ဒဂိုန်၊ ဂိတု
ဂိတုဒဂိုန် (အၚ်္ဂလိက်: Ashadha, Burmese: ဝါဆိုလ) ဒှ်ဂိတုမရနုက်ပန် ပ္ဍဲမွဲသၞာံ ပ္ဍဲကြက္ကဒိန်မန်၊ ကြက္ကဒိန်ဟိန္ဒူ ကေုာံ ကြက္ကဒိန်ဍုင်အိန္ဒိယရ၊၊ ပ္ဍဲကြက္ကဒိန် ဗေင်္ဂလဳ ကေုာံ ကြက္ကဒိန်နိပဝ် (ဝိကြမ သံဝစ္ဆရ်) ဂှ် ဒှ်ဂိတု မရနုက်ကဵုပိ ပ္ဍဲမွဲသၞာံရ၊၊ အတိုင်ကြက္ကဒိန်မန်မ္ဂး ဂိတုဒဂိုန် နွံ ၃၀ တ္ၚဲရ၊၊
ဗွဲဓမ္မတာမ္ဂး ဂိတုဒဂိုန်ဂှ် ဒတုံဒၟံင် အကြာ ဂိတုဂျောန် ကဵု ဂျူလာင် ပ္ဍဲ ကြက္ကဒိန်ဂရေဂေါရိယာန်၊ ဆဂး ပ္ဍဲသၞာံ မထပ်လဝ် ဒဂိုန်မ္ဂး ဍေဟ်ဟွံကိတ်ညဳကွေဟ်ဟ်ရ၊၊ ဂိတုဝွံ မန်တအ် သၠာဲကော် ဂိတုဒဂိုန်ဂွံ မုဟွံလအ်ကွေဟ်ဟ်ဏီရ၊၊ မွဲအခိင်တေအ် ညးစ ဂိတု အသာတ် အတိုင်မကၠုင်နူပါဠိ/သံင်သကြိုတ်ဂှ်ရ၊၊ ဂိတုဒဂိုန်ဝွံ ဗြဲမုန်သုန် စိုပ် ပ္ဍဲဍုင်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ခမဳဗုဒ္ဓဘာသာတအ် လုပ်ဒဂိုန် မဂွံအဓိပ္ပါယ် အပ္ဍဲဥတုဗြဲပွိုင်ပိဂိတုဝွံ ဟွံအာတရဴ တန်တဴ ပ္ဍဲဘာမွဲမွဲရ၊၊ ဟိုတ်နူဏအ်တုဲ ဂိတုဂှ်လေဝ် ညးကော်စအာ ဂိတုဒဂိုန်ရ၊၊
နိရုတ္တိ
ပလေဝ်ဒါန်ဂိတုအသာတ် ဂှ် ကၠုင်နူ သံသကြိုတ် အာၑါဎ၊၊ ဟိုတ်နူမဒှ်ဂိတု ခမဳသင်တအ် မပြာပ်လုပ်ဒဂိုန်တုဲ ဗွဲကြဴဒှ်အာ ဂိတုဒဂိုန်ရ၊၊ ဂကူနာနာမလွဳစလဝ် နူသံသကြိုတ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗီုဏအ်ရ၊၊ (Nepali: आषाढ Āsādh; Hindi: आषाढ़ Āṣārh; Assamese: আহাৰ ahar; Odia: ଆଷାଢ; Bengali: আষাঢ়; ဆဂး လၟုဟ်ဗေင်္ဂလဳကော်စ ဂိတု မုန်သုန် ရ၊၊
သဘင်
ပလေဝ်ဒါန်အတိုင်ဗုဒ္ဓဝင်မ္ဂး ဗောဓိသတ် ကောန်သၟိင်သိဒ္ဓတ္တ ပတန်ပဋိသန္ဓိ ပ္ဍဲတ္ၚဲဒဂိုန်ပေင်၊ ကောန်သၟိင်သိဒ္ဓတ္တ တိတ်ဂြိုပ်အာဂၠာဲဓရ်လေဝ် ဒှ်တ္ၚဲဂိတုဒဂိုန်ပေင်ရ၊၊ ကာလ ဗောဓိသတ် ကလိဂွံဓဝ်သစ္စပန် အာစိုပ်ဒဒှ် ကျာ်တုဲ မတွဟ်ဓရ်ဓမ္မစက် မဒှ်ဓရ် ကျာ်မတွဟ်ကၠာအိုတ်ဂှ်လေဝ် ညးတွဟ်လဝ် ပ္ဍဲတ္ၚဲ ဂိတုဒဂိုန်ပေင်ဝွံကီုရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂိတုဒဂိုန်ပေင်ဝွံ ဒှ်ဂိတုပရဲ သွက်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတအ် စၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲ ညးကၠောန် သဘင်ဖ္ဍောတ်ဓမ္မစက် ရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ စနူဂိတုဒဂိုန်ပေင် ခမဳသင်တအ် လုပ်ဒဂိုန် ပွိုင်ပိဂိတု ဟွံအာတရဴဇမ္ၚောဲ မၜက်တ္ၚဲ ၜက်ဗ္တံရ၊၊
သဘင်ရထာယာတြ (Ratha-yatra) မဂွံအဓိပ္ပါယ် မဂ္ၚေင်နကဵုကွဳ မဒှ်သဘင်ကျာ်ဟိန္ဒူ ဇဂန္နာထ ပ္ဍဲ ဍုင်ပုရိ၊ သြဒိသ တွဵုရး ဗင်္ဂလဳပလိုတ် ဍုင်အိန္ဒိယ၊၊ ညးတအ် ဖ္ဍိုက်ကေတ် ကျာ်ဇဂန္နာထတုဲ ကဝါ်ဂေတ်ဍုင်ကွာန်ရ၊၊
သဘင်ဂုရုပုဏ္ဏမဳ - သဘင်ကလအ်အစာ(Guru Purnima) မဒှ်သဘင်ကလအ်အစာဂုရု ဟိုတ်နူညးမဒၠောအ်ဗ္တောန် ကဵုဇကု၊ ဟိုတ်နူ ညးမပါ်ပရအ် ညာဏ်ပညာညး ကဵုဇကုရ၊၊ သဘင်ဏအ်ဂှ် ကောန်ဍုင်နဳပဝ် ညးမလျုင်ပတှ်ေ ဟိန္ဒူ ကေုာံ ဗုဒ္ဓဘာသာတအ် ကၠောန်ဗဒှ်ရ၊၊ သဘင်ဏအ်ဂှ် စေန်ဆက်ကၠုင် နူကဵု ကွေတ်ဟိန္ဒူ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကေုာံ ဘာသာဇိန် (ဂျိန်) ရ၊၊ သဘင်ဏအ်ဂှ် စောန်ဆက်ကၠုင် နူဗုဒ္ဓဘာသာ မရန်တၟအ်ကဵု ကျာ်တြဲဂေါတမ မစတွဟ်ဓရ် ကုခမဳပဉ္စဝဝ် မသုန်ဇကုဂှ်ဒှ်မာန်ရ၊၊ ဆဂး ပ္ဍဲဟိန္ဒူလေဝ် ညးတအ်ဟီု သဘင်ဏအ်ဂှ် ညးရန်တၟအ်ကဵု သဳဝ မစကတဵုဒှ် ဂုရုကၠာအိုတ် ပ္ဍဲတ္ၚဲဂိတုဒဂိုန်ပေင်တုဲ ညးတအ် မကၠောန်ကၠုင် သဘင်ကလအ်အစာ (ဂုရုပူဇ) ရ၊၊
ပ္ဍဲနဳပဝ် ဂိတုဒဂိုန်ဂှ် ဟိုတ်နူဗြဲမုန်သုန် မစိုပ်ဒေသညးတအ်တုဲ ညးတအ် ဂွံစတဵုသြောအ်ရ၊၊ ညးတအ်ဝေင်သဘင် မဒယှ်ေဒွက်ပတမ်မ ရ၊၊ ကၠာတေအ် ဒဒှ်ရ တိဍုက် မဂွံတဵုသြောအ်တုဲ သၟာဗ္ၚတအ် မဝေင်ထဍုတ်ဓမေက် ရေင်သကအ် နကဵုမကၠဟ်ကဵု တိကမက် ရေင်သကအ်တုဲ ညးတအ်ကၠောန်ကၠုင် သဘင်ကၠဟ်ကမက် ရေင်သကအ် ပ္ဍဲဂိတုဒဂိုန်ဏအ်ကီုရ၊၊ တ္ၚဲသဘင်ဂှ်တုဲ မၞိဟ်တအ် ပလံင်ပရအ်စ ပုင်ဍာ်တှ် ကုရေင်သကအ်ရ၊၊
လိက်ပတ်
ပလေဝ်ဒါန်နူလိက် မေဃသန်
ပလေဝ်ဒါန်ကဗျဂှ် လစံက်လဝ် မအက္ခရ်တုဲ ပွံက်ကဵုအဓိပ္ပါယ်ကဗျဂှ် ချူထ္ၜးကဵုလဝ် ဗွဲသၟဝ်ဂှ်ရ၊၊
ဇိဟ်တတ်သ္ဂုတ်အာ ရာသဳအသာတ်၊ အဒိုတ်လိုန်ဒွာ ယာကြာခပ်ပြာပ်၊ ကြကတ် စမိင် ပသၟိင်သေသာတ်၊ အပိုင်ဂိမှန် သကန်သ္ဂုတ်သွာတ်၊ ပၞာန်ဗြဲဂမြိင် ဗျိင်လောကဓာတ်၊ သၠောံဗြေဝ်မာလေဝ် သၜါတ်တၟာဲတ္ၚ၊ ရတ်လေံဗတ်ဇကာတ် မေလံင်ဆံင်ယိုဝ် လဗိုတ်သအိုဝ်သ္အာ် နာဲလွဟ်ဒစိတ် ပ္တိတ်ကံဓနာတ်၊ ဇမောဝ်ဇွောဝ်ဆံင် ဂၠံင်လောကဓာတ်၊ နာဝတတ်ထောအ် သၠောအ်သက္ကလာတ်၊ ဗက်ဗြဲဒြာတ် လသာန်ဒိုဟ်စဟ်၊ ဖံအလှုံဗိုဝ် ကြိုဝ်သမ္ၚဟ်ဝွံ လိုဝ်ဗြဲဇၞော် မြောက်ဂင်ရ၊ ဟိမန္နာ ပသာ်လွာသဒှ်၊ ဂွံအရီုဗြဲ ဗတဲသ္ဂေဟ်သွဟ်၊ ဆခြုံသမ္ကဟ် စရှ်ကမှဝ်၊ သြံက်ဂအေဝ်ပၠ သၠလတှ်ကျဝ်၊ သၟးအၚောဝ်သွဝ် ကဥသာနာံ၊ စရိုတ်တၞုင် လဇုင်လာံ၊ ကၞာင်သ္ဂာင်မှုဲ ဂအုဲဂဟုဲဂါံ၊ ရာသဳစရုင် ၜက်လဂုင်သၞာံ၊ ဍေဝ်သွိုဝ်ဓုတင် မင်မွဲသဒ္ဒာံ၊ ဒဂိုန်ဘုံကၞာတ် ဟွံတာင်အဂါံ၊ မာတ်စိုပ်ပယာံ ဂါံဝဿန္တ၊ မနုဿဘုံ အလုံဌာန၊ နရှ်ခမှဳ ကုသိုလ်ဒါန၊ ဇဗၠုညတ်ကီု သီုပၞာင်ဗက၊ ကလအ်ကျာ်သင် မင်မွဲသဳလှ၊ ဂမှဳပၟဝ်သွိုန်ဓဝ် သစ္စသ္ၚဳလလံ ဃပဿ၊ မင်မွဲအိန်ရဳ တိစဳဝရ၊ ဂၠာဲဒုဟ်ကာယ လက္ခဏပိ၊ သန္တံဒန္တံ ဆံတိတိ၊ စိုတ်ဟွံလုလန် ပ္တန်သမာဓိ၊ ညာတ်သၞာံတမိ အာဒိရာသဳ၊ ဗဟ်မွဲဇကု လၚုဟုံလွဳ၊ ယောင်ယာခြာဒင် ဇြဟောံကၠင်ဟဳ၊ ရိုဟ်မဗဟ်သၞာ လတာဒေဝဳ၊ ဗဟ်မကၠတ်ဒ္ၚောဝ် ရုပ်ထဝ်ကျာ်သြဳ၊ လၟုဟ်ကံသ္ဂဝ် ဝဲဂပဝ်ဖဳ၊ ပသာ်သၟာန်ဒှ် လ္ၚဟ်လ္ၚန်ကၠင်ဟဳ၊ ၜက်သၞာံလဂုင် ပေင်ကၠုင်ရာသဳ၊ မိတ်ဂွိုင်ဍိုန်ဒ္ၚဳ သဟာသဳသန်၊၊
ရပ်စိုတ်တၟပ် ဟွံချပ်ဂနန်၊ မုညံင်တုပ်ဗီု လဟီုလက္သန်၊ နွံတၞံဂျိမွဲ ပ္ဍဲဟေမဝန်၊ ခမှောံကရန် ပဋိသန္ဓိ၊ ပ္ဍဲသ္ဂေဟ်ကသဝ် ဗြဲသွဝ်ဇာတိ၊ ညာတ်သၟိက်ဂွံဏှဴ ညန်ဖဴဗြဴဂျိ၊ မှာပုရိသ ပြမသိဒ္ဓိ၊ မန်ဖျေဟ်ကၠေအ်ဂျိ ဣဓိဥုံသွး၊ နူတၞံဂျိဟေင် ဂွံဒ္ၚောဝ်လေင်လး၊ နာဲတုပ်ဗြဲဂျိ ရုပ်မဂ္ညိလျး၊ သြိုဟ်စရာဲတၟိန် သၟိက်ဂၠိန်လေင်လး၊ တသိုဟ်တဟး ပၠိုတ်လျးစံင်တူ၊ ဟးညးမပြဲ အဝဲဂကူ၊ သ္ဂောအ်ညန်ဇနူ ဖအိုတ်က္ၜူမာဲ၊ ဇြဲသုံစလိုင် ရိုင်ဆဒ္ဒန်ဗၠာဲ၊ လအိတ်စိုတ်သၟိပ် သ္ဂောအ်ညန်ဒိပ်ဒါဲ၊ သော်မထီုလဝ် မြမောဝ်အမြာဲ၊ လၜက်တူပၞး တရးဂစာဲ၊ သ္တုံလဝ်ပြမေ မာလေဒလာဲ၊ လၜက်လီပူ တူပၞဍိက်နာဲ၊ ဣၚုဟ်သ္ဂောအ်ဒှ် သၟဟ်သၟန်အိုက်အာဲ၊ လနီဍိက်နာဲ သွာလောအ်လာဲရော၊၊
နူအလင်္ကာစဟ်ၜါရာသဳ
ပလေဝ်ဒါန်အဒိုတ်ကြကတ် ဒးသၞောတ်ဥတု ဗဳသၞုသ္တိက်တန်၊
ဇၟာပ်ကိစ္စဇန် ပတန်ဝဵုမ္ၚဵု ဖိုလ်ဂှ်ဟွံမွဲ၊
လမုဟ်ဝွံနာဲ ဟီုဖရာဲဝေင် ပၠဳဗ္ဂေင်ဇမ္ၚောဲ၊
သြိုဟ်ကောံမအ်ဘဲ သြိုဟ်နာဲအဲကၟာဲ လီဗ္ဒာဲခိုဟ်သန်၊၊
မွဲနဲပၠန်
ပလေဝ်ဒါန်ဒဂိုန်တေအ်မော် ဝါဇၞော်ဂီုကၠီု ဒေါဝ်တသီုရ၊
လံက်ပရဟ်ဗ္တ ၚုဲကပေင်ကြုင် ၜိင်ကၠုင်ၜိင်အာ၊
ဒိုင်ပံက်တအ်ဂှ် အကၠဟ်ၜိုပ်ၜင် ပါကဟင်သာ၊
ဍိုက်ယာန်သၞေင်ၜါ ကျာထတ်ဗြဲရိုပ် ဂၠာဲဗၠိုပ်ၚုဲက၊၊
ဒဂိုန်ပေင်ရ သင်တဳလပိုန် ဒဂိုန်ဓုတင်၊
ပ္ဍဲဂကောံသင် ဍိုက်ၜင်မေတ္တာ ပ္ဍဲသိက္ခာပိုဒ်၊
ကောဗၠာဲဏအ်ရ ဂွံပကုသဵု မိတုပ်ကဵုစိုတ်၊
ညာတ်သၟိင်တ္ၚဲပၠိုတ် ဍောင်ၜိုတ်ကွေဟ်ရ ယွံတဳလသင်၊၊
ဒေါဝ်တသီုပြင် ချောဲတင်သေက်ပြံက် တိုန်ပေင်ခံက်ဗ္ၚ၊
ဗာက်ချောဲဂြာတ်မ ဗ္ၚညးတုဲအာ ဗြဲထတ်ကျာကြံ၊
ဍုင်ကွာန်တေအ်ဟောဲ ကောမွဲဒေါဝ်ဝါ သဂါဗတံ၊
စံင်တူဂၠိုက်သ္ၚမ် ဗုင်တဏမ်မံင် ဂွံသံင်ဝေဂ၊၊
လၟေင်ဂိတု (၁၂)
ပလေဝ်ဒါန်ပ္ဍဲမွဲဂိတု နွံ ၂၉.၅၊ ကြက္ကဒိန်တအ် ဖန်ထောအ် နကဵု ဂိတုလ္ၚဵု နွံ ၂၉ တ္ၚဲ၊ ဂိတုလ္ၚဵု နွံ ၃၀ တ္ၚဲ
စဲ ၂၉၊ ပသာ် ၃၀၊ ဇှ်ေ ၂၉ ဆက်အာ စဵုကဵုအိုတ်၊၊
| Sanskrit | Pali | Mon | Burmese | Khmer | Lao | Sinhala | Thai | No. of
days |
Gregorian
(approx.) |
| Chaitra | Citta | စဲ(Cai) | Tagu (တန်ခူး) | ចេត្រ
(Chaet) |
ຈິຕ | Bak (බක්) | Chittra (จิตร) | 29 | March–April |
| Vaisākha | Visakha | ပသာ်(Pasāk) | Kason (ကဆုန်) | ពិសាខ
(Pisak) |
ວິສາຂະ | Vesak (වෙසක්) | Wisakha (วิสาข) | 30 | April–May |
| Jyaiṣṭha | Jeṭṭha | ဇှ်ေ(Jeh) | Nayon (နယုန်) | ជេស្ឋ
(Ches) |
ເຊດ | Poson (පොසොන්) | Chettha (เชษฐ) | 29 [30] | May–June |
| Āṣāḍha | Āsāḷha | ဒဂိုန်(Dagiun) | Waso (ဝါဆို) | អាសាឍ
(Asath) |
ອາສາລະຫະ | Æsala (ඇසළ) | Asanha (อาสาฬห) | 30 | June–July |
| Śrāvaṇa | Sāvaṇa | ခ္ဍဲသဳ(Khadat Sî) | Wagaung (ဝါခေါင်) | ស្រាពណ៍
(Srap) |
ສາວະນະ | Nikini (නිකිණි) | Sawana (สาวน) | 29 | July–August |
| Bhādrapada or Proshthapada | Poṭṭhapāda | ဘတ်(Bhat) | Tawthalin (တော်သလင်း) | ភទ្របទ
(Phuttrobot) |
ພັດທະຣະບົດ | Binara (බිනර) | Phatthrabot (ภัทรบท) | 30 | August–September |
| Āśvina | Assayuja | ဝဟ်(Wah) | Thadingyut (သီတင်းကျွတ်) | អស្សុជ
(Assoch) |
ອັດສະວະຍຸດ | Wap (වප්) | Atsawayut (อัศวยุช) | 29 | September–October |
| Kārttika | Kattikā | ကထိုန်
(Kathiun) |
Tazaungmon(တန်ဆောင်မုန်း) | កត្តិក (Katdeuk) | ກັດຕິກາ | Il (ඉල්) | Kattika (กัตติกา) | 30 | October–November |
| Mārgaśirṣa | Māgasira | မြေက္ကသိုဝ်(Mrakkasiuw) | Nadaw (နတ်တော်) | មិគសិរ
(Meukesae) |
ມິຄະສິນ | Undhuvap (උඳුවප්) | Mikkhasira (มิคสิร) | 29 | November–December |
| Pauṣa | Phussa | ပုဟ်(Puh) | Pyatho (ပြာသို) | បុស្ស
(Buss) |
ປຸສສ | Dhuruthu (දුරුතු) | Putsa (ปุสส) | 30 | December–January |
| Māgha | Māgha | မာ်(Māk) | Tabodwe (တပို့တွဲ) | មាឃ
(Meak) |
ມາດ | Navam (නවම්) | Makha (มาฆ) | 29 | January–February |
| Phālguna | Phagguṇa | ဖဝ်ရဂိုန်(Phawragiun) | Tabaung (တပေါင်း) | ផល្គុន
(Phalkun) |
ຜັກຄຸນ | Mædhin (මැදින්) | Phakkhun (ผัคคุณ) | 30 | February–March |
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်https://en.wikipedia.org/wiki/Ashadha
https://en.wikipedia.org/wiki/Guru_Purnima
တၠဂုဏ်အ္စာဝေဒဉာဏ၊ ဇၟန်လိက်မန်တြေံတြဟ် ကေုာံ အလင်္ကာမန်ဂမၠိုင်