အာယုက်ဟွံပေင်
အာယုက်ဟွံပေင် (အၚ်္ဂလိက်: age of consent) ဂှ် ဒှ်အာယုက် ပူဂိုလ်မွဲ နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ မဟွံသၠးကဵုအခေါင် သွက်ဂွံ ဆက်ဆောံလိင်ရ။ မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော်မွဲ ယဝ်ရ ဆက်ဆောံလိင် ကုညးမဍောတ်နူဇကု သၟဝ်အာယုက်ဟွံပေင်မ္ဂး ကုပူဂိုလ်အာယုက်ဇၞော်ဂှ် ဒးဒုင်စောဲဒုဟ် ဒဒှ်ရ ပရေင်ချဳဓရာင်လိင် ပူဂိုလ်ဂှ် ဒှ်ဆက်ဆောံလိင် ကောန်ၚာ် အဓမ္မ (child sexual abuse) ဟွံသေင်မ္ဂး ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာ (statutory rape) ရ။ ပူဂိုလ် သၟဝ် အာယုက်ဟွံပေင်ဂှ် ဒှ်ညးမဒးဒုင်၊ တုဲ ပူဂိုလ်ပွံင်လိင် ကုညးဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မကလိလောန်ဒုဟ်ရ။ ဆဂး ယဝ်ရ သီုညးၜါ သၟဝ် အာယုက်ဟွံပေင်မ္ဂး ဒုဟ်ဟွံမဲရ။ တင်ရန်တၟအ် မခုတ်ပတန်လဝ် အာယုက်ဟွံပေင်ဂှ် သွက်ဂွံ စဵုဒၞာ ညးအဝဲဟွံစိုပ်တအ် ညံင်ဟွံဂွံဒးဒုင် သုင်စောဲ ပ္ဍဲအရာလိင်ကာမရ။
ဝေါဟာရ နကဵု ဘာသာအင်္ဂလိက် age of consent ဂှ် ဒှ်ဝေါဟာရ မဆက်စပ်ဒၟံင် ကုမအရေဝ်သၞောဝ်ဥပဒေရ။[၁] ဍုင်လ္ၚဵုဂှ် ဗီုကဵု ဍုင်ဒိန်မက်ဂှ် ညးချူလဝ် ဗွဲမကၠးဖ္ဍး နကဵုအရေဝ်ဘာသာဒိန်နေတ် (Seksuel lavalder) မဂွံအဓိပ္ပါယ် "အာယုက်သၟဝ် ဆက်ဆောံလိင်"။ မအရေဝ်မန် အာယုက်ဟွံပေင်ဂှ် ကၠာဲလဝ် နူကဵု ဘာသာဗၟာ "အသက်မပြည့်"ရ။ နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေဂှ် စဵုဒၞာလဝ် ကုမၞိဟ် သၟဝ်အာယုက် မပိုင်ခြာလဝ်ဂှ် အခေါင် ဆက်ဆောံလိင် (ဝါ) အခေါင်ချဳဓရာင် နမဆေင်ကဵုလိင် ဟွံဂွံရ။ ဍုင်လ္ၚဵုဂှ်မ္ဂး အရာဝွံ ပံင်ဗစိုပ်လဝ် ကုအခေါင်အာယုက် မဒက်သ္ၚိကၟိန် အိန်ထံင်ဂွံရ။ အရာဝွံ ညံင်ဟွံဂွံ ဗၠေတ်စကဵု အာယုက်မဂွံဒှ် မဂွံစၟတ်သမ္တီ မၞိဟ်ဇၞော် (age of majority)၊ အာယုက် မကေတ်လျိုင် ရာဇာဝတ် (age of criminal responsibility)၊ အာယုက် စုတ်မာဲ (voting age)၊ အာယုက်အခေါင်သုင်အရက် (drinking age) ကေုာံ အာယုက်ဒဳကွဳ (driving age)တအ်ဂှ် ဒးစွံသတိရ။
အာယုက်ဟွံပေင် သၞောဝ်ဍုင်မွဲကုမွဲ တၞဟ်ခြာဗွဲမဂၠိုင်ရ။[၁] နကဵုသၞောဝ်ဍုင်ဗၟာရာဇသာတ်ဇၞော် ပိုဒ်ဇၞော် ၃၇၆ (တည်ဆဲ ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေပုဒ်မ ၃၇၆) မ္ဂး အာယုက်သၟဝ် ၁၆ သၞာံဂှ် ဒှ် အာယုက်ဟွံပေင်ရ။ ယဝ်ရ ကလိလောန်ဒုဟ်မ္ဂး ညးကော်ကဵု ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာအာယုက်သၟတ် (သက်ငယ်မုဒိမ်း) ကိုပ်ကၠာတေအ် အာယုက်ဟွံပေင် ဍုင်ဗၟာဂှ် ဒှ်လဝ် အာယုက် ၁၄ သၞာံရ။[၂] [၃] ဍုင်ဂၠးတိ ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် အာယုက်ဟွံပေင်ဂှ် နွံအကြာ ၁၄ သၞာံ ကဵု ၁၈ သၞာံ။ တုဲပၠန် သၞောဝ်ဍုင်မွဲကုမွဲလေဝ် ဟွံတုပ် ရေင်သကအ်ကီုရ။ ဗီုလဵု မချဳဓရာင်လိင် မပတံကဵု မပၠုပ်အင်္ဂဇာတ်၊ မဇွိတ်သပေါတ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဒုဟ်ဒဏ် ဟွံတုပ်တုဲ ဍုင်လ္ၚဵုမ္ဂး အရာလ္ၚဵု ဟွံလုပ်လၟိဟ် မ္ၚးသၞောဝ်လေဝ် နွံကီုရ။
ဍုင်ဗၟာ ပလေဝ်ဒါန်
အာယုက်ဟွံပေင် ဍုင်ဗၟာဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ် သၟဝ်အာယုက် ၁၆။ အာယုက်ဏအ်ဂှ် သၠုင်ပတိုန်လဝ် နူကဵု ၁၄ သၞာံ အတိုင် ရာဇသာတ်ဇၞော် ပုဒ်ဇၞော် ၃၇၅၊ ပိုဒ်ဍောတ် ၅ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၆။ အာယုက် အခေါင်မဒက်အိန်ထံင်ဂွံဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ် အာယုက် ၁၅ သၞာံ။[၄]
မဆေင်ကဵု ပလီုကောန်သမ္ဘာဂှ် ရာဇသာတ်ဇၞော် ပိုဒ်ဇၞော် ၃၇၅ ဂှ် ချူလဝ် ဗီုဏအ်ရ။
၃၇၅။ အောက်ဖေါ်ပြပါ အကြောင်းငါးရပ်တွင် သက်ဝင်သော အကြောင်းတရပ်ရပ်ဖြင့် ယောင်္ကျားသည် မိန်းမနှင့် ကာမစပ်ယှက်လျှင်၊ ထိုသူသည် ”မုဒိမ်းမှု” ကို ကျူးလွန်သည် မည်၏။
- ပဌမ။ မိန်းမက အလိုမတူ ငြင်းဆန်ခြင်း။
- ဒုတိယ။ မိန်မက ခွင့်မပြုခြင်း။
- တတိယ။ မိန်းမက ခွင့်ပြုသော်လည်း၊ ထိုသို့ ခွင့်ပြုရခြင်းမှာ၊ ထိုမိန်းမအား သေစေမည်ဟုသော်၎င်း၊ နာကျင်စေမည်ဟုသော်၎င်း ကြောက်ရွံ့အောင် ပြုသဖြင့် ခွင့်ပြုရခြင်း။
- စတုတ္ထ။ မိန်းမက ခွင့်ပြုသော်လည်း၊ ယောင်္ကျားက မိမိသည် ထိုမိန်းမ၏ လင်မဟုတ်ကြောင်း သိသည့်ပြင် ထိုမိန်းမက ခွင့်ပြုခြင်းမှာလည်း မိမိကို ဥပဒေနှင့်အညီ လက်ထပ်ထားသော၊ သို့တည်းမဟုတ် ထိုသို့ လက်ထပ်ထားသည်ဟု ယုံကြည်သော အခြားယောင်္ကျားဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်၍သာ ခွင့်ပြုကြောင်းကို ထိုယောင်္ကျားကသိခြင်း။
- ပဉ္စမ။ မိန်းမက ခွင့်ပြုသည်ဖြစ်စေ၊ ခွင့်မပြုသည်ဖြစ်စေ ထိုမိန်းမသည် အသက် ဆယ့်လေးနှစ်အောက် အရွယ်ရှိသူဖြစ်ခြင်း။
ရှင်းလင်းချက်။ ယောင်္ကျား၏ အင်္ဂါဇာတ်သည် မိန်းမ၏ အင်္ဂါဇာတ်တွင် သွင်းဝင်မိလျှင်၊ မုဒိမ်းမှု လွန်ခြင်းအတွက် လိုအပ်သော ကာမစပ်ယှက်မှုမြောက်ရန် လုံလောက်သည်။
ကင်းလွတ်ချက်။ ယောင်္ကျားသည် အသက်ဆယ့်သုံးနှစ်အောက် မဟုတ်သော မိမိ၏မယားနှင့် ကာမစပ်ယှက်ခြင်းမှာ မုဒိမ်းမှု မဟုတ်။
၃၇၆။ မုဒိမ်းမှု ကျူးလွန်သူကို တသက်တကျွန်းဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဆယ်နှစ်ထိ ထောင်ဒဏ်တမျိုးမျိုးဖြစ်စေ ချမှတ်ရမည့်ပြင် ငွေဒဏ်လည်း ချမှတ်နိုင်သည်။ မုဒိမ်းကျင့် ခံရသောမိန်းမသည် မိမိ၏ မယားဖြစ်၍၊ အသက်တဆယ့်နှစ်နှစ်အောက် မဟုတ်လျှင်မူကား မုဒိမ်းကျင့်သော ထိုလင်ကို နှစ်နှစ်ထိ ထောင်ဒဏ်တမျိုးမျိုးဖြစ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်နှစ်ရပ်လုံးဖြစ်စေ ချမှတ်ရမည်။[၅]
(တြာဲ နကဵုဘာသာမန်)
အရာမဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ဗွဲသၟဝ် မသုန်ဝွံ နကဵုမွဲမွဲသာ် ယဝ်ရ မၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် ထုဲထံင်ကာမ ကုမၞိဟ်ဗြဴမ္ဂး၊ မၞိဟ်(တြုဟ်)ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မကလိလောန် ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာ မသ္ဂးရ။
- ပဌမ။ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ပၟိက်ဟွံတုပ် တးပါဲမ္ဂး။
- ဒုတိယ။ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ဟွံကဵု အခေါင်မ္ဂး။
- တတိယ။ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ကဵုအခေါင်ကီုလေဝ်၊ မဂွံကဵု အခေါင်ဗီုဏအ်ဂှ်၊ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် နကဵုမဒးချိုတ်လေဝ်ကီု၊ နကဵု မသ္ဒးဂိသကေဝ်လေဝ်ကီု၊ ညံင်ဂွံဖေက်ဂှ် ပတုဲ မဒးကဵုဏာအခေါင်မ္ဂး။
- စတုတ္ထ။ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ကဵုအခေါင်ကီုလေဝ် မၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် ယဝ်ရဟွံဒှ် တၠသ္ၚိမၞိဟ်ဗြဴဂှ် တီဒၟံင်တုဲ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ၜိုန်ကဵုအခေါင်ကီုလေဝ် ဇကုဂှ် နကဵုသၞောဝ် ထပ်လဝ်တဲ ဟွံသေင်သာ်ဂှ် နကဵုမၞိဟ်မွဲသအာင် ထပ်လဝ်တဲဂှ် တီဒၟံင်မ္ဂး။
- ပဉ္စမ။ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ကဵုအခေါင်ကီုလဝ် ဟွံကဵုအခေါင်ကီုလဝ် ယဝ်ရ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် အာယုက်သၟဝ် စှ်ပန်သၞာံမ္ဂး။ (ပိုဒ်ဏအ် ကလေင်ပလေဝ်လဝ် နကဵု ၁၆ သၞာံ)
တင်ပသောင်ကလး။ အင်္ဂဇာတ်မၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် ပၠုပ်စုတ် အပ္ဍဲအင်္ဂဇာတ် မၞိဟ်ဗြဴမ္ဂး သွက်မကလိလောန် ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာ ဂှ် ထုဲထံင်ကာမ စိုပ်ကဆံင်ရုမ်ဂပ်ရ။
တင်သမၠး။ မၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် အာယုက် သၟဝ် စှ်ပိသၞာံ ဟွံသေင်မ္ဂး မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ဒှ်ဗြဴဇကုမ္ဂး ဟွံဒှ် ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာ။
၃၇၆။ ကု ညးမလိလောန် ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာဂှ် ဒဏ်ထံင် မွဲအာယုက် ကဵုဒှ်၊ ဒဏ်ထံင်သၞာံၜါစှ်ော ကဵုဒှ်။ နကဵုမွဲမွဲ ကဵုဒဏ်မာန်တုဲ ပါဲနူဂှ် ဒဏ်သြန်လေဝ် ကဵုမာန်ရ။ ကုညးဗြဴ မဒုင်ပလီုကောန်သမ္ဘာဂှ် ယဝ်ရ ဒှ်သမ္ဘာဇကု အာယုက်သၟဝ် စှ်ၜါသၞာံမ္ဂး တြုဟ်တၠသ္ၚိ မပလီုကောန်သမ္ဘာဂှ် နကဵုဒုဟ် ဒဏ်ထံင် စဵုကဵုၜါသၞာံကဵုဒှ် ဟွံသေင်မ္ဂး နကဵု ဒဏ်သြန်ကဵုဒှ် ဒဏ်သီုၜါ ကဵုမာန်ရ။
အတိုင် ရာဇသာတ်ဇၞော် ပိုဒ်ဇၞော် ၃၇၅ မ္ဂး ဆမၞိဟ်တြုဟ် မပလီုကောန်သမ္ဘာ နကဵု မပၠုပ်စုတ် အင်္ဂဇာတ်ဇကု ပ္ဍဲမၞိဟ်ဗြဴဟေင် ကလိလောန်ဒုဟ် ပလီုကောန်သမ္ဘာတုဲ ယဝ်ရ မၞိဟ်ဗြဴ ပလီုကောန်သမ္ဘာ မၞိဟ်တြုဟ် (ဝါ) ကောန်ၚာ်တြုဟ်မ္ဂး ဟွံဒှ် ပလီုကောန်သမ္ဘာ။ တုဲပၠန် နကဵုဥပဒေဝွံ ဟွံစဵုဒၞာလဝ် သွက် ကောန်ၚာ်တြုဟ်တအ်ရ။ စပ်ကဵု ပလီုကောန်သမ္ဘာပၠန် ဍုင်ဗွဲမဂၠိုင် ၜိုန်ရ သမ္ဘာကဵုတၠသ္ၚိကီုလေဝ် ယဝ်ရ မၞိဟ်မွဲလပါ် ဟွံတုပ်စိုတ်မ္ဂး အခေါင်ဆက်ဆောံလိင် ဟွံမဲ၊ ယဝ်ရ ပၠံင်ကေတ်မ္ဂး ဒှ်ဒုဟ်ပလီုကောန်သမ္ဘာရ။ နကဵု ရာဇသာတ်ဇၞော်ဏအ် ယဝ်ရညးဗြဴဂှ် သၟဝ်အာယုက်စှ်ၜါသၞာံမ္ဂး မၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ကလိလောန် ဒုဟ်ကောန်ပလီုသမ္ဘာရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵု ပိုဒ်ဇၞော် ၃၇၇ နကဵု ဒုဟ်မဒစဵုဒစးဓမ္မတာ (ဓမ္မတာနှင့်ဆန့်ကျင်သောပြစ်မှုများ) ဂှ် ညးချူလဝ် "မၞိဟ်တြုဟ်ကဵုဒှ်၊ မၞိဟ်ဗြဴကဵုဒှ်၊ တိရစ္ဆာန်ကဵုဒှ် ညးလဵုဟွံဟီု၊ နကဵုပၟိက်ဆန္ဒဇကု ဒစဵုဒစး ဓမ္မတာတုဲ ယဝ်ရထုဲထံင်ကာမမ္ဂး ကုညးဂှ် ဒဏ်ထံင်မွဲအာယုက်ကဵုဒှ်၊ ဒဏ်ထံင်စှ်သၞာံကဵုဒှ် မွဲမွဲ ကဵုဒဏ်မာန်တုဲ ပါဲနူဂှ်ပၠန် ဒဏ်သြန်လေဝ် ကဵုမာန်ကီုရ။"
ဒိန်မက် ပလေဝ်ဒါန်
ပ္ဍဲ ဒိန်မက် ညးစၟတ်သမ္တီလဝ် မၞိဟ်သၟဝ်အာယုက် ၁၅ သၞာံမ္ဂး ဒှ်အာယုက်ဟွံပေင်ရ။
ရာဇသာတ်ဇၞော် ပိုဒ်ဇၞော် ၂၂၂ စပ်ကဵု အာယုက်ဟွံပေင်ဂှ် ချူလဝ် ဗီုဏအ်ရ။
- ပိုဒ် ၁၊ ယြဴညးမွဲ ယဝ်ရ သိပ်ဂၠိပ်မေထုန် ကုကောန်ၚာ် သၟဝ်အာယုက် ၁၅ သၞာံမ္ဂး ဒးဒဏ်ထံင် စဵုကဵု ၈ သၞာံ။
ဆဂး အတိုင်ရာဇသာတ်ဇၞော် ပိုဒ်ဇၞော် ၂၂၃ မ္ဂး ပွမဆက်ဆောံလိင် ကုမၞိဟ် သၟဝ် အာယုက် ၁၈ ဂှ် ဒးဒဏ်၊ ယဝ်ရ ဇကုဒှ်မၞိဟ်မပကင်ရင် လတူညးသၟတ်ဂှ်မ္ဂး - အရာဏအ်ဂှ် ဆက်စပ် ကု ပိုဒ်ဥပဒေ အစာမချူလဝ် ဗီုဏအ်ရ
- ပိုဒ် ၁၊ ယြဴညးမွဲ သိပ်ဂၠိပ်မေထုန် ကုမၞိဟ်သၟဝ်အာယုက် ၁၈ သၞာံ၊ မဒှ် မၞိဟ် ကောန်လွဳဗ္စ၊ ကောန်ခွာမ် ဟွံသေင်မ္ဂး ကောန်လွဳလွတ် ဟွံသေင်မ္ဂး မဒှ် မၞိဟ်မဗတောန်လိက် ကုသၟတ်ဂှ်မ္ဂး ဒးဒဏ်ထံင် စဵုကဵု ၄ သၞာံ။
နကဵုသၞောဝ် ပိုဒ်ဇၞော် ၂၂၄ ပိုဒ် ၂ မ္ဂး ပွမရာန်ကေတ် ဆက်ဆောံလိင် နူမၞိဟ်သၟဝ် အာယုက် ၁၈ မ္ဂး ဟွံကဵုအခေါင်။
အတိုင်ပိုဒ်ဇၞော် ၂၂၅ မ္ဂး ဆက်ဆောံလိင်ဟီုမ္ဂးဂှ် ပရေင်စုက်လုက်မဆေင်ကဵုလိင် ပါဲနူကဵု ဆက်ဆောံလိင်လေဝ် လုပ်လၟိဟ် ဆက်ဆောံလိင်ကီုရ။ (ဥပမာ ပွမဇွိတ်သ္ပိတ်လိင် နကဵုစိုတ်လိင်ဂှ် တုပ်ညံင် ပၠုပ်စုတ်လိင် ပ္ဍဲလိင်ကီုရ။)။
နကဵုသၞောဝ်ဍုင်ဒိန်မက်မ္ဂး ညးဟီုလဝ် "ယြဴညးမွဲ" မၞိဟ်တြုဟ်ကဵုဒှ် မၞိဟ်ဗြဴကဵုဒှ် ယဝ်ရကလိလောန်မ္ဂး ဒှ်ဒုဟ်ဖအိုတ်ရ။ အာယုက် ပေင် ၁၅ သၞာံတုဲမ္ဂး ဒှ်အာယုက်ပေင်တုဲ ကုညးမဒှ် ကောန် (ဟွံသေင်မ္ဂး) ကွးတအ်မ္ဂး ပိုင်ခြာလဝ် လတူ ၁၈ သၞာံရ။ တုဲပၠန် ဆက်ဆောံလိင်ဂှ် ညးပံက်လဝ် အဓိပ္ပါယ် အရာမဇွိတ်သပေါတ် နကဵုစိုတ်ကာမတအ် ပါလုပ်ကီုရ။
ပရေင်ထတ်ယုက် ပလေဝ်ဒါန်
ဒြဟတ်အိမ်မုန်ကောန်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ၜိုန်ရ ပေင်အာယုက်သၟာဲလေင် ဒှ်ဝုတ်ဗၠာဲရလေဝ် ဇၞောဝ်ဂေါဝ် ဟွံတုဲဏီရ။[၆] အာယုက်မပိုင်ခြာလဝ်တအ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုသၞောတ်ဒြဟတ်အိမ်မုန် ကောန်မၞိဟ် ပ္ဍဲအရာ ကမၠောအ်ယဲ ဟိုတ်နူလိင်ရ။ ဥပမာ ယဝ်ရညးဗြဴမွဲ ဒးဒုင်ဆက်ဆောံလဝ်လိင် ပ္ဍဲဘဝသၟတ်မ္ဂး သွက်ဂွံဒှ် ယဲကေန်သာသ္ၚိကောန်ဂှ် အန္တရာယ် နွံဂၠိုင်ရ။[၇]
နိဿဲ ပလေဝ်ဒါန်
- ↑ ၁.၀ ၁.၁ Waites, Matthew (2005). The Age of Consent: Young People, Sexuality and Citizenship. Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-2173-3. OCLC 238887395။
- ↑ You must specify title = and url = when using {{cite web}}..https://www.ageofconsent.net/world/myanmar
- ↑ https://pyithuhluttaw.gov.mm/node/1999.[permanent dead link]
- ↑ Proposed amendments raise statutory rape age to 15 (13 June 2017). Archived from the original on 9 May 2019။ Retrieved on 28 May 2020။
- ↑ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန (အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာန. Myanmar, The Penal Code မြန်မာနိုင်ငံ ရာဇသတ်ကြီး, 130။
- ↑ Medscape: Medscape Access.
- ↑ "Men's beliefs about HPV-related disease" .