အမေရိကသမၠုင်ကျာ
အမေရိကသမၠုင်ကျာ(အၚ်္ဂလိက်: South America) ဂှ် ဒှ်တိုက် မနွံပ္ဍဲ ဂၠးတိကရေက်ပလိုတ်၊ ဗွဲမဂၠိုင် မနွံ ပ္ဍဲဂၠးတိကရေက်သမၠုင်ကျာဂၠိုင်တုဲ ပတုပ် ကုလပါ်သမၠုင်ကျာမ္ဂး ကရေက်လပါ်သၟဝ်ကျာဂှ် နွံညိညဓဝ်ရ။ တိုက်ဝွံ ချူဗၟံက်ထ္ၜး နဒဒှ် ဆာပ်တိုက်အမေရိက ဒကုတ်သၟဝ်ကျာလေဝ် ဂွံကီုရ။[၅]
.svg) | |
| ဨရိယာ | 17,840,000 km2 (6,890,000 sq mi) (4th) |
|---|---|
| လၟိဟ်မၞိဟ် | 423,581,078 (2018; 5th)[၁][၂] |
| ဂတီု လၟိဟ်မၞိဟ် | 21.4/km2 (56.0/sq mi) |
| GDP (nominal) | $3.64 trillion (2019; 4th)[၃] |
| GDP (PPP) | $6.92 trillion (2019; 4th)[၄] |
| Demonym | South American |
| ဍုင်ဂမၠိုင် | |
| ဒေသ မဗဒဗဒါဲဂမၠိုင် |
External (1-6)
|
| အရေဝ်ဘာသာဂမၠိုင် | Spanish, Portuguese, Guaraní, English, French, Dutch, Quechua, Aymara, Chinese, other languages |
| အခိင် | UTC-2 to UTC-5 |
| ဍုင်ဇၞော်ဂမၠိုင် |
List of cities in South America |
_with_legend.jpg)
တိုက်ဝွံ နွံပယျဵု ဗွဲဒိုဟ်ပလိုတ် ဒးမှာသၟိဒ်ဖသဳဖိစ်၊ ဗွဲဒိုဟ်သၟဝ်ကျာ ကေုာံ ဗမၟက် ဒးမှာသၟိဒ်အာတ်လာန်တိစ်၊ တိုက်အမေရိကသၟဝ်ကျာ ကဵု ၜဳကာရိဗ္ဗေန် (Caribbean Sea) ဂှ် နွံဗွဲဒိုဟ်ဗာယပ်။ ပ္ဍဲတိုက်အမေရိကသမၠုင်ကျာဂှ် နွံကဵု ရးနိဂီု မဗၠးၜး စှ်ၜါဍုင် အာဂေန်တဳနာ (Argentina)၊ ဗောလဳဗဳယျာ (Bolivia)၊ ဗြာဇြိလ် (Brazil)၊ ချဳလေ (Chile)၊ ကောလောမ်ဗဳယျာ (Colombia)၊ ဨကွေဒေါရ် (Ecuador)၊ ဂုယာနာ (Guyana)၊ ပရကွေ (Paraguay)၊ ပေရူ (Peru)၊ သုရိနမေ (Suriname)၊ ဥရုကွေ (Uruguay) ကေုာံ ဍုင် ဝေနေဇြုဲလာ (Venezuela)၊ ဂါဲအာနာပြင်သေတ် (French Guiana)ဂှ် ဒှ်ဒေသဇမ္ၚောဲပြင်သေတ်၊ တုဲ တကအ်ဖလ်ကလာန် (Falkland Islands) ဂှ် ဒှ်တိဍာ်ဗြိတိန်ဌာန်ဇမ္ၚောဲရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ တကအ်အေဗဳစဳ ရးနိဂီု နေတာလာန်၊ တကအ်အေသ်သေန်ရှောန် (Ascension Island)၊ တကအ်ဗောဝေတ် နဝ်ဝေ (Bouvet Island)၊ ပနမာ (Panama)၊ တကအ်ဂေသြဂဳနာသမၠုင်ကျာ (South Georgia) ကေုာံ တကအ် သာန်ဝိချ်သမၠုင်ကျာ (South Sandwich Island) မဒှ် တိဍာ်ဗြိတိန် ဌာန်ဇမ္ၚောဲ၊ ကေုာံ တြိနိဒဒ် ကဵု တောဗဂေါ (Trinidad and Tobago) တအ်ဂှ်လေဝ် ပၠုပ်စုတ် ပ္ဍဲတိုက်အမေရိကသမၠုင်ကျာဂွံကီုရ။
အမေရိကသမၠုင်ကျာဂှ် နွံဨရိယျာ 17,840,000 စတုရံကဳလဝ်မဳတာ (6,890,000 စတုရံတိုင်)။ လၟိဟ်မၞိဟ် မပဒတဴ ပ္ဍဲကဵုတိုက်ဂှ် as of 2018[update] has been estimated at more than 423 မဳလဳယာန်။[၁][၂] အမေရိကသမၠုင်ကျာဂှ် ဒှ်တိုက်ဇၞော် မရနုက်ကဵုပန် (ကြဴနူ အာရှ၊ အာဖရိက၊ ကေုာံ အမေရိကသၟဝ်ကျာ) တုဲ လၟိဟ်မၞိဟ်ဂၠိုင် မရနုက်ကဵု မသုန် (ကြဴနူ အာရှ၊ အာဖရိက၊ ဥရောပ၊ ကေုာံ အမေရိကသၟဝ်ကျာ)။ ဗြာဇြိလ်ဂှ် ဒှ်ရးနိဂီု လၟိဟ်မၞိဟ်မဂၠိုင်အိုတ် ပ္ဍဲကဵု အမေရိကသမၠုင်ကျာတုဲ လၟိဟ်ပ္ဍဲတိုက်ဂှ် ကဝက်ပြင်င်ဂှ် နွံပ္ဍဲဗြာဇြိလ်၊ တုဲမ္ဂး ဒးကောလောမ်ဗဳယျာ၊ အာဂေန်တဳနာ၊ ဝေနေဇြုဲလာ ကေုာံ ပေရူ။ ပ္ဍဲဗွဝ်စှ် လက်ကရဴဏအ်ဂှ် GDP ပ္ဍဲတိုက်ဂှ် ကဝက်ဂှ် လုပ်စိုပ် ပ္ဍဲဗြာဇြိလ်တုဲ ဒှ်ဍုင်ပရေင်ပိုန်ဒြပ် ခိုဟ်အိုတ် သီုကဵု အဝဵုသြဇာသၠုင်အိုတ် ပ္ဍဲဒေသဂှ်ရ။[၅]
မၞိဟ်ပ္ဍဲတိုက်ဏအ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ပဒတဴ ပ္ဍဲကရေက်သြင်ၜဳ လပါ်ပလိုတ် ကေုာံ ဗမံက်၊ လဒေါဝ်တိုက် ကေုာံ သမၠုင်ကျာသ္ၚောဲသ္ၚောဲဂှ် မၞိဟ်မံင်သိင်ဒၟံင်ရ။ နကဵုပထဝဳမ္ဂး တိုက်ကရေက်လပါ်ပလိုတ်ဂှ် ပေင်ဒၟံင် ကုဒဵုတုဲ တိုက်ကရေက်လပါ်ဗမံက်ဂှ် ဒှ်ဒၞာဲတိသမၠုင်ကီု သီုကဵု ဒၞာဲတိခလံက်တုဲ ပေင်တဴကဵု ကြုင်ဂမၠိုင် မပ္တံကဵု ကြုင်အမဇြောန်၊ သြရိနောကော ကေုာံ ကြုင်ပရနာတအ်ရ။ ဒၞာဲတိုက်ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲဒေသဂမ္တဴ (tropics)ရ။
ယေန်သၞာင် ကေုာံ ဂကူမၞိဟ် ပ္ဍဲတိုက်ဂှ် နွံကဵု ဂကူရးတၞံဂမၠိုင် ကေုာံ ကောန်ယူရောပ်မလုပ်သီ ကေုာံ ပြံင်မံင်တုဲ ကောန်အာဖရိက မဒှ်ဍိက်တြေံ ကောန်ယူရောပ်တအ်လေဝ် နွံတၟာဂလိုင်ကီုရ။ အမေရိကသမၠုင်ကျာဂှ် မဒှ်ဒေသကဝ်လဝ်နဳ ရဲရးဥရောပတအ်တုဲ အရေဝ်ပဝ်တူဂြဳ ကဵု အရေဝ်သပိန်ဂှ် ဒှ်အရေဝ် မဟီုဂးဂၠိုင်အိုတ်တုဲ အခိုက်အလိုက်မၞိဟ်လေဝ် ထုဲၜန်ဒၟံင် အခိုက်ရးပလိုတ်ကီုရ။
နိဿဲ
ပလေဝ်ဒါန်- ↑ ၁.၀ ၁.၁ "World Population prospects – Population division". United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ "Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision (xslx). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.
- ↑ GDP Nominal, current prices. International Monetary Fund (2019). Retrieved on 20 April 2019။
- ↑ GDP PPP, current prices. International Monetary Fund (2019).
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ "Unveiling the South American Balance" (1 January 1970). Estudos Internacionais 2(2): 215–232.. Retrieved on 8 December 2016.