ယောဇနာ
မွဲ ယောဇနာ (သံသကြိုတ်: योजन; အၚ်္ဂလိက်: yojana; သေံ: โยชน์; ဗၟာ: ယူဇနာ) ဂှ် ဒှ် လၟိဟ်မၜတ် ဇမ္ၚောဲ ခေတ်တြေံ ပ္ဍဲအိန္ဒိယ၊ ရးနိဂီုမန်၊ ရးနိဂီုဗၟာ ကေုာံ ရးနိဂီုသေံ။ မွဲယောဇနာဂှ် နွံဒၟံင် ၜိုတ် ၁၂ - ၁၅ ကဳလဝ်မဳတာ။
ယောဇနာ | |
---|---|
သၞောတ်ယူနေတ် | အရထသာသ္တြမ် (Arthashastra) |
ယူနေတ် မဆေင်ကု | ဇမၠိင် |
သင်္ကေတ | ယောဇနာ |
အပြံင်အလှာဲ ယူနေတ် | |
1 ယောဇနာ in ... | ... ဂှ် တုပ်သၟဟ် ကု ... |
SI units | m |
Imperial/US units |
8 mi |
လိက်တၟအ် သၟိင်အသောက (ဘဳသဳ ၃ ဗွဝ်ကၠံ)
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲကဵုလိက်တၟအ် သၟိင်အသောက မဂၞန် ၁၃ ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗ္ၜတ်ဇမ္ၚောဲ အကြာ ဍုင်ပါတလိပုတ် ကဵု ဍုင်ဗေဗဳလောန် နွံ ၆၀၀ ယောဇနာ။[၁] ဍုင်ပါတလိပုတ် ကဵု ဍုင်ဗေဗဳလောန်ဂှ် နွံဒၟံင် ၜိုတ် ၄၀၀၀ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၂၄၈၅,၅ တိုင်)၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ မွဲယောဇနာဂှ် နွံၜိုတ် ၇ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၄,၃၅ တိုင်) ဟီုမာန်ရ။ ပ္ဍဲကဵု အဋ္ဌကထာ ဗြဟ္မဇာလသုတ်ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ဍုင်နာလန္ဒာ ကဵု ဍုင်ရာဇာဂြိုဟ်ဂှ် နွံ မွဲယောဇနာ ဂးလဝ်ရ။ ခေတ်လၟုဟ် ဂၠံင်ကွဳပၟတ် အကြာဍုင်ၜါဂှ် နွံ ၈ တိုင် (= ၁၂,၈၇ ကဳလဝ်မဳတာ) ရ။ ပ္ဍဲကဵု ပြကိုဟ်ဝင်ပထဝဳ ဗုဒ္ဓသာသနိကဂှ်လေဝ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် မွဲယောဇနာ နွံ ၈ တိုင်ကီုရ။
ယောဇနာ အတိုင် မကၠုင် နူပြကိုဟ်ဗိသၞုပုရဏ
ပလေဝ်ဒါန်ယောဇနာဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဗိသၞုပုရဏ ကၞပ်ပထမ၊ ဆဋ္ဌမ ဝဂ် မဒှ်လိက် မလုပ်လၟိဟ် မဟာပုရဏ ၁၈ ကၞပ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ရ။[၂]
ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဂမၠိုင်
ပလေဝ်ဒါန်ဗၞတ်ဗ္ၜတ် | မတုပ်သၟဟ် ကု ... (ဗၞတ်ဗ္ၜတ် ဟိန္ဒူ) | တင်စၟတ်ဂမၠိုင် |
---|---|---|
10 paramanu | 1 parasúkshma | Paramanu refers to atom.[၃] |
10 parasúkshmas | 1 trasarenu | 1.9 nanometers (atoms are 0.1-0.5 nm) |
10 trasarenus | 1 mahírajas (particle of dust) | 19 nanometers |
10 mahírajas | 1 bálágra (hair's point) | 0.19 microns, aka 190 nanometers |
10 bálágra | 1 likhsha | 1.9 microns |
10 likhsha | 1 yuka | 0.019 mm (19 microns) |
10 yukas | 1 yavodara (heart of barley) | 0.19 mm |
10 yavodaras | 1 yava (barley grain of middle size) | 1.9 mm |
10 yava | 1 aṅgula (finger-breadth) | 1.89 to 1.91 cm or approx 3/4 inch – here angula does not mean 1 inch rather 3/4 inch |
6 fingers | 1 pada (the breadth of a foot) | other sources define this unit differently: see Pada (foot) |
2 padas | 1 vitasti (span) | 22.86 cm |
2 vitasti | 1 hasta (cubit) | 45.7 cm |
4 hastas | 1 dhanu | |
1 danda | 2 nárikás equals 6 ပေs (1.8 m) | 1 paurusa (a man's height) |
2,000 dhanus | 1 gavyuti (distance at which a cow's call or lowing can be heard) | 12,000 ပေs (3.7 km) |
4 gavyutis | 1 yojana | |
1 yojana | About 12.8 kilometers |
ယောဇနာ အတိုင်မကၠုင် နူအခိုက်မန်
ပလေဝ်ဒါန်အတိုင်မဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက် လျးညာဏ် ကောန်ဂကူမန်၊ ကျာ်ဇၞော်ဝေဒဂူ မပ္တိတ်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။[၄]
ဗ္ၜတ် | မတုပ်သၟဟ် ကု |
---|---|
၁၀ မုဟ်သောက် | ၁ မလ္ၚဴ |
၆ မလ္ၚဴ | ၁ မယဴ |
၄ မယဴ | ၁ လပုဟ် |
၈ လပုဟ် | ၁ မိဟ် |
၃ မိဟ် | ၁ ဟတ် |
၄ ဟတ် | ၁ ဖိဟ် |
၇ ဟတ် | ၁ တာ |
၂၀ တာ | ၁ ဥသဘ |
၂၀ ဥသဘ | ၁ ကိုဟ် |
၄ ကိုဟ် | ၁ ဂါဝုတ် |
၄ ဂါဝုတ် | ၁ ယောဇနာ |
၁၀၀၀ တာ | ၁ တိုင် |
၆ တိုင်၊ တာ ၄၀၀ | ၁ ယောဇနာ |
ဗ္ၜတ် နာနာ
ပလေဝ်ဒါန်ဇမ္ၚောဲ ယောဇနာဂှ် ပြကိုဟ်မွဲကုမွဲ ဟွံတုပ် ရေင်သကအ်ရ။ ပ္ဍဲပြကိုဟ်သုရိယသိဒ္ဓန္တ (ကၞောတ် အေဒဳ ၄ ဗွဝ်ကၠံ တမ် အေဒဳ ၅ ဗွဝ်ကၠံ) ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် မွဲယောဇနာဂှ် နွံ ၈ ကဳလဳမဳတာ (= ၅ တိုင်)။[၅] တုဲပၠန် တုပ်ကဵု လညာတ် နူပြကိုဟ်အရိယဘတိယ (၄၉၉) ကီုရ။[၆] ဆဂး ဗၞတ်ဗ္ၜတ် နူ ၁၄ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ပံက်လဝ် သ္ၚောဲနူဂှ် ၜိုတ် ၁,၅ အလန် မဒှ်ဒၟံင် ၜိုတ် ၁၃ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၈ တိုင်)။[၅] လညာတ် အစာဂုရု အဘယ စရဏာရဝိန္ဒ ဘက္တိဝေဒါန္တ သွာမဳ (Abhaya Caraṇāravinda Bhakti-vedānta Svāmī) မ္ဂး မွဲယောဇနာဂှ် နွံဒၟံင် ၜိုတ် ၁၃ ကဳလဝ်မဳတာ (= ၈ တိုင်) [၇] အတိုင် ညးမပံက်လဝ် အဓိပ္ပါယ် နူကဵု ပြကိုဟ်ဘဂဝတပုရဏ ဂှ်ရ။ အာလေဿေန္ဒြာ စုန္နိန္ဃမ် (Alexander Cunningham) ဟီု ဗ္ၜတ်တိ အိန္ဒိယ ခေတ်တြေံဂှ် မွဲယောဇနာဂှ် နွံဒၟံင် အကြာ ၈ ကဵု ၉ တိုင်၊ ၜတ် ကုဗ္ၜတ် ကြုက်မ္ဂး နွံဇမ္ၚောဲ အကြာ ၆,၇ တိုင် (၁၀,၈ ကဳလဝ်မဳတာ) ကဵု ၈,၂ တိုင် (၁၃,၂ ကဳလဝ်မဳတာ)ရ။[၈]
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ Inscriptions of Asoka p.43
- ↑ Vishnu Purana, Translated to English: 45:6 In the other three Puráńas, in which this legend has been found, the different kinds of inhabited places are specified and p. 46 introduced by a series of land measures. Thus the Márkańd́eya states, that 10 Paramáńus = 1 Parasúkshma; 10 Parasúkshmas = 1 Trasareńu; 10 Trasareńus = 1 particle of dust, or Mahírajas; 10 Mahírajasas = 1 Bálágra, 'hair's point;' 10 Bálágras = 1 Likhyá; 10 Likhyás= 1 Yúka; to Yúkas = 1 heart of barley (Yavodara); 10 Yavodaras = 1 grain of barley of middle size; 10 barley grains = 1 finger, or [an] inch; 6 fingers = a Pada, or foot (the breadth of it); 2 Padas = 1 Vitasti, or span; 2 spans = 1 Hasta, or cubit; 4 Hastas = a Dhanu, a Danda, or staff, or 2 Nárikás; 2,000 Dhanus = a Gavyúti; 4 Gavyútis = a Yojana. The measurement of the Brahmanda Purana is less detailed. A span from the thumb to the first finger is a Pradeśa; to the middle finger, a Nála; to the third finger, a Gokerna; and to the little finger, a Vitasti, which is equal to twelve Angulas, or fingers; understanding thereby, according to the Váyu, a joint of the finger; according to other authorities, it is the breadth of the thumb at the tip. (A. R. 5. 104.) The Váyu, giving similar measurements upon the authority of Manu, although such a statement does not occur in the Manu Sanhitá, adds, that 21 fingers = 1 Ratni; 24 fingers = 1 Hasta, or cubit; 2 Ratnis = 1 Kishku; 4 Hastas = 1 Dhanu; 2,000 Dhanus = l Gavyúti; and 8,000 Dhanus = 1 Yojana. Durgas, or strongholds, are of four kinds; three of which are natural, from, their situation in mountains, amidst water, or in other inaccessible spots; the fourth is the artificial defences of a village (Gráma), a hamlet (Khet́aka), or a city (Pura or Nagara), which are severally half the size of the next in the series. The best kind of city is one which is about a mile long by half a mile broad, built in the form of a parallelogram, facing the northeast, and surrounded by a high wall and ditch. A hamlet should be a Yojana distant from a city: a village half a Yojana from a hamlet. The roads leading to the cardinal points from a city should be twenty Dhanus (above 100 feet) broad: a village road should be the same: a boundary road ten Dhanus: a royal or principal road or street should be ten Dhanus (above fifty feet) broad: a cross or branch road should be four Dhanus. Lanes and paths amongst the houses are two Dhanus in breadth: footpaths four cubits: the entrance of a house three cubits: the private entrances and paths about the mansion of still narrower dimensions. Such were the measurements adopted by the first builders of cities, according to the Puráńas specified.
- ↑ Legends of Science: Kanada – Discoverer of the Atom (18 February 2021).
- ↑ ဝေဒဂူ, ကျာ်ဇၞော် (၂၀၀၅). လျးညာဏ် ကောန်ဂကူမန်၊ လိက်ဗဟုသုတဂဏန်, ၄။
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ Richard Thompson (1997). Planetary Diameters in the Surya-Siddhanta 11, 193–200 [196]။ထာမ်ပလိက်:Rs?
- ↑ "Aryabhata I" Mac Tutor History of Mathematics aarchive. University of St Andrews။
- ↑ Srimad Bhagavatam 10.57.18 (translation) Archived ၂၀၁၈-၁၂-၀၇ at the Wayback Machine "one yojana measures about eight miles"
- ↑ Alexander Cunningham, Measures of Distance. Yojana, Li, Krosa. in The Ancient Geography of India: I. I. The Buddhist Period, Including the Campaigns of Alexander, and the Travels of Hwen-Thsang, Trübner and Company, 1871, pp. 571-574