အံက်၊ သေဋ္ဌဳမန် ကွာန်ကအ်နှာတ်

ကောန်ဂကူမန် နကဵုပရၚ်ပိုန်ဒြပ် လုပ်ပေဲါဗတိုက်ပြိုၚ်ပ္ကန်ကဵုတၠတမ် ဗျိတိယှ် ကုမ္ပနဳဨရာဝတဳဂှ် မၞုံယၟု နာဲအံက် ရ၊ နာဲအံက်ဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၁၉၄ သၞာံ၊ ဂိတုပသာ်ပိစွေက် က္တဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲကွာန် ကံနှာတ်ရ၊ ကွာန်ကံနှာတ်ဂှ် မၞုံပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု ခန်လွာဍုၚ်မန်ရ။

နာဲအံက်ဂှ် ဒှ်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ဂွံပလဝ် ဒကာကျာ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ၊ ကောန်မန်တအ် ကော်ညးဒကာကျာ်ရ၊ ညးဂှ်ပထမကိုပ်ကၠာ ကၠောန်ကမၠောန်ဆုရ၊ သိုက်ဒြပ် ဗၞတ်ၜါစှော်ကိုတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံပတိုန်စရာဲ ဂကူမန် ညိချပ်တုဲ ဒက်ခၞံက္ၜၚ်ၜါထပ်ဒ္စိတ်ဖဍိုက်ရ၊ ရုၚ်ကမၠောန်က္ၜၚ်ဂှ် ပတန်လဝ် ပ္ဍဲမတ္တမရ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၂၇၁ သၞာံ သ္ပတမ်တုဲ ပြိုၚ်ပ္ကန်ဂြိပ်ကဵုက္ၜၚ်ကုမ္ပနဳဨရာဝတဳရ။

က္ၜၚ်ဒကာကျာ်ဂှ် အံၚ်တိၚ်၊ အံၚ်ဒါတ်၊ အံၚ်တီ၊ အံၚ်သဳတာ၊ အံၚ်ဒဳပါ၊ အံၚ်မၚ်္ဂလာ၊ အံၚ်ခေမာ၊ အံၚ်ဇေယျ၊ အံၚ်နိဗ္ဗာန်တအ်မဒှ်ရ။ က္ၜၚ်တံဂှ် နကဵုတြဴဂၠံၚ်ဍာ် မပ္တံကဵု မတ္တမ၊ ၜါသွာၚ်၊ လိုၚ်ဗၠဲတအ်ဂှ် ဂြိပ်ဒၟံၚ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကုမ္ပနဳဨရာဝတဳဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်လုက်ဒး ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍေံတအ်တုဲ ညံၚ်က္ၜၚ်ဒကာကျာ်ဂွံကလှ်ပြဟ်တိတ် ချပ်ဂြိုဟ်တဴရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ က္ၜၚ်နာဲအံက် ကောတ်ၚုဟ်က္ၜၚ် မွဲထကေဝ်မ္ဂး ဍေံတအ်ဖျဝ်ကၠေံၚုဟ်ၜါမးရ၊ နာဲအံၚ်ဗက်ဖျေံၚုဟ်ၜါမးပၠန်မ္ဂး ဍေံတအ်ဖျေံထောအ်မွဲမးပၠန်ရ၊ နနဲသာ်ဝွံကေတ်မာန်ကၠးကၠးတုဲ ပြိုၚ်ပ္ကာန်ဒၟံၚ်ရ၊ နာဲအံက် ကဵုဍိုက်က္ၜၚ် သၟးသၟးမ္ဂး ဍေံတအ်ဂှ် သီုကဵုဍိုက်သၟးသၟး သီုပရအ်ကဵုယာတ်ဗု မွဲမွဲခတှ်ေဏီရ၊ ကောန်ဂကူမန်တအ်လေဝ် ဟွံကဵုဇြဟတ်ကဵုဂကူတုဲ လ္ပာ်ၚုဟ်က္ၜၚ်သာဂှ် ပြံၚ်ဍိုက်ဒမံၚ်ရ။

က္ၜၚ်နာဲအံက်ဂှ် ပြိုၚ်ကျအာကုမ္ပနဳ ဨရာဝတဳတုဲ ဒးဒေါံဇူထောံရ၊ ကာလဂှ် ကုမ္ပနဳဨရာဝတဳဂှ် ညးပြိုၚ်ဖဴ (ဝါ) ဂွံပြိုၚ်ချဴဟွံမွဲတုဲ ခ္ဍၚ်ပတိုန်ၚုဟ်က္ၜၚ်ကရိုက်စိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအရာမပြိုၚ်ပ္ကန် နကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ဒှ်ဂြပ်ပုဂ္ဂလိကတုဲ ဒးကျအာရ၊ ယဝ်ပံၚ်ကၠောန်ညဳသာ နကဵုနဲ သမဝါယာမမ္ဂး ကုမ္ပနဳဨရာဝတဳဂှ် ကေတ်မာန်ဟွံလောဲသွာရ။

နာဲအံက်ဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၂၇၅ သၞာံ ဂိတုဇှ်ေမွဲစွေက် စုတိစဴအာဘဝပလိုက်တေအ်ရ၊ သှ်ေတဴ က္ၜၚ်တအ်ဂှ် ကောန်ကၟိန် တွဳဝါရတအ် သဳမၚ်ဟွံမာန်တုဲ ဒးသွံထောံကဵုကုမ္ပနဳ ဨရာဝတဳအိုတ်ရ၊ နာဲအံက်ဂှ် ဇြဟတ်သြန်အောန်တုဲ နတဲတၠတမ်ဗျိတိယှကုမ္ပနဳ ဨရာဝတဳ ဇြဟတ်သြန်တမ်ဂၠိုၚ် ဒးကျဟောံဗြံအာရ။

ပ္ဍဲကွာန်ကံနှာတ်ဂှ် ကျာ်စေတဳ မပ္တန်လဝ်ကီု၊ ကြိယာဗာ မသိုၚ်ခၞံလဝ်တအ်ဂှ်ကီု ကၠောန်လဝ်စိစောန် ဗွဲမလောန်ရ၊ ပွကုသဵုဒကာကျာ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံတန်အာအဓာန်မဂၠိၚ် ကလောကောဒေံ ဒတောဝ်တၞောဝ်ညးဂမၠိုၚ် ဆက်လဟဵုဒၟံၚ်လၟိုန်တုဲ အတိုၚ်ပက္ကတိတြေံတန်တဒၟံၚ်ရ၊ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် နူဌာန်ဇမ္ၚောဲတအ်ဂှ်လေဝ် စှ်ၜါရာသဳ ပြာပ်အာဗဵုလ္ၚောဝ် သ္ပပူဇဴအိုတ်ရ။