အရိယ၊တၠဂုဏ်
| တၠဂုဏ်အရိယ | |
|---|---|
 | |
| သၠးဂၠံဂဝ် |
မာံမင်းဇာနည်အောင် ဨပြဳ ၂၄၊ ၁၉၈၈ ဟံၚ်ဂါမ်၊ ကွာန် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် သၠုင်ကျာ |
| ဂကူ |
 Monမန် |
| ဘာသာ | ဗုဒ္ဓဘာသာ |
| အံက် | နာဲဝေန်ဂျဳ + မိဂျေန်လှ |
| လာပ် |
|
| ဂယိုင်လမျီု | ခမဳ |
ဝိဇာတမင်္ဂလ
ပလေဝ်ဒါန်
ဌာနက္တဵုဒှ်မၞိဟ် - တွဵုရးဍုင်မန်၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်၊ သၠုင်ကျာ၊ ဟံင်ဂါမ်၊ ကွာန် အုံထင်တဵု (အရာပ် -၂) ယၟုမိမ - နာဲဝေန်ဂျဳ၊ မိဂျေန်လှ ယၟုမိမခုတ်ခဴလဝ် - မင်းဇာနည်အောင် စၟတ်တ္ၚဲက္တဵုဒှ်မၞိဟ် - ၁၃၅၀ သၞာံ၊ ဂိတု ပသာ် (၉) မံက်၊ တ္ၚဲအဒိုတ် (၂၄/၀၄/၁၉၈၈)
မ္ၚဵုဒှ်ထပိုယ်ခမဳ
ပလေဝ်ဒါန်ဒှ်ထပိုယ် - ၁၃၅၉ သၞာံ၊ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် ဌာန - ဘာဓမ္မစက်၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ် အ္စာ - ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘဒ္ဒန္တ ပညာသာမိ၊ ဘာဓမ္မစက် ကွာန်ဟံင်ဂါမ် ဒကာပစ္စယ် - မိကဵုမၜါ
ဒှ်ခမဳ - ၁၃၇၁ သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၈) မံက် ဌာန - ဘာဓမ္မစက်၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ် အ္စာဥပ္ပဇ္ဇျာဲ - ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဘဒန္တ ဥတ္တမ၊ ဘာသီ၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ် ဒကာပစ္စယ် - မိကဵုမၜါ
တရဴကတ်ပညာ
ပလေဝ်ဒါန် အလံတၠဂုဏ်အရိယဝွံ က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ဟံင်ဂါမ်တုဲ ကာလက္လိဂွံအာယုက် (၅) သၞာံဂှ် မိမၜါ ပအပ်စွံဘာတန်အလဵုသီ (ဘာတန်လဒေါဝ်၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ်) သွက်ဂွံစကတ်လ္ၚတ်ပညာရ၊ နူသၞာံဂှ်တုဲ မွဲသၞာံမွဲတန် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် ဗွဲလၟေင်င်သၞာံ စဵုကဵုအံင်ဇၞးအာ ပိတန်ရ၊ သၞာံ (၁၃၅၉) ကၞောတ်သၞာံဂှ် မိနော်ညး (မိနော်ဂလာ - မဂပ်ဝ်ကော်ခဴ) အခိင်ညးယဲက္ဍင် ကြပ်ညောန်ကဵုလမျီုပၠိုတ်ဂှ် ဟိုတ်နူအာတ်မိက်ကၠုင် မိမအလံင်တၠဂုဏ်အရိယဏံ ဒဒှ်ရ ကိုပ်ကၠာနူမတ်ညးဟွံပၠိုတ်ဏီဂှ် ညးမိက်ဂွံဆဵုညာတ်ကောန်စဴညး (ပိတၠ) ကယျိုင်သာသၞာဂှ်ရ မိမၜါ သ္ပဒကာတုဲ အလံင်တၠဂုဏ်အရိယ ဂွံအာစိုပ်ဒှ်ဘဝထပိုယ်မပြဲပြဲ မွဲဟာန်ကေုာံ ကောဇၞော်ညးၜါရ၊ အာစိုပ်ဒှ်ဘဝထပိုယ်တုဲ မိနော်လေဝ်မတ်ပၠိုတ်အာတုဲ စိုပ်အခိင်ဘာတန်ပံက် ၜိုန်ရ ကောၜါတၠ ရာံတိတ်ဘဝခရှ်ကီုလေဝ် အလံင်တၠဂုဏ်အရိယဏံ သှေ်မံင် ပ္ဍဲဘဝသာသနာရ၊ ပ္ဍဲအခိင်တမ်သၞာံ (၁၃၆၀) ဂှ် နိဿဲကဵုကျာ်ဇၞော်အ္စာပညာ ဘာဓမ္မစက် ကွာန်ဟံင်ဂါမ်တုဲ ကောန်ထပိုယ်မက္လိဂွံယၟုအရိယဂှ် စကတ်ဗ္တောန်ကၠုင်ပညာ နူနမောကခတုဲ ပွိုင်မွဲသၞာံ ဂွံလေပ်ကေတ်ဂစိုတ်စှ် ဂွံကတ်လ္ၚတ်ကေတ်ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ် သၠပတ်ပရိုတ်ဇၞော် ပြကိုဟ်လောကသဒ္ဓိ ဇရေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပညာ ဘာဓမ္မစက် ကွာန်ဟံင်ဂါမ်ရ။ သၞာံဂတ (၁၃၆၁)ဂှ် ကောန်ထပိုယ်အရိယ မွဲဟာန်ကေုာံ သာမဏဳ (၇) ဇကု ပ္ဍဲဘာဓမ္မစက်ဂမၠိုင်တံဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာပညာ စဖျေံဗ္တောန်ကၠုင်ကဵု သ္ဇိုင်ပရိယတ် စကတ်လ္ၚတ်ကၠုင် ပြကိုဟ်သဒ္ဒါကစ္စာဲ ပြကိုဟ်အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ ပြကိုဟ်ဒွေမာတိကာ ဂမၠိုင်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၃၆၁) ဂှ်ဟေင် အခိင်ကာလလိုက်ဝှ်တုဲဂှ် ပၞောဝ်ကဵုသာမဏဳမစကတ်သ္ဇိုင်ပရိယတ် (၈) ဇကုဂမၠိုင် ရာံတိတ်အာ (၂) ဇကုတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာပညာလေဝ် ဂွိင်ဖေက် ကောန်ထပိုယ်သှေ်သၟေဟ်ဂမၠိုင်ရာံဗက်တိတ်အာအိုတ်တုဲ ပလံင်ဗစိုပ်ဏာ ကောန်ထပိုယ်အရိယ ဇရေင်တိုက်လိက်ပရိယတ္တိ ဘာသီရိမင်္ဂလ ဍုင်ရေဝ်ရ၊ သၞာံဂှ်ဂှ် အ္စာဖျေံလိက် ပ္ဍဲဘာတိုက်လိက်ဂှ် နွံပန်ဇကု မွဲဟာန်ကေုာံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘဒန္တမောနေယျ (ဓမ္မကထိက)ရ၊ အ္စာလိက်ပိဇကုဂမၠိုင်ဂှ် (၁) တၠဂုဏ်အ္စာ မေဓာဝီ (လၟုဟ်နွံပိုန် ဘာသီရိမင်္ဂလ၊ ဍုင်ရေဝ်)၊ (၂) တၠဂုဏ်အ္စာ ယသ၊ ဇာတိကွာန်တာ ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုဟ် (လၟုဟ်ရာံတိတ်)၊ (၃) တၠဂုဏ်အ္စာ သီလ၊ ဇာတိ ကွာန်အင်ဒင်၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် (လၟုဟ်နွံပိုန် ဘာမဟာဝိဟာရ၊ ကွာန်အင်ဒင်) ဂမၠိုင်ရ၊ ကောန်ထပိုယ်အရိယလေဝ် သၞာံဂှ်ဟေင် လုပ်သွဟ်တန်မူလ ဂွံအံင်ဇၞးကေတ်ပ္ဍဲပေဲါသှ်လိက်အလဵုသီ မွဲဟာန်ကေုာံ ဂကောံနာနာတံအိုတ်ရ၊ သၞာံဂတ (၁၃၆၂) ဂှ် ဆက်သ္ပဒတဴအာ ဒၞာဲဂှ်ပၠန်တုဲ ဂွံအံင်ဇၞးကေတ်တန်ခုဒ္ဒက (တန်ဍောတ်) ပၠန်ရ၊ သၞာံဂတ (၁၃၆၃) ဂှ် တန်တဴဒၞာဲဌာန်ပရိယတ်ဏံတုဲဟေင် လုပ်သွဟ်တန်ဒေါဝ်ရ၊ ၜိုန်ရဂွံအံင်ဇၞးကေတ် ပ္ဍဲဌာနသွဟ်လိက်ဂကောံနာနာကီုလေဝ် ပ္ဍဲပေဲါသှ်လိက်အလဵုသီဂှ် မ္ဒးကျအာရ။
သၞာံဂတ (၁၃၆၄) ဂှ် ကောန်ထပိုယ်အရိယ အာတ်မိက်ဂရင်ပတီ ကျာ်ဇၞော်အ္စာမောနေယျ (ဓမ္မကထိက) သွက်ဂွံပြံင်အာတန်တဴ ပ္ဍဲဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိမန် ဍုင်မတ်မလီုရ၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဟွံမိက်ကဵုပြံင်တိတ်ကီုလေဝ် ကောန်ထပိုယ်ပြံင်တိတ်အာတုဲ စိုပ်အာဘာ ဗ္ဂေါပရိယတ္တိမန် ဍုင်မတ်မလီု ဇရေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘဒန္တသီလာစာရ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ)တုဲ ဆက်ကတ်အာတန် ဒေါဝ်ရ၊ သၞာံဂှ် အ္စာလိက်မဘိုင်ဖျေံဗ္တောန်ဒၟံင်ကရောံကျာ်ဇၞော်အ္စာဂမၠိုင်ဂှ် (၁) တၠဂုဏ်အ္စာ သီရိ၊ ဇာတိတံင်ပြင် (လၟုဟ်နွံပိုန် ဘာဇၞော်ပရိယတ္တိ၊ ဍုင်မတ်မလီု)၊ (၂) တၠဂုဏ်အ္စာ သောဘိတ၊ ဇာတိ ဍုင်လၟိုင် (ကောန်ကၟိန်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ သီလာစာရ) (လၟုဟ်တန်တဴ ဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိ ဍုင်မတ်မလီု)၊ တၠဂုဏ်အ္စာ သူရိယ၊ ဇာတိကွာန်ဘာ၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်၊ (၃) တၠဂုဏ်အ္စာ ဥတ္တမ၊ ဇာတိဍုင်ဗိက် ဂမၠိုင်ရ၊ ကောန်ထပိုယ်အရိယလေဝ် တန်တဴပ္ဍဲဌာန်ပရိယတ်ဏံ ပွိုင်ၜါသၞာံတုဲ သၞာံ (၁၃၆၄) ဂှ် အံင်ဇၞးကေတ်တန်ဒေါဝ်၊ သၞာံ (၁၃၆၅) ဂှ် အံင်ဇၞးကေတ်တန်ဇၞော်ရ။
သၞာံဂတ (၁၃၆၆)ဂှ် ပ္ဍဲဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိမန်ဂှ် ဟိုတ်နူကျာ်ဇၞော်အ္စာဟွံဖျေံဗ္တောန်တန်ဓမ္မာစရိယဏီတုဲ ကောန်ထပိုယ်အရိယ မွဲဟာန်ကေုာံ သ္ကံရဲထပိုယ်မွဲဇကု နူကွာန်ဟံင်ဂါမ် မၞုံယၟု ထပိုယ်ကဉ္ဇန (ဘာသီ၊ကွာန်ဟံင်ဂါမ်)ဂှ် နကဵုအရီုဗင်တၠဂုဏ်အိန္ဒ (ဘာအသောကာရာမ၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ်) ဂှ် ပြံင်အာစိုပ်ဌာန်ပရိယတ်မ္ဂး ဘာမဟာဝိဟာရ ကွာန်ကံဗိန် ဇရေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘဒန္တကေလာသရ၊ အ္စာဖျေံလိက်သွက်တန်ဓမ္မာစရိယဂှ် ဒှ်တၠဂုဏ်အ္စာဝိသာရဒ (ဝိနယပါဠိပါရဂူ)၊ ဇာတိကွာန်ကြေဝ်ဏာ (လၟုဟ်နွံပိုန် ဘာဓမ္မစက်၊ ကွာန်ကြေဝ်ဏာ)ရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် သၞာံတန်ဓမ္မာစရိယကၠာအိုတ်ဏံဂှ် ထပိုယ်အရိယ ဟွံအံင်ဇၞးကေတ်ဏီရ။
သၞာံဂတ (၁၃၆၇)ဂှ် ဂွံမိင်ကေတ်ပရိုင် ဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိမန်လေဝ် ညးစဖျေံဗ္တောန်တန်ဓမ္မာစရိယဏောင်ဂးတုဲ ထပိုယ်အရိယ က္လေင်ပြံင်ကၠုင်တန်တံ ပ္ဍဲဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိမန် မွဲလှေ်ပၠန်ရ၊ သၞာံဂှ် အ္စာဖျေံလိက်ဂမၠိုင် သ္အာင်အာနူကျာ်ဇၞော်အ္စာသီလာစာရဂှ် (၁) တၠဂုဏ်အ္စာသူရိယ၊ ကွာန်ဘာ၊ (၂) တၠဂုဏ်အ္စာ ဇဝန၊ ကွာန်ကၟာဝက်၊ (၃) တၠဂုဏ်အ္စာဓမ္မိက၊ ကွာန်ကုန်မိပ်ဇြိပ်တံမဒှ်ရ၊ သၞာံ (၁၃၆၇) ဂှ် ထပိုယ်အရိယၜိုန်ဂွံအံင်ကတ် မွဲ/ၜါပြကိုဟ်အကြာဂကောံသွဟ်လိက်ဂမၠိုင်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲပေဲါသှ်လိက်အလဵုသီဂှ် မွဲပြကိုဟ်မှ ဟွံစောဲ (ဟွံအံင်)ရ၊ သၞာံဂတ (၁၃၆၈) ဂှ် ဆက်တန်တဴကတ်လ္ၚတ်အာပၠန်တုဲ ပ္ဍဲဂကောံရာမညဓမ္မာစရိယကီု ပ္ဍဲပေဲါသှ်လိက်အလဵုသီကီု ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် တန်ဓမ္မာစရိယ သီုပိပြကိုဟ်တုဲ ပ္ဍဲဂကောံကောန်ကွးကျာ်ဇၞော်အ္စာဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိဂမၠိုင်ဂှ် ဒှ်ကၠုင်ညးမအံင်ဇၞးကေတ်သီုပိပြကိုဟ် မွဲဒမြိပ်ဓဝ် (တန်တဴဒၟံင်ပ္ဍဲဘာဗ္ဂေါပရိယတ္တိတုဲ အံင်) ကိုပ်ကၠာအိုတ်မွဲဇကုရ။
တရဴကတ်ပညာဘာသန္တရ
ပလေဝ်ဒါန်တရဴကတ်ပညာဘာသန္တရ သွက်တၠဂုဏ်အ္စာအရိယဂှ် ဟီုဍာံဍာံတှ်ေ စနူသၞာံ (၁၃၆၆) ကၞောတ်သၞာံ အခိင်အလဵုသီသွဟ်လိက်တုဲ အကြာဂိတုစဲပသာ်တေံရ၊ သၞာံဂှ် လုပ်ပေဲါသှ်လိက်အလဵုသီ ပ္ဍဲဍုင်ဘာအင်တုဲ သီုဟွံစဴကွာန်မွဲသာ် သ္ကံရဲသဟဓရ်ပန်တၠ (တၠဂုဏ်သြဘာသ၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ်၊ တၠဂုဏ်ဝါရလင်္ကာ၊ ကွာန်ဝါကဝဲါ၊ ပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု၊ တၠဂုဏ်ဝါသဝ၊ ကွာန်က္လအ်၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်၊ တၠဂုဏ်အရိယ၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ်) မိင်ပရိုင်မ္ဂး ဘာဓာတုမာလာပရိယတ္တိ ညးတံစပံက်ကဵုတန်ဗ္တောန်သ္ဇိုင်ဘာသာအင်္ဂလိက် သွက်သင်ပရိယတ်တံဏောင်ဂးတုဲ သ္ကံရဲညးပန်တၠက္သေံကၟဝ်ဂွံညးသ္ကအ်တုဲ အာကတ်လ္ၚတ်ဘာသာအင်္ဂလိက် အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ၊ ၜိုန်ဂှ် လ္ၚတ်ဂွံ ပွိုင်မွဲဗ္ဂါပ်ဟေင် ဟိုတ်နူဟိုတ်နာနာသာ်တုဲ သ္ကံရဲညးပန်တၠကသေံဂွံညးသ္ကံ စ္ဍးတိတ်အာနူဘာဓာတုမာလာ စိုပ်အာကွာန်ဝင်သ္ပဝ်၊ ပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်၊ ဒေသဗၟံက်ဒဵုရ၊ ဂွံကၠုင်စိုပ်ကွာန်ဝင်သ္ပဝ်ဏံဂှ် ဟိုတ်နူသ္ကံရဲမွဲတၠကဵုပရိုင်မ္ဂး ပ္ဍဲကွာန်ဝင်သ္ပဝ်ဂှ် အ္စာဗ္တောန်အင်္ဂလိက် (အ္စာဘာတန်တန်သၠုင် ကွာန်ဝင်သ္ပဝ်တြေံ၊ သ္ပလဝ်ခမီ) နွံမွဲဇကုရောင် မဒှ်ရ၊ စိုပ်ကွာန်ဝင်သ္ပဝ်တုဲ တၠဂုဏ်အ္စာဂှ်ကီု ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂ္ဇံဘာကီု ညးတံဒုင်တၠုင် ညးတံဗ္တောန်ကဵုနစေတနာပေင်င်ရ၊ ၜိုန်ဂှ် လ္ၚတ်ဂွံဘာသာအင်္ဂလိက် ပွိုင်ပန်တ္ၚဲဟေင် ဟိုတ်နူဟိုတ်နာနာတုဲ သ္ကံရဲညးပန်တၠ က္လေင်စ္ဍးတိတ်အာနူဌာန်ဂှ်ပၠန်တုဲ တရဴပညာဘာသန္တရ တၠဂုဏ်အရိယလေဝ် သ္ကုတ်အာဆဏံကၠာရ။
အံင်ဇၞးကေတ်တန်ဓမ္မာစရိယတုဲ သၞာံဂတ (၁၃၆၉)ဂှ် ထပိုယ်အရိယ ဖျေံစိုတ်ပိုတ်တ်သွက်ဂွံကတ်လ္ၚတ်ဘာသာအင်္ဂလိက်တုဲ မွဲဟာန်ကေုာံ သင်ပန်ဇကု (တၠဂုဏ်အ္စာဥတ္တမ၊ ဍုင်ဗိက်၊ တၠဂုဏ်အ္စာ စန္ဒိမာ၊ ကွာန်သၞေဟ်ဍုဟ်၊ တၠဂုဏ်အ္စာသက္က၊ ကွာန်ကအ်သက်၊ တၠဂုဏ်အ္စာဥတ္တရ၊ ကွာန်ကအ်သက်) ဂှ် ပြာပ်အာစိုပ်တန်တဴ ပ္ဍဲဘာသုခကာရီ ဍုင်ဗ္ဂေါ ဇရေင်တမ်ဇိုင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘဒန္တကောသလ္လ (B.A./M.A./အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ) သွက်သ္ဂောံကတ်လ္ၚတ်ဘာသာအင်္ဂလိက်ရ၊ အဃောတန်တံလုပ်ဒၟံင်ဝှ် ပ္ဍဲဘာသုခကာရီ ဍုင်ဗ္ဂေါဂှ်ဟေင် ပရေင်ကလိုက်ကမဵုဍုင် ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒဒစဵုဒစးကဵုအလဵုသီ (ရွှေဝါရောင်တော်လှန်ရေး-၂၀၀၇) က္တဵုဒှ်ရ၊ စိုပ်အခိင်လိုက်ဝှ်ဂှ် က္လေင်စဴဌာန်ဇာတိဇကုတုဲ တရဴပညာဘာသန္တရလေဝ် သ္ကုတ်ပိုတ်အာမွဲဝါပၠန်ရ။
သၞာံဂတ (၁၃၇၀) အခိင်တမ်သၞာံဂှ် တၠဂုဏ်အရိယ တိုန်မံင်တန်တဴ ပ္ဍဲဘာပြာသာဒ် ဍုင်လ္ဂုင် ဇရေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘဒန္တနန္ဒောဘာသတုဲ ဆက်ကတ်လ္ၚတ်အာဘာသာအင်္ဂလိက် ပ္ဍဲအကြာတန်ဗ္တောန်အ္စာဗမာတံ မပ္တံကဵု အ္စာ ဆရာဒွေး၊ ဆရာဉီးအောင်ဟိန်းကျော် တံ ပွိုင်ၜါဝှ်ရ၊ သၞာံ (၁၃၇၂) အခိင်တမ်သၞာံဂှ် ဂွံအရီုဗင်နူကဵုတၠဂုဏ်နူကွာန်ပါင်ကၟာမွဲဇကု (လၟုဟ်ရာံတိတ်)တုဲ တၠဂုဏ်အရိယ အာစိုပ်ဘာကွာန်ကြုင်ၚဴ (ကရပ်ကွာန်ဝင်က၊ ကွာန်ဝိဇ္ဇာဓိုရ်၊ ဍုင်သေံ) ဇရေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာသီရိဟံသာရ၊ သၞာံဂှ် သင်ကတ်လ္ၚတ်ဘာသန္တရကီု သီုကဵုသတ်ကတ်ပရိယတ်သေံမ္ဂး နွံ (၂၃) ဇကုရ၊ ဌာန်ဒတန်ဂှ် က္ဍန်ဂြက်မံင်တုဲ မ္ဒးကြေပ်မံင်အာညးသ္ကံအိုတ်ရ၊ တၠဂုဏ်အရိယ နူတမ်မူလ ၜိုန်ရရန်လဝ်သွက်ဂွံလ္ၚတ်လိက်အင်္ဂလိက်သက်က်ဟေင်ကီုလေဝ် ကာလအာစိုပ်ဘာကွာန်ကြုင်ၚဴဂှ် လိက်ပရိယတ်သေံကီု သီုဘာသာအင်္ဂလိက်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာဖျေံဗ္တောန်ကဵုတုဲ ဂွံကတ်လ္ၚတ်ကၠုင်ကီုရ၊ သွက်ပရိယတ်သေံဂှ် သၞာံဂှ် လုပ်သွဟ်တန်မူလတုဲ ဂွံအံင်ဇၞးကေတ်လဝ်ကီုရ၊ အခိင်လိုက်ဝှ် တၠဂုဏ်အရိယ က္လေင်စဴဌာန်ဇာတိတုဲ ဇူတဴမွဲခဏပၠန်ရ။ သၞာံဂတ (၁၃၇၃) အခိင်တမ်သၞာံဂှ် ဂွံအရီုဗင်နူတၠဂုဏ်သြဘာသ၊ ကွာန်ဟံင်ဂါမ်တုဲ အာစိုပ်ဌာန်ကောန်ဒှ်ဒဒိုက်ကောန်ဂး (Nupo Refugee Camp) နွံအကြာပယျဵုသေံကဵုဗမာတုဲ ဂွံကတ်လ္ၚတ်ကေတ်ဘာသာအင်္ဂလိက်ဇပ်ပ်ဍပ်ပ် ဗွဲမဇိပ်ဂၠိပ် ပ္ဍဲဇရေင်အ္စာ Mr. George (ကရေင်)၊ အ္စာ မျေတ်တာန် (ဇာတိကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ်)တံ ပွိုင်ထပှ်ဂိတုရ။
သၞာံဂတ (၁၃၇၄) ဂှ် အာတန်တဴ ပ္ဍဲဘာပညာဒိပ္ပ (ဘာပ္ၚ)၊ ဍုင်လ္ဂုင်၊ ဇရေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဝါရ (ဇာတိကွာန်ပ္ၚ)တုဲ သၞာံဂှ်ဟေင် လုပ်သွဟ်ပေဲါသှ်လိက် သွက်အထံက်အပင်တရဴကတ်ပညာ ဍုင်သီရိလင်္ကာ နူကဵုဂကောံထံက်ပင်သင်ကတ်လ္ၚတ်ပညာဘာသန္တရ ဍုင်လ္ဂုင်တုဲ ဂွံအံင်ဇၞးကေတ်ရ။
တရဴကတ်ပညာ ဍုင်သီရိလင်္ကာ
ပလေဝ်ဒါန်ဂွံအံင်ဇၞးကေတ်လာပ်ကတ်ပညာ ပ္ဍဲဂကောံထံက်ပင်သင်ကတ်လ္ၚတ်ပညာဘာသန္တရ ဍုင်လ္ဂုင်တုဲ သၞာံဂှ်ဟေင် (ခရေတ် ၂၀၁၃၊ဂိတုဂျနဝါရီ၊တ္ၚဲ ၂၄) ဂှ် နကဵုအထံက်အပင် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘာဓမ္မစက် ဟံၚ်ဂါမ်၊ ကွာန် မွဲဟာန်ကေုာံ ဒါယကာဘာ ကောန်ကွာန်ဟံင်ဂါမ်ဂမၠိုင်ကီု နကဵုအထံက်အပင် ဂကောံထံက်ပင်သင်ကတ်လ္ၚတ်ပညာဘာသန္တရ ဍုင်လ္ဂုင်ကီု နကဵုအထံက်အပင် အ္စာ မွဲဟာန်ကေုာံသ္ကံရဲသဟဓရ်ဂမၠိုင်တုဲ ဂွံကၠုင်စိုပ် ဍုင်သီရိလင်္ကာရ။ စိုပ်ကၠုင်ဍုင်သီရိလင်္ကာဏံတုဲ နကဵုအရီုဗင် ဥက္ကဌဂကောံသင်မန်ကတ်ပညာသီရိလင်္ကာ တၠဂုဏ်အ္စာကေလာသ ကွာန်သၞေဟ်ကိုင်ကီု၊ တၠဂုဏ်အ္စာသူရိယကုမ္မာ ကွာန်ဟံင်ဂါမ်ကီု သီုကဵုအရီုဗင်ဂကောံသင်မန်ကတ်ပညာဍုင်သီရိလင်္ကာ (သၞာံဂှ်- ၄၃ ဇကု)ကီု တၠဂုဏ်အရိယလေဝ်ဂွံတန်တဴ ပ္ဍဲဘာမကုဋာရာမ ဍုင်ကောလမ္ဗတုဲ ဂွံကတ်လ္ၚတ်အာတန်မဟာဝိဇ္ဇာ (M.A.) ပ္ဍဲဘာ Postgraduate Institute of Pali and Buddhist Studies, University of Kelaniya ရ၊ သၞာံဂှ်ဟေင် နကဵုဇၟန်လိက်သုတေသနမ္ဂး Theory of Kamma in Theravāda Buddhism in relation to its misconception ဂှ် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ်တန်မဟာဝိဇ္ဇာရ၊ သၞာံဂတ (၂၀၁၄) ဂှ် ရန်ကဵုသ္ဂောကတ်လ္ၚတ်နဲပညာသုတေသနတုဲ ပြံင်အာစိုပ်ဘာတက္ကသိုလ် University of Peradeniy, ဗ္ဒဲါဍုင် Kandy တေံတုဲ ဆက်တိုန် တန် Master of Philosophy ရ၊ သၞာံဂတ (၂၀၁၅) ဂှ် က္လေင်ပြံင်ကၠုင် ဘာ Postgraduate Institute of Pali and Buddhist Studies, University of Kelaniya, Colombo ဏံတုဲ စက္လောန်သုတေသန သွက်တန် Master of Philosophy ရ၊ ဟိုတ်နူပရေင်အခက်အခုဲနာနာသာ်တုဲ စိုပ်သၞာံ (၂၀၁၆၊ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရီ၊၁၆)မှ ဂွံလုပ်စရင်ကွးဘာ (registered) ပ္ဍဲ PGIPBS နဒဒှ်ကွးဘာ Master of Philosophy မွဲတၠရ၊ သၞာံ (၂၀၁၇၊ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရီ) ဂှ် ဂွံအခေါင်သၠုင်ပတန်ကဆံင် (upgraded) ကွးဘာတန်ပါရဂူ (Ph.D)တုဲ သၞာံ (၂၀၁၉၊ ဂိတုဂျူလာင်) ဂှ် ကၠောန်လိက်သုတေသန ပြကိုဟ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးကုဘာတက္ကသိုလ်ရ၊ စိုပ်သၞာံ (၂၀၂၀၊ ဂိတုဂျူလာင်) မှ ဘာတက္ကသိုလ်တေံ စၟဳစၟတ်လိက်ပြကိုဟ်သုတေသနတုဲဒှ်တုဲ က္လိဂွံတဆိပ်ကြာဓမ္မပါရဂူ (Ph.D) နကဵုလိက်ဇၟန်သုတေသနမ္ဂး Saṅgha Reformation and Establishment of Kalyāṇī Sīmā as Reflected in Mon Sources ရောင်။
ရေင်တၠုင်ဖိုလ်
ပလေဝ်ဒါန်သၞာံ ၁၃၆၄၊ ၁၃၆၅ ဂှ် ကေတ်တာလျိုင်ဗ္တောန်လိက်မန်ဥတုက္ညင် ပ္ဍဲကွာန်ဟံင်ဂါမ် ပွိုင်ၜါသၞာံ
သၞာံ ၁၃၆၆ ဂှ် ဗ္တောန်လိက်ဥတုက္ညင် ပ္ဍဲဘာတိုက်ကွာန်ဝါခရူ ပွိုင်မွဲသၞာံ
သၞာံ ၁၃၆၇ ဂှ် စပံက်ကဵု လိက်ဥတုက္ညင် ပ္ဍဲကွာန်ဌာန်ဇၞူ၊ ဘာတြေံ၊ ပွိုင်ဍုင်ဍာ်ဗု
သၞာံ ၁၃၆၈ ဂှ် ဗ္တောန်လိက်ဥတုက္ညင် ပ္ဍဲကွာန်အံင်ဇၞး
သၞာံ ၁၃၆၄၊ ၁၃၆၅ ဂှ် ကေတ်တာလျိုင်ဗ္တောန်လိက်မန်ဥတုက္ညင် ပ္ဍဲကွာန်ဟံင်ဂါမ် ပွိုင်မွဲသၞာံ သၞာံ ၁၃၇၃ ကေုာံ ၁၃၇၉ ဂှ် ပံက်ဗ္တောန်တန်ဗ္တောန်သ္ဇိုင်ဘာသာအင်္ဂလိက် သွက်ကွးဘာတန်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲဘာဓမ္မစက် ကွာန်ဟံင်ဂါမ် ပွိုင်ၜါသၞာံ စိုပ်ကၠုင်သီရိလင်္ကာတုဲ ပ္ဍဲဂကောံသင်မန်ကတ်ပညာသီရိလင်္ကာဂှ် နဒဒှ်ဥက္ကဌဂကောံ ပွိုင်မွဲသၞာံ၊ နဒဒှ် သ္ကိုပ်ကေင်ကာ (၁) ပွိုင် (၂) သၞာံ၊ နဒဒှ် ညးဂိုင်သြန်(၂) ပွိုင်မွဲသၞာံ ကေင်ကၠောန်ကၠုင်လဝ်နွံရ၊ အခိင်တန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲဍုင်သီရိလင်္ကာ အကြာကတ်ဒၟံင်ပညာဇကုဂှ် သွက်သင်မန်လ္ၚဵုဂမၠိုင် ကေင်ဖျေံဗ္တောန်လဝ် သဒ္ဒါအင်္ဂလိက် နဲကဲကၠာဲဘာသာအင်္ဂလိက် နဲကဲချူလိက်အင်္ဂလိက် နဲကဲသ္ပသုတေသန တံ ပွိုင်မသုန်သၞာံရ၊ သွက်သင်မန်ကတ်ပညာတံဂွံဒှ်အထံက်အပင်ဂှ်လေဝ် လိက်သဒ္ဒါအင်္ဂလိက် မၞုံယၟု A Handbook of English Grammar နိဿဲကေတ်ကဵုလိက်သဒ္ဒါအင်္ဂလိက်တၞဟ်ဟ်တုဲ ခၞံဗဒှ်လဝ်နွံရ၊
လိက်ပရေင်နကဵုဘာသာမန်ဂမၠိုင် မပတံကဵု -
၁။ အတ္တဟိတ ကဵု ပရဟိတ (မဂ္ဂဇြေန် လျးကျာ်သြဳ)
၂။ ကောန်ၚာ် (အနာဂတ်မန်)
၃။ ၚိတ်မံင်ပိုယ် နကဵုဝေါဟာ “မြန်မာ” (website: [၁] Archived ၂၀၂၀-၀၂-၂၅ at the Wayback Machine)
၄။ ဝေါဟာမ္ဂး သမဏ ဗြဟ္မဏ
၅။ ဝေါဟာမ္ဂး သင်္ခါရ
၆။ ပ္ဍဲကဏ္ဍပရေင်ဇၞော်မောဝ်ဂကူဂှ် တးပဲါကၠေံကဏ္ဍခမီသင်မန်တံ ထေက်ယျဟာ
မပတံသာ်ဏံတံဂှ် ကေင်ချူကၠုင်လဝ်နွံရ။ သၞာံခရေတ် (၂၀၁၉) အကြာကြာ မကတ်လ္ၚတ်ကၠောန်ပတုဲဒၟံင်တန်ဓမ္မပါရဂူဂှ်ဟေင် နူကဵုဘာ Postgraduate Institute of Pali and Buddhist Studies, University of Kelaniya, Sri Lanka တေံ ခန်ကၞက်ပတိုန်နဒဒှ်အ္စာကထိက သွက်တန် Diploma M.A. တုဲ မ္ဒးယိုက်ဂၠေင်ဖျေံဗ္တောန်တဴပွိုင်မွဲသၞာံပညာကီုရ၊ သၞာံခရေတ် (၂၀၁၉)ဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲတက္ကသိုလ် ရာမညရဋ္ဌ ဗုဒ္ဓတက္ကသိုလ် ဍုင်မတ်မလီုဂှ် ကၠောန်သ္ပပေဲါဗှ်လိက်စံင်သုတေသန ကရောံပေဲါထပက်စၟတ်တဲပရေင်ကၠိုဟ်ခၠင် အကြာတက္ကသိုလ် IBSC ကဵု RBU ဂှ် နကဵုက္ဍိုပ်လိက်သုတေသနမ္ဂး A Critical Investigation into Possible Reasons for Saṅgha Reformation beyon the Context of Kalyāṇī Inscriptions: A Look into Pegu’s relationship with foreign countries in the 15th century နဒဒှ်ညးမဗှ်လိက်စံက်မွဲ ကေင်ပါလုပ်လဝ်ကီုရ၊ တုဲပၠန် နူက္လေၚ်စဴကၠုၚ် နူဍုၚ်သိရဳလၚ်္ကာတေံတုဲ သွက်ကောန်ၚာ်သၟတ် မၞုံဒေသအကြာကွာန်ဟံၚ်ဂါမ်ဂမၠိုၚ် ဂွံဒှ်အာသ္ဇိုၚ်ဘာသာအၚ်္ဂလိက်တုဲ ပံက်ပ္တန်လဝ် ဌာနဗ္တောန်ပညာမန် ကော်ဂး M.Y.E.C. (Mon Youth Education Centre) ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၁) တေံတုဲ လၟေၚ်ၚ်သၞာံ နကဵု sponsor နူကဵုဂကောံ Ariya Foundation ဂှ်ပံက်ဗ္တောန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် တန်ဗ္တောန်အၚ်္ဂလိက် လၟေၚ်ၚ်သၞာံရ၊ သ္အာၚ်အာနူဂှ် ဘာကောန်ဂကူမန် ကွာန်ဟံၚ်ဂါမ် ဟွံကေၚ်နွံကၠုၚ်မွဲလှ်ေဏီဂှ်လေဝ် အာဂတပၠတရဴ မွဲဟာန်ကေုာံ ဂကောံသၚ်သၟတ်ပရေၚ်ပညာ အလုံကွာန်ဟံၚ်ဂါမ်တုဲ နဒဒှ်ဥက္ကဋ္ဌမွဲ ဆက်ယိုက်ဂၠေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ပတုဲမံၚ်ဖိုလ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဖိုဟ်ရောၚ်။