ဝဳကဳပဳဒဳယာ

ယဲကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ် ၂၀၁၉

(ကလေၚ်ထ္ၜး နူ SARS-CoV-2)

ယဲကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ် (ကဝ်ဝိဒ်-၁၉) (Coronavirus disease 2019 (COVID-19)) ဝွံ ဒှ်ယဲကၞာန် ဟိုတ်နူကဵု (SARS-CoV-2).[၈] ယဲဏအ်ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဂွံတီကေတ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉ ပ္ဍဲဝူဟာန်၊ ဍုင်ဇၞော် တွဵုရးဟူဗေ၊ ဍုင်ကြုက်တုဲ နူဂှ် ကၠောအ်ကၞာန်အာ အလုံလိုက်တုဲ ဒှ်အာ ၂၀၁၉-၂၀ ကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ် ကပ်ယဲ (2019–20 coronavirus pandemic)ရ။[၉] လက်သန်ယဲ ၜိုတ်မတီစၟတ်သမ္တီလဝ် လၟုဟ်မ္ဂး ဇကုကတဴ၊ ခဍက် ကေုာံ ယီုဂြက်။ ဂိဇကုဇကောဝ် (Muscle pain)၊ လှေဟ် တိတ် (sputum production)၊ ဂၞဴလီု ( diarrhea)၊ ကအ်ဂိ (sore throat) ကေုာံ ကအ်လီု (loss of taste) ကေုာံ/ဟွံသေင်မ္ဂး မုဟ်လီု (loss of smell) တအ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်လက်သန်ယဲဏအ် နွံကီုရ။[၁၀][၅][၁၁][၁၂][၁၃] မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုင်တအ်ဂှ် လက်သန်ယဲ ဆညိညဟေင်ထ္ၜးတုဲ [၁၄] ညးလ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဗဒှ်ကဵု ယဲကသအ် (ယီုဟွံဂွံ) (pneumonia) ကေုာံ ယဲအဝဲခန္ဓအပ္ဍဲ-နာနာ သရိုဟ်လီု (multi-organ failure)။[၁၅] စဵုကဵု ၂၅ မာတ် ၂၀၂၀ လၟိဟ် ဂမ္စိုတ် ညးမဒှ်ယဲဏအ်ဂှ် ဒှ် ၄.၅ တၟအ်ကၠံ (ပ္ဍဲမၞိဟ် မဒှ်ယဲဏအ် ကၠံတၠဂှ် မၞိဟ် ပန်ကဝက်တၠ ဒးချိုတ်)၊ ဆဂး နူကဵု ၀.၂ တၟအ်ကၠံ စဵုကဵု ၁၅ တၟအ်ကၠံ ဒှ်မာန်ရ။ တန်တဴဒၟံင်ကဵု အာယုက် ကေုာံ ပရေင်ထတ်ယုက် ညးကမၠောအ်ယဲတအ်ရ။ အာယုက်ဍောတ်၊ ပရေင်ထတ်ယုက်ခိုဟ်မ္ဂး ဂွံဗၠးဂှ် အခေါင်နွံဂၠိုင်ရ။ [၁၆]

Coronavirus disease 2019 (COVID-19)
Other names
  • Coronavirus* Corona* COVID* 2019-nCoV acute respiratory disease* Novel coronavirus pneumonia[၁][၂]* Severe pneumonia with novel pathogens[၃]
Symptoms of COVID-19
Pronunciation
ဒၞာဲမလွဳ Infectious disease
လက်သန်ယဲ Fever, cough, fatigue, shortness of breath, loss of smell; sometimes no symptoms at all[၅][၆]
အရာမကတဵုဒှ်မာန် Pneumonia, viral sepsis, acute respiratory distress syndrome, kidney failure, cytokine release syndrome
အဝဲမဒှ်မာန် 2–14 days (typically 5) from infection
ဟိုတ်ယဲ Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2)
အန္တရာယ် Travel, viral exposure
နဲဗမံက်ထ္ၜးယဲ rRT-PCR testing, CT scan
နဲစဵုဒၞာ Hand washing, face coverings, quarantine, social distancing[၇]
နဲလွဳ Symptomatic and supportive
လၟိဟ်မဒှ်မာန် 6.511.668 (confirmed cases)
စုတိ 386.073 (5,9% of confirmed cases)

ဝဳရုသ်ဏအ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ကၠောအ်ကၞာန် ဟိုတ်နူကဵု စုက်လုက်ကြပ်ပ် နူကဵု ထၞဟ်ပၞောက်ယဝီု (respiratory droplets) ကာလမၞိဟ်မနွံကဵုယဲ ထအဟ် ဟွံသေင်မ္ဂး ကသိုဟ်။ ထၞဟ်တအ်ဂှ် ဍောတ်သောဲ ရံင်ကဵုမတ် ဆဵုကေတ် ဟွံမာန်ကီုလေဝ် ဝဳရုသ်ဗွဲမဂၠိုင် နွံမာန်ရ။ ထၞဟ်ပၞောက်ယဝီုဂှ် ကာလမယီုကျာလေဝ် တိတ်ဒၟံင်ကီုရ၊ ဆဂး ထၞဟ်(ဝဳရုသ်)တအ် ဍေဟ် ဟွံပြးတိတ်အာ အပ္ဍဲကဵုကျာရ။ နကဵု မရပ်ဒး မုက်ညးမနွံကဵုယဲတအ်တုဲ နကဵုတဲဂှ် ဇကုကလေင်ရပ် မုက်ဇကုမ္ဂးလေဝ် ယဲကၠောအ်မာန်ကီုရ။ အခိင်မၞိဟ်ယဲ မနွံကဵု လက်သန်ယဲဂှ် ကၠောအ်လောဲသွာကီုလေဝ်၊ အခိင်မနွံကဵု ဝဳရုသ် မဟွံထ္ၜး လက်သန်ယဲဏီဂှ်လေဝ် ကၠောအ်မာန်ကီုရ။ ဝဳရုသ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဗလးမုက်မွဲမွဲ စဵုကဵု ပွိုင် ၇၂ နာဍဳ ဂျိုင်မာန်ရ။ အခိင်ကာလ နူစ မဒးဒုင်ကၠောအ် စဵုကဵု လက်သန်ယဲမံက်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် နွံ အကြာ ၜါတ္ၚဲ ကဵု ၁၄ တ္ၚဲ၊ ဗွဲသၟဟ်မ္ဂး နွံ ၅ တ္ၚဲရ။ နဲကဲ မစမ်ၜတ်ယဲ သွက်ဂွံတီကေတ် ယဲဏအ်မာန်ဂှ် စကာ နကဵု နဲကဲ reverse transcription polymerase chain reaction (rRT-PCR) နူကဵု ဍာ်မုဟ် ဍာ်ပါင်ရ။ နကဵု နဲကဲ မဗှ်သကေန် ပ္ဍဲကဵု ကသအ်မၞိဟ်ယဲလေဝ် ဂွံတီကေတ် ယဲဏအ်မာန်ကီုရ။

နဲကဲ မကဵုလဝ်သမ္တီ သွက်ဂွံစဵုဒၞာ ညံင်ယဲဟွံကၠောအ်ဂှ် ကြာတ်တဲ၊ လ္ပမံင်ကြပ်ပ် ရေင်သကအ် (ဗွဲတၟေင် ကုမၞိဟ် မနွံကဵု ဝဳရုသ်တအ်ဂှ် ဒးဝေင်ပါဲ မံင်သ္ၚောဲသ္ၚောဲ၊ ကာလခ္ဍက်၊ ထအဟ်မ္ဂး ကၟာတ် နကဵု စက္ခောတိသ်ရှူ ဟွံသေင်မ္ဂး ယာတ်၊ တဲဟွံဂွံကြာတ်လဝ်ဏီဂှ် စွံသ္ၚောဲသ္ၚောဲ ကုမုက်။[၁၇][၁၈] စကာ ဂရုပ်မုက် (ယာတ်ကၟာတ်ပါင်) ဂှ် ပ္ဍဲဌာနအဝဵုအသဳ ပရေင်ထတ်ယုက် ဍုင်လ္ၚဵုတအ် ကဵုစကာတုဲ ဍုင်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် သွက်ညးယဲ ကေုာံ ညးသံသယယဲ ကေုာံ ကောန်ကမၠောန် ပရေင်ထတ်ယုက်တအ်ဟေင် စကာရ။[၁၉][၂၀] ဂဥုဲဝက်သေန် (ဂဥုဲစဵုဒၞာ) ကေုာံ ဂဥုဲဂစိုတ်ဝဳရုသ် သွက်ဂွံလွဳ ယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉ဂှ် ဟွံမဲဏီရ။ လွဳလွတ်ဒၟံင် နကဵုလက်သန်ယဲ ညံင်မၞိဟ်ယဲ ဂွံမံင်လောဲတုဲ နကဵုဒြဟတ်ဒုင်ဗတဝ် မၞိဟ်ယဲဂှ် ညံင်ဂွံဗၠးအာ ကေတ်တ်ဟေင်ရ။[၂၁]

ဂကောံပရေင်ထတ်ယုက် ဂၠးကဝ် (WHO) လလောင်တြးလဝ် ဒဒှ်ရ ၂၀၁၉-၂၀ ယဲကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ် ဂှ် ဒှ်ယဲမဒှ်ဓဝိင် ဍုင်နာနာ ပရေင်ထတ်ယုက် ညးဍုင်ကွာန် Public Health Emergency of International Concern (PHEIC) ပ္ဍဲကဵု ၃၀ ဇာန်နဝါရဳ ၂၀၂၀ ဂှ်၊[၂၂][၂၃] နူဂှ် နဒဒှ် ယဲကပ် (pandemic) ပ္ဍဲကဵု ၁၁ မာတ် ၂၀၂၀။ ယဲဝွံ ကတဵုဒှ်ဒၟံင် ပ္ဍဲဍုင်ဗွဲမဂၠိုင် ပ္ဍဲကဵု တိုက် ၆ မဒှ် ဒေသ မပါ်လဝ် နကဵု ဂကောံပရေင်ထတ်ယုက်ဂၠးကဝ်ဂှ်ရ။[၂၄]

အကာဲအရာ ကေုာံ လက်သန်ယဲ

ပလေဝ်ဒါန်
လက်သန်ယဲ Symptom %
ဂမ္တဴ
(Fever) 		87.9
ခ္ဍက်ဇမ္ကဟ်
(Dry cough) 		67.7
ဒြဟတ်အိုတ်
(Fatigue) 		38.1
သလေဟ်တိတ်
(Sputum production) 		33.4
သၟူ ကေုာံ ရှ် လီု
(Loss of smell and taste)[၂၅][၂၆] 		30 to 66
ယီုဝါတ်
(Shortness of breath) 		18.6
ဂိ ဇကုဇကောဝ် ဟွံသေင်မ္ဂး ပ္ၚပ်ဇိုင်တဲ
(Muscle or joint pain) 		14.8
ကအ်ဂိ
(Sore throat) 		13.9
က္ဍိုပ်ဂိ
(Headache) 		13.6
ဂံက်
(Chills) 		11.4
စံင်ပရံင် ပေင်သြိုဟ်
(Nausea or vomiting) 		5.0
ဍာ်မုဟ်ဓဇူ
(Nasal congestion) 		4.8
ဂၞဴအာ
(Diarrhea) 		3.7 to 31[၂၇]
ခ္ဍက်ဆီ
(Haemoptysis) 		0.9
မတ်ဍာဲ
(Conjunctival congestion) 		0.8

ကုညးမဒးဒုင်ကၠောအ် ကုဝဳရုသ်ဏအ်မ္ဂး လက်သန်ယဲ ကတဵုဒှ် ညံင်ရဴ ညးမဒှ် ယဲချာမ်၊ ဗီုကဵု ဇကုကတဴ၊ ခ္ဍက်၊ ဒြဟတ်အိုတ် ကေုာံ ယီုဝါတ်ရ။[၅][၂၈][၂၉]လက်သန်ယဲ မကတဵုဒှ် မွဲတဲဓဝ် မကော်ဂး (Emergency symptoms) မပ္တံကဵု ပွမယီုဝါတ်၊ သြိုဟ်ဂိ ဟွံဒေါအ် ဟွံသေင်မ္ဂး ဒုင်စသိုင် ဖဍိုက်လဝ် ပ္ဍဲသြိုဟ်၊ ကွာ်ဝါတ်၊ ကေုာံ မုက် ကေုာံ သၟောန်ပါင်သ္ၚေက် (bluish face or lips) ယဝ်ရ လက်သန်ဗီုဏအ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်မ္ဂး ညံင်ဂွံဂွံလွဳဗွဲမပြဟ်ဂှ် ကဵုလဝ် ဓဝ်သတိရ။[၃၀]ပါဲနူ လက်သန်ယဲ မဆေင်ကဵု ယဝီုတုဲ ဗီုကဵု ချာမ်၊ ခၟောဝ်ဓဇူ ဟွံသေင်မ္ဂး ကအ်ဂိတအ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။ လက်သန်ယဲ မပ္တံကဵု စံင်ပရံင် ပေင်သြိုဟ် ကေုာံ ဂၞဴအာတအ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ် နကဵုတၟအ်ကၠံ ညိညကီုရ။[၂၇][၃၁][၃၂]မၞိဟ်ယဲလ္ၚဵု ပ္ဍဲဍုင်ကြုက် စဒှ် မပ္တံကဵု သြိုဟ်ဂြက် (chest tightness) ကေုာံ ခတဝ် ပ္ဍဲကဵုသြိုဟ်တအ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။[၃၃]မုဟ်လီု (ဟွံဂွံသၟူ) Anosmia (loss of the sense of smell) ကေုာံ ကအ်လီု (ဟွံဂွံရှ်) dysgeusia (distortion of the sense of taste) တအ်ဂှ်လေဝ် နွံကီုရ။ ဗွဲတၟေင် ကုညး မဟွံထ္ၜး လက်သန်ယဲတၞဟ်တအ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။[၂၅][၂၆] ပ္ဍဲကဵု မၞိဟ်လ္ၚဵုဂှ် ယဲဂှ် ဒှ်အာယဲကသအ် (pneumonia)၊ ယဲအဝဲခန္ဓအပ္ဍဲ သရိုဟ်လီုတုဲ ချိုတ် (လဝုဲ)ဂှ်ရ။[၉][၁၅]

ယဲ

ပလေဝ်ဒါန်

ယဲဏအ်ဂှ် ကတဵုဒှ် ဟိုတ်နူကဵု ဝဳရုသ်မပကဵု ညံင်ဂွံဒှ်ယဲ ဂၠံင်ကျာယဝီု ဗွဲမသကာတ်မြဟ် ၂ (SARS-CoV-2)၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာဂှ် ကော်စ နဝ်ဝေလ် ကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ်(2019-nCoV)။[၃၄] ဝဳရုသ်ဂှ် ကၠောအ် အကြာ မၞိဟ်ကဵုမၞိဟ် ဗွဲမဂၠိုင် နူကဵု ထၞဟ်ယဝီု မတိတ်ကၠုင် နူကဵု ခဍက် ကေုာံ ထအဟ် ရ။[၃၅] လလအ် ဂလိုင်လဵု ဝဳရုသ်ဂှ် ဂျိုင်တန်တဴမာန်ဂှ် လ္ၚတ်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ် နာနာသာ်၊ တန်တဴကဵု ဒၞာဲဂမၠိုင်ရ။ ဝဳရုသ်ဂှ် လတူ ဗရိုတ် မ္ဂး ဂျိုင်မာန် စဵုကဵု ပွိုင် ၄ နာဍဳ၊ လတူစက္ခောတအ်ဂှ် ၂၄ နာဍဳ၊ လတူပသဲ မဟွံမဲကုနှိင်ဂှ် ၇၂ နာဍဳ၊ လတူပလာသတေတ်ဂှ် ၇၂ နာဍဳ။ ဆဂး အရာဝွံ စဵုကဵု ၁၀၀% ပဒတန် ဟွံဂွံ တန်တဴဒၟံင် ဗလးမုက် အရပ်အရာတအ်ဂှ်ရ။(limit of detection was 3.33×100.5 TCID50 per liter of air for aerosols, 100.5 TCID50 per milliliter of medium for plastic, steel, and cardboard, and 101.5 TCID50 per milliliter of medium for copper). ဗွဲသၟဟ် လလအ် ဝဳရုသ်မဂျိုင်တန်တဴမာန် နကဵု Bayesian regression model မ္ဂး ဟီုလဝ် လတူဗရိုတ်မ္ဂး စဵုကဵု ၁၈ နာဍဳ၊ လတူစက္ခော ၅၅ နာဍဳ၊ လတူပသဲ ဟွံမဲကဵုနှိင်ဂှ် ၉၀ နာဍဳတုဲ ပ္ဍဲပလာသတေတ်ဂှ် စဵုကဵု ၁၀၀ နာဍဳပြင်င်ဂှ် ဝဳရုသ်တအ် ဂျိုင်တန်တဴမာန်ဒၟံင်ရ။ တုဲပၠန် ဝဳရုသ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကျာ သွဝ်အာ သွဝ်ကၠုင် စဵုကဵု ပွိုင် ၃ နာဍဳ ဂျိုင်တန်တဴမာန်ဏီရ။[၃၆]ဝဳရုသ်ဂှ် သီုဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု အသုဘ (အိက်) ကေုာံ မဒးဒုင်ကၠောအ် နူကဵု အိက်မွဲကဆံင်ဂှ်လေဝ် နွံကီုရ။ ဥပမာ မၞိဟ်မွဲ လုပ်သ္ၚိဍာ်တုဲ ကြာတ်တဲ ဟွံအး၊ နကဵုတဲကၠိကၠိဂှ် အာရပ်တဲတြင်၊ ညးတၞဟ်မွဲ လုပ်သ္ၚိဍာ် ရပ်တဲတြင်ဂှ်မ္ဂး ဝဳရုသ် ကၠောအ်စိုပ် မၞိဟ်ဂှ်ရ။[၁၂][၃၇]

အဝဲခန္ဓ ကသအ်ဂှ် ဒှ်ဒၞာဲ မဒးဒုင်ဒှ်ယဲ နကဵုယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉ ဂၠိုင်အိုတ်ရ။ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ဝဳရုသ်ဂှ် လုပ်စိုပ် စောဲစပ် ပ္ဍဲကဵု ကလာပ်ရုပ် နကဵု အေန်ဇြောမ် (enzyme ACE2) မဒှ်ကလာပ်ရုပ် ဂကူ (type II alveolar cells) မနွံဂၠိုင်အိုတ် ပ္ဍဲကဵု ကသအ်ရ။ ဝဳရုသ်ဂှ် ဍေဟ်စကာ ဂလူဂေါတ်ပရဝ်တေန် (glycoprotein) မကော်ဂး "ဇလ spike" သွက်ဂွံဆက်ကဵု ACE2 တုဲ ဂွံလုပ်စိုပ် ပ္ဍဲကဵု ကလာပ်ရုပ်ရ။[၃၈]ဝဳရုသ် လုပ်စိုပ် ပ္ဍဲကလာပ်ရုပ်တုဲ ဍေဟ်ကေတ် ရုပ်စန် ပ္ဍဲကလာပ်ရုပ်ဂှ်တုဲ ဍေဟ်ဂလိုင်ပတိုန်မဍေဟ်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဝဳရုသ်ဂှ် နကဵု အလဵုဇကုဍေဟ် ဍေဟ်ကၠောန်ပ္တိတ် ကောန်ဍေဟ် ဟွံဂွံရ။ ဍေဟ် ဒးပံင် ဒးကေတ် ရုပ်စန် နူကလာပ်ရုပ် သတ်မွဲမွဲတုဲဟေင် ဍေဟ် ဗဒှ်ပတိုန် ကောန်/ဝဳရုသ်တၟိဂွံမာန်ရ။ ရုပ်စန်ဂှ် ဍေဟ်ကေတ်ထောအ်တုဲ ကလာပ်ရုပ်ဂှ်လီုအာရ။ ဝဳရုသ်တၟိ ဗွဲမဂၠိုင် မကတဵုဒှ်ကၠုင် နူကလာပ်ရုပ်ဂှ် လုပ်စိုပ် ကလာပ်ရုပ်တၞဟ်တအ်ပၠန်တုဲ ကၞောတ်တဲ အလုံမွဲ အဝဲခန္ဓဂှ် ဒးသရိုဟ်လီုအာတုဲ မၞိဟ်ဂှ်လေဝ် ဒးစုတိချိုတ် နကဵုဝဳရုသ်ဏအ်ရ။[၃၉]

ဝဳရုသ်ဂှ် သီုကဵု ပလီုအဝဲခန္ဓဂၞဴကီုရ။ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ACE2 ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ကလာပ်ရုပ် ကလေန်ထိုင်စၞ၊ ကြုတ် ကေုာံ ကြုတ်ဇၞော်လေဝ် နွံကောံဂၠိုင်ဒၟံင်ကီုရ။[၄၀]ပ္ဍဲကဵု အိက် မၞိဟ်မဒှ်ယဲဏအ် ၅၃%ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဝဳရုသ်ဏအ်၊[၁၂] နူကဵု ဍာ်မုဟ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဂၠိုင်နူကဵု ဍာ်ပါင်ရ။[၄၁] ဝဳရုသ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု အိက် နူ ၁ စဵုကဵု ၁၂ တ္ၚဲ ကေုာံ မၞိဟ်ယဲ ၁၇%ဂှ် ၜိုန်ရ ပ္ဍဲကျာယဝီုဂှ် ခိုဟ်အာရကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵု ထိုင်စၞဂှ် ဆက်သှ်ေနွံဒၟံင်ဏီဖိုဟ်ရ။[၁၂] ပ္ဍဲအခိင်မစဒှ်မ္ဂး ဝဳရုသ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နူကဵုဍာ်မုဟ်ဂၠိုင် နူကဵု ဍာ်ပါင်၊ ယဲလအ်ညိမ္ဂး ဝဳရုသ် ပ္ဍဲဍာ်ပါင်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဂၠိုင်နူ ပ္ဍဲမုဟ်ရ။[၄၁]

ဝဳရုသ်ဏအ်ဂှ် ပတှ်ေကေတ် ဒှ်အရာသဘာဝ မကၠုင်နူတိရစ္ဆာန်၊[၄၂][၄၃] ကၠုင်လုပ်စိုပ် မၞိဟ်ရ။[၄၄] တမ်မူလဍေဟ်ဂှ် ဟွံတီ၊ ၜိုတ် ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ ၂၀၁၉ ဂှ် စကၠောအ် အကြာမၞိဟ်ကဵုမၞိဟ်ရ။[၄၅][၄၆] မစတီကၠာအိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲနဝ်ဝေမ်ပါ ၁၇ ၂၀၁၉ ပ္ဍဲဝူဟာန်၊ ဍုင်ကြုက်။[၄၇]

  •  
    ဗီုရုပ် ဝဳရုသ် SARS-CoV-2 မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲမာက္ကရဝ်သကောပ်။ ဇလ ဍောတ်တ် မတိတ်ဒၟံင်ဂှ် မတုပ်ညံင် ၝောအ်ကိုဋ်၊ ဒုင်သဇိုင် ကုအရာဏအ်တုဲ ဝဳရုသ်ဏအ် ညးကော်စ ကဝ်ရဝ်နာ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ၝောအ်ကိုဋ်။
  •  
    ရုပ်ဓဇက် ဗီုလဒက်ပတန် ကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ် မထ္ၜးလဝ် အရာမနွံ ပ္ဍဲကဵု ဝဳရုသ်မွဲမ မပ္တံကဵု S, spike protein; M, membrane protein; E, envelope protein; N, nucleocapsid protein; structural proteins of coronavirus.

ဗမံက်ထ္ၜးယဲ

ပလေဝ်ဒါန်
 
CDC rRT-PCR ကိရိယာစမ်ယဲ ကဝ်ဝိဒ်-၁၉[၄၈]

ဂကောံပရေင်ထတ်ယုက်ဂၠးကဝ် (WHO) ပ္တိတ်လဝ် နဲကဲ မဂွံစမ်ယဲဏအ် နွံဗွဲမဂၠိုင်ရ။[၄၉]နဲကဲ မစမ်ၜတ် မစှ်ေကဵုဍာ်ဒကေဝ်ဂှ် ဒှ် နဲ real-time reverse transcription polymerase chain reaction (rRT-PCR) ရ။[၅၀] ဗီုမစမ်ဂှ် ကေတ် အရာမတိတ်ကၠုင် နူကဵု ခန္ဓကာယမၞိဟ် ညိည မပ္တံကဵု ဍာ်မုဟ်၊ ဍာ်ပါင်တုဲ စုတ်ပၠုပ် ပ္ဍဲစက်ရ။[၅၁] သွဟ်ဍေဟ်ဂှ် ကလိဂွံမာန် အပ္ဍဲပွိုင် မွဲၜါနာဍဳကဵု စဵုကဵု ၜါတ္ၚဲရ။[၅၂][၅၃]စမ်ဆီလေဝ် ဂွံကီုရ။ ဆဂး ယဝ်ရစမ်နကဵုဆီမ္ဂး သွဟ်ဂွံမံက်ဂှ် ဒးကေတ်အခိင်လအ် စဵုကဵု ပွိုင် ၜါသတ္တဟ၊ တုဲပၠန် သွဟ်လေဝ် ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်ကွေဟ်ဟ်ရ။[၅၄]တၠပညာသိပ္ပံကြုက်တအ် ဂိုင်ဒေပ်လဝ် ဗဳဇ ကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ်တုဲ ပ္တိတ်တြးလဝ် ဗီုပြင်ဗဳဇ (genetic sequence)ဍေဟ်ဂှ်ရ ဌာနပါ်ဓါတ် အလုံဂၠးတိ ဗွဲမဗၠးၜး ဇၞော်မောဝ်ပတိုန် ပဳသဳအာရ် polymerase chain reaction (PCR) မဒှ်နဲ ဗီုဂွံစမ်ဂၠာဲ ဝဳရုသ်ဂွံရ။[၉][၅၅][၅၆] စဵုကဵု ၁၉ မာတ် ၂၀၂၀၊[၅၇]ဟွံဂွံစကာ နဲ antibody tests ဏီရ။[၅၈] FDA ပဒတန် နဲကဲစမ် point-of-care test ပ္ဍဲ ၂၁ မာတ် ၂၀၂၀ သွက်ဂွံ ဆက်စကာအာ ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂှ်အိုတ်ရ။[၅၉]

နဲကဲစမ်ယဲ မပတိတ် နူကဵု ရုင်ဂဥုဲတက္ကသိုလ်ဝူဟာန် ဇဟံင်နာန် (Zhongnan Hospital of Wuhan University ဂှ် ဒုင်သဇိုင် ကုလက်သန်ယဲ အောန်အိုတ် နွံၜါ ဇကုကတဴ၊ ယီုဝါတ်၊ ဒြဟတ်ဆီအောန်စှ်ေ မွဲတဲဓဝ်ရ။[၆၀]

  •  
    Typical CT imaging findings
  •  
    CT imaging of rapid progression stage

စဵုဒၞာ

ပလေဝ်ဒါန်
 
ဗမံက်ထ္ၜး ဗီု ညံင်ယဲဟွံဂွံကၠောအ်ကၞာန် ဗွဲမပြဟ်မွဲတဲဓဝ်၊ ဖန်ညံင်ယဲ ဂွံကၠောအ်ကၞာန် သိုက်က် လအ်လအ် ကာလဂှ်မ္ဂး နူကဵု ဌာနပရေင်ထတ်ယုက် ဂွံရပ်စပ် လွဳလွတ်ဂွံဂတာပ်၊ ဂွံလွဳလွတ်မာန်။[၆၁][၆၂][၆၃]
 
Alternatives to flattening the curve[၆၄][၆၅]

တၠပညာ မဆေင်ကဵု ပရေင်ထတ်ယုက်တအ် ဒုင်သဇိုင် ကုဗီုကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ် မဂျိုင်တန်တဴမာန်၊ ဗီုမပြးတိတ် နူကဵု ခန္ဓမၞိဟ်မဒှ်ယဲတအ်တုဲ ဟီုလဝ် နဲကဲ သွက်ဂွံစဵုဒၞာ ညံင်ယဲဟွံဂွံကၠောအ်ဂၠိုင်င်ရ။ ညးမဒှ်ဒၟံင်ယဲဏအ် (အလဵုဇကု ဟွံတီဏီလေဝ်နွံ) ဂှ် ဝဳရုသ် နူကဵု ခန္ဓညးဂှ် နူကဵု မုဟ်၊ ပါင်၊ ဝစ္စမက် မွဲကဆံင် တိတ်ကၠုင်မ္ၚးမာန်ရ။ နကဵုမၞိဟ်ယဲဂှ် အရာမရပ်မုဟ် ရပ်ပါင် ပတုဲကိစ္စ မဆေင်ကဵု ဝစ္စမက် (မပတံ ဗိုင်အိက်) တအ်ဂှ် ဒးကၠောန်ပ နကဵုတဲဖအိုတ်ရ။ နူကဵု တဲဂှ် အာရပ်ကပေါတ်အရပ်အရာတၞဟ်၊ ကပေါတ်ဂှ် ညးမွဲသအာင် အာရပ်ဒးကီု၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ဆက်တဲ ကုညးမွဲသအာင်မ္ဂး ဝဳရုသ် နူကဵုတဲညးဂှ် စၠောအ်ပရးဏာ ပ္ဍဲတဲမၞိဟ်မွဲသအာင်ရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ ဝဳရုသ် မတိတ်နူ မၞိဟ်ယဲမွဲမွဲဂှ် အာဒတုံပြဟ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲလတူ ကပေါတ်အရပ်မွဲမွဲတုဲ မၞိဟ်တၞဟ်မွဲ ကၠုင်ရပ်ဒး ကပေါတ်ဂှ်မ္ဂးလေဝ် ဝဳရုသ်ဂှ် ကၠောအ်စိုပ် ပ္ဍဲမၞိဟ်မရပ်ကပေါတ်ဂှ်ရ။ တုဲပၠန် ဝဳရုသ်ဂှ် ဍေဟ်တအ် နွံကဵု ခၞောက်တုဲ ခၞောက်ဍေဟ်ဂှ် ဒးဍာ်သာပ်ပျာမ္ဂး ထကးလီုတုဲ ချိုတ်မာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးကဵုပညာ နဲစဵုဒၞာဂှ် ဒှ်နဲကြာတ်တဲရ။ ကြာတ်တဲပၠန်ရ သာပ်ပျာဂွံကၠောအ် ဂွံလုပ်စိုပ် ပ္ဍဲစက်တဲတအ်မာန်ဂှ် ဒးပေါတ် အောန်အိုတ် လလအ် ၂၀ စက္ကရ။ တဲဇကုမရပ်လဝ် ကပေါတ်အရပ်အရာမွဲမွဲ၊ မရပ်လဝ် မၞိဟ်တၞဟ်သအာင်မွဲမွဲဂှ် ကိုပ်ကၠာဇကု ဟွံဂွံကြာတ်ဏီ လ္ပရပ်မုက်မတ်ဇကု မဒှ်ဒၞာဲ တြင်မလုပ်ကဵု ခန္ဓကာယဇကုညိဂှ် ကဵုလဝ်သတိရ။ တုဲပၠန် ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ် ဇကုဒးဒုင်ကၠောအ်လဝ် ယဲရဟာ ဇကုဟွံဒးဏီဟာဂှ် လဝုဲဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်၊ အခိင်လဒပ် ဝဳရုသ် ပ္ဍဲခန္ဓကာယဇကုဂှ် နွံစဵုကဵု ၁၄ တ္ၚဲဂှ်ရ ကာလဇကုခဍက် ဟွံသေင်မ္ဂး ထအဟ်မ္ဂး တၞဟ်န ဝဳရုသ် နူဇကု ဟွံဂွံပြးတိတ်အာမ္ၚးဇကုတုဲ ဇကုဒးကၟာတ်ပါင် ကၟာတ်မုဟ်ဇကု နကဵု စက္ခောတိသ်ရှူ ရ။ ယဝ်ရ ဇကုခဍက်/ထအဟ်စုတ် ပ္ဍဲတဲဇကုမ္ဂး ဗွဲမပြဟ် ဇကုဒးအာကြာတ်ထောအ်တဲဇကုရ။[၆၆]

တင်စဵုဒၞာမွဲပၠန်ဂှ် ဒှ်တင်မပရးမၞိဟ်တုဲမံင်စံင်အာကၠုင်ရ။ မၞိဟ်မနွံကဵု ဝဳရုသ်မွဲမွဲ ကာလမၞိဟ်ဂှ် ထအဟ် ဟွံသေင်မ္ဂး ခဍက်မ္ဂး ဝဳရုသ်နူမၞိဟ်ဂှ် နကဵုအသိင်ကျာမုဟ် ကျာပါင်မၞိဟ်ဂှ် ပရးဗစိုပ်ဏာ ဝဳရုသ် မ္ၚးရ။ ယဝ်ရ မံင်ကြပ်ဒၟံင် ရေင်သကအ်မ္ဂး ဝဳရုသ်မစိုပ်ဒၟံင် ပ္ဍဲကျာဂှ် ညးတၞဟ်မွဲသအာင် ယီုပၠုပ် ဝဳရုသ်ဂှ်တုဲ ဝဳရုသ်လုပ်စိုပ်အာ ပ္ဍဲခန္ဓမၞိဟ်ဂှ်မာန်ရ။ ဝဳရုသ်ဂှ် ပ္ဍဲကျာ စဵုကဵု ပွိုင် ၄ နာဍဳ ဍေဟ်ဂျိုင်တန်တဴမာန်ဒၟံင်ရ။ တုဲပၠန် ဝဳရုသ်ဂှ် နူကဵု ကျာယဝီု မၞိဟ်မနွံကဵု ဝဳရုသ်ဂှ်လေဝ် ပြးပ္တိတ်မ္ၚးကီုရ။ ရံင်ကဵု တင်ဏအ်တုဲ ညးတအ် ကဵုလဝ် သမ္တီ ညးမွဲကုမွဲ ယဝ်ရ မံင်ခြာမွဲမဳတာကဵု ၜါမဳတာမ္ဂး ဝဳရုသ် မတိတ် နူကျာယဝီုဂှ် ကၠောအ်စိုပ် ဟွံမာန်ရ။[၆၇]ရံင်ကဵု တင်ဏအ်တုဲ ညးတအ် ကဵုလဝ် သမ္တီ ညးမွဲကုမွဲ ယဝ်ရ မံင်ခြာ ၜိုတ် ၆ ပေ (ၜိုတ် ၁.၈ မဳတာ)မ္ဂး ဝဳရုသ် မတိတ် နူကျာယဝီုဂှ် ကၠောအ်စိုပ် ဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၞာဲမၞိဟ်ဂၠိုင်င် မကောံဒၟံင် ဗီုကဵု ဘာဗတောန်လိက်၊ ရုင်ကမၠောန်၊ ဇြပ်ဇၞူ၊ ဒၞာဲမကောံအာကၠုင်ဂၠိုင် မပ္တံကဵု ကၠအ်ပ္ကဴ၊ တိုက်ရံင်လိက်၊ ဘာကျာ်တအ်ဂှ် ဒးဝေင်ပါဲရ။[၆၈]ဂဥုဲစဵုဒၞာ ဝဳရုသ် SARS-CoV-2 ဏအ်ဂှ် ဆိင်ကေတ်မ္ဂး ပြဟ်အိုတ် သၞာံ ၂၀၂၁ တေအ်မ္ဂး ကလိဂွံမာန်ရောင်တုဲ[၆၉]ပရေင်စဵုဒၞာ ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဒုင်သဇိုင် ကုနဲကဲ ညံင်ဂွံလဇုဲလဇဖျေဟ်အခိင်တုဲ ဖန်ဒၟံင်ရ။ စၞးမကဵုဒှ် ယဲဏအ် မွဲတဲဓဝ် လၟိဟ်မၞိဟ်ဂၠိုင်င် ရုင်ဂဥုဲရပ်စပ် လွဳဗက်ဟွံဂတာပ်ဂှ် ကဵုဒှ် သိုက်က် ညံင်ရုင်ဂဥုဲ ဂွံလွဳဗက်ဂတာပ်ရ။ တုဲပၠန် ဒၞာဲမဒှ်လဝ်တုဲတအ်ဂှ် ညံင်ဟွံကလေင် မံက်ကတဵုကၠုင် မွဲဝါပၠန်ဂှ်လေဝ် စဵုဒၞာဝေင်ပါဲရ။[၆၂] ပွမလဇုဲလဇ ညံင်မၞိဟ်ဟွံဂွံဒှ် မွဲတဲဓဝ်ဂၠိုင်င်ဂှ် တၞဟ်နရုင်ဂဥုဲ ဂွံရပ်စပ်မာန်ကီု သီုကဵု မင်လဇုဲ စဵုကဵု ဂဥုဲစဵုဒၞာ ဂွံတိတ်ရ။[၆၂]

နဲကဲစဵုဒၞာ ဝေင်ပါဲဂှ် နကဵု ဂကောံပရေင်ထတ်ယုက်ဂၠးကဝ (WHO) ဟီုလဝ် သွက်မၞိဟ်ခ္ဍက်၊ ထအဟ် ကေုာံ မၞိဟ်မလွဳလွတ်ယဲ ကုညးသံသယယဲ ဗီုကဵု အစာဂဥုဲတအ်မ္ဂး ဒးစုတ် ဂရုပ်ပါင် (ယာတ်ကၟာတ်ပါင်)ရ။[၇၀] ဍုင်လ္ၚဵု နူကဵု ဌာနပရေင်ထတ်ယုက် ဇၟာပ်မၞိဟ်တိတ်မ္ၚးမ္ဂး ဒးစုတ် ဂရုပ်ပါင်ရ။ ဗွဲတၟေင် ဍုင်ကြုက်[၇၁] ဟံင်ကံင်[၇၂] ကေုာံ ဍုင်သေံ တအ်ရ။[၇၃] ဂရုပ်မုက် ဂွံရုမ်ဂပ်မာန်ဂှ် နကဵု ဂကောံပရေင်ထတ်ယုက်ဂၠးတိ ဟီု ရုင်ကမၠောန်မကၠောန်ပတိတ် ဂရုပ်မုက်တအ် ဒးကၠောန်ဂလိုင်ပတိုန် ၄၀% ရ။ ဟိုတ်နူယဲဏအ်တုဲ ၚုဟ်ဂရုပ်မုက်ဂှ် ဍင်တိုန် ၆ ဆ၊ တုဲပၠန် ကပေါတ်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဍာ်ဒကေဝ်ဟွံစိုပ်ရ။[၇၄]ၜိုန်ရ ဂရုပ်မုက်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ကၠောန်လဝ် ဍာ်ဒကေဝ်ဟွံစိုပ် ဝဳရုသ် လုပ်တတ်စိုပ်မာန်ဒၟံင်ကီုလေဝ် တၠပညာ ပရေင်ထတ်ယုက် လ္ၚဵုတအ် ဟီု စုတ်ဂရုပ်မုက်ဂှ် ဖန်ကဵု ညံင်မၞိဟ်တအ် ဟွံဂွံရပ်မုက်ညးတအ် တိုက်က်ရိုက်က်တုဲ ဒှ်ဂုဏ်ဖိုဟ် လပါ်ခိုဟ်မွဲရ။[၇၅]

ကုညးမဒှ် ယဲကဝ်ဝိဒ်-၁၉ ဟွံသေင်မ္ဂး ကုညးမထေင်ကေတ် ဇကုဒးဒုင်ကၠောအ်လဝ် နကဵုဝဳရုသ်တအ်ဂှ် နူကဵု ဌာနပရေင်ထတ်ယုက် ဍုင်ဗွဲမဂၠိုင် ဟီုလဝ် လ္ပတိတ်မ္ၚး မံင်ပ္ဍဲသ္ၚိဇကု၊ ကိုပ်ကၠာ ဇကုဟွံအာ ရုင်ဂဥုဲမ္ဂး ဇကုဒးကဵုပရိုင်ဆက်ဖုန်ကၠာ၊ ကာလဇကုအာမ္ဂး စကာဂရုပ်ပါင်၊ ဍုင်လ္ၚဵုမ္ဂး ဒံက်တာကၠုင်လွဳ ပ္ဍဲသ္ၚိရ။ ကာလမၞိဟ်ဂှ် ယဲက္ဍင် ဒးစကာကိရိယာတၟေင်မ္ဂး ကဵုတိုန်မံင် ပ္ဍဲရုင်ဂဥုဲရ။ အရာဏအ် ဍုင်မွဲကုမွဲ ဟွံတုပ်ရေင်သကအ်ရ။[၇၆][၇၇]

  •  
    ဗီုမထ္ၜး ယဝ်ရ ဟွံစဵုဒၞာမ္ဂး ဗီုလဵု ပြးကၞာန်တုဲ ယဝ်ရ စဵုဒၞာမ္ဂး ဗီုလဵု ဂွံပဒေါအ် ဖအောန်ဖျေဟ် ပရေင်ကၠောအ်ကၞာန်။
  • ထ္ၜးနဲကြာတ်တဲ

Management

ပလေဝ်ဒါန်
 
Four steps to putting on personal protective equipment[၇၈]

Prognosis

ပလေဝ်ဒါန်

 

Case fatality rates (%) by age and country
Age 0–9 10–19 20–29 30–39 40–49 50–59 60–69 70–79 80+
China as of 11 February[၄၅] 0.0 0.2 0.2 0.2 0.4 1.3 3.6 8.0 14.8
Italy as of 19 March 0.0 0.0 0.0 0.4 0.6 1.2 4.9 15.3 23.6
South Korea as of 23 March 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.4 1.6 6.3 11.6
Spain as of 22 March 0.0 0.5 0.3 0.1 0.3 0.6 2.2 5.2 17.9
Case fatality rates (%) by age in the United States
Age 0-19 20-44 45-54 55-64 65-74 75-84 ≥85
United States as of 16 March[၇၉] 0.0 0.1-0.2 0.5-0.8 1.4-2.6 2.7-4.9 4.3-10.5 10.4-27.3
Note: The lower bound includes all cases. The upper bound excludes cases that were missing data.
  •  
    Total confirmed cases over time
  •  
    Total deaths over time
  •  
    Total confirmed cases of COVID-19 per million people, 20 March 2020[၈၀]
  •  
    Total confirmed deaths due to COVID-19 per million people, 24 March 2020[၈၁]

Terminology

ပလေဝ်ဒါန်

Passive antibody therapy

ပလေဝ်ဒါန်

နိဿဲ

ပလေဝ်ဒါန်
  1. ↑ နိဿဲ ဗၠေတ် - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named chinamortality
  2. ↑ "Novel Coronavirus Pneumonia (COVID-19) Progression Course in 17 Discharged Patients: Comparison of Clinical and Thin-Section CT Features During Recovery" (March 2020). Clinical Infectious Diseases. doi:10.1093/cid/ciaa271. PMID 32227091. 
  3. ↑ Special Act for Prevention, Relief and Revitalization Measures for Severe Pneumonia with Novel Pathogens–Article Content–Laws & Regulations Database of The Republic of China.
  4. ↑ Covid-19, n..
  5. ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms.
  6. ↑ နိဿဲ ဗၠေတ် - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named WHO2020QA
  7. ↑ "Quarantine alone or in combination with other public health measures to control COVID-19: a rapid review" (April 2020). The Cochrane Database of Systematic Reviews 4: CD013574. doi:10.1002/14651858.CD013574. PMID 32267544. 
  8. ↑ Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. World Health Organization (WHO).
  9. ↑ ၉.၀ ၉.၁ ၉.၂ "The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health—The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China" . 
  10. ↑ CORONAVIRUS: WHY ARE LOSS OF SMELL AND TASTE REPORTEDLY SYMPTOMS OF COVID-19?. The Independent.
  11. ↑ Q&A on coronaviruses (COVID-19). World Health Organization (WHO).
  12. ↑ ၁၂.၀ ၁၂.၁ ၁၂.၂ ၁၂.၃ "COVID-19: Gastrointestinal manifestations and potential fecal-oral transmission" . 
  13. ↑ "Panic of Buying Toilet Papers: A Historical Memory or a Horrible Truth? Systematic Review of Gastrointestinal Manifestations of COVID-19" . 
  14. ↑ "Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News."။ 
  15. ↑ ၁၅.၀ ၁၅.၁ Q&A on coronaviruses.
  16. ↑ Coronavirus (COVID-19) Mortality Rate.
  17. ↑ Advice for public.
  18. ↑ Guidance on social distancing for everyone in the UK.
  19. ↑ 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV).
  20. ↑ Advice for public.
  21. ↑ Coronavirus Disease 2019 (COVID-19).
  22. ↑ Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV).
  23. ↑ "Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China"။ 
  24. ↑ [ho.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200325-sitrep-65-covid-19.pdf WHO Situation Report #65].
  25. ↑ ၂၅.၀ ၂၅.၁ Loss of sense of smell as marker of COVID-19 infection. Archived from the original on 2020-05-27။ Retrieved on 2020-03-26။
  26. ↑ ၂၆.၀ ၂၆.၁ Anosmia, Hyposmia, and Dysgeusia Symptoms of Coronavirus Disease (22 March 2020). Archived from the original on 24 March 2020။ Retrieved on 26 March 2020။
  27. ↑ ၂၇.၀ ၂၇.၁ Wei, Xiao-Shan (26 February 2020). Clinical Characteristics of SARS-CoV-2 Infected Pneumonia with Diarrhea။ 
  28. ↑ "Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study" (February 2020). 
  29. ↑ Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary (27 January 2020).
  30. ↑ Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Symptoms (20 March 2020).
  31. ↑ "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China" (February 2020). 
  32. ↑ "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges" (1 March 2020). 
  33. ↑ "COVID-19 and the cardiovascular system" (March 2020). 
  34. ↑ Gorbalenya, Alexander E. (11 February 2020). "Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus—The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group". bioRxiv. doi:10.1101/2020.02.07.937862. 
  35. ↑ 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) (11 February 2020). “The virus is thought to spread mainly from person-to-person ... through respiratory droplets produced when an infected person coughs or sneezes.”
  36. ↑ "Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1" (March 2020). The New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. doi:10.1056/nejmc2004973. PMID 32182409. 
  37. ↑ Water Transmission and COVID-19 (CDC, accessed 19 March 2020)
  38. ↑ "Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses" (2020). Nature Microbiology: 1–8. doi:10.1038/s41564-020-0688-y. PMID 32094589. 
  39. ↑ နိဿဲ ဗၠေတ် - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Xu Zhong Deng Peng p.
  40. ↑ Hamming, I. (2004). "Tissue distribution of ACE2 protein, the functional receptor for SARS coronavirus. A first step in understanding SARS pathogenesis" (in en). The Journal of Pathology 203 (2): 631–637. doi:10.1002/path.1570. ISSN 1096-9896. PMID 15141377. 
  41. ↑ ၄၁.၀ ၄၁.၁ Zhang, Wei (1 January 2020). "Molecular and serological investigation of 2019-nCoV infected patients: implication of multiple shedding routes". Emerging Microbes & Infections 9 (1): 386–389. doi:10.1080/22221751.2020.1729071. PMID 32065057. 
  42. ↑ "Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin" (23 January 2020). bioRxiv. doi:10.1101/2020.01.22.914952. 
  43. ↑ "The proximal origin of SARS-CoV-2" (17 March 2020). Nature Medicine: 1–3. doi:10.1038/s41591-020-0820-9. 
  44. ↑ Berger, Kevin (12 March 2020). The Man Who Saw the Pandemic Coming.
  45. ↑ ၄၅.၀ ၄၅.၁ "The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19)—China, 2020" (17 February 2020). China CDC Weekly 2 (8): 113–122. Chinese Center for Disease Control and Prevention. 
  46. ↑ "COVID-19: what is next for public health?" (February 2020). Lancet 395 (10224): 542–45. doi:10.1016/S0140-6736(20)30374-3. PMID 32061313. 
  47. ↑ Davidson, Helen။ "First Covid-19 case happened in November, China government records show—report"၊ The Guardian၊ 13 March 2020။ 
  48. ↑ CDC (5 February 2020). CDC Tests for 2019-nCoV.
  49. ↑ Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases.
  50. ↑ 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Summary (30 January 2020).
  51. ↑ Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV (29 January 2020).
  52. ↑ Curetis Group Company Ares Genetics and BGI Group Collaborate to Offer Next-Generation Sequencing and PCR-based Coronavirus (2019-nCoV) Testing in Europe (30 January 2020).
  53. ↑ Brueck, Hilary (30 January 2020). There's only one way to know if you have the coronavirus, and it involves machines full of spit and mucus.
  54. ↑ Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases.
  55. ↑ "New SARS-like virus in China triggers alarm" (January 2020). Science 367 (6475): 234–35. doi:10.1126/science.367.6475.234. PMID 31949058. Bibcode: 2020Sci...367..234C. 
  56. ↑ Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 data hub.
  57. ↑ "New blood tests for antibodies could show true scale of coronavirus pandemic" (2020). Science. doi:10.1126/science.abb8028. ISSN 0036-8075. 
  58. ↑ "Potential Rapid Diagnostics, Vaccine and Therapeutics for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV): A Systematic Review" (February 2020). Journal of Clinical Medicine 9 (3): 623. doi:10.3390/jcm9030623. PMID 32110875. 
  59. ↑ "Coronavirus (COVID-19) Update: FDA Issues first Emergency Use Authorization for Point of Care Diagnostic" (Press release). FDA. 21 March 2020. Retrieved 22 March 2020.
  60. ↑ "A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)" (February 2020). Military Medical Research 7 (1): 4. doi:10.1186/s40779-020-0233-6. PMID 32029004. 
  61. ↑ The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable (9 March 2020).
  62. ↑ ၆၂.၀ ၆၂.၁ ၆၂.၂ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?" (March 2020). 
  63. ↑ How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart (10 March 2020).
  64. ↑ After 'Flatten the Curve', we must now 'Stop the Spread'. Here's what that means (14 March 2020).
  65. ↑ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?" (March 2020). Lancet 395 (10228): 931–934. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834. 
  66. ↑ နိဿဲ ဗၠေတ် - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named CDC-Prevention & Treatment
  67. ↑ Maragakis, Lisa Lockerd. Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine. Johns Hopkins University.
  68. ↑ Parker- Pope၊ Tara။ "Deciding How Much Distance You Should Keep" (in en-US)၊ The New York Times၊ 19 March 2020။ 
  69. ↑ Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus (17 February 2020).
  70. ↑ When and how to use masks.
  71. ↑ For different groups of people: how to choose masks. NHC.gov.cn. National Health Commission of the People's Republic of China (7 February 2020). “"Disposable medical masks: Recommended for: · People in crowded places · Indoor working environment with a relatively dense population · People going to medical institutions · Children in kindergarten and students at school gathering to study and do other activities"”
  72. ↑ Prevention of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). Archived from the original on 21 March 2020။ Retrieved on 26 March 2020။ “"Wear a surgical mask when taking public transport or staying in crowded places."”
  73. ↑ Kuhakan၊ Jiraporn။ "'Better than nothing': Thailand encourages cloth masks amid surgical mask shortage"၊ Reuters၊ 12 March 2020။ ""Thailand's health authorities are encouraging people to make cloth face masks at home to guard against the spread of the coronavirus amid a shortage of surgical masks. ... The droplet from coughing and sneezing is around five microns and we have tested already that cloth masks can protect against droplets bigger than one micron."" 
  74. ↑ "Shortage of personal protective equipment endangering health workers worldwide" (Press release). WHO. 3 March 2020. Retrieved 24 March 2020.
  75. ↑ Guidance against wearing masks for the coronavirus is wrong – you should cover your face - The Boston Globe.
  76. ↑ Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—Prevention & Treatment. Centers for Disease Control and Prevention. U.S. Department of Health & Human Services (10 March 2020).
  77. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (11 February 2020). What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) (in en-us).
  78. ↑ Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE).
  79. ↑ Severe Outcomes Among Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) — United States, February 12–March 16, 2020. Centers for Disease Control (16 March 2020).
  80. ↑ Total confirmed cases of COVID-19 per million people.
  81. ↑ Total confirmed deaths due to COVID-19 per million people.
နိဿဲ ဗၠေတ် - <ref> tag with name "Reut_NIH_Moderna_3months" defined in <references> is not used in prior text.

[[Category:]]

ကလေၚ်သီကေတ်လဝ် နူ "https://mnw.wikipedia.org/w/index.php?title=ယဲကဝ်ရဝ်နာဝဳရုသ်_၂၀၁၉&oldid=42233"