သိယဵု၊ ကျာ်စေတဳ ပွိုင်ဍုင်ကျာ်ထဝ်
ကျာ်သိယဵု (ဝါ) ကျာ်ဣသိယဵု (အၚ်္ဂလိက်: Kyaiktiyo Pagoda, (မြန်မာ: ဆံတော်ရှင်ကျိုက်ထီးရိုးစေတီတော်မြတ်) ဝွံ ဒှ်ကျာ်မၞိဟ်မတီဂၠိုင်တုဲ ဒှ်ဒၞာဲ ညးလ္ၚောဝ်ကျာ်တအ် မကၠုင်ဗဵုလ္ၚောဝ်ဂၠိုင် မနွံ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ကျာ်ထဝ်၊ တွဵုရးဍုင်မန်ရ။ ကျာ်စေတဳသွတ် မနွံသမၠုင်(7.3 မဳတာs (24 ft)) ဂှ် ဒက်လဝ် လတူတၟအ်ကလောအ်တုဲ တၟအ်ကလောအ်ဂှ် ညးကြောပ်လဝ် နကဵုထဝ်ခတှ်ေရ။
| ကျာ်သိယဵု Kyaiktiyo Pagoda Golden Rock | |
|---|---|
 Kyaiktiyo Pagoda over the Golden Rock | |
  Myanmar ဒၞာဲဒတန် မနွံ | |
| တင်ဂၞင်ဂမၠိုင် | |
| ဒတန်ဒၞး | 17°28′54″N 97°05′53″E / 17.481682°N 97.098118°Eဒတန်: 17°28′54″N 97°05′53″E / 17.481682°N 97.098118°E |
| မဆေင်စပ် ကုဘာသာ | ဗုဒ္ဓဘာသာ |
| ဂိုဏ် | ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ |
| ပွိုင်ဍုင် | Kyaikto |
| ရး | တွဵုရးဍုင်မန် |
| ကၟိန်ဍုင် | ရးနိဂီုပံင်ကောံဗၟာ |
| အကာဲအရာလၟုဟ် | active |
| ဗွဲမသောဲဗြောဲ | |
| သမၠုင်ကၞောတ်ကၠတ် | 15 m (49 ft) |
| သမၠုင်ဗလးၜဳ | 1,100 m (3,609 ft) |
အတိုင်ဝင်ကျာ်မ္ဂး ကျာ်သိယဵုဝွံ ညးသၠိုင်စုတ်လဝ် ဓါတ်သော်ကျာ်တြဲ။ တၟအ်ခဍုန်ဒၟံင်ဂှ် ဒစဵုဒစး ဒြဟတ်ဇရောတ်တုဲ ဟွံဒတုံစှ်ေ ခက်ယဵုဒၟံင်လတူတၟအ်ဇမၞော်မွဲရ။ တၟအ် မဒက်လဝ်ကျာ်စေတဳဂှ် နွံလတူ ဒဵုကျာ်သိယဵုရ။ ပ္ဍဲကဵုဝင်ကျာ်ဂှ် ညးဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် သၟိင်အိန် ဂၠာဲကေတ်နင် တၟအ် မတုပ်ကဵု က္ဍိုပ်ရသိတုဲ ကၠုင်ဖ္ဍုန်စုတ်လဝ်တုဲ နကဵုဣဓိအနုဘဴကျာ်ဂှ် ပကဵု ညံင်တၟအ်ဂှ် ဟွံဂွံဒတုံစှ်ေဗင်ရ။ ကျာ်သိယဵုဝွံ ပၞောဝ်ကဵု ကျာ်ပ္ဍဲကဵု သဟရးဗၟာမ္ဂး ဒှ်ကျာ်မၞိဟ်မကၠုင်ဗဵုလ္ၚောဝ်ဂၠိုင်အိုတ် မရနုက်ကဵုပိ ကြဴနူ ကျာ်လ္ဂုင် ကဵု ကျာ်မဟာမျာတ်မုနိ။[၁][၂][၃][၄]
ပ္ဍဲဒၞာဲတၟအ်ကလောအ်ဇၞော် မခ္ဍုန်ဒၟံင်ဂှ် ပ္ဍဲအခိင်လၟုဟ် မၞိဟ်ဗြဴ ညးဟွံကဵုတိုန်၊ ညံင်မၞိဟ်ဗြဴ ဟွံဂွံတိုန်စိုပ်ဂှ် ပၟင်ပၟဲတအ် မင်စဵုဒၞာဒၟံင်ရ။ မၞိဟ်ဗြဴတအ်ဂှ် ဂွံအာဗဵုလ္ၚောဝ် ဒၞာဲမ္ၚး လပါ်သၟဝ် ဒၞာဲမသြိုင်ကၠောန်လဝ်ဂှ်ရ။
နိရုတ်
ပလေဝ်ဒါန်ယၟုကျာ်ဝွံ ဒှ်ယၟုဘာသာမန် ယဵု ဂှ် မလ္ဇံက်လဝ် လတူမွဲမွဲ၊ သိ ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ပတှ်ေကေတ် ကၠုင်နူ ဣသိ၊ ရံင်ကဵု ဗီုပြင်တၟအ် မတုပ် ကုက္ဍိုပ်ရသိတုဲ ကဵုလဝ်ယၟုကျာ်သိယဵု (ဝါ) ကျာ်ဣသိယဵု ရ။[၅][၆]
နကဵု နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ ညးညာတ်ကေတ် စပ်ကဵု ယၟုဍုင်ကွာန်၊ ယၟုမန်တြေံတအ်တုဲ တေသြရဳ ညးကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပိသာ်၊ ပၞောဝ်ကဵုပိသာ်ဂှ် ယၟုဒေသကွာန်မန်လ္ၚဵုဂှ် ပ္ဍဲကဵုမန်ဂှ် ဆက်ပြံင်လှာဲအာဒၟံင်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုဗၟာဂှ် ဆက်ထိင်လဝ် အတိုင်တြေံနွံရ။ ဥပမာ ယၟု ဍုင်လ္ဂုင်၊ ပ္ဍဲကဵုဗၟာဂှ် (ဗွဲတၟေင်ယၟုကျာ်လ္ဂုင်) ဂှ် ရွှေတိဂုံ/ကျိုက်တိဂုံ မြဴသာ်ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဗွဲစၟတ် ကျိုက်တိဂုံ ဝွံ ကၠုင်နူအရေဝ်မန် ကျာ်တိဂုင်။ ညံင်ရဴဂှ်ကီု ဍုင်မတ်မလီုဂှ် ဗီုဗၟာ မော်လမြိုင် ဂှ် ပ္ဍဲလိက်တြေံ ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ် မုဟ်လမၠီု ရ။ ဟိုတ်ဂွံဒှ် ဗီုဏအ်ဂှ် မန် ကဵု ဗၟာ စုက်လုက်ကၠုင် ရေင်သကအ် နူကဵု မန်ခေတ်တြေံတေအ်ရတုဲ ယၟုဒေသမန်တအ်ဂှ် နူကဵု ခေတ်တြေံတေအ်ဂှ် ဗၟာတအ် ဗီုညးပ္တိတ်ရမ္သာင်ဂွံဂှ် ညးတအ် ပ္တိတ်တုဲ ကော်ဒၟံင်ရ။ ဟိုတ်နူဒှ် ယၟုညးတအ် ဟွံသေင်တုဲ ပ္ဍဲညးတအ် ဟွံပြံင်လှာဲ၊ တုဲပၠန် နူကဵု လိက်မန်ခေတ်တြေံ၊ (ဍုင်သဓီု) စိုပ်အာ သၟဝ်တဲဗၟာတုဲ အရေဝ်မန်ဂှ် လဆောဝ်မ္ဂး လ္ၚုသုန်ဂြာံအာ၊ လဆောဝ်မ္ဂး ကလေင်ဇၞော်မောဝ်ကၠုင်ပၠန်၊ လိက်ဗၟာဂှ် နူကဵု ညးတအ် သီဂွံဍုင်ဗုကာံ နူတဲမန်တုဲ လိက်ညးတအ် ဟွံဒးဘဲ ဆက်ထိင်အာဒၟံင် အတိုင်ဂှ်တုဲ ယၟုတအ်ဂှ်လေဝ် တန်ကြန် သှ်ေၜက် အတိုင်ဗီုတြေံဂၠိုင်ကီုရ။ ညးထံက်ရံင်ကဵု တင်ဂၞင်ဏအ်တုဲ ယၟု ကျာ်သိယဵု ဂှ် ဗၟာတအ် ကော် ကျိုက်ထီးရိုး၊ ကျိုက် ဂှ် ကျာ်၊ ထီး ဂှ် နကဵုလညာတ်ညး ကၠုင်နူ အရေဝ်မန် တဳ/တိ မဂွံအဓိပ္ပါယ် တၟအ်။ ရိုး ဂှ် ဒှ်အရေဝ်မန် ယဵု။ တုဲပၠန် ယၟုကျာ်ဗီုမန်ဂှ် ကျာ်ဣသိယဵု ဏအ်ဂှ်လေဝ်၊ ဣသိ ဏအ်ဂှ် ထေက်ကဵု ဒးဗ္စာရဏာညိရ။ ယဵု ဂှ် ဒှ်မကြိယာတုဲ နကဵုအခိုက်လိက်မန် ပ္ဍဲအရပ်အရာ (နာမ်)မွဲမွဲမ္ဂး ဒးစကာမနာမ်ဟေင်ရ။ သရောပ်ဖအိုတ်တုဲ အရာမဒှ်မာန်အိုတ် ညးစှ်ေစိုတ် ယၟုကျာ်ဣသိယဵု ဝွံ နူတမၠာတေအ် ကျာ်တိဣဝဵု၊ ယၟုဏအ်ဂှ် မၞိဟ်ဗွဲကြဴတအ် ဟွံကၠိိုဟ် အဓိပ္ပါယ်တုဲ တိဣ ဂှ် သၠုင်ထောအ် ဣသိ။ တုဲ ယၟုကျာ်ဂှ် ဒှ်အာ ကျာ်ဣသိယဵု။ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် နူတမၠာတေအ်ဂှ် ကျာ်တဳယဵု ဗီုမန်ဂှ် ဗွဲကြဴဒှ်အာ ကျာ်သိယဵု။ အဓိပ္ပါယ် ယၟုကျာ်ဝွံဂှ် ကျာ်တၟအ်မခ္ဍုန်လ္ဇံက်လဝ်။
ဝင်ကျာ်
ပလေဝ်ဒါန်အတိုင်မချူလဝ် ပ္ဍဲကဵု ဝင်ကျာ်မ္ဂး အခိင်ကာလကျာ်တြဲ မဂ္ၚေင်ဒေသစာရိဂှ် ရသိတိဿ ကလိဂွံဓါတ်သော်ကျာ်တုဲ ညးစွံလဝ် လတူက္ဍိုပ်ညးရ။ ဓါတ်သော်ဂှ် ရသိတိဿ ကဵုသၟိင်ဨကရာဇ်တုဲ ကဵုပ္တန်စွံလဝ် ပ္ဍဲတၟအ် မတုပ် ကုက္ဍိုပ်ရသိ။ ဨကရာဇ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ကောန်ဝိဇ္ဇာဓိုရ် ကေုာံ နာ်မွဲတုဲ ဒှ်ညးမနွံဣဓိအနုဘဴမွဲတၠကီုရ။ နကဵုအရီုအဗင် သၟိင်အိန်ဂှ် အာဂၠာဲနင် တၟအ် နူၜဳမှာသၟိဒ် မတုပ် ကုက္ဍိုပ်ရသိတုဲ ကၠုင်လ္ဇံက်လဝ် ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ်တုဲ ပတန်လဝ်ကျာ်ရ။ နူကဵု ကျာ်က္ၜင် ဂွံစိုပ် ကျာ်သိယဵုဂှ် နွံ ၜိုတ် 300 မဳတာs (980 ft)။[၁][၆][၇]
ဓဝ်ပတှ်ေ မၞိဟ်တအ် နွံမွဲပၠန်ဂှ် မၞိဟ်မွဲ နူကဵုသၞေဟ်ကပေါဝ် ယဝ်ရဂွံကွာ်တိုန် ဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ် ပိအလန် အပ္ဍဲပွိုင်မွဲသၞာံမ္ဂး ပရေင်ထတ်ယုက်ခိုဟ်၊ ယဲဘဲလာဲလေင်ရ။[၈]
ပထဝဳ
ပလေဝ်ဒါန်ကျာ်သိယဵုဝွံ နွံ ပွိုင်ဍုင် ကျာ်ထဝ် တွဵုရးဍုင်မန်။ ဒၞာဲကျာ်သိယဵု မနွံဂှ် နွံသမၠုင်1,100 m (3,609 ft) လတူဗလးၜဳ၊ ပ္ဍဲကဵု ဒဵုကျာ်သိယဵု (သီုကဵု မကော်စ ဒဵုကျာ်ကေလာသ ဟွံသေင်မ္ဂး ဓရောင်ဒဵုယောမဗမံက် (Eastern Yoma mountains)။ နူကဵု ဍုင်လ္ဂုင် နွံဇမ္ၚောဲ 210 kiloမဳတာs (130 mi) တုဲ ၁၄၀ (၈၆ တိုင်) သၟဝ်ကျာ မတ်မလီု။ [၉][၁၀] ကွာန်ဂြိုပ်ကပေါဝ်ဂှ် နွံဇိုင်ဒဵုကျာ်သိယဵုတုဲ မဒှ်ကွာန်ကြပ်အိုတ် ကုကျာ်သိယဵု။ နူကဵု ကွာန်ဂြိုပ်ကပေါဝ်ဂှ် ဂၠံင်တိုက် နကဵုတွာ်ကီု သီုကဵု ကွဳစက်ဂှ် အာဇရေင်ကျာ်သိယဵုဂွံရ။ ပ္ဍဲမွဲဒမြိပ်ဂၠံင်ဂှ် နွံကဵု တၟအ်ကလောအ်ဇၞော်ဇၞော် ဗီုပြင်မကြပ်တုပ်ကု တၟအ်ကျာ်သိယဵုလေဝ် နွံကီုရ။ စိုပ်ကၞောတ်ဒဵု မကြပ်ကဵု ဒၞာဲကျာ်သိယဵု မနွံဂှ် စိုပ်ဒဵုဣသိ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ဒးကွာ်တိုန်အာရ။ ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဂှ် မၞိဟ်မကၠုင်လ္ၚောဝ်ကျာ်တအ်ကီု သီုကဵု ညးမကၠုင်ဝေင်တအ် သ္ဒးပ္တိတ်ဒၞပ် ညးစဵုဒၞာလဝ် ဟွံကဵုလိုန်ဒၞပ်ရ။[၁][၃][၇][၁၁]
လညာတ်သိပ္ပံ
ပလေဝ်ဒါန်
နကဵုလညာတ် သိပ္ပံမ္ဂး တၟအ်ဂြနိတ်(granite)တအ်ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ ကတဵုဒှ်ကၠုင် မွဲကလောအ်ဇၞော်ဇၞော် မနွံကဵု ကတေင်ကရောင်ရ။ ဗွဲကြဴ ဟိုတ်နူကဵု ရာသဳဥတု ဗီုကဵု ဍာ်တအ်တုဲ ဒၞာဲကတေင်ကရောင်တအ်ဂှ် ထကးပရေက်တုဲ ဒှ်ကၠုင် နကဵုကလောအ်ကလောအ် နကဵု ဗီုပြင် နာနာသာ်ရ။ နူကဵု သၞာံ ဗဳလဳယာန်ညိည မလောန်ကၠုင်တေအ်ဂှ် ခတှ်ေတေက်တောနိက် (tectonic plate) ဆုဲပြံင်တုဲ ခတှ်ေမွဲကုမွဲ ဓရိုဟ်ရေင်သကအ်တုဲ ကရောင်ဒဵုယောမဗမံက် ကတဵုဒှ်ကၠုင်တုဲ တၟအ်ဂြနိတ်တအ်ဂှ် စိုပ်ကၠုင် ဒၞာဲဂှ်။ ညံင်ရဴဂကူတၟအ်ဂြနိတ် ကျာ်သိယဵုဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒေသဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗွဲမဂၠိုင်ရ။[၁၂] စပ််ကဵု ဏေန်တကဲဒၟံင်တုဲ မုဟိုတ် ဟွံဒတုံစှ်ေရောဂှ် ဟိုတ်နူကဵု အသိင်ဒြဟတ်ဇရောတ် ကေုာံ လျိုင်တၟအ်ဗွဲလတူဂှ် သၟဟ်ဒၟံင်တုဲ တန်တဴထဍုန်ယဵုလဝ် ဒၞာဲဂှ် သီုဟွံဒတုံစှ်ေရ။
စမြိုင်လဒက်ပတန်
ပလေဝ်ဒါန်လတူတၟအ်ဇၞော်မွဲမ မဖျေဟ်လဝ်ထဝ်ဂှ် ဒက်လဝ် စေတဳသွတ်မွဲတၞုင်၊ တၟအ်ဂှ် မနွံသမၠုင်ၜိုတ်25 ပေs (7.6 m) တုဲ ဗွိုက် နွံ50 ပေs (15 m)ရ။ ကျာ်စေတဳ မဒက်လဝ် လတူတၟအ်ဂှ် နွံသမၠုင်ၜိုတ် 7.3 မဳတာs (24 ft)။ တၟအ်သၟဝ်ဂှ် ဒှ်တၟအ်မကတဵုဒှ်ကၠုင် နကဵုသဘာဝတုဲ တၟအ်မဍုန် (ဝါ) မယဵုလဝ်လတူဂှ်ကဵု တၟအ်သၟဝ်ဂှ် ဟွံဆက်ဒၟံင်ရေင်သကအ်ရ။ တုဲပၠန် တၟအ်မဍုန်ယဵုဒၟံင်လတူဂှ် နွံကဆေဝ်စှ်ေဒၟံင် လပါ်ဗင် ဗွဲမဂၠိုင်ရ။[၁][၃][၄][၇][၈][၁၁]
ပ္ဍဲကဵု ဗဒါဲဗဒါဲ ကျာ်သိယဵုဂှ် ကျာ် ကေုာံ သ္ၚိဒေဝတဴလေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင်ရ။[၁]
ညးလ္ၚောဝ်ကျာ်
ပလေဝ်ဒါန်ကျာ်သိယဵုဂှ် ဒှ်ကျာ်ညးမကၠုင်ဗဵုလ္ၚောဝ်ဂၠိုင်တုဲ သီုဒှ်ဒၞာဲမၞိဟ်မကၠုင်ဝေင်ဂၠိုင်မွဲဒၞာဲရ။ ပ္ဍဲဒၞာဲဇိုင်တၟအ်မဒက်လဝ်ကျာ်ဂှ် ကၟာတ်စဵုလဝ် ဟွံကဵုအခေါင် ကုမၞိဟ်ဗြဴလုပ်ရ။[၂][၄][၁၃] သဘင်ကျာ်ဂှ် ညးစၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲဗပေင်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (ဂိတုမာတ်) တုဲ ပ္ဍဲအရှာံကျာ်ဂှ် ညးကၠောန်သဘင်ပူဇဴဍေန်ပၞာင်သ္ဍဴ။[၆][၁၄]
ဗီုရုပ်ဂမၠိုင်
ပလေဝ်ဒါန်-
ကွဳစက်ဂဒေါအ် (Bus) ပ္ဍဲကဵုသၞေဟ်ကျာ်သိယဵု -
ဂၠံင်မတိုန်ကျာ် -
သၟာဂလေင် မဂၠေင်ပတိုန်ကၟုဲ -
မၞိဟ်တြုဟ်တအ် ဗာန်ဒၟံင်ထဝ် လတူတၟအ်။ -
ကျာ်သိယဵု မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲအခိင် နူဂယး -
ဗဗဵု ကျာ်သိယဵု ပ္ဍဲအခိင်သဉ္ဇျာ -
ဗဗဵု ကျာ်သိယဵု အခိင်ဗတံ -
မုက်တြင် ကျာ်သိယဵု
ဣသိကောကဵုဒေံညးၜါ ဒၟံင်အာမွဲစွံတုဲ သီုကဵုသံယောဇိုန် ခက်ဗာန်ပ္ဍဲကောန်ဗၠာဲသူရိယကုမာဂှ် လွဳပရာဗစဖျူင် ဒုင်သဇိုင်တုပ်သၟဟ်ကဵု ကောန်အရင်ကီုရ။ ဣသိတိဿလေဝ် ဃောဒၟံင်မွဲစွံဂှ် ကသပ်မြဴသာ်ဝွံ ကတဵုဒှ်တိုန်ရ။ "အဲဒၟံင်ပ္ဍဲဌာန်ဏအ်ဂှ် ကြပ်ညန်ကဵု ဍုင်ကွာန်သ္ၚိဌာန်မၞိဟ် ဟွံလုပ်လၟိဟ်ဌာန်လ္ၚုတုဲ ဒးမိင်ဒးညာတ်ဗရုရမျာင်ရုပ်ရဴမၞိဟ် ယှုက်ယှုဲထုဲနှဴကေုာံ အာရီုကာမဂုဏ်ဒှ်ဂွံရောင်။ ဌာန်ဗၠးၜးမၞိဟ် လုပ်လၟိဟ်လ္ၚုလ္ၚန် ဂွံၜေါန်ဒဴအာမ္ဂး ဒးရးခိုဟ်ဟာ ဟွံတီ၊ သွက်ဂွံဂၠိုက်ဂၠာဲစမ်ၜတ် ဌာန်ဇမ္ၚောဲ အဲဒးပတိတ်ဇြဟတ်ရောင်" ဂးတုဲ၊ ကာလဂှ် လဴထ္ၜးစပရောပရာကဵုဒေံဂှ်ရ။
ဣသိဒေံဂှ်လေဝ် ဟွံဆေဝ်ဒဝ်တုဲ ဣသိဇၞော်ဂှ် တိတ်အာဂၠာဲဒၞဲါဌာန်လ္ၚုရ၊ အာဂဆဵုဒးဂြိုပ်ဇၞော်တန်ကဵုတန် ဒဵုဇၞော်ဗင်ဇြဟ်ထပ်ကဵုထပ် ကြုင်လဂေါဝ်စောဝ်မြံင် ဂေတ်ကၠောံသက်ပ္တောံဟွံမွဲတုဲ၊ တၟံဒဵုဂရော်ဂၠိုင်ဂၠင်တံဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒၞဲါလ္ၚလ္ၚန် ဟွံညန်ကဵုမၞိဟ်ဂမၠိုင်ရ။ ဒၞဲါဌာန်ဏအ်ဂှ် မၞိဟ်ဂွံဂံင်ပဒတဴ သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြဟွံမွဲတုဲ ပူဂဵုရနုက်ဗပေင်ပါရမဳဂမၠိုင်ဟေင် ဒၟံင်မာန် ပဒတဴထေက်ကြိုက်ရ။ တၠရသိဂေတ်ဂေင် ဂၚေင်ဂၠိုက်ဂၠာဲစမ်ၜတ်ရံင်ဒၞဲါဝါ သ္ဂောံဆဵုညာတ်ကေတ်အကာဲအရာတၞဟ်ဟ်သာ်တုဲ ကာလဂှ်အတိုင်ကသပ်ပၟိက်စိုတ်ဒှ် ဂေတ်စိုပ်အာဒဵုလၟကဵု ဒဵုကျာ်ဣသိယဵုလၟုဟ်ဂှ်ရ။
(ကၠာဟွံဂွံယၟု ဒဵုဣသိယဵုဏီဂှ် ဒဵုကုလပဗ္ဗတဂးယၟုရ)။ တၠရသိအာဆဵုညာတ်ဒး ဌာန်မသပ္ပါယ် ဒၞဲါဝါဍိုက်ပေင်ကဵုဌာန်လ္ၚု မပ္တံကြုင်လဂေါဝ် စောဝ်မြံင် ပလိုင်အိန်ကြုင်ဗ္တီထီုဂိုဟ် လိုဏ်ဥမင်၊ ဂိုဟ်ပါင်ခ္ဍာ် ဍာ်ဂရိုဟ် ဍာ်ဝင်လယိုတ်ဇြုင်ကေတ်ဒးရး သ္အးဇ္ၚးနူ မလိုက်ခြပ် ရပ်စပ်ဟွံအိုတ် ဒးကဵုစိုတ်ကီုရဂးတုဲ သွက်ဂွံပြံင်ကၠုင် ဒၞဲါဏအ်ဂှ် ဖျေံလဝ်စိုတ်ရ။ ဒၞဲါဒေသဝွံ ဒှ်ဒၞဲါမဍိုက်ပေင်ကဵုဌာန်မ္ၚဵု ဗဗွဲကဵုတၠရသိခၟဳ သာမဏီတံ ဂပ်ဝ်လဟိင်ကဵုစိုတ် ညးမဂၠာဲသ္ၚဳဓဝ် မၞုံကဵုအသဝ်ဂုဏ်ဂြိုပ်တၞဟ်ဟ်သာ် ဂီုကၠီုဍိုပ်ဍဴ ပဒတဴထေက်ရောင်ဖျေံစိုတ်သာ်ဏအ်တုဲ ကလေင်စဴကၠုင် ဒဵုကျာ်ဂြင်နာ် လဴပူမှ်စ ပရောပရာကဵုဒေံဇကုရ။
ဒေံဂှ်လေဝ် ဟွံစဵုဒၞာနကဵုဒွါပါင်ကာယတုဲ မိပ်စိုတ်ဗွဲမလောန်ကီုရ။ တၠရသိတိဿဂှ် အတိုင်ကသပ်ဇကု မပြံင်ဒၞဲါဝဲါဂှ် အာလဴပတီမိအံက်အပါအံက် ပ္ဍဲဍုင်သုဝဏ္ဏဘုံမၞုံယၟု သုဘိန္နဂရဂှ်တုဲ မိမၜါလေဝ် သ္ဂောံဆဵုညာတ်ကေတ်ကောန်ဂၠုတၠရသိ သ္ပဝတ်ဖျေံက္ဍိုပ်အိုတ်ရ။ ပရောဒဒှ်အိုတ်သီုလဴပတီတုဲ ကလေင်စဴကၠုင်ဌာန်ဒၟံင်ဇကုဏံရ။ ဣသိတိဿလေဝ် ဟီုဗကန်ဖျန်ကဵုဒေံဇကုတုဲ၊ ကာလဂှ် ကော်ဂွံကောန်ဗၠာဲဇကုမွဲ သီုကဵုအပေါတ်ခၟဳဣသိဂှ်သီဂိုင် ယိုက်ကေတ်ဗွဲမ္ဒးရး တိတ်အာနူဒဵုကျာ်ဂြင်နာ် ကွာ်ယောန်ဂံင်ဂံင် ပြံင်ကၠောံအာပဒတဴ ပ္ဍဲဒဵုလၟတေံရောင်။
ပ္ဍဲဒဵုကျာ်ဂြင်နာ်ဂှ် သှေ်ဒၟံင်ဣသိသဳဟမွဲဓဝ်ရ။ ဆ္ဂးဂှ်လဆောဝ်လဆောဝ် အာဗဵုလ္ၚောဝ်ကောဇကု ပ္ဍဲဒဵုလၟ၊ ဆၜိုတ်ဒၞဲါမသပ္ပါယ် ဂေတ်ဂဲါပၠေင်ကၠေံကဝိုင် လဆောဝ်လဆောဝ် ခဍိုင်ဂေတ်အာဒဵုကျာ်ဇြဲက္ၜင် အာစင်ခြင်သ္ၚဳရံင် ဒၞဲါတြေံ ဒၞဲါတၟိဗၞတ်စှ်လှေ်မွဲလှေ်တုဲ ဗွဲကြဴဏအ် ပဒတဴပ္ဍဲဒဵုကျာ်ဂြင်နာ်လၟိန်ရ။ ဓဝ်ဝိပဿနာကမ္မဌာန် ဒးကဵုဂၠံင်ဍာန်ကျာ်ဂှ်လေဝ် မၠာ်သ္ၚဳလွဳပရာပ္တိတ်ဇြဟတ်လၟိုန်ရ။ ဣသိဇၞော်တေံဂှ် ဟိုတ်နူဂဝိင်ဂဝဲါနွံဒၟံင် ပ္ဍဲကောန်ကပှ်စကီု ပ္ဍဲကဵုဂကူမည်ကီုတုဲ မိက်ဂွံပတန်ဍုင်ကဵု ကောန်ဇကုဂှ်ရ။ ဆၜိုတ်ဂွံအခိင်သၠးၜးဂှ် လၟေင်ဒ္ဂေတ်ဝတ် ထေက်ကြိုက်ကဵု ကောန်သၟိင်တံ ဒးပကတ်ကဵုကွတ်ပညာ ထ္ၜးဂၠံင်တြဴကဵုကောန်ဗၠာဲဂှ်ရ။
တၠရသိမဒှ်စၞးမအံက်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ဍိုဟ်ကေတ်စဳကၠးပ္ဍဲလောက ဝတ် ဓမ္မဝတ် ရာဇာဝတ်တုဲ ဆၜိုတ်ကွတ်ပညာအိုတ်သီုမကီုလွဳပရာ ပကတ်ကဵုဒဵုစိုပ်ကၞောတ်ရ။ ကောန်ဗၠာဲသူရိယ ကုမာလေဝ် အာစိုပ်အဝယ်ကတ်ကွတ်ပညာသၟဟ်ရထတုဲ ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပ္ဍဲမအံက်ဂှ် ဒုင်ဂိုင်ကေတ်ကွတ်အလုံဖအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူအသိင် ကုသိုလ်ကံကေင်ခၞံလဝ်နွံဂှ်ရ ခြာဟွံလအ်ကွတ်ပညာ သွက်ဂွံပကင်ရင်ဍုင်မပ္တံကွတ်စိင်၊ ချေံ၊ ကွတ်တ္ၚ၊ ကွတ်ပၞာန်တံဂှ် အာစိုပ်ဒတုဲဗွဲမဒးရးရ။ အပါအံက်ကဵု ကောန်ဗၠာဲဂှ်လေဝ် ပဒတဴပ္ဍဲဒဵုလၟ ဒှ်ညံင်ပၟိက် စိုတ်တုဲ အတိုင်ရန်တၟံလဝ်ဂှ် သ္ဂောံအာစိုပ်ဍိုက်ပေင် ဗွဲမလောဲသွာသီုကဵု အာစိုပ်တသိုက်လၟိုန်ကာလရောင်။
လပါ်ဒိုဟ်ဨသာန်ဒဵုကျာ်ဣသိယဵု ခရာၜိုတ်ပိဖါ (၃ ဖါလုင်) ဂှ် ဒဵုလၟမ္ဂးယၟုရ။ ပရောဒဵုလၟ ဣသိတိဿပြံင်အာဂှ် သာ်ဏအ်မဒှ်လၟေင်အတိက်တေံရ။ ကၠာဣသိတိဿ ဟဂွံကၠုင်စိုပ်ဒဵုဏအ်ဏီဂှ် ကိုပ်ကၠာတေံ လၟမွဲဂေတ်ဂေင် ဂၚေင်အာကၠုင်အြကာဒဵုဗင်ဇြဟ် ပွီပွူဒဵုဂြိုပ်တံဂှ်တုဲ ဂၠာဲပန်ပှ် ဂစိုတ်ဂယိုင်မပ္တံၜိုင်ဂြာဲဂစေံပၞေံတၞဟ်တၞဟ်သာ် ဂယိုင်အာလမျီု နကဵုကလောန်ကေင်ကာလၟဂှ်ရ။ ကလိဂွံဖျုန်ပှ်ၜိုင်ဂြာဲတံဂှ်တုဲ အာသွံလှာဲဂတးစ ပ္ဍဲကွာန်ကရေင်ဇိုင်ဂြိုပ်ဗလဲဒဵုတံဂှ္ရ။ ကာလလဆောဝ် ဂေတ်ဂဲါအာစိုပ် ဒၞဲါတၠရသိကီုရ။ ဒးကာလမွဲဝါ တၠရသိသ္ဂောံညာတ်ကေတ် ကလောန်လၟဂှ်တုဲ ဟိုတ်နူဆာန်ဍူမၞုံဂှ်ရ ဟီုတွံထ္ၜးပရောဒုဟ်ဒဏ် ကဵုဒလောံဗ္တောန် ကုလၟသွက်ဂွံထောံကၠေံ ကလောန်မိစ္ဆာဇဳဝဂှ်ရ။
ၜိုန်ရတၠရသိ ဟီုတွံဒလောံဗ္တောန် စၞောန်ထ္ၜးဂၠံင်တြဴလဂူ တပ်တးဒးရး ခိုဟ်ကွေံကွေံကီုလေဝ် ကေင်ကာလၟကလောန်ဒုစ္စရိုတ်ဂစိုတ်သတ်ကၟာဲလွဟ် ကံတ္ၚ ရပ်ဗၞုဟ်ဇြင်တံဂှ် ပထောံဟွံဒှ် ပလှ်ဟွံတိတ် လောဲလောဲဏီရ။ ဗၞတ်မွဲအာယုက်စိုတ်စောဲဒၟံင်ဂၠံင်တြဴကေင်ကာလၟဂှ်တုဲ အပေါတ်ဂစိုတ်သတ်မပ္တံကံတ္ၚ လဴ ၜုန် မြ ဗၞုဟ်တံဂှ် ဟွံဂံင်ဗိုတ်ကၠဟ်ကွေံကွေံဏီရ။ မၞိဟ်စိုတ်ဒမြိုဟ် ဂြိုဟ်စာကဵု သတ္တံဗီုဗီုဏံဂှ် တွံဓဝ်စဝ်စုတ်ပ္ဍဲကတောဝ်ဍေံ ဟွံလုပ်လောဲလောဲဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာဍေံတုဲ ဂွံဆၜိုတ်ဟီုဖအိုတ်ဝေင်ကျာပါင်ရ။ ဆဂးဂှ် တ္ၚဲကလေင်ဂွံသတိနွံဏောင်ဂှ် တၠရသိချပ်လဝ်တုဲကီုရ။ လၟလေဝ် တိတ်အာနူဘာဂှ်ရ။
နွံပယာံမွဲတ္ၚဲဂှ် လၟပန်ဒးဂြာဲၝောံမွဲ မၞုံကဵုမှံင်ဂဝ်ဂၞဴကြံင်ဍုဟ် ကြပ်ကဵုသၠးဆေင်ကောန်ရ။ ဂြာဲၝောံဂှ် ဒးလဴဂျိလၟလောတ်လဵုအာ ပ္ဍဲဒၞဲါဂှ်တုဲ သီုကဵုနရိုအ်ပၠောဇကု တသိုဟ်ဍာ်ရမတ်ယာံကရောတ် ဂစာန်လမျီု အြကာချိုတ်ကဵုဂျိုင်ရ။ ဃောအာစိုပ်ဒဒိုက် ကံဗတိုက်ကံပရိုက်ဍဵုဍိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဂှ် ဂဝ်ဂၞဴပါ်ထကး သၠးဆင်ပတိတ် ကောန်ဂြာဲကၟတ်မွဲ ပ္ဍဲဂတမုက်လၟဂှ်တုဲ မၠာ်သ္ၚဳမံင်ကောန်ဇကု မတ်ဒှ်မံင်တေပ်ပ်ရ။ သဘဴဓမ္မာတမိမ္ဂးဂှ် ၜိုန်ဒှ်တိရစ္ဆာန်ကီုလေဝ် ဟိုတ်ဓဝ်ဇြဟာန် မေတ္တာဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ပ္ဍဲကောန်ဂှ်ရ၊ ဃောညန်ကဵုချိုတ်ဂှ် မၠာ်တိုန်မတ်ၜါဒိုဟ် သ္ၚဳရံင်ကောန်ဖဲဖဲ စရိုဟ်ဗြဲမတ်ယာံကရောတ်ဂအိက်တိုန်တုဲ ဂြာဲၝောံဂှ် ဒးပကာဂစိုတ် နကဵုကံပရိုက်လဴဂျိလၟဂှ်ရောင်။
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ ၁.၃ ၁.၄ Reid, Robert (2005). Myanmar (Burma). Lonely Planet, 147–149. ISBN 1740596951။ 2010-03-25 တင်နိဿဲဏအ် ကလေင်စၟဳစၟတ်တုဲ။
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ Edwards, Morgan (2009). To Myanmar with Love: A Travel Guide for the Connoisseur. hingsAsian Press, 57–59. ISBN 1934159069။ 2010-03-25 တင်နိဿဲဏအ် ကလေင်စၟဳစၟတ်တုဲ။
- ↑ ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ The Golden Rock with the Kyaik-htiyo-Pagoda. Archived from the original on 2010-01-07။ Retrieved on 2010-03-25။
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ ၄.၂ Manieri, Ruth A. (2006). The Myanmar Maneuver. AuthorHouse, 175–176. ISBN 1425932320။ 2010-03-25 တင်နိဿဲဏအ် ကလေင်စၟဳစၟတ်တုဲ။
- ↑ The Golden Rock with the Kyaik-htiyo-Pagoda. Archived from the original on 2007-03-21။ Retrieved on 2010-03-25။
- ↑ ၆.၀ ၆.၁ ၆.၂ Kyaik Hti Yo Pagoda. Archived from the original on 2013-01-24။ Retrieved on 2010-03-26။
- ↑ ၇.၀ ၇.၁ ၇.၂ Kyaiktiyo:The Golden Rock That Balances on a Hair. Archived from the original on 2011-02-14။ Retrieved on 2010-03-25။
- ↑ ၈.၀ ၈.၁ Kyaikhtiyo - The Golden Rock Stupa. News Finder; A Literary favour to world culture. Archived from the original on 2013-10-04။ Retrieved on 2010-03-26။
- ↑ The Kyaiktiyo or golden Rock Pagoda. Archived from the original on 2010-03-23။ Retrieved on 2010-03-26။
- ↑ (2000) Political situation of Myanmar and its role in the region. Office of Strategic Studies, Ministry of Defence, Union of Myanmar, 87။ 2010-03-25 တင်နိဿဲဏအ် ကလေင်စၟဳစၟတ်တုဲ။ “Kyaiktiyo pagoda, now known as Golden Rock, is located on top of Kyaiktiyo hill at about 1100 meters (3600 feet) above sea level, 210 km from Yangon. The pagoda was built over a hair relic”
- ↑ ၁၁.၀ ၁၁.၁ Kyaiktiyo:The Golden Rock That Balances on a Hair. Archived from the original on 2010-04-08။ Retrieved on 2010-03-25။
- ↑ Golden Rock (23 March 2011). “... the Golden Rock is a large boulder of granite, which was formed by spheroidal weathering (...) Spheroidal weathering is also known as concentric or onion-skin weathering. During spheroidal weathering concentric shells of weathered rock are formed by fracture of altered weakly bedrock. This phenomenon can be observed on almost all rock types including gneiss, schist, andesite, sandstone, and greywacke and in almost every climate. However, it is most common in granites and basalts. Spheroidal weathered granite boulders have been identified in a variety of climatic regions on all continents except Antarctica. (...) But how did the granite get here? To answer this question, we have to look at how the mountains of Myanmar have been built some billion years ago: Precambrian rocks build the basis of the Eastern mountains of Myanmar in the Shan and Mon region. During the Paleozoic period, limestone and tuff have been deposited. During Carboniferous, deposition of granite (early Carboniferous), respectively granite and further limestone (late Carboniferous) accured. During the Mesozoic period in late Jurassic and late Cretaceous as well as during the early Cenozoic period still more granite has been deposited. ...'”
- ↑ Reid p.150
- ↑ Kyaikhtiyo Pagoda. Archived from the original on October 3, 2009။ Retrieved on 2010-03-26။
- ↑ ၁၅.၀ ၁၅.၁ ၁၃၄၀ သၞာံ၊ ဝင်ဓာတ်ကျာ်ဣသိယဵု ခေတ်တၟိ။ ဘဒ္ဒန္တ ပါလဳတထေရ်၊ ကျာ်ဇၞော် ဘာတိုက်တၟိ ကွာန်ကၟာဝက်။