ကၠအ်ပၞဟ်၊ ဘာဂိုဏ်ရာမညနိကာယ ဍုင်မုဟ်ဍုင်
ဘာကၠအ်ပၞဟ် ဝွံ ဒှ်ဘာတိုက်ပရိယတ္တိမန် မနွံ ပ္ဍဲဍုင်မုဟ်ဍုင် စဒက်ပ္တန်လဝ် နူကဵုသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၉ တေအ်တုဲ စဵုကဵုလၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ဘာတိုက်လိက်မန်မြဟ် လၟိဟ်ကောန်ကတ်လိက် မွဲမွဲသၞာံ နွံအကြာ ၁၀၀ ကဵု ၁၅၀ ဇကုရ၊၊ နူတမ်တေအ် ဘဒ္ဒန္တကေတုမာလာ ဇာတိကွာန်မယာန်၊ ဘဒ္ဒန္တကေတုသာရ ဇာတိကွာန်ခရိုက်ကလိ၊ ဘဒ္ဒန္တဥတ္တမ ဇာတိကွာန်လေအ်တက်၊ ဘဒ္ဒန္တဉာဏရံသဳ ဇာတိကွာန်အခေါန်၊ ဘဒ္ဒန္တစန္ဒိမာ ဇာတိကွာန်ခဒုင်သှ်ေ ညးမသုန်ဇကုဝွံ စိုတ်သၟဟ်ဒှ်မွဲတုဲ ပ္တန်လဝ် ဘာပရိယတ်မန် ဘာကၠအ်ပၞဟ်ဝွံရ၊၊ ဒါယကာဒုင်ပစ္စယ်ပန် ပ္ဍဲလတူဍုင်မုဟ်ဍုင်ဂှ်သၟး ဟွံရုံဂပ်တုဲ မွဲသၞာံမွဲအလန် ကောန်ကတ်လိက်တအ် စှ်ေပိဏ္ဍပါတ်သ္ၚု ပ္ဍဲကွာန်မန် ဗွဲမဂၠိုင်တအ်တုဲ ပကောံလဝ် ဇွောအ်မ သွက်ဂွံဒုင်အာ ပစ္စယ် ပ္ဍဲဘာတိုက်လိက်ဂှ်ရ၊၊ ဘာကၠအ်ပၞဟ်ဂှ် လုပ်လၟိဟ်ဂိုဏ်သင်မန် ရာမညနိကာယ၊၊
| ဘာကၠအ်ပၞဟ် | |
|---|---|
  ဒၞာဲဘာကၠအ်ပၞဟ် မနွံ | |
| တင်ဂၞင်ဂမၠိုင် | |
| ဒတန် | မုဟ်ဍုင် |
| ဒတန်ဒၞး | 16°15′18″N 97°43′25″E / 16.25500°N 97.72361°Eဒတန်: 16°15′18″N 97°43′25″E / 16.25500°N 97.72361°E |
| မဆေင်စပ် ကုဘာသာ | ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ |
| ဒတန်သာသနာ | ဘာတိုက်လိက် ကေုာံ စမြိုင်သာသနာ |
| ဂိုဏ် | ဂိုဏ်ရာမညနိကာယ |
| ကၟိန်ဍုင် | Myanmar |
| ဗိသုကာ | |
| ညးမပတန် |
|
| သၞာံမစပ္တန် | သက္ကရာဇ် ၁၃၀၉ |
ဝင်
ပလေဝ်ဒါန်ဘာကၠအ်ပၞဟ်ဝွံ နကဵု တၠဂုဏ်အစာ မသုန်ဇကု မနွံ ယၟု
- ဘဒ္ဒန္တ ကေတုမာလာ (ကွာန်မယာန်)
- ဘဒ္ဒန္တ ကေတုသာရ (ကွာန် ခရိုက်ကလိ)
- ဘဒ္ဒန္တ ဥတ္တမ (ကွာန်လေအ်တက်)
- ဘဒ္ဒန္တ ဉာဏရံသဳ (ကွာန်အခေါန်)
- ဘဒ္ဒန္တ စန္ဒိမာ (ကွာန်ခဒုင်သှ်ေ)
တအ်ဂှ် စိုတ်ထတ် မိက်ဂွံ ပ္တန်ဘာတိုက်လိက်မန်မွဲ လတူ ဍုင်မုဟ်ဍုင်ရ။ ဆဂး ဒၞာဲလဵု ဘာလဵု မဂွံပံက်ဗ္တောန်ဂှ် ဂၠာဲဟွံဂွံတုဲ နူသက္ကရာဇ် ၁၃၀၈ ဂှ် တၠဂုဏ်အစာကေတုသာရ ကေုာံ တၠဂုဏ်အစာစန္ဒိမာ ညးၜါဇကုဝွံ ဗွဲကိုပ်ကၠာ အာပဒတဴ ပ္ဍဲဇြပ်သုခိတာရီု မနွံ ပ္ဍဲအရှာမ် ကျာ်ကဗင်ဇၞော် နဒဒှ် ဒတန်ယာယဳ မွဲခိုန်ခဏရ။ တၠဂုဏ်အစာကေတုသာရဂှ် ဒှ်အစာလိက်၊ တၠဂုဏ်အစာစန္ဒိမာဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ဒုင်သဇိုင် ကိစ္စပိဏ္ဍပါတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵု ဇြပ်ဂှ် နွံကောန်ကွး ၅-၆ ဇကုရ။[၁]
မွဲလပါ်ဂှ် တၠဂုဏ်ကေတုမာလာ၊ တၠဂုဏ်ဥတ္တမ၊ တၠဂုဏ်ညာဏရံသဳ ညးပိဇကုဂှ် အာပဒတဴ လုပ်ဒဂိုန်ဝှ် ပ္ဍဲဘာကၠအ်ပၞဟ်။ ဘာကၠအ်ပၞဟ်ဂှ် ဥူနန္ဒဝံ ဂကူဗၟာ ဒှ်ကျာ်ဇၞော်ဘာတုဲ ဘာဂှ် အောန်ကဵုဒါယကာရ။ တၠဂုဏ်ပိဇကုဂှ် ဟီုဂး ချပ်ဂၞန် ကုကျာ်ဇၞော်ဗၟာဂှ် သွက်ဂွံ သွံကဵု ညးတအ်ရ။ နကဵု ကျာ်ဇၞော်ဗၟာဂှ်လေဝ် စိုတ်ထတ် မိက်ဂွံ သွံဘာဂှ်ကီုရ။ သွံဘာဂှ်တုဲ ညးအာရာန် ဘာကၠအ်ဥဒျာန်မွဲရ။ ပရူဂှ် စိုပ်အာ ကတောဝ် ဒါယကာ ဒေါ်စိန်ထား ညးမဒှ် ဒါယကာ မဒုင်သဇိုင် ဘာကၠအ်ပၞဟ်ဂှ်တုဲ လိုက်ဝှ် သှ်ပဝါတုဲ ဒါယကာဗျည်ဂှ် ထ္ဍေင်ပ္တိတ်ထောအ် ကျာ်ဇၞော်ဘာဂှ်ကီု သီုကဵု တၠဂုဏ်ပိဇကုရ။ ကျာ်ဇၞော်ဗၟာ ဥူနန္ဒဝံဂှ် ဒးအာပ္တန် ပ္ဍဲဇရေင် အစာတၠဘာမာယာန်ရ။ ဒါကာဗျည် ဒေါ်စိန်ထား အာနိမန်နင် လကျာ်ဗၟာ နူဘာမဟာမျာင် ဂိုဏ်ယှိုဲကျေန် ဍုင်မတ်မလီု ၜါဇကုတုဲ ကဵုပဒတဴ ပ္ဍဲဘာဂှ်ရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ ဒေါ်စိန်ထား သီုဝေင်အမှု ကုကျာ်ဇၞော်ဥူန္ဒဝံဏီရ။ ဆဂး နူကဵု ဌာနဝန်ဇၞော် ပရေင်သာသနာ ဟီုနင် ဘာလကျာ်မ္ဂးဂှ် ဒးဆေင်စပ် ကုလကျာ်ဟေင်၊ ဒါယကာ ဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်ညးမထံက်ပင် ပစ္စယ်ဟေင်ရောင်တုဲ ဒေါ်စိန်ထား ဒးဒေါအ်ထောအ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်ဥူနန္ဒဝံ က္လေင်ဂွံဒှ် ကျာ်ဇၞော်ဘာကၠအ်ပၞဟ်ပၠန်ရ။ နကဵု ကျာ်ဇၞော်ဂှ်လေဝ် ဘာဂှ် ညးပ္အပ် ကဵု အစာတၠမာယာန်ရ။ ဘာကၠအ်ပၞဟ်ဂှ် အစာတၠမာယာန် က္လေင်ပ္အပ်ကဵု ခမဳမသုန်ဇကု ညးမနွံပၟိက် မိက်ဂွံပ္တန် ဘာတိုက်လိက် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ ၂၄၉၀ သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၉ သၞာံ ဂိတုဇှ်ေ ဂှ်ရ။[၂]
တရဴတိုက်လိက်
ပလေဝ်ဒါန်ပတမ်နူသၞာံဝွံတုဲ စပံက်ကၠုင်လဝ်တိုက်လိက်ပရိယတ္တိဘာသာမန် ပ္ဍဲဘာကၠအ်ပၞဟ် ဍုင်မုဟ်ဍုင်ရ။ တၠဂုဏ်အ္စာ ကေတုသာရ၊ တၠဂုဏ်အ္စာ ဥတ္တမ၊ တၠဂုဏ်အ္စာ ဉာဏရံသဳ ညးပိဇကုဝွံ ဒှ်ညး မၞုံကုကွတ်ပညာ ပရိယတ်တုဲ ပအ္စာဖျေံလိက်ရ။ ပၞောဝ်ညးပိဂှ် တၠဂုဏ်အ္စာ ကေတုသာရ ဒှ်အ္စာလိက်ဇမၞော်ရ။
ဂကောံသမဂ္ဂါသာသနေရတာ
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၂၇ သၞာံ စကၠောန်ဗဒှ်သဘင်သၟာန်သွဟ်လိက် ဂကောံသမဂ္ဂါသာသနေရတာ စဵုကဵုစိုပ်အခိင်လၟုဟ်ရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၄၉ သၞာံ၊ ဂိတုဘတ် ၁၁ စွေက်၊ ဗတံ ၁၀ နာဍဳ ၅ မိဏေတ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘဒ္ဒန္တ ကေတုသာရ ကလိဂွံအာယုက် ၇၅ သၞာံ ၅၄ ဝှ် စုတိစဴအာသွဝ်တုဲ တၠဂုဏ်အ္စာ ဘဒ္ဒန္တ ခေမာသာရ(အဂ္ဂမဟာဂန္ထဝါစက) ဂွံဒှ် ညးမၞုံပိုန်ဂဇအ်ဘာရ။ ပတမ်နူ သက္ကရာဇ် ၁၃၀၉ စဵုစိုပ် ၁၃၇၇ သၞာံ၊ လုကဴဗၞတ် ၆၈ သၞာံ အ္စာလိက်ဂမၠိုင် မဖျေဟ်ကၠုင်လိက် ပ္ဍဲတိုက်လိက်ပရိယတ္တိ ဘာသာမန် ရာမညနိကာယ ဘာကၠအ်ပၞဟ်တုန်
စရင်အ္စာလိက်ဂမၠိုင်
ပလေဝ်ဒါန်| လၟေင် | ယၟု | ကွာန် |
|---|---|---|
| ၁ | တၠဂုဏ်အ္စာ ကေတုသာရ | ခရိုက်ကလိ |
| ၂ | တၠဂုဏ်အ္စာ ဥတ္တမ | လေံတက် |
| ၃ | တၠဂုဏ်အ္စာ ဉာဏရံသဳ | အခေါန် |
| ၄ | တၠဂုဏ်အ္စာ လောကသဳရိ | တၟံကၞေင်-ကွာန်တၟိ |
| ၅ | တၠဂုဏ်အ္စာ နန္ဒိယ | တံင်ပရင် |
| ၆ | တၠဂုဏ်အ္စာ သြဘာသ | အင်ဒင် |
| ၇ | တၠဂုဏ်အ္စာ သိင်္ဃ | ၚာင် |
| ၈ | တၠဂုဏ်အ္စာ ပုပ္ဖ | ခအံင်ကြေဟ် |
| ၉ | တၠဂုဏ်အ္စာ ပညာဝံသ | လၟိုင် |
| ၁၀ | တၠဂုဏ်အ္စာ သုမန | ဝါကပိုဟ် |
| ၁၁ | တၠဂုဏ်အ္စာ ဣန္ဒက | မဟေဲ |
| ၁၂ | တၠဂုဏ်အ္စာ ခေမာသာရ | တံင်ပရင် |
| ၁၃ | တၠဂုဏ်အ္စာ မောနေယျ | |
| ၁၄ | တၠဂုဏ်အ္စာ ပုပ္ဖရမ္မ | ဒူရာ |
| ၁၅ | တၠဂုဏ်အ္စာ တေဇိန္ဒ | ခတာန် |
| ၁၆ | တၠဂုဏ်အ္စာ စိတ္တာလင်္ကာရ | သြန်ဒလေင် |
| ၁၇ | တၠဂုဏ်အ္စာ ဇာဂရ | ကၟာဝက် |
| ၁၈ | တၠဂုဏ်အ္စာ နန္ဒဟံသာ | ခေါဇာ |
| ၁၉ | တၠဂုဏ်အ္စာ ဝိမလ | ကြုင်ခယာင် |
| ၂၀ | တၠဂုဏ်အ္စာ နန္ဒသာရ | မုဟ်ဍုင် |
| ၂၁ | တၠဂုဏ်အ္စာ ကေလာသ | ကြုင်ခယာင် |
| ၂၂ | တၠဂုဏ်အ္စာ သောဘဏ | အလှာ် |
ဣဝွံတုန် ဝိဟာရုပ္ပတ္တိ တိုက်လိက်ပရိယတ္တိ ဘာသာမန် ရာမညနိကာယ ဘာကၠအ်ပၞဟ် ဍုင်မုဟ်ဍုင်။
ကောန်သင်ဂမၠိုင်
ပလေဝ်ဒါန်အတိုင်စရင်လုပ်ဒဂိုန် နူရုင်ရာမညနိကာယမ္ဂး ပ္ဍဲဘာဝွံ သင်မလုပ်ဒဂိုန် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂှ် နွံ ခမဳ ၃၃ ဇကု၊ ထပိုယ် ၄၄ ဇကု။
ကျာ်ဇၞော်မနွံပိုန်ဘာဂမၠိုင်
ပလေဝ်ဒါန်ကျာ်ဇၞော်အစာ ဘဒ္ဒန္တစိတ္တာလင်္ကာရ (သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် ကလိဂွံ အာယုက် ၆၃ ဝှ် ၄၃)။