သဳဥပုသ်
သဳဥပုသ်
ပ္ဍဲတ္ၚဲဥပုသ် သဳဒ္စါံ၊ သဳဒ္စိတ်၊ သဳစှ် ခရှ်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတအ် မဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်တအ်ဂှ် သဳဥပုသ် ကော်ခဴစအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲတ္ၚဲဟွံသေၚ်ကဵုတ္ၚဲဥပုသ်တအ် သဳမသုန်ဟေၚ် ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်ဂၠိုၚ်တုဲ တ္ၚဲပြဲတ္ၚဲတၟေၚ် မပ္တံ တ္ၚဲသဘၚ်အတးသၚ်္ကြာန်၊ တ္ၚဲပ္တုဲဒါန်ကုသဵု လ္ၚဵုလ္ၚဵုတအ်လေဝ် ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် သဳဥပုသ်အိုတ်ရ။
သဳ ထပိုဲသာမဏဳ၊ သဳလဗြဴမိန်တအ် မဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်ဂှ် ဒးမၚ်မွဲ ညံၚ်သဳဥပုသ် မွဲတ္ၚဲဓဝ်ဟွံသေၚ်၊ အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲ မသ္ဒးမၚ်မွဲတဴတုဲ ဟွံလုပ်လၟိဟ်ပ္ဍဲသဳဥပုသ်ရ။ ဗြဴမိန်တံလေဝ် ဗွဲပကတိ သဳဒ္စါံ၊ သဳဒ္စိတ်ဟေၚ် ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်ဂၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲတ္ၚဲပြဲတ္ၚဲတၟေၚ်ဟေၚ် လေပ်ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳစှ်အိုတ်ဂှ်လေဝ် နွံတဴအိုတ်ရ။
ဝေါဟာမ္ဂး သဳဥပုသ်ဝွံ နူဝေါဟာပါဠိ ဥပေါသထသဳလဂှ် နဒဒှ်ဝေါဟာမန် ပါဠိလီု ရပ်သုၚ်စောဲတဴရ။[၁]
အကာဲအရာမမၚ်မွဲ တၞဟ်ဟ်
ပလေဝ်ဒါန်သဳဥပုသ်ဂှ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာမၚ်မွဲတုဲ တၟေၚ်တိတ်ဒှ်အာ ပိဂကူရ။
- ဂေါပါလကုပေါသထ-ဥပုသ်ညံၚ်ရဴပၟၚ်ဂၠဴမမၚ်မွဲ
- နိဂဏ္ဌုပေါသထ-ဥပုသ် တဳနိဂဏ္ဌတအ်မမၚ်မွဲ
- အရိယုပေါသထ-ဥပုသ် ပူဂဵုအရဳတအ်မမၚ်မွဲ
- ဂေါပါလကဥပုသ်မ္ဂးဂှ် ပၟၚ်ဂၠဴဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ ပအပ်ဂၠဴ ကုတၠဂၠဴတုဲ "ပ္ဍဲတ္ၚဲဝွံ ဂၠဴဂမၠိုၚ် ဂ္ၚေၚ်စလဝ် ဌာန်ဝွံ ဌာန်ဝွံရ၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲယး ဂၠဴဂမၠိုၚ် ကြက်ဂ္ၚေၚ်စ ဌာန်ဝွံ ဌာန်ဝွံရ" သာ်ဝွံ ညံၚ်ရဴမဗစာရဏာကီု၊ ညးမမၚ်သဳဥပုသ်လ္ၚဵုဂှ် "တ္ၚဲဏံ အဲဂွံစသုၚ် ဗီုဏံရ၊ တ္ၚဲယးဂတ အဲကြက်ဂွံစသုၚ် ဗီုတေံရ" သာ်ဝွံ ဗစာရဏာဒၟံၚ်တုဲ သီုမၞုံကဵုအဘိဇ္ၛာ(လောဘ)စိုတ် ကဵုၜက်အာတ္ၚဲဥပုသ်ရ။
သရဂုဏ်ပိ၊ ဓရ်သဳလ၊ ဓရ်ဘာဝနာ မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဟွံပၠောပ်ဂၠံစိုတ်တုဲ ချပ်မံၚ် သွက်ဂွံစသုၚ်၊ ဟီုဂးမံၚ်တိရစ္ဆာနကထ ဂလာန်လၞၚ်ကုနိဗ္ဗာန်တုဲ မံၚ်တဴဂှ် မမိက်သ္ဂးရ။ ဥပုသ်မြဴသာ်ဝွံ အောန်ကဵုဖဵုရ။
- နိဂဏ္ဌဥပုသ်မ္ဂးဂှ် တဳနိဂဏ္ဌ(ဂျုၚ်) မလေပ်ဟီုသ္ဂး ဒဒှ်ညးဟွံမွဲကဵုဒၞက်ကိလေသဂမၠိုၚ် "ယွံအမာံ နူဒိုသ်ပန် ပိုၚ်ခြာကေတ် မွဲမွဲယောဇနာတုဲ သတ်မဒှ်မ္ၚးဂှ် ဩဝ်လ္ပပြိုက်ဘဲညိ၊ (သတ်အပ္ဍဲဂှ်ဟေၚ် ပြိုက်ဘဲညိ။)" သာ်ဝွံ ကဵုကွးဇကု ဒ္ဂိုန်ဒ္ဂေတ်ရ။
လတူသတ်လ္ၚဵုဟေၚ် ကဵုစွံပ္တန်ဓရ်မေတ္တာ၊ ကရုဏာတုဲ လတူသတ်လ္ၚဵု ဟွံကဵုစွံပ္တန်ဓရ်မေတ္တာ၊ ကရုဏာရ။ ဟိုတ်နူစွံမေတ္တာ ကရုဏာ လတူသတ္တအ် ဟွံညဳသၟဟ်ဂှ်ရ ကၠိလောန်ဒၟံၚ် ကေၚ်ကာပါဏာတိပါတရ။
"ယွံအမာံ ဂၠိက်ယာတ်အိုဿီု ဖျေံကၠေံတုဲ ဟီုသာ်ဝွံညိ 'အဲဝွံ မမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ် ဟွံဒးမဲ ဟွံဒးဂွိၚ်ရ'" သာ်ဝွံ ကဵုကွးဇကု ဒ္ဂိုန်ဒ္ဂေတ်ရ။ (အယာံမာတ်ပါဲကၠေံ လွိက်လတက်ဂှ် သီုကိလေသဟွံအိုတ်ဏီ အိုတ်အာတုဲရ) ပွမကဵုဟီုဂးသာ်ဂှ် ဒှ်မုသာဝါဒရ။
ပ္ဍဲတ္ၚဲယးဂတ (သီုဟွံမွဲကဵုသဳဥပုသ်) မပ္တံစၞဘောဇိုန် ဇံၚ်ခါတ် (မဒှ်သွက်ညးမၚ်သဳဥပုသ်)ဂှ် သ္ပပြဘိုဂ်မ္ဂး ဒှ်အဒိန္နာဒါနရ။ ဥပုသ်သာ်ဝွံ ဟွံမွဲကဵုဖိုလ်ရ။
- အရိယဥပုသ်ဝွံ နွံတၟေၚ် မသုန်ပြကာရ။
- ဗြဟ္မုပေါသထ-ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်တုဲ ပွမမၚ်မွဲဥပုသ်
- ဓမ္မုပေါသထော-ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ဓရ်တြဴတုဲ ပွမမၚ်မွဲဥပုသ်
- သံဃုပေါသထ-ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်သၚ်ဒ္စိတ်တုဲ ပွမမၚ်မွဲဥပုသ်
- သဳလုပေါသထ-ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်သဳဥပုသ် ဇကုဇကုတုဲ ပွမမၚ်မွဲဥပုသ်
- ဒေဝတုပေါသထ-ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ဒေဝတဴတုဲ ပွမမၚ်မွဲဥပုသ်
ဇၞော်ပၟဝ်ဒၟံၚ် အနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်မသုန်ဝွံ မမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ စိုတ်မကၠိခ္ဍက်ဂှ် တၞဟ်နဂွံသ္အးဇ္ၚးအာ လွဳပရာတုဲ ပွမမၚ်မွဲတဴဥပုသ်ဟေၚ်ရောၚ်။[၂]
အစဳရေၚ် ဗီုဂွံမၚ်သဳဥပုသ်
ပလေဝ်ဒါန်ညးမမၚ်သဳဥပုသ်ဂှ် ၁။ "တ္ၚဲယးမ္ဂး (တ္ၚဲဥပုသ်) ကြက်မၚ်သဳဥပုသ်ရ" ရဴဝွံ ပၠောပ်ဂၠံစိုတ်တုဲ ပ္ဍဲတ္ၚဲဏံဟေၚ် ကမၠောန်သ္ၚိ မပ္တံအာဟာရဂှ် မ္ဒးစဳရေၚ်လဝ်ရ။
ကမၠောန်ဇကု ညံၚ်ဂွံတုဲတန်မံၚ်ကီု၊ ကိစ္စဘောဇိုန် သွက်ဂွံပြဘိုဂ် ပ္ဍဲတ္ၚဲဥပုသ်ကီု မ္ဒးစဳဇန်လဝ်ဒတုဲတုဲ မမိက်သ္ဂး။
၂။ ပ္ဍဲတ္ၚဲဥပုသ် နူပြဟ်ဟ်ဟေၚ် ပ္ဍဲဇရေၚ်ခမဳတြုံကီု၊ ခမဳဗြဴကီု၊ ဥပးတြုံ ဥပးဗြဴ မတီကၠိုဟ်သဳစှ်ကီု ထေက်ကဵုဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳဥပုသ်ရ။
၃။ ယဝ်ဖ္ဍောတ်ပတိုန်ပါၚ် ပါဠိဟွံသၟဟ်အစောံမ္ဂး "ဥပုသ်သိက္ခာပိုဒ်ကျာ်မပညပ်လဝ်ဂှ် မၚ်မွဲရ" ရဴဝွံ မ္ဒးသ္ပအဓိဋ္ဌာန် သှ်ပတဴဂၠံစိုတ်ရ။ (ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် ခမဳတအ် ဗ္တောန်ကဵုတုဲ ပတိုန်ပါၚ်ဟွံမာန်ဟွံမွဲ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ထေက်ကဵုသောၚ်ထ္ၜး ဗီုမန်ရ။ ဗီုမန်သက်က်လေဝ် ဒ္ဂိုန်သဳဂွံကီုရ။)
၄။ ခမဳ မဗ္တောန်ထ္ၜးဟွံမွဲမ္ဂး အလဵုဇကု ဖ္ဍောတ်ပ္တိတ်ရမျှာၚ်တုဲဟေၚ် မ္ဒးဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်ရ။
၅။ ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳဥပုသ်တုဲ ညံၚ်ရဴနိဂဏ္ဌဥပုသ်ကီု ပွမပကီုပြိုက်ဘဲ ကုညးသ္အာၚ်ကီု၊ ပွမဗ္တိုက်ဖ္အောဝ်ကီု ဟွံဂပ်ဝ်ကၠိလောန်ရ။
၆။ သ္ပပြဘိုဂ် ညံၚ်ခမဳတအ် မွဲဗဂါပ်ဟေၚ်တုဲ ဂပ်ဝ်ကလၚ်ဓရ်၊ ပၟဝ်ဘာဝနာရ။ မံၚ်သာ်ဝွံဟေၚ် ဒှ်အရိယဥပုသ်မာန်ရ။[၃]
ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳဂှ် နွံၜါနဲရ။ ပွမဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲခ္ဍန် မွဲဂကောံဓဝ်၊ ပွမဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲတြး မွဲတုဲမွဲ ၜါနဲဝွံဟေၚ်ရ။
ဗီုဂွံဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲခ္ဍန်- အဟံ ဘန္တေ တိသရဏေန သဟ ပဉ္စသဳလံ သမာဒိယာမိ။ (ဝါ) အဟံ ဘန္တေ တိသရဏေန သဟ ပဉ္စၚ်္ဂသမန္နာဂတံ သဳလံ သမာဒိယာမိ။ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ်ဗီုဂွံဒဂိုန်သဳမသုန်ရ၊ သဳသ္အာၚ်လေဝ် နိဿဲကေတ် နဲဏအ်တုဲ ဂပ်ဝ်တီကေတ်ရ။ နဲခ္ဍန်ဝွံ ကာလအခိၚ်မဍန်ဂြက် မလေပ်ကဵုတဴဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်မွဲဂကောံဓဝ်တှ်ေ သဳလီုလာ်အာမွဲဍောၚ်မ္ဂး လီုလာ်အာဖအိုတ်ရ။
ဗီုဂွံဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲတြး- ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ၊ အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ မပ္တံသာ်ဝွံ မွဲတုဲမွဲ နနဲပကတိ ယဝ်ဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး သဳလီုလာ်အာမွဲဍောၚ်မ္ဂး မွဲဍောၚ်ဂှ်ဟေၚ် လီုလာ်အာရ။
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ အဘိဓာန်မန်ဗၟာ နာဲသက်လောန်ခၞံလဝ်
- ↑ အၚ်္ဂုတ္တရနိကာယ၊ တိကနိပါတ
- ↑ အၚ်္ဂုတ္တရနိကာယ၊ ဒုကာဒိနိပါတအဋ္ဌကထာ
- ↑ my.m.wikipedia.org/wiki/ဥပုသ်