မွဲ ယောဇနာ (သံသကြိုတ်: योजन; အၚ်္ဂလိက်: yojana; သေံ: โยชน์; ဗၟာ: ယူဇနာ) ဂှ် ဒှ် လၟိဟ်မၜတ် ဇမ္ၚောဲ ခေတ်တြေံ ပ္ဍဲအိန္ဒိယ၊ ရးနိဂီုမန်၊ ရးနိဂီုဗၟာ ကေုာံ ရးနိဂီုသေံ။ မွဲယောဇနာဂှ် နွံဒၟံင် ၜိုတ် ၁၂ - ၁၅ ကဳလဝ်မဳတာ။

ယောဇနာ
သၞောတ်ယူနေတ် အရထသာသ္တြမ် (Arthashastra)
ယူနေတ် မဆေင်ကု ဇမၠိင်
သင်္ကေတ ယောဇနာ 
အပြံင်အလှာဲ ယူနေတ်
1 ယောဇနာ in ...... ဂှ် တုပ်သၟဟ် ကု ...
   SI units    m
   Imperial/US units    mi

လိက်တၟအ် သၟိင်အသောက (ဘဳသဳ ၃ ဗွဝ်ကၠံ)

ပလေဝ်ဒါန်

ပ္ဍဲကဵုလိက်တၟအ် သၟိင်အသောက မဂၞန် ၁၃ ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗ္ၜတ်ဇမ္ၚောဲ အကြာ ဍုင်ပါတလိပုတ် ကဵု ဍုင်ဗေဗဳလောန် နွံ ၆၀၀ ယောဇနာ။[] ဍုင်ပါတလိပုတ် ကဵု ဍုင်ဗေဗဳလောန်ဂှ် နွံဒၟံင် ၜိုတ် ၄၀၀၀ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၂၄၈၅,၅ တိုင်)၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ မွဲယောဇနာဂှ် နွံၜိုတ် ၇ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၄,၃၅ တိုင်) ဟီုမာန်ရ။ ပ္ဍဲကဵု အဋ္ဌကထာ ဗြဟ္မဇာလသုတ်ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ဍုင်နာလန္ဒာ ကဵု ဍုင်ရာဇာဂြိုဟ်ဂှ် နွံ မွဲယောဇနာ ဂးလဝ်ရ။ ခေတ်လၟုဟ် ဂၠံင်ကွဳပၟတ် အကြာဍုင်ၜါဂှ် နွံ ၈ တိုင် (= ၁၂,၈၇ ကဳလဝ်မဳတာ) ရ။ ပ္ဍဲကဵု ပြကိုဟ်ဝင်ပထဝဳ ဗုဒ္ဓသာသနိကဂှ်လေဝ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် မွဲယောဇနာ နွံ ၈ တိုင်ကီုရ။

ယောဇနာ အတိုင် မကၠုင် နူပြကိုဟ်ဗိသၞုပုရဏ

ပလေဝ်ဒါန်

ယောဇနာဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဗိသၞုပုရဏ ကၞပ်ပထမ၊ ဆဋ္ဌမ ဝဂ် မဒှ်လိက် မလုပ်လၟိဟ် မဟာပုရဏ ၁၈ ကၞပ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ရ။[]

ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဂမၠိုင်

ပလေဝ်ဒါန်
ဗၞတ်ဗ္ၜတ် မတုပ်သၟဟ် ကု ... (ဗၞတ်ဗ္ၜတ် ဟိန္ဒူ) တင်စၟတ်ဂမၠိုင်
10 paramanu 1 parasúkshma Paramanu refers to atom.[]
10 parasúkshmas 1 trasarenu 1.9 nanometers (atoms are 0.1-0.5 nm)
10 trasarenus 1 mahírajas (particle of dust) 19 nanometers
10 mahírajas 1 bálágra (hair's point) 0.19 microns, aka 190 nanometers
10 bálágra 1 likhsha 1.9 microns
10 likhsha 1 yuka 0.019 mm (19 microns)
10 yukas 1 yavodara (heart of barley) 0.19 mm
10 yavodaras 1 yava (barley grain of middle size) 1.9 mm
10 yava 1 aṅgula (finger-breadth) 1.89 to 1.91 cm or approx 3/4 inch – here angula does not mean 1 inch rather 3/4 inch
6 fingers 1 pada (the breadth of a foot) other sources define this unit differently: see Pada (foot)
2 padas 1 vitasti (span) 22.86 cm
2 vitasti 1 hasta (cubit) 45.7 cm
4 hastas 1 dhanu
1 danda 2 nárikás equals 6 ပေs (1.8 m) 1 paurusa (a man's height)
2,000 dhanus 1 gavyuti (distance at which a cow's call or lowing can be heard) 12,000 ပေs (3.7 km)
4 gavyutis 1 yojana
1 yojana About 12.8 kilometers

ယောဇနာ အတိုင်မကၠုင် နူအခိုက်မန်

ပလေဝ်ဒါန်

အတိုင်မဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက် လျးညာဏ် ကောန်ဂကူမန်၊ ကျာ်ဇၞော်ဝေဒဂူ မပ္တိတ်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။[]

ဗ္ၜတ် မတုပ်သၟဟ် ကု
၁၀ မုဟ်သောက် ၁ မလ္ၚဴ
၆ မလ္ၚဴ ၁ မယဴ
၄ မယဴ ၁ လပုဟ်
၈ လပုဟ် ၁ မိဟ်
၃ မိဟ် ၁ ဟတ်
၄ ဟတ် ၁ ဖိဟ်
၇ ဟတ် ၁ တာ
၂၀ တာ ၁ ဥသဘ
၂၀ ဥသဘ ၁ ကိုဟ်
၄ ကိုဟ် ၁ ဂါဝုတ်
၄ ဂါဝုတ် ၁ ယောဇနာ
၁၀၀၀ တာ ၁ တိုင်
၆ တိုင်၊ တာ ၄၀၀ ၁ ယောဇနာ

ဗ္ၜတ် နာနာ

ပလေဝ်ဒါန်

ဇမ္ၚောဲ ယောဇနာဂှ် ပြကိုဟ်မွဲကုမွဲ ဟွံတုပ် ရေင်သကအ်ရ။ ပ္ဍဲပြကိုဟ်သုရိယသိဒ္ဓန္တ (ကၞောတ် အေဒဳ ၄ ဗွဝ်ကၠံ တမ် အေဒဳ ၅ ဗွဝ်ကၠံ) ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် မွဲယောဇနာဂှ် နွံ ၈ ကဳလဳမဳတာ (= ၅ တိုင်)။[] တုဲပၠန် တုပ်ကဵု လညာတ် နူပြကိုဟ်အရိယဘတိယ (၄၉၉) ကီုရ။[] ဆဂး ဗၞတ်ဗ္ၜတ် နူ ၁၄ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ပံက်လဝ် သ္ၚောဲနူဂှ် ၜိုတ် ၁,၅ အလန် မဒှ်ဒၟံင် ၜိုတ် ၁၃ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၈ တိုင်)။[] လညာတ် အစာဂုရု အဘယ စရဏာရဝိန္ဒ ဘက္တိဝေဒါန္တ သွာမဳ (Abhaya Caraṇāravinda Bhakti-vedānta Svāmī) မ္ဂး မွဲယောဇနာဂှ် နွံဒၟံင် ၜိုတ် ၁၃ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၈ တိုင်) [] အတိုင် ညးမပံက်လဝ် အဓိပ္ပါယ် နူကဵု ပြကိုဟ်ဘဂဝတပုရဏ ဂှ်ရ။ အာလေဿေန္ဒြာ စုန္နိန္ဃမ် (Alexander Cunningham) ဟီု ဗ္ၜတ်တိ အိန္ဒိယ ခေတ်တြေံဂှ် မွဲယောဇနာဂှ် နွံဒၟံင် အကြာ ၈ ကဵု ၉ တိုင်၊ ၜတ် ကုဗ္ၜတ် ကြုက်မ္ဂး နွံဇမ္ၚောဲ အကြာ ၆,၇ တိုင် (၁၀,၈ ကဳလဝ်မဳတာ) ကဵု ၈,၂ တိုင် (၁၃,၂ ကဳလဝ်မဳတာ)ရ။[]

  1. Inscriptions of Asoka p.43
  2. Vishnu Purana, Translated to English: 45:6 In the other three Puráńas, in which this legend has been found, the different kinds of inhabited places are specified and p. 46 introduced by a series of land measures. Thus the Márkańd́eya states, that 10 Paramáńus = 1 Parasúkshma; 10 Parasúkshmas = 1 Trasareńu; 10 Trasareńus = 1 particle of dust, or Mahírajas; 10 Mahírajasas = 1 Bálágra, 'hair's point;' 10 Bálágras = 1 Likhyá; 10 Likhyás= 1 Yúka; to Yúkas = 1 heart of barley (Yavodara); 10 Yavodaras = 1 grain of barley of middle size; 10 barley grains = 1 finger, or [an] inch; 6 fingers = a Pada, or foot (the breadth of it); 2 Padas = 1 Vitasti, or span; 2 spans = 1 Hasta, or cubit; 4 Hastas = a Dhanu, a Danda, or staff, or 2 Nárikás; 2,000 Dhanus = a Gavyúti; 4 Gavyútis = a Yojana. The measurement of the Brahmanda Purana is less detailed. A span from the thumb to the first finger is a Pradeśa; to the middle finger, a Nála; to the third finger, a Gokerna; and to the little finger, a Vitasti, which is equal to twelve Angulas, or fingers; understanding thereby, according to the Váyu, a joint of the finger; according to other authorities, it is the breadth of the thumb at the tip. (A. R. 5. 104.) The Váyu, giving similar measurements upon the authority of Manu, although such a statement does not occur in the Manu Sanhitá, adds, that 21 fingers = 1 Ratni; 24 fingers = 1 Hasta, or cubit; 2 Ratnis = 1 Kishku; 4 Hastas = 1 Dhanu; 2,000 Dhanus = l Gavyúti; and 8,000 Dhanus = 1 Yojana. Durgas, or strongholds, are of four kinds; three of which are natural, from, their situation in mountains, amidst water, or in other inaccessible spots; the fourth is the artificial defences of a village (Gráma), a hamlet (Khet́aka), or a city (Pura or Nagara), which are severally half the size of the next in the series. The best kind of city is one which is about a mile long by half a mile broad, built in the form of a parallelogram, facing the northeast, and surrounded by a high wall and ditch. A hamlet should be a Yojana distant from a city: a village half a Yojana from a hamlet. The roads leading to the cardinal points from a city should be twenty Dhanus (above 100 feet) broad: a village road should be the same: a boundary road ten Dhanus: a royal or principal road or street should be ten Dhanus (above fifty feet) broad: a cross or branch road should be four Dhanus. Lanes and paths amongst the houses are two Dhanus in breadth: footpaths four cubits: the entrance of a house three cubits: the private entrances and paths about the mansion of still narrower dimensions. Such were the measurements adopted by the first builders of cities, according to the Puráńas specified.
  3. Legends of Science: Kanada – Discoverer of the Atom (18 February 2021).
  4. ဝေဒဂူ, ကျာ်ဇၞော် (၂၀၀၅). လျးညာဏ် ကောန်ဂကူမန်၊ လိက်ဗဟုသုတဂဏန်, ၄။ 
  5. ၅.၀ ၅.၁ Richard Thompson (1997). Planetary Diameters in the Surya-Siddhanta 11, 193–200 [196]။ ထာမ်ပလိက်:Rs?
  6. "Aryabhata I" Mac Tutor History of Mathematics aarchive. University of St Andrews။ 
  7. Srimad Bhagavatam 10.57.18 (translation) Archived ၂၀၁၈-၁၂-၀၇ at the Wayback Machine "one yojana measures about eight miles"
  8. Alexander Cunningham, Measures of Distance. Yojana, Li, Krosa. in The Ancient Geography of India: I. I. The Buddhist Period, Including the Campaigns of Alexander, and the Travels of Hwen-Thsang, Trübner and Company, 1871, pp. 571-574
ကလေၚ်သီကေတ်လဝ် နူ "https://mnw.wikipedia.org/w/index.php?title=ယောဇနာ&oldid=42102"