ်ကဵုသြဝါဒသၚ်ဂကူတၞဟ်ဟ်တအ်ရ။ သၚ်မန်ပိုဲဂမၠိုၚ် မိက်ဂွံလုပ်သွဟ်လိက် ပ္ဍဲရာမညနိကာယပရိယတ္တိမ္ဂး အခေါၚ်နွံကီုရောၚ်။ ဒှ်အခက်အခုဲမွဲမွဲသာ်မ္ဂး ကေတ်အရီုအဗၚ် နူရာမညနိကာယဂွံရောၚ်။
ဟိုတ်နူဂလာန် ဗတိုက်ဖအောဝ်အာတ်ဒုၚ်ဂုန်ညးဂှ်တုဲ ပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲဒှ်ကၠုၚ် သာ်ဝွံဂှ် ဒှ်ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးအဝဲလစှ်ေဘဝညးမွဲကီု ကောန်ဂကူပိုဲသာသနာပိုဲမွဲကီုရောၚ်ဂှ် ကၠိုဟ်ကေတ်လဝ်သာ်ဝွံရ။ ညးအာတ်မိက်လဝ်တၞဟ်မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် သၚ်မန် ပ္ဍဲအမေရိကာန်ဂမၠိုၚ် အခိၚ်လိုက်ဝှ်သှ်ကဝါ (သ္ပပဝါရဏာ)မ္ဂး ညံၚ်ဂွံကောံကလောံမွဲဒၞဲါတုဲ တိတ်ဝှ်မဒှ်ဂှ်တုဲ အဓိပဲါဍေံဂှ် မွဲသၞာံမွဲအလန် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အသမ်သြဝါဒ အစာတၠမန်ဂမၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲတရဴညးမကၠုၚ်စိုပ်အမေရိကာန်ဂှ် ပရေၚ်ဂကူကီု ပရေၚ်သာသနာမန်ကီု ညးကၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်ဏာလဝ်ပေၚ်ၚ်ဂှ်တုဲ ကိုပ်ကၠာညးဟွံဂွံစဴအာသွဝ်ဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ၜါဗော်ဂှ်လေဝ် ကလိဂွံတၚ်တုပ်စိုတ် ပံၚ်ကောံအာညးသကအ်ကီုဂှ်တုဲ ဒးဟီုစစဴသွဝ်မိပ်ပ်ရ။
ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဝွံ ၜိုတ်အဲကေၚ်နိဿဲလဝ်တအ်ဂှ်မ္ဂး ဒှ်အစာမဂပ်ဝ် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုက္ဍိုပ်မာန်မွဲရ၊ ဒှ်ညးနွံကဵုအစောန်စရာဲက္ဍိုပ်သကိုပ်မွဲရ။ ကောန်ကွးသၚ်ကတ်လိက်ညးဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ကၠောန်သ္ပမံၚ်ပွဗၠောတ်တ်ဂှ် ၜိုန်ရညးတီ ညးဆဵုကီုလေဝ် ညးဗၜေက်ကၠေံမတ် ဟွံသ္ပတီထောံဂၠိုၚ်၊ သၠးအခေါၚ်ဂၠိုၚ်ရ။ ကေၚ်ကာပၟိက်ဟွံဇၞော် ဟွံဒှ်အန္တရာဲဇၞော်ဇၞော်တအ်ဂှ် ညးဟွံပၠုပ်က္ဍဟ်ရ။ ကောန်ကတ်လိက်မကေက်သကာ နွံကဵုဝဳရိယတအ်ဂှ် ညးသ္ပထိုၚ်သးဂၠိုၚ်ရ။ သဘာဝတိုက်လိက်မ္ဂး ဒးသ္ပအဓိကကဵုလိက်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာမွဲရ။ တိုက်လိက်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ညးတအ်သ္ပအဓိကကဵု ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်ဂၠိုၚ်လေဝ် နွံကီုရ။ ဥပမာ ကောန်ဇကု ကေက်သကာမံၚ်ပ္ဍဲဘာမ္ဂး ၜိုန်ဍေံတအ်ကၠောန်သ္ပဗၠေတ်ညိည ဗၞတ်ဒးရးကီုလေဝ် ပိုဲညးမဒှ်မိမတအ် သၠးအခေါၚ်လောဲလောဲရ။ မူဟိုတ်ညးဂွံစွံစိုတ်သာ်ဝွံမာန်ရော ဗွဲကြဴဏအ် ကလေၚ်ဗစာရံၚ် နကဵုလညာတ်ပူဂဵုဂှ် ဟိုတ်နူညးကေၚ်ကတ်လဝ်လိက် ပ္ဍဲဍုၚ်အၚ်ဝဒှ်မာန်ရ။ သၚ်ဍုၚ်အၚ်ဝတအ်ဂှ် တၠပညာလိက်ပတ်ဂၠိုၚ်တုဲ လပါ်ပဋိပတ်ဂှ် ညးတအ်ဟွံပြာကတ်ကွေံကွေံရ။
ပ္ဍဲသာသနာဂှ် အဓိက ပၟိက်ဇၞော်ပိသာ်နွံဂှ်တုဲ ပရိယတ်၊ ပဋိပတ်၊ ပဋိဝေဓ မဒှ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲအရာတေဝ်က္ဍိုပ်မွဲမွဲမ္ဂး မွဲဂှ်ရ ဒးတေဝ်က္ဍိုပ်ကၠာဂှ်တုဲ သီုၜါမွဲတောဲ သီုပိမွဲတောဲ တေဝ်က္ဍိုပ်ဟွံဂွံရ။ ဒၞဲါဒးသ္ပအဓိကကဵု ပရိယတ်ကၠာမ္ဂး ဒးသ္ပရ။ အခိၚ်ကတ်လိက် ဍုၚ်အၚ်ဝဂှ် ပၟဝ်မံၚ်ဓဝ်လေဝ်ဟွံဂွံရ။ ညံၚ်ဂွံလေပ်လိက်ဂှ် ဒးသ္ပလွဳပရာရ။ ခေတ်လၟုဟ်မ္ဂး အခိၚ်ကတ် လိက်ဍုၚ်သဳရိလၚ်္ကာဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံကလိဖျဴနၚ်ဒဳဂရိဂှ် ဒှ်အရာပၟိက်ဇၞော်ရ။ သဘာဝခမဳတိုက်လိက် ကတ်လိက်တအ်ဂှ် တော်ဆအာကဵု ပိုဲခရှ်တအ်မ္ဂး အကုသဵုညးတအ် အောန်မံၚ်ကွေံကွေံရ။ ကၠိုဟ်အခိၚ်ညးတအ် ဒးသ္ပမံၚ်အခိၚ်အရီုကဵု လိက်ပတ်ဂှ်တုဲ အခိၚ်အကုသဵုလုပ်စိုပ် ပ္ဍဲသန်ထာန်ညးတအ်ဂှ် အောန်ကွေံကွေံရ။ ဝိနဲဂှ်လ္ပဟီုဏီ သၞောဝ်ဥပဒေဘာတိုက်လိက်တအ်ဂှ်ရဂှ် ဍေံဒှ်မံၚ်အထံက်အပၚ်ကဵုပဋိပတ်ညးတအ် ဇၞော်ဇၞော်တုဲမံၚ်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန်မဂး ပ္ဍဲမွဲဘဝညးတအ် ဟွံဒကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် သွက်ဂွံဂျိုၚ်တန်တဴဂှ်ဂှ် ညးတအ်သာမံၚ် နူပိုဲတအ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲတုဲရ။ အကုသဵု ဒးလွဳစကၠိက် စာၚ်အဒါပြေၚ်ဂၠဴၚုဲကတအ်တုဲ ဂွံဂျိုၚ်လမျီုဂှ် ပ္ဍဲညးတအ်ဟွံမွဲမံၚ်တုဲတုဲရ။
ကျာ်ဇၞော်အစာဝွံ အယုက်ဗျုထဴလောန်ကီုလေဝ် မွဲလပါ်ဂှ် ဖျေံမၚ်လိက်ဖိုဟ်၊ ချဳဒရာၚ်မံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ကတိုၚ်ကတိုၚ်ကမှ်ကမှ်ဖိုဟ်ဂှ် ညာတ်ဒးညးတုဲ သၚ်မန်တအ် ဟွံကွာ်ဂၠံၚ်တရဴညး မံၚ်ဟွံမာန်အိုတ်ရ။ ရံၚ်ကဵုက္ဍိုပ်သကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ညံၚ်ရဴအစာဟံသာတအ် အာစိုပ်ဘာညးဂှ် ဒဒှ်ရညးတအ်လျုၚ်လတူညးဂှ် ဒၟာနူပရေၚ်ချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ဂကူရောၚ်ဂှ် ပြာကတ်ရ။ ပိုဲမကေၚ်ဒှ်လဝ် ကောန်ကွးညးတအ်ဂှ်လေဝ် ညာတ်ဒးညးတုဲ ဒးသ္ပပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲ၊ အယုက်ညးတၟာဂှ်လေဝ် ညးချဳဒရာၚ်မံၚ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဖိုဟ်ဂှ် ပိုဲမံၚ်ကၠေံသာသာသ္ပံသ္ပံဟွံဂွံရောၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ရ။ ပိုဲကေတ်စဂုန်စရာဲလတူညးမ္ဂး မူပိုဲဒးသ္ပပတုပ်ဗက်ရော ဗစာရံၚ်ဂှ် ပိုဲဒးလေပ်ပညာဏောၚ် ဒးဒုၚ်ဒဒိုက် ကၠောန်သွက်ဂကူမန် သာသနာမန်ရောၚ်။
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်တိုၚ်ထဝ် (၂၀၁၉) ဝါဒဂကူမန်၊လိက်ပရေၚ်ပံၚ်ကောံဂမၠိုၚ်။ မုက်လိက် ၆၃-၆၆။